TRIUMPH
Gemengd Bloed
DAGELIJKS
GROEIT
LUX j
DE POPULARITEIT
VAN
DE BESTE
I CENT
VIRGINIA
Nederlandsche Meubelfabriek
Wageningen N.V.
VRIJDAG 14 JULI 1939
EERSTE BLAD PAG. a
BUITENLAND
OPNIEUW POOLSCH-DUITSCHE
ONDERHANDELINGEN?
Warschau is ertoe bereid
Concessies, die het niet
kan toestaan
De kalme atmosfeer, die op het oogen-
blik in Polen heerscht, trekt bijzonder
de aandacht van diplomatieke en jour
nalistieke kringen in Warschau.
De Poolsche pers wijst er nadrukke
lijk op, dat de regeering nog steeds be
reid is, de geschilpunten, die haar van
de Duitsche regeering scheiden, de
kwestie-Danzig en den corridor, langs
den weg van onderhandelingen in een
vreedzame sfeer te regelen, waarbij
iedere unilaterale oplossing zou zijn
uitgesloten.
Politieke kringen in Warschau herinne
ren in dit verband aan de redevoering van
Beck van 6 Mei j.l., waarin hij verklaarde,
dat opdat het woord „vrede" een volle wer
kelijke waarde zou krijgen, twee voorwaar
den vervuld moesten worden, nl. vreedzame
bedoelingen en vreedzame methoden van
Wanneer men de beide voornaamste ge-
schilkwesties tu6schen Polen en Duitsch
land in het licht van deze opvattingen be
kijkt, worden de limieten van een even-
tuecle regeling duidelijk afgebakend.
De in politieke kringen te Warschau al
gemeen aanvaarde opvatting is, dat ten
aanzien van de corridor-kwestie de Pool
sche regeering bereid is, voorstellen te be-
studeeren, die er toe strekken, het Duitsche
verkeer door Pommeren naar Oost-Pruisen
te vergemakkelijken, o.m. op het gebied der
wegen.
Maar het is natuurlijk volstrekt uit
gesloten, dat de regeering ooit een
vraag in overweging zou kunnen nemen
betreffende instelling dwars door het
Poolsche Wojwodeschap Pommeren van
een exterritoriale Duitsche strook, die
volgens berichten uit Duitsche bron
bijna. 20 K.M. breed zou hebben moeten
zijn.
Het Poolsche standpunt te dien aan
zien is zeer duidelijk: „Wij hebben er
geen enkel belang bij, de Duitsche
medeburgers te hinderen in hun ver
bindingen met de Oostelijke provincies.
Wij hebben echter geen enkel motief
om onze souvereiniteit te verminderen
op ons eigen gebied."
Wat Danzig betreft, verklaart men boven
dien, dat deze kwestie weinig ruimte laat
.voor een compromis. Aan den eenen kant
kan de Duitsche meerderheid der vrije stad
Zich vrijelijk ontwikkelen van nationaal,
cultureel en ideologisch standpunt gezien;
zij bezit haar regeering en haar partij
bestuur. Aan den anderen kant kan Polen
de kwestie-Danzig slechts beschouwen door
zich te stellen op het gebied „der Poolsche
rechten en handelsbelangen". Het kan niet
toestaan, dat deze in welk opzicht ook be
perkt worden.
Overigens echter zou men de mogelijkheid
onder oogen kunnen zien van een compro
mis op juridisch plan voor een regeling
Van de positie van Danzig als vrije stad.
De Poolsche regeering heeft Duitschland
op 26 Maart reeds aangeboden gezamenlijk
het bestaan te waarborgen van de rechten
der vrije stad. Op dit aanbod is geen ant
woord ontvangen.
Ook hier zal Polen nooit toestaan, dat
het gebied van Danzig geplaatst zou
worden buiten de Poolsche douanezöne
en nog minder, dat een „Anschluss'
van Danzig bij Duitschland verwezen
lijkt zou kunnen worden.
Zoo blijft de Poolsche regeering, trouw
ban de politiek van vrede, in volledige
'overeenstemming met Engeland en Frank
rijk en na de plechtige waarschuwingen
,van den Britschen premier aan Duitsch
land, steeds bereid deze problemen te be-
studeeren door middel van onderhandelin
gen, welke zich voltrekken in een vreed
zame sfeer.
Eveneens trouw aan haar politiek van
standvastigheid weigert de Poolsche regee
ring iedere onderhandeling, die het aspect
aanneemt van een intimidatie- of chantage
poging van den kant van Duitschland. Zij
zal nooit een duimbreed wijken in de ver
dediging van haar rechten en vitale be
langen-
ENGELSCHE VL00T-
MANOEUVRES OP HANDEN
12.000 gepensionneerden moeten
onder de wapens
In het Lagerhuis heeft Chamberlain
medegedeeld, dat 12.000 bij de reserve ge
plaatste gepensionneerde vlootofficieren en
•manschappen, tegen 31 Juli zijn opgeroepen
om deel te nemen aan de vloot- en lucht-
oefeningen, die in Augustus en September
gehouden zullen worden.
In zijn desbetreffende mededeeling ver
klaarde Chamberlain, dat, teneinde het
grootst mogelijke voordeel te trekken uit
de gecombineerde vloot- en luchtoefeningen
in Augustus en September en teneinde daar
door de doeltreffendheid der vloot te bevor
deren, regelingen worden getroffen, waarbij
schepen, die thans in de reserve zijn, zul
len deelnemen aan de oefeningen.
DE BRITSCH-JAPANSCHE
SPANNINGEN IN CHINA
Engelsche fabrieken te Shanghai
geisoleerd
De Japansche legerautoriteiten te Shanghai
hebben rond drie onder Britsche leiding
staande bedrijven aldaar prikkeldraadver
sperringen opgericht, teneinde deze fabrieken
geheel te isoleeren. Britsche protesten tegn
dezen maatregel zijn zonder meer van i>
hand gewezen. Het gaat hier om eenige ws
verijen, welker leiders aan de Japansche le
gerautoriteiten hadden verzocht, toestemming
te geven, dat veertig arbeiders werden te
werk gesteld op terreinen aan den noordelij
ken oever van de Soe Tsjau-kreek in het
onder Japansche controle staande gebied.
Verklaard werd. dat het verzoek zou kun-
;n worden ingewilligd onder de volgende
voorwaarden, welke noodig werden geacht
voor de handhaving van orde en recht in het
bewuste gebied.
1. De Chineesdhe arbeiders der fabrieken
mogen alleen zekere aangegeven wegen
bruggen passeeren, wanneer zij naar him
werk gaan of van hun werk terugkeeren.
2. Er mogen geen mieuwe bruggen worden
gebouwd over de Soe Tsjau-kreek.
3. Het Britsche consulaat-generaal moet
certificaten afgeven aan de arbeiders.
Dit besluit zal het noodig maken nog
12.000 gepensionneerde vlootofficieren en
manschappen op te roepen. Zij zullen zich
op 31 Juli bij de depóts moeten aanmelden.
De koning zal de reserveschepen bezicihti-
m in Weymouth op 9 Augustus.
Verwacht wordt, dat de oefeningen onge
veer zullen duren tot de derde week in Sep
tember en dat de reservisten weer naar
huis zullen kunr.en gaan, wanneer aan het
einde van de maand de 6chepen weer in do
reserve zullen zijn opgenomen.
Chamberlain zeide nog, dat de revue over
130 schepen zal worden gehouden, welko
zoowel slagschepen als zeer kleine oorlogs
schepen zullen omvatten.
De diplomatieke redacteur van Reuter
verneemt, dat de schepen, die uit de reserve
gehaald zullen worden, omvatten: een slag'
schip, een vliegtuigmoedersghip, vier krui
ser-eskaders van vier schepen eik, een mij
nonlegger, een destroyer-depötschip, vier
flottieljes destroyers en vier onderzeeërs.
Men herinnert er aan, dat de admiraliteit
haar toevlucht tot een gelijken oefenings
maatregel genomen heeft in 1924.
DE BERGING VAN DE „THETIS"
LONDEN, 13 Juli. (Havas). In verband
met den kraclhtigen Zuidwestelijken wind zijn
de werkzaamheden tot 'berging van de „The
tis", in de baai van Liverpool, vandaag tijde
lijk gestaakt. Zij zullen hervat worden zoodra
/eer beter is.
<r Voor de
practische
huisvrouw
1 Het reuzenpak Lux bevat meer
dan dubbel zoveel als het ge
wone pak en kost toch maar
25 ct. Het reuzenpak is dus
I extra voordelig! En... dan nog
I twee verschillende breipatro-
I nen en een' hele bon voor
geschenken.
Vrattg het
reuzenpak
De uitwijzingen uit Bolzano
Vragen in het Lagerhuis
LONDEN, 13 Juli (R.O.). De uitzetting van
Engelsche onderdanen uit Bolzano is tijdens
het vragen-uurtje in het lagerhuis ter sprake
gebracht. Door de labouraSgevaardigden
Maclcen en Riley. De eerste stelde voor om,
tenzij de uitwijzingsbevelen ingetrokken
worden repressaille-maatregelen te nemen
door Italianen bevel te geven uit Engeland
te vertrekken.
In zijn antwoord verklaarde Butler, dat
de Britsche ambassadeur te Rome de kwes
tie reeds ter sprake gébracht heeft bij de
ltaliaansohe regeering en volledig de reoh-
ten der Britsc-he onderdanen heeft voorbe
houden. In 't bijzonder heeft hij de aandacht
gevestigd op de kwestie van overdracht
naar het buitenland van de opbrengsten van
noodige liquidaties van Britsdh bezjt.
Het schijnt, dat de Italiaansche autoritei
ten bereid zijn, deze kwestie in gunstige
overweging te nemen. Tevens heeft de am
bassadeur de aandacht gevestigd op het feit,
dat zekere Britsche eigenaars yan bezittin-
4. De Japansche militaire autoriteiten zul
len de passen intrekken, indien de maat
schappij nalaat, de bovengenoemde voorwaar
den in acht te nemen, of indien de leger
autoriteiten dat om een andere reden noodig
achten.
Volgens het telegram nebben de Britten
de Japansche voorwaarden genegeerd en
jonken over de Soe Tsjau-kreek laten varen
de Chineesche arbeiders van en naar de
fabrieken te laten gaan.
Teneinde de binnenkomst van anti-Japan
sche terroristen tegen te gaan en de orde
vrede te handhaven hebben de Japanners
onlangs de beide fabrieken en de nabijgele
gen fabriek der China Car and Foundry Cy.
door een prikkeldraadversperring afg
ten.
De Britsche consul-generaal heeft M-aan-
ig een protest bij de Japanners ingediend.
Hij verklaarde, dat de voorwaarden, gesteld
in de nota van November, onaanvaardbaar
waren en dat de oprichting van een prikkel
draadversperring een vijandige daad w
De Japanners hebben, gelijk uit het boven
staande blijkt, dit protest naast zich neerge
legd.
De toestand te Tientsin
Uit Tientsin wordt gemeld, dat een Britsch
stoomschip zich Maandag zou hebben ge
mengd in de Japansche inspectie van de
scheepvaart op de Pai-rivier, toen het twee
Chineezen oppikte, die van een geheim
zinnige jonk waren gedoken, toen Japansche
ambtenaren deze jonk naderden.
Het verluidt, dat de Japanners bij de plaat
selijke Brits-dhe diplomatieke ambtenaren
krachtig zullen protesteeren, daar gezien is,
dat de zeelieden de Chineezen bij hun ont
snapping hebben geholpen.
De aniti-Britsdhe stemming te Tientsin is
toegenomen. 2)000 employé's van den spoor
weg van Peiping naar Shanghai K-wan héb
ben in het Peia Ningpark vergaderd
ai anti-Britsche organisatie opgericht.
Uit Kai Feng wordt gemeld, dat het
trek van Britsche onderdanen uit de pro
vincie Honan slechts een kwestie van tijd
Volgens dit bericht zouden de Chineesche
studenten, de Britsche scholen en het per
soneel en de patiënten de Britsche zieken
huizen in deze provincie hebben verlaten.
De gemeenteraad van de internationale
nederzetting te Koe Lang Soe heeft na een
levendig debat tusschen de Japansche leden
en die der andere mogendheden de Japan
sche eischen tot aanstelling van een Japan
ner als hoofd der politie en tot het in dienst
nemen van Japansche politiebeambten „voor
het handhavèn van de orde" verworpen.
300 ARRESTATIES IN SLOWAKIJE
BRATISLAVA, 13 Juli (Havas). Wegens
corruptie ziijn driehonderd politici van het
oude regiem gearresteerd. Onder hen bevin
den zich Milan H o d z a, de vroegere minis
ter-president, Vavro Srobar, minister van
Slowakije en verscheidene oud-kamerleden
en -matoren.
HITTEGOLF IN ZUID-SPANJE
Zuid-Spanje wordt op het oogenblik door
een hittegolf geteisterd.
Te Sevilla heeft mjen gister een tempe
ratuur van meer dan 50 graden Celsius in
de schaduw gemeten.
Tot dusver zijn reeds elf personen ten
gevolge van zonnesteek overleden, van wie
zes in de provincie Cordoba.
KWALITEIT en LIJN harmonieeren
volkomen in de W. L. D. Schoen
Heeren die het ge-
steeds
W.L. D. SCHOENEN
DE LASTEN DER BRITSCHE
DEFENSIE
Uitgaven der bewapening stijgen
tot 730 millioen
Bij de indiening van de begrooting in
derde lezing heeft Sir John Simon gespro
ken over de financieele positie van Enge
land en gezegd voor dit financieele jaar
ongeveer 1320 millioen pond sterling aan
uitgaven te hebben geraamd. Daarvan zul
len 942 millioen worden verkregen uit ont
vangsten en 380 millioen door het opnemen
van leeningen.
De totale uitgaven voor de verdediging,
die reeds waren opgegeven tot een bedrag
van 580 millioen, zullen mogelijk worden
verhoogd tot 630 millioen, doch zullen in
wezen 730 millioen beloopen.
Het zal mogelijk zijn ongeveer 150 mil
lioen op te nemen door de uitgifte van
schatkistbiljetten.
Slechts een deel van de financieele
hoeften van dit jaar zal in de vlottende
schuld kunnen worden opgenomen. Daarom
zal het te gelegener tijd noodzakelijk zijn
den beleggers, grooten en kleinen, te vra
gen op zoo ruim mogelijke schaal bij te
dragen aan de nieuwe defensieleening. Spre
ker heeft het vertrouwen, dat aan dezen
oproep gehoor zal worden gegeven.
Het Huis heeft vervolgens met 206 tegen
141 stemmen een motie der labourpartij ver
worpen, waarin werd voorgesteld, het wets
ontwerp niet aan te nemen. Vervolgens werd
't wetsontwerp in derde lezing aangenomen
en doorgezonden naar het Hoogerhuis.
Simon zette uiteen, dat de begrooting voor
dit jaar 1400 millioen zal beloopen en dat
gen wellicht geen vertegnwoordigers ter
>e hebben om zorg te dragen voor hun
belangen en hij heeft gevraagd, alles in het
werk te stellen om den last voor de Brit
sche onderdanen zoo gering mogelijk te doen
zijn. Aangezien de maatregel van toepassing
's op alle buitenlanders zonder onderscheid,
voegde Butler ten slotte aan zijn mede-
deelingen toe, overweegt Halifax geen ver
geldingsmaatregelen.
Gisternacht is op een militair vliegveld
nabij Liverpool brand uitgebroken nabij een
belangrijke hulpflabriefc voor den bouw
vliegtuigen.
De politie te Liverpool heeft terstond een
onderzoek ingesteld en de brandweer tracht
te voorkomen, dat het vuur overslaat n:
nabijgelegen fabriek en het gebouw van het
vliegveld.
Het onderzoek heeft uitgewezen, dat er
niet van kwaadwilligheid sprake is.
EEN DUITSCHER GESTEENIGD?
WARSCHAU, 13 Juli. (Havas). De Pool
sche bladen melden, dat do Duitsche burger
Bruno Wohl, uit het Memelgebied, ei
12-jarig zoontje door steenworpen g
zijn door een bende nationaal-socialisten.
Wohl had geweigerd toe te treden tot de
nationaal-socialistische partij. Hij had toe
stemming gekregen om zich in Zweden
vestigen.
SPANJE HEEFT 50.000 INVALIDEN!
Volgens officieele gegevens zijn tijdens
den Spaansohen burgeroorlog 50.000 man
schappen. die in de nationalistische
gestreden' hebben, invalide geworden. Hier
van zijn 301 totaal invalide en 208 blind.
Opeen landgoed in Guadalajara wordteen
invaliden-hospitaal ingericht. De provincie
Barcelona heeft toegezegd, aan 10.000 inva
liden een werkkring te verschaffen. Andere
krijgen betrekkingen als concierges in par
ticuliere huizen en kantoren.
IN ZWEDEN NAJAARSMANOEUVRES
Van 19 tot 23 September zullen onder
leiding van den Zweedschen koning in het
kustgebied van Stockholm herfstmanoeu-
vres worden gehouden, waaraan zal wor
den deelgenomen door 18.000 man, 700 motor
voertuigen, 40 schepen en 135 vliegtuigen.
Zoo'n ziek geradbraakt gevoel
Dag-in, Dag-uit dezelfde klachten. Lood*
care armen en beenen, doffe zagenda
hoofdpijn, prikkelbaar cn dan ook nog
die stramme pijn in armen en beenen. Dat
zijn zekere teekenen van oververmoeidheid
door onzuiver bloed. Kruschen zal dat ver
helpen, zooals het deed bij tienduizenden
mannen en vrouwen, die zich eens even
ellendig voelden als gij nu. Neem Kruschen
Salts! Kruschens zes minerale zouten
sporen Uw bloedzuiverende organen, lever,
nieren en ingewanden, aan tot grootera
werkzaamheid, waardoor alle schadelijk
teveel aan zuren uit Uw gestel wordt ge
filterd. Begin dadelijk Uw Kruschen-kuur,
Over enkele weken zult ge U weer ae oude
voelen en fit eiT opgewekt Uw dagelijksch!
werk doen. Kruschen Salts, verkrijgbaar bij
apothekers en drogisten 0.40, 0.75 en
1.60 (extra groot pak). Fabrikanten: E<
Griffiths Hughes Ltd., Manchester (Enge
land). Opgericht 1756.
(Reel.)!
UIT OOST- EN WEST-INDIE
Grafschennis te Telok-Betong
Voor het eerst sinds mensehenheugenig
heeft zich in de Lampongsche Districten en
wel te Telok Betong een geval van graf-»
schennis voorgedaan.
Kortgeleden ontdekte een Chinees, die be-
g was op de Chineesche begraafplaats dei
tombe van een familiegraf te restaureeren,
dat in het graf van den ongeveer dertig
jaar geleden overleden Po Tji, ter hoogte
van het hoofdeinde een diepe put gegraven
De familie van den overledene werd op
de hoogte gebracht; na een onderzoek gaf
zij het gebeurde bij de politie aan, die een
onderzoek instelde.
Po Tji bekleedde in China, vóór hij in
Indië aankwam, het z.g. go pin ham-ambt,
aan de uitoefening waarvan de dracht van
een uniform en andere waardigheidsteeke-
nen was verbonden; deze uniform en waar*
digheidsteekenen worden in de Chineesche
samenleving als zeer kostbaar beschouwd.
De voorwerpen werden den overledene
meer daji 900 millioen uit de belastingen
zal moeten worden verkregen.
Wijst mij een ander land ter wereld met
onze bevolking, zeide spr., dat, wannee
voor dezen enormen last geplaatst is,
millioen kan vinden uit dagelijksche belas
tingen.
Terwijl de overblijvende 500 millioen om
te leenen een verontrustend cijfer is, moeten
wij erkennen, dat wij dezen grooten last
zullen moeten dragen.
De rustige ontvangst van deze begrooti
is het gevolg van twee dingen:
1. De wetenschap, dat het noodzakelijk is.
2. Ons volk heeft zonder eenig partij
verschil, zoowel in dit Huis als in het land,
een vastberadenheid, dat wij, er kome wat
wil, zullen moeten vinden datgene wat noo
dig is voor de vrijheid, veiligheid en kracht
van ons land.
Britsche propaganda
in Duitschland
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
„In de laatste weken wordt Duitschland
met een vloed van brieven overstroomd, die
post uit Engeland komen en schijnbaar
particuliere brieven zijn. Al deze brieven
zijn echter geschreven met het doel, het
Duitsche volk tegen zijn leiders op te zetten.
Onlangs weer is een groot aantal exem
plaren verspreid van een brief van Stephen
King-Hall, die op domme wijze met „beste
Duitsche lezers" in contact tracht te komen
om zoo onder het Duitsche volk een defai
tistische stemming te kweeken.
Gelet op het feit, dat deze brief in een
opvallend groot aantal exemplaren naar
Duitschland werd gezonden, hebben wij te
Londen een nader onderzoek naar de eigen
lijke bron laten instellen, een onderzoek,
waarvan de resultaten verbluffend waren.
Bijzonder goed ingelichte en ingewijde
kringen hebben namelijk geconstateerd, dat
de heer Stephen King-Hall geenszins die
particuliere persoon is, voor wien hij zich
uitgeeft, doch in dienst staat van de pas
opgerichte propaganda-adfeeling van het
Foreign Office, die onder leiding van Van-
sittart staat, en dat de Britsche minister van
buitenlandsche zaken, lord Halifax, de-
brief niet alleen persoonlijk kent, doch
bij de opstelling daarvan peet heeft gestaan.
BETIMMERINGEN - MEUBELEN
WAGENTNGEN - TELEFOON' 2613
30 jaar geleden, toen hij op 80-jarigen leef
tijd stierf, in zijn graf meegegeven: eert
lange zwarte, met gouddraad bestikte jas,
steenen armbanden en ringen, een halsket
ting uit geurig hout vervaardigd en een met
parels bestikte hoed. Een en ter waarde van
ongeveer 800 dollar.
De grafschenner heeft de nog stevige hou
ten doodkist aan het hoofdeinde met een
koevoet geforceerd en de waardevolle voor
werpen, waaronder zich ook nog geldstuk
ken bevonden, weggenomen. De koevoet
werd in de onmiddellijke nabijheid van het
graf teruggevonden.
De politie heeft twee verdachten, beiden
Chineezen, doodgravers van beroep en be
kend staande als opiumschuivers, aangehou
den; tot dusverre ontkennen zij echter hard
nekkig.
Aardverschuiving eischt 14 doodeii
Ook slachtoffers van bandjirs
TASIKMALAJA, 13 Juli. (Aneta). Door
aardverschuivingen zijn gistermiddag in da
desa Tjikondang vele huizen bedolven.
Hierbij werden veertien personen gedood.
Bij een bandjir van de Tjibandjaran zijn
drie personen verdronken.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag
heeft de rivier Tjikembang gebandjird. Hier
door zijn vele huizen meegesleurd, o.a. de
bale-desa (gebouwtje voor inheemsche
rechtsspraak) te Tjihaoer. Een houten brug
is geheel vernield; het verkeer is gestremd,
Bij deze laatste bandjir kwamen geen per
soonlijke ongelukken voor, doch de schade
Juweelendiefstal te Medan
Een brutaal staaltje is in den nacht van
28 op 29 Juni uitgehaald in de pasanggra-
han van den sultan van Serdang te Medan,
Op de bovenverdieping had Tengkoe Dar-
mansjah met zijn echtgenoote een slaapka
mer betrokken, waarvan de deuren, toegang
gevende naar de rest van het huis, waren
afgesloten, doch niet aan de balconzijde.
Des nachts, te ongeveer drie uur eenig
gestommel hoorende, riep Tengkoe Dar-
mansjah wie zich in de slaapkamer bevond,
doch toen daarop geen antwoord kwam,
heeft hij verder geen aandacht aan het ge«
druisch geslagen.
Toen men des ochtends te ongeveer negen
uur ontwaakte bleek echter, dat wel dege
lijk iemand het huis was binnengedrongen,
waarbij de indringer een goeden slag heeft
kunnen slaan: van de slaapkamertafel wa
ren sieraden weggenomen met een geza
menlijke waarde van 3495 .aldus de „Suro<
Post".
een verhaal uit het midden der vorige eeuw
door DI.J.A.VI5SCHLR.
De voorbijgangers werden stil van ontzag. Priesters bogen
'diep als ze hem voorbijgingen. Overal nam men de '"J115"1
af of bleef eerbiedig staan tot hij voorbij was. Ja, zelfs de
honden die in de goten lagen te slapen, schenen bevreesd te
zijn om zoo'n machtig heer aan te blaffen.
De burgers van Monterey waren trotsch op hun bloed en
don Mariano de Veja wel zeer bizonder. Hij voelde zich
afstammeling in lijnrechte linie van de oude Castiliaansche
ridders die het land waren binnengekomen als veroveraars.
Over het Indianenbloed waarmede zijn beroemde stam
zich had vermengd, werd maar zoo weinig mogelijk gespro
ken. Het was wel een wonder dat het geslacht zich had
kunnen handhaven.
Immers .pas zesenvijftig jaar geleden was het dat de stad
door een Fransch vrijbuiter Buchard. die met twee *inc
freqatten de haven binnenliep, geheel verwoest werd. Alleen
de' kerk bleef behouden. De bewoners werden vermoord of
vluchtten naar de bosschen.
Na vijf jaren vestigde zich een zekere David Spence, een
Schot, die in het Zuiden handelde, op de puinhoopen. Voor
en na keerden nu ook de gevluchte Dons en Caballeros
terug en herbouwden hun woning
En nu was de stad Monterey zooals Mariano de Veja
het trotsch uitdrukte weer een heilige en koninklijke stad. De
naam was zelfs koninklijk: Rey de los montes, koning der
bergen.
Daar was ginds dat nietige San Francisco, alleen door
toeval ontstaan en bevolkt door het uitschot van New York,
Hongkong en Sidney. Met verachting werd er over gespro
ken. Men telde het niet.
Monterey was de groote stad. En don Mariano de Veja
de groote man in die stad.
Voor een deel kwam hem die eerenaam toe, hoewel deze
niet meer zoo gold als vroeger.
Dertig jaar geleden was hij de grootste grondbezitter ln
het land, maar nu was zijn rijkdom veel minder geworden.
Zijn stormachtig leven was daar oorzaak van.
Toen hij nauwelijks in staat was een paard te bestijgen en
een degen te hanteeren, voegde hij zich bij een troep avon
turiers en zwervers en wist spoedig invloed op hen te krij
gen. Hij was los van zeden, zooals al de anderen, maar toch
was hij voor wat anders bestemd dan voor het leven met
een inlandsche squaw en om het bandietenpad op te gaan.
Als zijn makkers in speelhuizen en kroegen zich vermaak
ten, wijdde hij zich aan de studie en werd de meerdere van
allen.
Zoo was hij op zijn twintigste jaar reeds kapitein en nam
met zijn troep deel aan alle oproeren en omwentelingen.
Eerst hielp hij de radicalen om de Spaansche heerschappij te
ondermijnen, het jaar daarop vocht hij met de Jezuieten tegen
de radicalen. Toen de bisschop van Monterey over deze
laatsten de banvloek had uitgesproken, volgde hij den bis
schop als zijn geestelijken herder. Hij werd gevangen ge
nomen en ia boeien geslagen* en was zóó verontwaardigd
dat zijn eigen landgenooten hem dit aandeden, dat hij zwoer,
zich voortaan te zullen scheren als een Engelsche lord en de
gewoonten der Engelschen te volgen.
Dat deed hij inderdaad, maar er kwamen na zijn invrij-
heidsstelling moeilijke dagen.
Toen Californië op het toppunt van zijn macht was.
maakten vier mogendheden aanspraak op het bezit van het
land.
Spanje beweerde de oudste aanspraken te hebben, want de
oorspronkelijke veroveraars waren uit dat land afkomstig.
Engeland beweerde dat de Zeevaarder Sir Francis Drake
het land had ontdekt, het Nieuw-Albion had genoemd en bij
het rijk van Koningin Elisabeth had ingelijfd.
Rusland beweerde, dat het langen tijd eenige plaatsen aan
de kust in bezit had gehad. En Amerika beweerde, recht te
hebben omdat het vlak bij lag en omdat de regeering van
Mexico met de zelfstandigheid had genoegen genomen.
Toen had don Mariano moeten kiezen. De bisschoppen
kozen Spanje, goede Katholieken mochten niet aarzelen, want
de andere landen waren kettersch.
Maar don Mariano leerde Engelsch en las zorgvuldig de
Amerikaansche en Engelsche bladen.
Hij las. dat een Engelsche vloot voor de kust kruiste en
dat een Amerikaansch leger onderweg was.
Aanvankelijk keek hij dus twee kanten uit, gereed om op
het goede oogenblik een besluit te nemen.
Dat men met hem rekende, bewijst de inhoud van 'n geheim
rapport aan den President van de Vereenigde Staten waar
in over hem wordt gesproken als van een man van aanzien
lijke familie, goed opgevoed en onderwezen, die zich uit het
militaire leven schijnt teruggetrokken te hebben, hoewel hij
op zijn landhuis nog altijd een troep soldaten in dienst had.
Vroeger trotsch en ongenaakbaar, is hij tegenwoordig vrien-
delijk en voorkomend, maar altijd met het air van den gebored
edelman, die zich genadig tot zijn minderen neerbuigt. Zijd
huis staat altijd open voor de vreemdelingen, doch hij slaat
al zijn gasten nauwkeurig gade en schenkt zijn vertrouwen
alleen aan mannen van verstand en karakter. Zijn invjoed
is merkbaar in geheel Californië en in het graafschap Solano,
waar hij zich doorgaans ophoudt, heerscht grootere veiligheid
voor personen en goederen dan elders. Hij vraagt niets en
het geld verlokt hem niet. Niemand kan hem recht doorgron
den, misschien zou een titel of betrekking hem het meest
welkom zijn.
Daar hij geen markies kon worden, werd hij tot generaal
benoemd. En nu was don Mariano besloten. Hij koos de
vlag van de sterren en strepen.
Toen meende hij zijn grooten slag te kunnen slaan. Hij
hoopte dat de hoofdstad van Californië op zijn domein zotl
komen, en stichtte aan de haven van San Pabeo een nieuwe
stad. Hij stond zijn fraaiste landgoederen af aan den staat
en bouwde een gerechtshof; maar toen hij driehonderd dui
zend dollar had uitgegeven voor werk en openbaar nut ifll
zijn nieuwe stad, bracht de republiek der Vereenigde Staten
de hoofdstad over naar Sacramento.
Dit was een nekslag voor Mariano.
Hij was nog wel een groot man, maar voelde zijn invloed
hard achteruitgaan.
Het grootste deel van zijn bezittingen was hij kwijt. Daar
bij kwam, dat zijn eene dochter reeds gehuwd was met een
Engelschman, en zijn zuster eveneens.
(Wordt vervolgd)»
