Parlementaire arbeid vond
voortgang
Het Erfgoed der Hervorming
Zuid-Afrikaansche „Ossewa-trek"
door Nederland
TWEEDE KAMER
Suppleloire defensiebegroo
ting aangenomen
Kabinetscrisis of geen kabinetscrisis, de
wetgevende arbeid moet voortgaan, zooals
liet leven zelf voortgaat. En zoo heeft dan
gisteren, nadat' de verwikkelingen rondom
het intermezzo-kabinet zich in de voorbij
gegane dagen goeudecls binnen dezelfde
muren hadden afgespeeld, de Tweede Kamer
zich gezet aan de behandeling van een reeks
aanhangige wetsontwerpen, alsof er geen
vuiltje aan de lucht was!
Alsof er geen vuiltje aan de lucht was'?
Neen, dat was toch niet het geval. Er zal
iels in de hioht van afmatting na een ge
streden strijd.
Men zou juist nü iets van toenadering ver
wacht hebben tusschen de groepen, die zich
zoo broeocrlijk vereend hadden gevonden
achter de motie-Deckers. Men had allicht
heel wat heen en weer geloop mogen ver
wachten. Maar deze verwachtingen zijn niet
vervuld. Oordeelen we verkeerd, of hcersohte
er inderdaad een stemming van beklem
ming? Elke fractie bleef den meesten tijd
kalm in eigen hoek, en de eenige afwijking
in deze gedragslijn zouden we misschien
mogen zien in het feit, dat ae Kamervoor
zitter zich vrij langdurig onderhield, res
pectievelijk met de heeren Deckers en Al-
barda. Doch het zou een al te stoutmoedig
gissen zijn, zoo men op grond van deze sim
pele gegevens in de figuur van den presi
dent een vcrbindingsschakel tusschen de
beide grootste fracties zou zien
En ook overigens was dit of c.at „anders
dan anders". Lang werd gehandeld over een
begrootingspost van f 33 millioen, maar we
verheelen ons niet, dat onder meer normale
omstandigheden de discussies nog wel iets
langer hadden kunnen duren. Meer dan één
spreker beriep zich op c.e huidige situatie
als om een korte behandeling van het wets
ontwerp te rechtvaardigen. En Minister van
Dijk, de eenige bewindsman, die ditmaal
voor het forum van de volksvertegenwoor
diging had plaats genomen, zei thans, toen
het zoo bij een kwestie te pas kwam, niet,
dat hij een of ander denkbeeld aan zijn
ambtgenoot van Sociale Zaken in over
weging zou geven, maar dat hij het „aan het
departement van Sociale Zaken" zou
„overbrengen Inderdaad, wanneer de raads
lieden van ae Kroon herhaaldelijk tot wis
selen gedwongen worden en het parlemen
taire werk nochtans voortgang hebben moet
dan krijgt het regceren spoedig iets onper
soonlijks. De zekerheid, aan een bepaalde
verschijning inhaerent, gaat sneller ver
loren, en in dit alles zitten elementen, die
te betreuren zijn.
Een bewindsman van kwaliteiten
We zullen voor dezen keer in ons overzien
van het debat kort zijn, zooals de Kamer
zelve eveneens kortheid betraoht heeft. Mi
nister van Dijk waartoe het te herhalen?
is een bewindsman, wiens kwaliteiten
door verreweg het grootste deel van het
parlement zonder omwegen erkend worden.
Is het niet tcekenend, dat gistermorgen, dus
toen de motie-Deckers reeds was aangeno
men, het vooraanstaande R.K. blad De
Maasbode van hem schreef: „Het aanblijven
van Dr v. Dijk aan Defensie zou ons zelfs
met het oog op de continuiteit van beleid
in de hand van een bekwaam, doortastend,
maar daarenboven reëel en voorzichtig man
van groote beteekenis lijken in verband met
den tegenwoordigen toestand". We laten nu
ruston, dat de aanhangers van de richting,
welke dit blad voorstaat, ook Minister van
Dijk als lid van het vijfde kabinet-Col ij n
hebben weggestemd, doch zijn deze woorden
daarom niet te meer kenmerkend en tee
kenend? Bij dit alles overwege men nog
iets. De vaak directe cischen, welke defen
sie in de tegenwoordige omstandigheden
stelt, maken liet. bij tijden noodzakelijk,
met de uitvoering van plannen een aanvang
te maken, nog vóórdat zij in het parlement
zijn aangenomen. De volksvertegenwoordi
ging zal dit eer slikken al slikt zij het
diet immer: men denke aan het geval
het I-Laagsche Lyceum,plein bij 'ji Minister
wiens gezonde parlementaire inzióhten en
nuchter realiteitsgevoel vertrouwen inboe
zemen, dan bij iemand, van wien deze kwa
liteiten niet in gelijke mate vaststaan. Het
betreft bier punten, die dadelijk voor discus
sie geschikt lijken. Zoo vroeg de heer Tila-
uus zich af, of enkele uitgaven niet reeds
eer voorzien hadden kunnen worden, zoodat
haar een plaatsje ingeruimd had kunnen
worden op de gewone begrooting van 1939.
Terecht betoogde de Minister, dat hij niet
voor elke aangelegenheid e«n aanvullende
begrooting kaïi indienen. Men spaart
tot er een aantal hijeen is, waarvoor men de
Kamer haar oordeel kan vragen, zonder
zich in futiliteiten te verliezen. Op deze
wijze wordt gestreefd naar harmonie tus
schen administratie en wetgevende maoht,
al voegen we er dadelijk aan toe, dat deze
werkmethode steeds een waakzaam oog van
Minister èn parlement vraagt en haar
slagen, zooals gezegd, altijd afhankelijk
blijft van de persoonlijke hoedanigheden
den bewindsman in kwestie. Het is een sterk
parlement, dat nu en dan heel licht den
teugel kan laten vieren, zonder dat het
daarom tot slapheid zou moeten vervallen.
Enkele losse punten
Van meer dan één zijde werd aangedron
gen op bevredigender regeling van de kost
winnersvergoeding. Veel zeide de Minister
cr niet van, hetgeen we in deze situatie bil
lijken kunnen. Men vergete niet. dat hierbij
voortdurend overleg wordt gepleegd met de
gemeentebesturen. En voorts komt het ons
voor, dat deze en dergelijke aangelegenhe
den vanzelf tot sneller behandeling geraken,
zoodra de eerst -noodige militaire maatrege
len een karakter van grooter consolidatie
hebben aangenomen.
Merkwaardig was wel het geval van de
25 pet wcrkloozcn, die bij oproeping tot den
dienst plotseling niet meer werkloos bleken
te zijn. De Minister sprak terecht van „raad
selachtig".
Enkele sprekers achtten het minder juist,
dat speciaal dienstplichtigen uit de grens
streken werden opgeroepen. In de defensie
van het vaderland immers heeft heel het
volk een taak. Maar de Minister zeide
zijn leant, dat het van veel waarde is, als de
gewensohte troepen dicht in de buurt zijn.
Een open oog heeft de bewindsman voor
de preferentie, welke de Nederlanósche in
dustrie bij overigens gelijke omstandigheden
behoort te hebben, wat betreft de levering
van materiaal.
Van belang wns voorts hetgeen ongemerkt
werd over het nieuwe militaire
Zoolang de zaak van het centrale v'^gveld
hangende is, kan Rotterdam natuurlijk geen
afstand doen van Waalhaven en daarom
moest naar 'n ander terrein worden uitgezien.
Dit zal dan nu waarschijnlijk bij Verhoven
(bij Gilze) komen. Wat aangaat het vlieg
veld bij Katwijk, deelde Minister van Dijk
mee, dat de meerdere kosten, welke ont
staan, doordat de aanleg thans in werkver
schaffing geschiedt, en ciie 7 ton bedragen,
zooals gewoonlijk in dergelijke gevallen,
ten laste van Sociale Zaken komen.
Na dit debat bestond geen aanleiding meer
tot repliek, zoodat het ontwerp terstond
verd aangenomen, waarbij in 't tegenstem-
nen de communisten en de christen-demo-
:raten elkander vonden.
De uitzonderlijke parlementaire toestand
ond ook hierin zijn neerslag, dat er bij do
•ceks kleine wetsontwerpen, die aan het he
rin van de vergadering onder den hamer
doorgingen en die hoofdzakelijk contingen-
tceringen betroffen, ook enkele waren, die
dien-zelfden morgen eerst in ae afdeelïngen
n behandeld. Inderdaad, wat klaar is,
is klaar! Helaas geldt dit nog niet ons
nieuwe kabinet.
Het auto-ongeval van
Mr van Rijckevorsel
CANNES, 29 Juli. Naar wij vernemen
hebben mr L. E. M. van R ij c k e v o r s e 1,
ice-consul der Nederlanden, verbonden aan
de Nederlandsche legatie te'Parijs,.en zijn
echtgcnoote. die bij een auto-ongeval tc
Cannes gewond werden, slechts zeer lichte
k\\ elsuren opgeloopen.
Na het ongeval waren zij weliswaar naar
een ziekenhuis te Cannes overgebracht,
doch dat konden zij, na verbonden te zijn,
terstond weer verlaten.
LECTOR SOCIALE VERZEKERINGS-
GENEESKUNDE
Door het curatorium van de stichting
.Bijzonder lectoraat vooi het onderwijs in
de Sociale Verzekeringsgi neeskunde aan de
Universiteit te Amsteruam vanwege de
Coöperatieve Vcrceniging Centraal Beheer
A." is tot lector benoemd dr. P. M u n-
indam te Groningen. Dr. Muntendam is
oud-controleerend geneesheer van. Centraal
Beheer, geneeskundig inspecteur van
Volksgezondheid en- privaat-docent in de
sociale geneeskunde aan de universiteit te
Gi oningen.
Postduiven worden
beschermd
Het schijnt veel voor te komen, dat
postduiven in de vludht worden aan
geschoten en gedood.
Bij den Minister van Justitie is een
klacht hierover ingekomen en deze
heeft hieromtrent een onderzoek doen
instellen. Inderdaad is komen vast te
staan, dat in sommige streken dit
euvel veelvuldig voorkomt, zoodat
maatregelen noodig zijn.
De minister richt zidh mitsdien in het
Algemeen Politieblad tot de rijks- en
gemeentepolitie met het verzoek de
noodige aandacht hieraan te willen
besteden. Speciaal moet er toegezien
worden, dat houders van machti-
gingen tot het houden van vuurwape
nen ter verdediging van huis en erf
geen misbruik van hun vergunning
maken, door schade toe te brengen
aan beschermde vogels.
Dat zulke maatregelen noodig zijn
valt te betreuren. Schieten op nuttige
vogels als postduiven is een werk, dat
met onvruchtbaarheid geslagen is.
Aan den provincialenweg van Soest'
naar Utrecht is te Bilthoven de
■iOOOste wegwijzer van den A.N.W.B.
geplaatstZ.K.H. Prins Bernhard
heeft na een toespraak van den voor
zitter,den heer H. P. J. Bloemers.
de onthullingsplechtigheid verricht.
Noodzakelijkheid van Chr.
Staatkunde
II
Het is bekend, dat Prof. Haitjema nog al
sympathiseert met Karl Barth. Dit neemt
evenwel niet weg, dat hij toch wel kritiek
durft oefenen op dezen Zwitserseheai the-
Prof. Haitjema spreekt het omonwonden
uit, dat het geloof een gave Gods is en nood
zakelijk is als instrument, om Christus en
Zijn weldaden aan te nemen. Maar hij acht
het verkeerd, dat Barth daar zóó den nadruk
op legt, dat deze te veel uit het oog verliest,
dat het geloof ook tot activiteit prikkelt,
waarom onze Geref. vaderen niet alleen
spraken van de hebbelijkheid, maar even
zeer van de dadelijkheid des geloofs. Hij
keurt daarom af, dat Barth Ram. 1 17 al
dus vertaalt: „Der Gerechte wird leben aus
Meiner Treue" (Gods trouw).
Het spreekt als vanzelve, dat Prof. Haitje
ma dan ook vasthoudt aan de mogelijkheid
en de verplichting tot Christelijke
Staatkunde.
Dat hij Christelijke Staatkunde voorstaat,
moge hieruit blijken, dat hij heil zoekt voor
het staatkundig leven in de theocratie, die
geen andere totalitaire macht erkent, dan
die van Gods Woora.
Hij moge o.i verkeerd zien, dat „theocra
tie" de voor ons land aangewezen regee-
ringsvorm dient te zijn, het feit nochtans,
dat hij alleen de totalitaire macht van Gods
Woord erkent, bewijst toch voldoende, dat
hij zoekt naarenijvert voor Christelijke
Staatkunde.
UIT OOST- EN WEST-
INDIE
De G.S.P. en het college van
gedelegeerden
Er is niet gebedeld om een stem
Het Hoofdbestuur dor Christelijke Staat:
kundige Partij schrijft het volgende:
Naar aanleiding van in eenige bladen
voorkomende minder juiste berichten en
daaraan vastgeknoopte beschouwingen in
verband met de verkiezing van Mr. C. C.
vHclsdingen tot gedelegeerde, maakt
het H. B. der Christelijke Staatkundige
Partij het volgende bekend1:
Het valt te betreuren dat over deze aan
gelegenheid is geschreven zonder dat voor
af informaties bij Mr. van Helsdimgcn zijn
ingewonnen. Ware dit geschied, dan zou
men bet volgende hebben'vernomen:
De heer Van Helsdingen heeft niet aan
de I.K.P. gevraagd om een stem, doch "de
heer Kersten heeft do overtollige stem van
de I.K.P. aangeboden.
Na gehouden ruggespraak met het dage
lijksoh bestuur van de C.S.P. heeft Mr. van
Hclsdingen zich zoowel direct als iruli-
recht onthouden van ieder initiatief ter
verkrijging van de stem van den heer D e
Raad.
De heer Van Helsdingen heeft niet den
heer De Raad gevraagd om zijn stem, maar
co heer De Raad heeft ongevraagd,
door middel van den heer Moelia laten we
ten, dat hij zijn stem op den heer v. Hels
dingen zou uitbrengen. Het H. B. van de
C.S.P. heeft het toen noodig gevonden, den
heer De Raad te berichten, dat hij, wan
neer hij meende op den heer Van Helsdin
gen te moeten stemmen, niet moest ineenen,
dot daaraan cendgerlei consekwenties voor
hem of de C.S.P. verbonden zouden zijn. Dit
schrijven gewerd hem uiteraard vooi
stemming. Dc houding, d;e let hoofdbe
stuur van de C.S.P. in deze verkiezing van
tevoren voor zichzelf had vastgesteld is ge
weest: geen gebedel om een stem. De heer
De Raad kan niet waar maken, dat het
I-I E. of Mr v. IT. ook maar éen poging
heeft ondernomen om zijn stem-te krijgen.
Elk initiatief is van hemzelf uitgegaan en
de reactie hierop door het H. B. zou alle
etden aan den lieer De Raad gegeven heb-
m niet zijn stem op Mr. van Helsdin
gen uit te brengen.
Geheel los var, het vorenstaande was de
heer De Raad mondeling medegedeeld cn
ook door dezen aanvaard1, dat mr. van
Helsdingen hem bij de algemeene besehou-
ingen als den wettigen vertegenwoordiger
;r partij zou moeten desavoueeren.
Voor dc stemming is eeii der Volksraads
leden ongevraagd naar Mr. C. C. van Hels
dingen gekomen en- heeft gevraagd, of hij
verzekerd1 was van zijn verkiezing tot ge
delegeerde, zoo niet, da-n zou dit lid op
hem stemmen.
De heer Van Helsdingen desd mededse-
ling van het door den hoe1' Moelia namens
den heer De Raad medegedeelde en door het
H.B. van dc C.S.P. geantwoorde. Dit lid
beeft toen zelf aan. den heer De Raad ge
raagd, of hij op Mr. van Helsdingen zou
stemmen.
H.B. schaart zioh volkomen achter
de door zijn voorzitter aangenomen hou
ding en meent, niet te mogen nalaten
krachtig te protesteeren tegen de aan on
juiste medccteolingen in sommige bladen
vastgeknoopte ook voor den persoon van
an Helsdingen grievende comn
De rijstoogst in Noord-Sumatra
KOETARADJA, 28 Juli (Aneta). De rijst
oogst in Idi, Lhosoekon, Zuio-Lhoseumawe
en Oost-Bireucn is gedurende het afgeloo-
pen kwartaal slecht geweest, dooh wordt ge
deeltelijk gecompenseerd door een beter
beschot in de overige rijstgebieden. De
lukking van den rijstoogst is aangevat
aanplant op ruimere schaal van tweede
gewassen, doch de aanihouaende droogte
heeft een ongunstigen invloed op de oogst-
verwachtingcn.
De voedselsituatie is eohter niet veront
rustend.
Een historisch gebeuren
Vanuit Schiedam begint
„die groote trek"
SCHIEDAM, 29 Juli. Een unieke gebeurte
nis staat Nederland te waöhten. Een tweetal
origineele Zuid-Afrikaansche ossenwagens
zullen naar ons land komen en een tocht
door alle provinciën maken. Het zijn wagens
die „die groote trek" hebben medegemaakt
en thans zijn ondergebracht in een museum
in Zuid-Afrika.
Zij zullen elk getrokken worden door
twaalf ossen, terwijl een groot gezelschap
van Zuid-Afrikaansche boeren met bun
vrouwen, gekleed in Voortrekkerscostuums,
den trek door ons land, dat met zoovele ban
den aan Zuid-Afrika verbonden is, grooten
luister zullen bijzetten.
Dit wordt een historisch gebeuren van
groote beteekenis, hetwelk ongetwijfeld ertoe
zal leiden, dat Nederland en Zuid-Afrika
dichter bij elkander komen.
Ieder herinnert zich het Eeuwfeest va
Groote Trek, dat ook hier te lande werd
herdacht, o.a. door dc vlucht van „De Rei
ger" naar Zuid-Afrika.
Voorts is op 10 October van het vorige
jaar aan een aantal Nederlandsche oud-strij
ders de oorlogsimedaille uitgereikt. De Zuid-
Afrikaansche gezant, Dr II. D. van Broek
huizen, heeft toen een beroep gedaan op
medewerking, om te trachten de culturcelc
en commercieels banden tusschen de Unie
cn Nederland te versterken.
Deze oproep heeft weerklank gevonden,
in 't hijzonder bij den Oud-Commandant F.
A. van der Loo, die zich altijd nog intens
voor de Unie interesseert.
Een grootsch plan
Er'bestaan plannen om begin 1910 een
groote Ncderlandsch-Zuid Afrikaansche ten
toonstelling te houden, aie een zoo volledig
mogelijk beeld van het zonnige, rijke Zuid-
Afrika zal geven onder den naam van:
„Een Nasie in Opbouw". Om de aan
dacht en de belangstelling voor deze mani
festalie van het Zuid-Afrikaansche leven er
streven op te wekken, zal een „Oésewagen
Trek" door Nederland worden georganiseerd.
Schiedam is ae eerste Gemeente van ons
land. die de „Trekkers" officieel welkom zal
mogen hceten en vanuit deze stad vangt „die
groote trek" aan.
Op initiatief, van de afdeeling Schiedam
van het Alg. Nederlandsoh Verbond is een
Comité gevormd onder Eer e-voorzitterschap
van den burgemeester, Mr Dr F. L. van
Haaren, waarin ae Söhiedamsche afdeelin-
gen van de „Princevlag", „de Oranjegarde",
„Het Nationaal Jongeren Verbond", „De
Nederlandsche Padvindersvereeniging" de
R.K. verkenners en tal van andere vereeni-
gingen en personen zitting hebben, ten einde
den „Trekkers" een waarlijk grootsche ont
vangst tc kunnen bereiden. Ook van den
kant van het gemeentebestuur is medewer
king toegezegd. De burgemeester van Schie
dam zal de „Trekkers" aan de grens der ge
meente welkom heeten. Tot de gasten zal
ook de gezant van de Unie van Zuid-Afrika,
Dr H. D. van Broekhuizen behooren.
De ontvangst aan de gemeentegrens op
den Rotterdamschedijk zal met oud-Afri-
kaansch ceremonieel plaats vinden.
In Schiedam is men reeds druk bezig
voorbereidingen te treffen voor dit festijn.
De stad zal op waardige wijze worden ver
sierd. Het ligt in de bedoeling de versiering
en verlichting, welke worden aangebracht
ter gelegenheid van de a.s. blijde gebeurtenis
in ons Prinselijk Gezin, te laten zitten.
Op het speelterrein in het Sterrebosch
wordt een kampplaats ingericht. Tevens
staan vele feestelijkheden op het progri
o.a. zullen oud-Hollandsohe en oud-Afri-
kaanscho volksdansen worden uitgevoerd',
terwijl de gezant van Zuid-Afrika een
zal houden.
De officieelc ontvangst is bepaald op een
Zaterdag, terwijl de Zondag als een rustdag
zal worden beschouwd. De daarop volgende
Maandag zullen óe ossewagens nog te Sohie-
I dam blijven en is het natuurlijk nog fees
Democratische Staat
Prof. Haitjema is geen bewonderaar van
het democratisch Staatsbestel.
Nu moet gezegd worden, dat de liberalis
tische democratie der negentiende eeuw in
derdaad de liefde voor een democratisch
staatsbestel niet kon aanwakkeren. Prof.
Haitjema herinnert er aan, hoe die liberalis
tische democratie met haar kunstgrepen ter
verdrukking van minderheden en haar into
lerantie tegeoyer 't Christelijk openbarings
geloof ons Protestantsch-Christelijk volks
deel jaren lang onder een zwaar juk heeft
doen doorgaan.
En hij heeft o.i. waarlijk geen ongelijk,
wanneer hij in de totalitaire Staatsidee
slechts een vorm van sprongvariatie ziet
naast de liberalistische democratie uit een
zelfden oervorm. Het maakt werkelijk niet
zooveel verschil, of de enkele, vrije, verlich
te, redelijke mensch vergoddelijkt woreït, of
wei het volksgeheel met zijn in bloed en bo
dem wortelende raciale heerlijkheid.
Maar hij vergeet, dat naast of beter ge
zegd tegenover die liberalistische ook
kan en mag gesproken worden van gezonde
democratie.
Kerk recht heeft op die erkenning of ooSi
andere kerkformaties.
En hoe tc denken over het artikel, waar.a
gezegd wordt, dat Joden geen deel vormen
van de Nederlandsche natie?
Hoever is de draagwijdte van dat artikel?
•dt een Jood. die tot het Christendom
overgaat, dan wel op eens beschouwd als
behoorend tot de Nederlandsche natie? En
kinderen, geboren uit een huwelijk van aen
Jood met een niet-Jodin of omgekeerd, hofl
hebben we die tei beschouwen?
Het Christelijk Onderwijs
We willen het Ontwerp nog eens verder
onder de loupe nemen. Er wordt ook in ge
sproken over h«e:t onderwijs. Met onverdeel
de instemming lezen we, dat men de op
richting en instandhouding van scholen
zooveel mogelijk aan particulieren heeftl
over te laten en dat alleen waar het parüi
culier initiatief ontbreekt, de Staat zich"
met de oprichting heeft te bemoeien.
Maar de Staat heeft intusschen toe te zien',,
dat voldoend lager onderwijs wordt gc«
geven. En het onderwijs is slechts daar
voldoend, waar het Christelijk element
niet ontbreekt.
Het toezicht op dat Christelijk element
dient opgedragen te worden aan den Kerka
raad der gemeente. Doch eilieve, aan welken
Kerkeraad'? Aan dien der Herv. Kerk, der
Geref. Kerk, der Oud-Geref. Gemeente? Eü
plaatsen, waar elke Prot. Kerkforma-
tie ontbreekt?
Men zal ons toe moeten gewin, dat da
moeilijkheden zich opeen stapelen bij da
practische uitvoering van zulk een wet.
En nu staat er in het ontwerp wel bij, ïïat
het den ouders vrijstaat hun kinderen al ol
niet aan dit onderwijs te doen deelnemen,
Maar wij vragen: ligt het Christelijk element
dan alleen in het Bijbelsch onderricht? Ligt
het ook niet in de andere vakken?
Wanneer we op die wijze, stel de moge'
lijkheid ervan, een bepaald onderwijs aan
de ouders opdringen, maken we ons dan
niet schuldig aan de tyrannie van het lil»';
ralisme der 19e eeuw waaronder we zoo ge<
zucht en waartegen we zoo hebben gepro
testeerd?
ECONOMIE EN FINANCIEN
Braats' Machinefabriek
Uit het jaarverslag van de Constructie
werkplaatsen en Machinefabriek Braat te
Rotterdam wordt het volgende ontleend.
De opleving waarvan in het vorige jaar
verslag melding werd gemaakt, had in het
2c halfjaar van 193S geen voortgang en er
in die periode een dalende lijn waar te
nemen. Bedoelde inzinking was echter niet
een dusdanige beteekenis, dat dc aan
genomen werken niet verlies moesten wor
den geboekt, maar had nog wel dit gevolg,
dat de loonende prijzen, welke in het eerste
halfjaar van 1938 konden worden gecalcu
leerd, voor een gedeelte teloor gingen.
De exploitatierekening laat een voordeelig
saldo zien van f 60.699. Voor afschrijving
komen de volgende bedragen in aanmer
king, t.w. op machines f 15.000, gebouwen
f 10.000, gereedschappen f 20.000, electrische
installatie f 10.000, pneumatische klinkin-
stallatie f 5000, totaal, f 60.000, zoodat alsdan
een onverdeeld saldo overblijft van f 699,
hetwelk op nieuwe rekening overloopt.
(Over 1937 bedroeg het winstsaldo f 52.075.
Het verliessaldo van vorige jaren ad
f 230.226 werd gedekt door afschrijving op
de aandeelen en winst uit inkoop van aan-
deelen).
De verlies- en winstrekening staat
Debet voor: salarissen f 3S.547, interest
f 47.789, algemeene onkosten f 105.608, af
schrijvingen gebouwen loopkranen en elec
trische geleiding f '20.000, machines, gereed
schap cn drijfwerk f 40.000, saldo nieuwe
rekening f 099. cn
Credit voor: fabricagerekening f 251.39-1.
dividend f 1.250.
KALEIDOSCOOP
De beurs to New York opende in ver
band met buitenlandsche markten onregel
matig; hoewel de berichten uit het Ameri-
kaan-sche zakenleven gunstig waren. Later
op den dag w er dien de sporen vaster, doch
piet de staal waarden wilde -het niet,
ondanks gunstige berichten uit de staalimdu-
Even-als het begin was het slot onregel
matig met ove-riieersahend kleine koerever-
De gulden liep nog iets terug en vertoon-
Theocratische gedachte
Prof. I-Iaitjema zoekt het heil des volks in
de theocratie, d.i. in de Godsregeering, zooals
die bij Israël onder de O. T.-bedeeling gevon
den werd, evenwel met dit onderscheid, dat
thans de Godsopenbaring met de Hiedllige
Schrift is afgesloten.
Bij Israël waren het nationale en het gods
dienstige leven dooreen geweven als sche
ring en inslag van het weefdoek. Maar nè.
den Pinksterdag zet God Zijn Kerk in het
midden der wereld.
brengt ongetwijfeld de dure roeping
mee, om de beginselen, neergelegd in God;
Woord, uit te dragen in die wereld. Maar de
Overheid, al is deze zelf Christelijk, mag o.i
geen vloeschelijke wapenen gebruiken tot
uitbreiding van Gods Koninkrijk.
Voor de roeping der Overhead in de N. T.-
bedeeling der Kerk hebben we ons vast
houden aan Rom. 13. Paulus spreekt daar
niet van goed en kwaad in religieuze
maar in algemeen z e d ei 1 ij k e n zin.
We stemmen toe, dat Prof. Haitjema even
min als wijlen Dr. Hoedemaker, de Kerk
over den Staat wil doen heersche-n. Hij acht
het noodzakelijk, dat de Overheid het oordeel
der Kerk inwint bij de openbare uitlegging
der Schrift, maar die Overheid heeft daarna
vrij en zelfstandig te beslissen. Zoo houdt hij
het Reformatorisch beginsel vast.
Niet voor verwezenlijking vatbaar
Maar wij vragen in ernst, staande op den
bodem der werkelijkheid, of dat ideaal is
verwezenlijken. Van een ongeloovige Over
heid is het zeker niet te verwachten. Maar
dan wel van een Christelijke Overheid? Nog
gezwegen van het feit, dat „Christelijk"
sluiten kan Hervormden, Gereformeerden,
Roomschen enz. meenen we toch, dat een
Christelijke Staat, zooals die door Prof. Hait
jema in navolging van Dr. Hoedemaker ge
dacht wordt, niet voor verwezenlijking vat
baar is. Wie zal b.v. als Christen de nood
zakelijkheid van het openbaar gebed
Gemeenteraad ontkennen? Toch niemand
zeker. Stellen we ons nu voor. -dat een
Christelijke Overheid de gemeentewet wijzigt
en dat openbaar gebed verplichtend Voor
schrijft. Heeft het dan inderdaad eenige be
teekenis, wanneer een Burgemeester in den
Raad van een gemeente, welke schier geheel
godsdienstloos is, het voorgeschreven gebed
voorleest? Diet vraag stellen is tegelijk voor
ons haar te beantwoorden.
Trouwens, wie als A.R. het ontwerp-
Grondwetsherziening van Dr. Hoedemaker,
dat Prof. Haitjema in zijn boek opneemt,
aandachtig leest, zal het moeten toestem
men dat dit ontwerp niet te aanvaarden
zelfs niet door een Christelijke meerderheid
in de Kamers en door een Christelijke Re-
geerfing.
Er komen in dit ontwerp ongetwijfeld
vele artikelen voor, waarmede we ons vol
komen kunnen vereenigen. Wie onzer stemt
niet toe, dat God de eenige Souverein
Dien het volk en de Overheid beide als zoo
danig hebben te eeren.
Wie onzer houdt itfet staande, dat
Overheid het publiek-reohtelijk karakter
van de Kerk heeft te erkennen. Alleen dringt
zich daarbij de vraag op, of alleen de Herv.
de een depreciatie van 21.9 tegen 21,8 pCt.
deai vorigen dag. Verhandeld werden 810.000
a-andee-llen.
Op de Londensche beurs was de gulden
flauw en werdfen vele verkooporders uitge
voerd; waartegenover veel aankooporder!
van "ballans binnen kwamen. Ook w
pond eerst stijgend in vraag, doch later
daalde de koens hiervan weer.
Beginselprogram, geen werkprogram
Men zou echter Dr. Hoedemaker en Prof]
Haitjema onrecht aandoen, indien men be
weerde, dat zij dit ontwerp-grondwetsher-
zienring zagen als een werk program voot
de Christen-staatslieden. En dat ligt aller*
minst in onze bedoeling. Daarvoor eeren wij
hen als Christen veel te hoog. Zij zagen di!
ontwierp meer als beginsel program dan
als werkprogram.
weten daarom maar één uitweg. La^
ten de Kerken haar roeping verstaan, om in
de kracht des geloofs met den ijver der
Christelijke l'iefdo het Evangelisatie-wen
ter hand te nemen. Wij weten wel, dat ii
deze -bedeeling de macht van het ongeloo!
nimmer volkomen zal worden gebroken
Veeleer wijst de Schrift ons op een toenemei
an die macht, naar mate het eind des
eenwen nadert.
Maar God is machtig, om althans op bf!
paalde plaatsen en in bepaalde streken di
macht te breidelen. En de Kerk zie toe, da
zij door haar ontrouw niet mede schuldi
sta aan die toename van het ongeloof.
Intusschen mogen we niet uit het oo
verliezen, dat een proeve van grondwet!
herziening ons toch plaatst in de volle wer
kelijkheid van het leven, in het leven vai
het heden. En in die werkelijkheid is ztllfc
proever mi et voor verwezenlijking vai'
baar, zelfs o.i. niet'geoorloofd.
De Apostel Paulus vermaant ons tot
;d voor de Overheid, opdat we een stilt
gerust leven mogen hebben in alle god;
ligheid en eerbaarheid. Verder strekt zi<
zijn gebed niet uit. Tot zulk een stil
rust leven behoort niet de onderdrukkii
ran de tegenstanders, maar wel de gelegt
herd om onze beginselen te propage eren
'ereld rondom ons. Daarom dient
Overheidswegeverwijderd alles, wat
rijen invloed van het Evangelie op
volksleven belemmert.
GEENSWACHTER. 1
VAN ONZE ADVERTEERDER!
Met de N.C.R.V. naar Luik
Naar de Internationale
Watertcntoonstelling
Men verzoekt ons mede te deelen, dat ei
nog tot a.s. Maandag 12 uur gelegenheit
bestaat zich aan te melden tot deelnam
aan de excursie naar de Internationale Wsf
tertentoonstelling te Lujk op a.s. Woensdaj
2 Augustus.
Men zie ae desbetreffende annonce in di|
nummer. Het doorgaan der reis is vert
z*>kerd.
Een paspoort of bewijs van Ncderlandetf
schap is voor dezen tocht niet noodig.
Druiven eten in het Westland
Een veel bezochte druivenrestauratie
In een tijd waarin overvloed van fruit if
zooals in jaren met verschillende soorten niej
het geval geweest is, kunnen zich nu ook ój
heerlijke druiven uit de Westlandsche kassei
't weer aanvullen. Ook de druiven zijn er di
jaar weer overvloedig, en de kweekers ho-pej
op goeden afzet en loonende prijzen, Daaro»
hoopt men ook, dat deze zoo bij uitstek natie-I
nale vrucht die de laatste jaren meer gemeei
goed geworden is, zich meer en meer in dl
belangstelling van ons volk mag gaan
heugen.
Een der middelen om meer bekendheid
de druiven te geven, werd enkele jaren g—
den gevonden, in de oprichting der z.g. drui
ven restauraties, doch verschillende dezer in
stellingen zyn verdwenen: zjj konden zich nis
handhaven. Een restauratie welke echts
steeds meer bekendheid kreeg en zich in ee
voortdurend grooter bezoek mocht verheugd
Is die van den heer A. Boon, gelegen aan da
Zwartendiik te Monster, waar men een zet'
goeden kijk op de druiventeelt kan krijgen if
de vele kassen welke men er aantreft, ij
eigenaar heeft daar verschillende attrac;i<i
aan verbonden: er is een volledige speelt- f
waar de jeugd zich naar hartelust kan
maken, tevens een veld voor korf- en
sport. Ook treft men er verschillende
aan en de kleine ponny's zien we er m
berijders over het veld draven.
Het behoeft dan ook geen verwonderii
elk jaar opnieuw tallooze scholen en gu J
schappen de druiven-restauratie van den
Boon bezoeken.
Een gelegenheid, zooals men er in ons»la.
i maar héél weinig aantreft.
