ZATERDAG 8 JULI 1939
VIERDE BLAD PAG. 11
Het bezoek van Minister Funk
Mededeeling aan dc pers over het
Nederlandsch-Dnitsche
Handelsverdrag
Moeilijkheden nullen snel
minder worden
Directie der Nederl. Bank
biedt lunch aan
1 6leisel van ruil-
van Ds. v. Krevelen, die zich herkiesbaar
stelt.
Referaten zullen worden gehouden door
de hecien J. J. Smit te Enschedé, over: „Uit
onze voorraadschuur'' en Mr. W. F. F. Ba
ron v. Verschuer, lid van Ged. Staten van
Gelderland, over: ,.Onzo wenschen met het
ook op de aanhangige drankwetwijziging".
Xa afhandeling van het agendum zal Dj.
B. C. Visser. Ned. Herv. predikant te Vorden.
een opwekkend woord spreken.
is gisteravond van het Centraal Station met
Bazeler trein van 18.17 uur uit ons
land vertrokken. De minister had 's mid
dags al afscheid genomen van de Neder-
landsche regeeringspersonen. Hem werd op
het perron uitgeleide gedaan door den
Dttitschen gezant graaf Julius Zech Bur-
Patrimonium gaat krachtige
Benzier, den -lent van de Xedcrland-
sche Bank, mr L. J. A. Trip en den secre
taris mr J. Westerman Holstijn. De minis
ter maakte ook nu weer de reis in een
speciaal rijtuig der Duitsche regeering.
De Duitsche minister van economische
zaken Funk, die een beaoek aan ons land
heeft gebracht, heeft in het Duitsche ge-
zsnlschap te Den Haag gisteren de verte
genwoordigers der Nederl au dsche pers ont
vangen, en hun dank gebracht v >or ae
vriendelijke, zakelijke en loyale bespreking
van zijn bezoek.
Het verschil in de economische systemen
van Nederland en D ïitschland, zoo reide
spreker, baart moei lij kite den voor don goe-
derenruil. Het Duitsche systeem echter sluit
geenszins de behoefte uit. de economische
betrekkingen mot het buitenland te rege
len en het goederenverkeer met het buiten
land te vergrooten.
Duitschland heeft het volume van /.ijn
buitenlandschen handel op peil v eten te
houden. In Zuid-Oostelijke richting heeft
het opmerkelijke resultaten bereikt door nat
systeem van ^reglementeerden goederen-
ruil. I>e minister sprak evenwel als zijn
meenong uit, dat dit systeem niet ten op
zichte der geheele wereld kan worden toe-
verast, daar dan de wereldhandel
den teruggebracht tot
overeenkomsten. i
Als tweede component van de Duitsche
buitenlandsch-econocnische politiek moet be
schouwd worden de vergrooting van het
vrije handelsverkeer mc. de West-Europee-
sche landen. Do minister zal dan ook stre
ven om ten opzichte van Nederland te ko
men tot een hetere onderlirige aanpassing
van de economische systemen van beide
landen.
De onderhamleimgen. weïkc met
Duitsdiland door minister Steen-
berg he en dr Hirschfeld
zijn gevoerd, zijn thans reeds zoo
ver gevorderd, dat binnen afzienba-
ren tijd de grootste moeiliikliederi
voor het onderlinge ruilverkeer uit
den weg zullen zijn geruimd.
Buiten de clearing om zal hier en
daar de mogelijkheid voor een vrije-
ren vorm van handelsverkeer worden
geschapen. Spreker is overtuigd dat
de wil daartoe van Nederlandsche
zijde aanwezig en dat de weg daar
om open is om dit te bereiken.
Door dit bezoek aan Nederland
heeft spreker willen tocmen, dat
DuitseMand niet alleen waarde hecht
aan uitbreiding van zijn handelsver
keer met het Zuid-Oosten, dobh ook
aan goede economische betrekkingen
met het Westen.
Spr. achtte zich gelukkig de gelegenheid
le hebben met mr. Trip, van wicn hij als
president van do „Duitsche Rcichsbank
collega is, een bespreking te hebben. Dank
baar'was hij ook voor do ontvangst door
de Nederlandsche regeering. Onder den in
druk is hij gekomen van den grootschen op
zet dc.r Zuiderzeewerken-
Na uitgeweid te hebben over het gemeen
schappelijke in den Nederlandscben en Óen
Duifschen geest, zeide spreker, dat het mo
gelijk moet zün de moeilijkheden, welke
voortspruiten uit het nlet-correspondeeren
Van de economische stelsels van beide lan
den. uit. den weg te ruimen. Spreker hoopt
dat er het volgend jaar reeds geen moeilijk
heden meer zullen zijn en dat het volume
.van het handelsverkeer tu5*scheri beide lan
den dan aanzienlijk zal zijn toegenomen.
De moeilijkheden spruiten niet voort uit de
geringheid van de behoeften, doch uit ge
brekkige organisatie der economie.
Uitvoerig stond spreker stil bij do Duit-
sohe opvatting, dat arbeid het beginsel
der welvaart i.s cn betoogdo hij dat het
systeem van den gouden standaard een
maal ver - o zal worden door een op
arbeid berustende standaard, waarbij het
goud alleen dienst zal doen voor den
„Spitzenausgleich".
Spreker bestreed de meening alsof
Duitschland voor een inflatie zou staan.
Deze is bij dc belieerschte economie van
dit land niet mogelijk.
Terloops verdedigde hij het optreden te
gen Tsjecho-Slowakije met hot argument,
dat daze staat relatief het zwaarst bewa
pend was en een gevaar voor den vrede
yormde.
De heer A. J. 1 e v e g o e d, chef van
régecringsdienst, sprak een dankwoord.
AMSTERDAM, 8 Juli. Kort na het
middaguur arriveerde gister de Duit
sche minister van economische zaken
en president van de :Duitsche Rijks
bank, Walther Funk per auto ln
de hoofdstad, voor het brengen van een
bfiiXu aan den president der Neder
land sche Bank, mr L. J. A. Trip. Dit
bezoek duurde on ge vee. een half uur.
Vervolgens begaf mlr -<■» Funk zich
naar het Amstel hotel, waar hem door
de directio der Nedcrlandsclia Bank een
dejeuner werd aangeboden.'
Hierbij waron o.a. aanwezig mr M. P. L.
Steenberg he. minister van econorn i-
6Che zaken,-de Duitsche gezant, graaf J
1 i u s v o ri Zech Burkersroda, de
burgemeester \an Amsterdam, dr W. de
.Vlugt, de directeur-generaal van Handel
en Nijverheid, dr H. M. Hirschfeld, de
voltallige directie der Nederlandsche Bank,
de commissarissen dezer bank, dr E. Hel
dring en dr H. A. van E e g h o n, prof.
mr dr G. W. J. Bruins, Koninklijk com-
mfssari", de heer F. J. M. vnn Ogtror,
voorzitter van de Vereen'zing voor den Ef
fectenhandel, de heer Paul May, voorzit
ter van de Amsterdanische bankiersver-
eeniging, en de heer Ph. Moes, voorzitter
van de Rotterdamsche bankiersvereeniging,
Gottfr. H. Crone, voorzitter van de Am-
sterdamsche Kamer van Koophandel
mr K. P. var» der Mande! e. voorzitt
van de Rotterdam-che Kamer van Koop
handel. In den namiddag heeft do Duitsche
consul-generaal, de heer F Ben zie
minister Funk on den Duitschen gezant een
theo aangeboden.
Het vertrek
'AMSTERDAM, 8 Juli. De Duitsche rijk
sAinister van economische zaken, dr Funk
Nat. Ghr. Geh. Onth. Vereeniging
De 60ste algemeene vergadering
De 60ste algemeene vergadering van de
Nat. Chr. Geh. Onth .Vi-reeniging zal, naar
wij vernemen, Dinsdag 29 en Woensdag -'30
Aug. a.3. te Utrecht in ..Trianon ouder
presidium van Dr. J. R. Slotemaker de
Bruine, worden gehouden.
l>e agenda vermeldt de behandeling van
1al van huishoudelijke aangelegenheden.
Twee leden van het hoofdbestuur moeten
worden gekozen in verband met de periodie
ke aftreding van de heeren Ds. D. v. Kreve
len, em. predikant te Bosch en Duin, die
zich niet herkieaB-aar stelt en Dr Joh. v. d.
Spek te Maasoord. Tn de vac. van Ds van
Krevelen heeft hel hoofdbestuur candidaat
gesteld den heer W. Elgerscna, burgemeester
an Franekeradeei. Voorts moet ook gekozen
worden een lid van de commissie van redac
tie in de vac. ontstaan door het aftreden
propaganda maken
Het hoofdbesutur van het Ned. Werklie
denverbond Patrimonium heeft besloten ver
schillende nieuwe propaganda-geschriftjes
en brochures '«sit te geven. Een intense pro
paganda zal worden gevoerd tot opvoering
an het ledental van het Verbond,
fn Sept-Oct. a-s. zal in ieder gewest onder
leiding van den gewestelijken voorzitter een
streekveotgadering worden gehouden, waar
op alle afdeelingen van het gewest dienen
vertegenwoordigd te zijn. Voorts zullen vele
peisonen buiten den kring der afdeelingen
wo den uitgenoodigd.
I i iedere vergadering zullen twee onder-
pen aan de orde worden gesteld: ..Chris
tel k-sociaal" in den nood van dezen tijd" en
rimonium's arbeid in dit jaar"
Hot tweede onderwerp zal worden behan
deld door een lid van het Verbondsbestuur.
O. tl zal hierbij ter sprake worden ge-
In w it de principieele taak van Patrimo-
de beteekenis en de organisatie van
dc- lectuurverspreiding, de centrale actie
oor de werving van nieuwe leden onder
cringen, de mogelijkheden inzake ont-
an. ling en ontwikkeling, de mogelijkheid
van plaatselijken practisciien arbeid, enz.
T.z t. zullen alle afdeelingen ook via de
Gewestelijke organisaties nader van deze
zaak looren.
KUSTVAART
Zeevaartbedrijf met eigen
karakter
In de tweede helft van de achttiende
eeuw had zich op de noord-oost grens van
Drente en Groningen een zeevaart ontwik
keld die thans nog haar voortzetting vindt
in (wat wc noemen) de Groninger-kustvaart.
Dat we spreken van Groninger kust
vaart, terwijl ook bijv. in Amsterdam en
Rotterdam van dit type schepen thuishoo-
cn zij gezamenlijk de kleine handels
vaart vormen, vindt zijn oorzaak in het ge
heel eigen karakter van dit Groninger be
drijf.
Bet waren juist onze noordelijke lrndge-
ooten, die begonnen zijn vanuit de Veen
koloniën per binnenschip turf naar gena-
buurdü dorpen cn steden te vervoeren. Al
lengs breidde de vaart zich uit; eerst over
de Zuiderzee naar Holland en Gelderland;
om vervolgens Noord-Duitschland, Denemar
ken, .Engeland, Frankrijk en andere landen
te bezoeken.
Toen in den Franschen tijd de Nederland
die vlag schier van alle. zeeën was verdwe
nen, waren het nog enkele Groningers
«n misschien ook wel anderen die met
koffer en schoeners, zij het voor den
„sluikhandel", zich buitengaats waagden.
Ten overvloede rij opgemerkt, dat de Fran
sche overheersching met haar Continentale
stelsel en verscherpte decreten onzen han
del en zeevaart en als gevolg daarvan ook
de novenbedrijven aan den ondergang prijs
gaf.
Na herstel onzer onafhankelijkheid breekt
gaandeweg voor de bedrijven een betere tijd
aan Wel is waar bleef malaise in hand'!
industrie niet uit en werden door mis-
.rewas er. door den oorlog met België ook
den Groningers klappen toegebracht; msar
omstreeks de veertiger jaren der vo ige
eeuw brak voor hen een periode van bloei
Graanvervoer naar Engeland, een druk
ke vaart op Russische havens gaven veel
werk. Met name do Krimoorlog is voor hen
met recht een „gouden tijd" geweest Bekend
van eeu gezagvoerder hoe hi| in tw
izen één naar Archangel en één naar
Riga aan zijn vrouw twintig dui:
gulden kon zenden. De maandgages
stuurman en matroos waren toen resp. f 30
f S5 en 20 a f 25. Thans varieeren deze
globaal f 90 f 110 en f 40 h t 50.
Type
jer kustvaarder
In de vorige eeuw werd de Groninger
kustvaart vooral met koffen, tjalken er
schoeners ondernomen. Koffen waren sche
pen van het ,JIolland9che type", rond en
plomp gebouwd met veel zeeg. Het laadver
mogen bedroog ongeveer 100 tot 300 ton, een
deadwight, dat ook tegenwoordig niet moest
worden overtroffen.
Hoewel zelfs koffen op Zuid-Amorika voe
ren en de reizen van kapitein Jacob Hen
driks Hn7ewinkel en rijn zoon naar Inü
rie wereld rond historisch zijn, (of dezen op
•en kof dan wel op een schoener voeren
weten wij niet wker). tn0 hadden de kof
fen als zeeschip blijkbaar een niet ai te
goeden naam. Een bekend versje althans
zegt:
Koffen cn Smakken
zijn waterbakken
Hoekers en Buysen
rijn zeemanshuizen.
Of zooals bet ook wel hiid:
Koffen en Smakken
rijn waterbakken.
Pronkers op de ree
Dwarskijkers op zee.
O sprookelijk hadden de koffen ren
crooi tjlg: n den fokkemast (voormast)
voerden zij niet minder dan vier zeilen, voort*
eon stagfok binnen- n buiten kluiver cn
achterop den bezaan. Later is vee! zeil weg
genomen. Tot in 1910 werden nog wel kof
schepen gebouwd in den oorlog zijn er
verschillende gebleven maar ze waren
heel wai eenvo liger dan baar oudere zus
ters.
i Wat vroeger veelal door koffen en tjal-
ECONOMIE EN FINANCIEN
Het Nederlandsche Veem
Reorganisatievoorstellen
Het bestuur van „Het Nederland-
the Vee m" stelt voor, op de aandeelen
1 af te schrijven. De mij. heeft vaai een
Nederlandsche groep de toezegging ontvan
gen dat deze indien de reorganisatie-voorstel
len worden goedgekeurd, 694 nieuwe aandee
len ad f 36-0 nom. zal overnemen en de mij.
tevens opdrachten zal verstrekken.
Ned. Ind. Gas Mij.
Bedrijfswinst 1938 f 2.356.904.—
(v. j. f 2.016.244—)
Onveranderd dividend van 10
Biijikens het jaarverslag over 1938 van
de Ned. Ind. Gas Mij het 75ste
werden tengevolge van den verder
gestegen afzet van gas en electriciteit
en verlaging van den rentelast gunstiger
resultaten behaald. Na afschrijvingen
bedroeg de totale bedrijfswinst f 2.356.904
(v.j. f 2.016.214.Voorgesteld wordt
10% dividend uit te keeren (als vj.).
Aan het verslag ontleenen we de volgende
bijzonderheden:
De resultaten der gas- en electriciteitsbe-
drijven bleven zich in opwaartsche lijn voort,
bewegen. Wel nam het gewone gebruik niet in
de zelfde mate toe, als in vj. doch vooral
oprichting van meerdere groote en kleine
nieuwe bedrijven, die gas en electriciteit ge
bruiken, vormde hiertegen een compensatie.
De hoeveelheid gas aan particulieren enz.
in 1938 afgeleverd bedroeg rond 2.698.000 m3
of 13.8 (v.j. 10.2%) meer dan in 1937.
De totale geproduceerde hoeveelheid gas be-
rond 33.000.000 ms. Deze bevredigende
vooruitgang werd voornamelijk bereikt door
een intensieve propaganda, doeltreffende
acquisitie en de steeds grooter wordende toe
passing van gas bij verschillende industrieele
ondernemingen.
De verkoop van gasv erbruikstoes tellen
was in 1938 belangrijk.
Het electriciteitsgebruik bij alle bedrijven
gezamenlijk geeft een stijging aan
9.949.000kWh of 18.3% (v.j. 20.12%). De
totale opgewekte en van derden betrokken
electrische energie bedroeg 74.585.000 kWh.
Ten einde aan de steeds toenemende be
hoefte aan gas te kunnen voldoen, werden
voorzieningen getroffen voor noodzakelijke
uitbreidingen, waarmede in 1939 nog wordt
voortgegaan.
In de laatste 3 jaren is de totale gaspro
ductie gestegen met 30% en blijft nog stij
gende.
De „Majori"
ken verri verricht, is later door de schoe
ners (mc orschoeners) en thans door mo
de nc orkusters overgenomen. Maar on-
dar ze merkwaardige evolutie van
me - twee eeuwen, heeft de Groninger
kus;vaart haar eigen karakter weten te be
houden.
Dat karakter wordt vooral bewaard door
den kapitein-eigenaar. Deze kapitein-
eigenaars ebben in de meeste gevallen niet
meer dan ién schip. Velen varen met hun
'oord. Ze hebben een onderlinge
er :ko - -Mij., „Oranje", waar eohter niet
ilen bij n aangesloten.
De Groninger kustvaart is zeevaart-
bedrijf, aar de wet op de zee-diploma's,
die Vb engraaff en de Schepenwet van
kracht, zijn Oogen- en oorenkeuring is ver-
plichtenu vsteld. Door hun geringen diep
gang eigenlijk nimmer de tien voet
>est en kleine afmetingen ver-
-r.-u «F busters in het gunstige geval daar
te komen -vaar grootere schepen moeten
Kbb', \on. 1 e ook in het Engelsche Lager-
wige ite wangunst ten opzichte var
tie. Nederlanders zal eerder door zekere
F. he ree-ciors zijn geïnspireerd dan door
buk; nten c handelsondernemingen.
Zooals wo agen bewaart de Groninger
kuuu o'T ei inks haar modern uitgeruste
vlc n ?n karakter door het systeem
ar iein-i ;eder. Eenige jaren geleden
heeft Cent ale van Koopvaardij offir.
.i getracht j de Groninger reeders 1
rijn ci c ige hondorden een collec-
tlef contract i te sluiten, evenals dat be-
'ereeniging van Werkgevers
dij op schepen van ten
K) ton f 'o register. Deze pogingen
oen op n ts uitgeloopen en gezien de
mentalite t hij de Groninger kustvaart zal
og heel war water langs onze Noordzee
kust riroomen er we werkelijk zoover zijn
dat een minimum gage voor stuurman, ma-
trr.os, kok machinist langs organisatorl-
stgelegd.
Pc- t inger houden het ons tpn goede,
dat w den ae* tan uit het oostelijke noor
den van ons land karakteriseeren als zeer
gesteld te "ijn oj zijn vrijheid. Vandaar, dat
degenen di ra frten willen met hem tot
epn gezamenli, overleg te komen inzake
gage-T geling cn indere arbeidsvoorwaarden,
1 v, ord. n als den reeder in
vrijheid t« bep ken. Een doorsnee Gro
ninger-zeeman indien we ons niet sterk
vergri -Q v. ,ngs praktischen weg, met
daarb i minimn n theoretischen „weer-
sfand", zoo sp d mogelijk kapitein-eige
naar van zijn schip worden. Zeeman worden
is iets aparts aar op een luister varen,
,i!- ondccge.se1 met al de hardheid van
bet b ri' da; i verbonden, is iets waar-
voor iri- -dei te vinden is. Wie dat be-
"'•a, dat men zelfs niet in
een tijd van grooté werkloosheid m -r
iirks en rechts m nschen werven kan
schik; m berc- i om op een Groninger luist-
boot te varen.
Ook brengt het bedrijfsbelang mee uit-
:v -de menschep als kapi-
"rin st v -r machinist in dienst te
hc-'r1 H diploma is dan tegelijk be-
herming voor hu bestaan.
Zoo varen hr'."derden scheepjes vanuit de
Groninger 'auden Noird-Europa door. De al
meer geperfectioneerde motor bewijst daar-
BOEKEN EN GESCHRIFTEN
Prof Dr J. Feldmann. OCCULTE
VERSCHIJNSELEN. (Nederland
sche bewerking: H. J. van Deunsen,
Pr.). Den Haag, 1938. Prijs f 3,90 in
genaaid, f 4,90 gebonden.
Sinds onheugelijke tijden hebben de occul
te verschijnselen, als telepathie, helder
ziendheid, verschijningen van geesten, ge
heimzinnige geluiden, onverklaarbare be
wegingen van voorwerpen eog., de mensch-
heid tot phantastische theorieën en allerlei
geheimzümigdoend bijgeloof verleid. Onder
deze theorieën neemt het spiritisme, het
loof, dat de occulte verschijnselen van
andere wereld en wel het rijk der dooden
afkomstig zijn, voorzeker de voornaamste
plaats in. Vooral in de beschaafde wereld
heeft het geloof, dat men in contact kan ko
men met de zielen der overledenen, gewel
digen opgang gemaakt
De occulte verschijnselen, reeds zoolang
het voorwerp van de meest willekeurige en
phantastische beschouwingen en verklarin
gen, zijn den laatsten tijd, althans ten dee-
le, voorwerp van wetenschap ge
worden, m.a.w. er is heden ten dage ook
een wetenschappelijk occultisme. Omdat
echter de naam occultisme ook gebruikt
wordt voor geheimleeren als alchemie, as
trologie, spiritisme enz., die met weten
schap niets te maken hebben, heeft m»
wetenschap van het occulte aangeduid als
Parapsychologie (letterlijk vertaald:
neven- of bijzielkunde). Haar taak is twee
ledig; vooreerst het vaststellen van de rea
liteit der occulte verschijnselen, in de tweede
plaats een verklaring te geven van deze
phenomenen.
Het boek nu van Prof. Feldmann, oor
hij onschatbare diensten.
Met een stoomboot zou dit bedrijf veel te
kostbaar en te omslachtig zijn. Zelfs reede-
riien als de Kon. Ned. Stoomb. Mij en Holl.
Stoomb. Mij. te Amsterdam; Müller. de Ne
derlandsche Lloyd e.a. te Rotterdam hebben
eveneens van deze scheepjes in hun dienst.
Door hun groote manoeuvreerbaarheid
mindere trefkans zouden zij in tijden v
oorlog aan onze Marine groote diensten
kunnen bewijzen.
Indien er maar tijd en gelegenheid was
en helaas is dat wei haast onmogelijk
wmden we de menschen van de Groninger
kustvaart dringend aanraden den cursus te
volgen voor Veilige Handelsvaart in Tijden
van Oorlog. Juist zij vorkeeren bij uitstek
en voortdurend in gevaarzónes.
De groote oorlog heeft dat overduidelijk
bewezen. v
ger kustvaarder.
spronkeüjk een historisch-wijsgeerige uit
eenzetting van het occultisme en spiritis
me, is door den Nederlandschen bewerker,
H. J. van Deursen, een roomsch-katholiek
geestelijke, zoodanig aangevuld en omge
werkt, oat het als een inleiding te beschou-
is op den hedendaagschen stand der
occulte of parapsychologische problemen.
Deze studie is verdeeld in vier deelen. In
het eerste deel wordt uiteengezet wat men
in het algemeen onder occulte verschijnse
len heeft te verstaan en worden in groote lij
nen besproken de algemeene theorieën,
welke een verklaring meenen te kunnen
In de volgende aeelen volgt dan de
speciale behandeling van de voornaamste
phenomenengroepen, resp. telepathie, hel
derziendheid, geestverschijningen en spook-
verschijnselen. In een nabeschouwing wor
den nog eenige punten naar voren gebracht,
die de verhouding tusschen de moderne ver
klarende theorieën en de roomsch-katholie-
vereldbeschouwing betreffen. Een uit
gebreid zaken- en personenregister besluit
het boek.
Deze studie, welke de reeds uitgebreide
literatuur over parapsychologie nog weer
heeft vermeerderd, is als een verrijking aan
te merken. De heldere uiteenzetting van de
ondensoheidene parapsychologische vraag
stukken, de critische beschouwing van de
verschillende theorieën, de duidelijke weer
gave van het standpunt der katholieke phi-
lcxsophie en theologie ten opzichte van het
spiritisme, de uitgebreide bronnenstudie
en de wetenschappelijke bewerking van deze
grootendeels niet zoo gemakkelijk te han-
teeren stof, doen dit boek een eerste plaats
innemen in de rij van parapsychologische
geschriften.
Niettemin zijn er wel eenige opmerkingen
te maJcen. Zoo zou het bijv. aanbeveling
verdienen bij een eventueelen herdruk de
beschrijving der occulte verschijnselen niet
meer zoo uitvoerig te doen en tot enkele
frappante voorbeelden terug te brengen. De
lezing van zoo'n groot aantal gevallen is
op den duur vermoeiend en maakt het werk
onoverzichtelijk, omdat men door de boomen
het bosch niet meer ziet. Voorts zou een
korte samenvatting van de toetsing der ver
schillende hypothesen aan het einde van
ieder deel geen overbodige luxe zijn geweest
en het boek aan duidelijkheid veel hebben
doen winnen. Vervolgens zou de bewerker
goed doen ten opzichte van de geestver
schijningen en spookversohijnselen in den
vervolge een meer critische houding aan te
lemen. Ons heeft althans zijn betoog aller
minst overtuigd van de realiteit van de ver
schijningen van overledenen en, op 'n enkele
uitzondering na. van die der spookversohijn
selen. In de vierde plaats wordt in dit hoek
de inwerking van' de geestelijke boosheden
in de lucht onderschat. Het is volkomen
juist, dat, wanneer een natuurlijke verkla
ring (paranormale begaafdheid, hallucina
tie, illusie, e.d.) der occulte verschijnselen
aanvaardbaar is, men niet zijn toevlucht
moet nemen tot het aannemen van de in
werking van demonen. De demonistischo
verklaring te beschouwen als hypothese
tegenover andere hypothèsen, gaat echter
te ver. Ten slotte is het zeer te betreuren,
dat het zoo uitermate belangrijke onder
werp als de verhouding tusschen para
psychologie en Christendom in enkele blad
zijden, bij wijze van aanhangsel, wordt af
gedaan.
Ondanks deze bezwaren blijft dit boek als
studieobject voor de wetenschap der occulte
verschijnselen een waardevol bezit. Als
leidraad voor ons, protestanten, is het
echter ten eenenmale ongeschikt Dit wordt
terstond duidelijk als wij nagaan, dat,
als de sohrijvers mededeelcn, volgens de
katholieke opvatting de mogelijkheid van
de spiritistische verklaring der spookver
sohijnselen manifestatie van de zielen
der overledenen aan de levenden niet
alleen wordt erkend, doch de katholieke
leer zelfs aanneemt dat vele malen zulke
verschijningen hebben plaats gehad, vooral
van heiligen. Volgens de katholieke theo
logie kan de ziel onder toelating Gods haar
verblijfplaats (hemel, hel of vagevuur) ver
laten en zich met de levenden in contact
stellen, wanneer nl. het doel der manifesta
tie zedelijk goed en Gods ingrijpen waard
is. Als zoodanig worden genoemd: de aan-
sporing tot iets goeds, het waarschuwen
voor iets kwaads of voor rampen, het
gen van geestelijke hulp, e.d. Of de spiritis
tische verklaring in een bepaald geval mo
gelijk is, hangt derhalve alleen af van het
doel, dat blijkbaar met de manifestatie be
oogd wordt en de omstandigheden, waar
onder zij plaats vindt Uitgesloten adhi men
daarom de spiritistische verklaring voor
alle gevallen, waarbij doe) en omstandig
heden deze toelating van God in den
zouden staan. Zoo bijv. wanneer de
echijnselen een kennelijk boosaardig karak
ter vertoonen of wanneer zij zich voordóen
op spiritistische seances en evenzeer wan
neer dit gebeurt op seances, dio louter mat
een wetenschappelijk doel worden gehou
den. Aanvaardbaar aoht men daarentegen
deze verklaring bij de z.g.n. spontane ver»
schjjning van overledenen.
Het is zonder meer duidelijk, dat deze
gedaehtengang met onze opvatting ovei
den tueschentoestand (toestand van de ziel
tusschen den dood en de opstanding) in
strijd is. Volgens de protestant-christelijke
leer toch gaat heel de Heilige Schrift uit
van de gedachte, dat de dood een totale
breuk is met leven aan deze zijde des
grafs. Nergens leert zij do mogelijkheid of
de werkelijkheid van een doodenverschij-
ningr van een verkeer der gestorvenen met
ae levenden is op geen enkele plaats sprake
de dooden hebhen geen deel meer voor
eeuwig aan al wat onder de zon geschiedt
(Pred. 9 5, 6). Sterven is een uittreden uit
dit leven, een verbreken van alle banden
met deze wereld. Daarom is naar protestant-
christelijke opvatting een spiritistische ver
klaring voor welk geval ook van geesten-
verschijning, ten eenen male uitgesloten.
Uit het bovenstaande volgt, dat dit boek,
vanuit katholiek standpunt bezien, een be
trouwbare gids voor de praktijk van het
leven is, doch voor ons protestanten slechts
•?„wa®*1?eren va't als een wetenschappe
lijke bijdrage tot de uiteenzetting en ver
klaring van de parapsychologische vraag
stukken.
Dordrecht Dr A. C DROGENDIJK
- nog een groote activiteit ontwikkelt. Dr.
Lindeboom behandelt de steeds belang-
r wordende bloedtransfusie. Drs. Meertena
houdt de Kroniek der Poëzie b\J en dr. Mar-
-in die der Literatuur van het Fr&nsche
s bijeen, een waardevolle bundeL
hlei
De verschijning van het zomernummei
-J* hoogstaande Christelijke ninands,
Reeft ons aanleiding, nog eens een ha.
woord van aanbeveling te schrijven. Voor
,ftell©n OP een breeder algei
IV 'teling en deskundige voorlichting
•llerlet wetenschappelijke kwesties, vinder
eer, keur van bijdragen, welke verstand
gemoed verrijken.
Het dubbelnummer opent met de rede
"",n Mik or
moeilijke leven en den strlld van wijlen
SavornIn Lohman. Prof. Diepenhorst teeken
breuk van Lohman met Kuyper. Het doet de..
te lezen, dat deze zoo betreurenswnardit'n
Unde'Uke verbroedering tusschen Kuyper en
^VeVg:.ör.'bVeakën"0edCmaker en L°hm"
Eon zeer Interessante beschouwing geeft O.
RIVIERBERICHTEN
LOBITH, 7 Juli.
Gepasseerd vóór 12 uur en bestemd voor:
ROTTERDAM: stoomschepen; Jacobus. Marco-
i, Adriana. Martha Halm. Saga, Sulla, Johanna,
Paula II, Agnard, Noordkaap. Norvt, Teuna 2,
Jega, Walsum I. Leonora Antoinette. Frlgga,
Rotterdam; Mannheim 210, Welter; Bavaria,
r; Germania. Staal; Joanna, Visser; O so
d. Boven; ld. 4, Bouman; Jordaens, ten.
Haaf; Walhalla. Hamelink; Onderneming, vaai
.m; Vlaardlngen, Bokslag; Risico 2, van,
el; Rosenhugel, Becker; Wilhelm. Teirlinck;-
Leunis; Organ, Liesveld: Alida Cornelia,'
Boontjes; Catharlna 2, de Vries; Gelrla, Buls-
n; Galicia. Leunis; Sepia, Schroth; D. A. P.
XI. Waltenberger; Diavolerra, Herkommen;
Richard 6. Smits; Verglnie, de Zeeuw: Tennipon,1
pperusRobert Muller, Hansen; Frankfurt.|
11; Richard 2, v. Laak; Rijnland I, Goor; Wal-
m 32, Roth; WUhelm Elisabeth. Wenzel; M.'
innes 4. Reuter; Melot, Passman; Corjo. Stra-!
rs; Hendrik. Vegter; LEMMER; Sophia 2,|
Nijenhof; WOLGAST: Jop,
^^^^Sosten; DORDRECHT: Mannheim 216. j
Kaufman; VREESWIJK: Hendrika. v. d. Horst;
HELLEVOETSLUIS: Madeleine. Tabbers; DAN
ZIG: Java. Groeneboom: HAMBURG: Dora.,
BERLIJN: Cum Deo. Schepers; PAN
HEEL; Agnes. Hubens; STEENBERGEN: Cor-
LOBITH: Rehoboth.
DIRKSLAND: Rio, Ruitenberg: UTRECHT ij
Geertrulda, Rehorst; KONINGSBERG: Condor.
Pomp; HAMBURG: Comptoir 51. Bauman; DOR-1
DRECHT: Loire, v. d. Broek: KONINGSBERGil
Sursum Corda, Drijfhout; VREESWIJK; Harmo
nie II, v. d. Sluizen; UTRECHT: Dirkje Gerdlna,
Verweurt; WIJK BIJ DUURSTEDE: Eramanuel.j
Mooren; AMSTERDAM; Drie Gebroeders. Ver-
woert; ROSENBERG: Strijd. Houwerzijl; BLE-j
RIK; Verandering, Meines; LEEUWARDEN-
Risico, van Dorsten; Entreprise, van Dorsten;
NEDEROVER HERMBEEK: Conflance, VerJ
berght; LICHTMIS: Flevo. Schouwstra; DOR-j
DRECHT: Somme, Jansen; APELDOORN: St-1
Antonius, Borsm&nVLISSINGEN: Pieter daj
Hoogh, v. d. Vail; VLAARDINGEN: Raja, Cor-
nelissenZWIJNDRECHT: Lambertha Wtlhel-
mina, Memlnk; MIDLUM; Margarptha. Dam stra;
ZWOLLE: Eendracht. Peterg; DEVENTER a
Hoop op Zegen, v. Balen: Wilan, Suiker; MEP-
PEL: Johanna. Emans; SON: Morgenster. Wan
ders; HAARLEM: Quinta. Versluis; AMSTER
DAM: Trljncor. Mik; LEIDEN: Thean, Reimers;
WEMELDINGE: Hortensia, Jorens; VLAAR
DINGEN: Onrust, Wormsbecher.
BELGI Adriana, den Herder; Rhenanl
Gerhard; Moanna. Westerlinck; Franc
Peters; Adrien, Dijkema; Irma, Mussche; Con-
fiance, Verberght; Ahead, v. Oost; Willy, Kou-1
wen; Fluviale 26. v. Boven; Willian. Olislagers;
Hector. Fabig: Janna Helena, Smits; MadelelnaJ
v. Osslaar; Junior XI. v. Wlnsen; Concorde.'
Savelkour; Guulmar, Jansen.
DUITSCHLAND; Grietje, Jager; Grietje 2,
Gepasseerd n& 12 uur en bestemd voor:
ROTTERDAM: atoomschepen: Modi, Flat Vol.l
9, Insulinde, Sancta Maria, Sophie, Lesna; Italia.
Kempers; Ortwln, Verduyn; Sindolt, de Jong;]
Petronella, Vroon; Walsum III. Westbroek; st.j
Morgenster; Welssenthurm. Paasche; DelftJ
Renk; Palu. Huughen; J. Schuurman 6. Schwina
M. Stinnes 29, Kruger; Victoria. Duven; FranJ
ciska, Kieboom; AMSTERDAM: Beta, dc Kosterd
Zuid-Holland, den Breejen; ZUTPHEN: Vertrouw
wen, Theunissen; LEIDEN: Nelly, v. Santend
Ingcor, Bakkeren; DORDRECHT: Cuvier, Visserd
UTRECHT: Llrca, Henssen; ELST: de HoopJ
Pleterse; ZUTPHEN: IJssel V, Arts; ZWOLLER-I
KERSPEL: Eendracht, v. Asperen; ARNHEM d
Energie 7. Jansen; AMSTERDAM: R. Karcherj
101. Schaden; DORDRECHT: Motoe, KieboomH
VLIEREEDE: Tijger, Pepping; Esperance. Dostd
DELFZIJL: Ambulant. Bosma; HULHUTZENq
Jaco. Molenwijk; AMSTERDAM: Beta, de Kosterd
ZWOLLE: Isala, Krikke; ALPHEN A/D. RIJN a
Atalanta, Speksnijder; R1EDA: Munlflcentla IlJ
Swinkels; DORDRECH. Vergennes, Helnig;
d'Alembert, Brelfer; HOOGGRAVE; Henrlka]
Adriana, Valkenburg! ARKEL: Erpa, Lelmscherd
ZWOLLERKERSPEL: Overljsel. Brulnsmaa
VLIEREEDE: Gusstrom, Robben; TIEL: VerJ
andezing. Spek; LEEUWEN: Johanna, Vermaas;]
GEERTRUIDENBERGCosmopoket III, Ver
schuren; UTRECHT: Spes, Speksnijder; NIJME-J
GEN; Cecilia, d. Voorde; DOKTINCHEM
Disponibel, Snippe; MILLINGENSt. Antonius,
de BeUer.
BELGIS; st. Zeemeeuw: Jean, Francois; Deux
Soeurs, v. .d Velde; Nemo, Cora; st. SL John;
Golden Rlver, v. d. Bussche; Confido, Janssens;
St Jan. Peters; Jean, Hermans; Alauco, Steppe;
Veneranda, d. Melrsche; Johanna, Vogel; at,.
Taurus I; Augusta, de Stobbelalr; Hainaut, Cop;
Robert. Joos; Llege, de Roeck; Grace de Dieu.
Nauwelaers; RljnS chelde 12, Illsgems; Matter-
horn li, Friedman; st Marie; Leman, de Ko.
nlnck; TScheldeboord, Verberght; Irene, SoetewQ;
Jonge Dirk, Kranendonk; st Wlm; Slrlus, Rtfkent!
Millet, Pijke; Diana, Francois; Dana, Schouw
stra; Kollbri, v. d. Zee; Sanara 117, Besant;
Adriana. Heuvelman.
DUITSCHLAND: Maja. Riool; Commerce L;
Hulsman.
bestemd!
DUITSCHLANDNooit gedacht. Schouten-
Knock o; Fluviale 12, do Zeeuw; Vhth 2. Vk'th;l
st. Johan; Walsum 4. Alfker; Rudolf, Schepers-
Mutatlo, Ludewlgs; 2 Gebroeders, den Breejen;!
Gutti, Rolf- Rawil, v. d. Bogaert; st. Luzern-
Atlantic, WlrgesDeo Gratia. Verschure- Sfax'
Reinhardt; Edelweiss 4, Boller; Edelweiss 11^
Reiff; Result Wijnen; Hoop op welvaart Ver.
kalk; Maria. Fernhout; Adriana Marina. Ver
schoor- st. Mannheim; Alpha. Stoter- Putten,;
Top; Emiliana. Leien; Consulata. Steen- Petro
nella, Leenman; st. Pasto; Merapi. Bnigge- Ma-
sarang, Estelen; st. Gamma; Excelsior ^noek-
Jacoba, Keljzers; Express 12. Scholl- at. Garon
ne; Bouvier. Smeets; Fluviale IS, de Men- Comp
toir 23. Bier; Willem, Noll; st. Louvois-'Luclen-
ne. Ruyssevélt; Gerardus. SurofersteRuben, I
Bos; Lucie Eckmann. VoUmara- Johanna. San
ders; Industrie 57. Wollner; Wekdienst 30. Roe-
bersen; Michael, Gerdelman; st. Najade- st. In
dustrie 5; Antonle 2, Bosman.- st. Pr. Juliana;
Tam bo ra, de Jong; Ophir, Kalkman- Kloet, Wolf;
Jacoba. Vos; Vlieter. Verstraete'n- Baden 47*
Klots; st Vili- Flosshilde, do Jong; Taglla, dól
Jong; Dejea, Molle; Gread, Wcaterhuis; Gerja,
LarooU; it. Beta; Annle. Helllnx; Hantcl 82.
Diets- at. Irmingard; Maria. Stevens; Alberlch.
Smaal; Racine, de Wt; Trinltas I, Stempel; Ma-
Vrachtco, Llebe: Vredenburg. Claeva; Wiland,
Phillppen; st. Duo; Gelderland I. Kesselhelm-
st. Fiat Vol. 3- Seam 14, Klrchgasser- Catharina.'
Bambacht: Infatlgable. v. d. Kooster; st. Rhei»!
fahrt 7- Trevtsia. Baumelstor; Rijntrans 8. v.
Hor; Wellenteller 2, Schuller; Mannheim 16g
Nussbaum; Mercur. GemertD. A. P. G 6. Hall.
zen- D. A. P. O. 3. Prltsch; Baden 45, Roth; Ne
nuphar, Mijnen; at Harry; Ivy 2, Hoykens- An
dre. Kothenbucher; st Edmund; Junior li. de
Brucker; Welsum 5, Kocks; st Midgard- Olst,
Haas; Pvnacker. Jonker; Fasolt. Klaassen- Dlc-
kens, Rutjes; Jean Balthaser. v. Holt; st. Pe
tronella; Vita, Fernhout: Anda, Brouwer- Adjo.
de Boer- Mastwijk, Akkerman; Maria Stella,
Teuben; Wlegertje Johanna. Dokter- st. Vatna-
Demerag 32. Stehrman; Malabar, de Graaf- at'
Gerard; Alt. Borger; Walkure. Heekhuis-' et"
Johanna: Spes. Mooren; de R«n. Sandhe'uvel-
st Kalrrveer; Wijkdienst 18. Staal; M'ijkdicnst
21. Staal; wOwdien.t 1. Wennekea; et. Bicbet.
Marignano. Waldorf ;_st. Borgtr; Ftco. Haare-
Vlieger. Stoevelaar;' Fabiicius. t.
d. Meer; Atalante, Troost; st De Ruljter- San
Jose, Brunninkx; Elisabeth, v. Loon; Mina. v.
v«rtrouwcn. Leensen; St. Josef. Rutjes;
St. Fata Morgana; D. A. P. G. 9. Meijer Muen-
chen. Busch; Hoencra, Uoenderop; st. iohsnna
II; Wllma FYila, Bell; Maria Elisabeth, Joosten-
Tempes Docibet. Orterlee; Express 13 Stumm
Guro. Spieker; Energie 5. r. Bon- at Speculant-
Verte Vermeeren; Schu.rmann' 44. Sohoelerj
Harmln, v. d Ende; st. Claude Bernard; Boetak.
Gutjahr; Walaum 28. Thannhauser; at Scarne-
Eliaabeth. Fucha; Rik Schaefels. Mohlberg- KJal
rm Maria. Langen; Apollo, Schellenberg- et.
Creuse; Anna Gertrud, Ludwtg; at. Wliiom'An.
Willy Hulsman; Schuendann «2. Strack;
\aart 14; VVllmar, AkkermansCornelia
v. d. Rijken; Gertrude. Lesage- st. Asa- Ardi
lar. v. Wagenlngen; Tello, v. Too-n- Hunding
Aaperen; at. Conatantlna: A*-mntl Hondsehar-
Aeg r 2. Unger; at Pastsur; Florentinus. Secers;
Ferdinand, de Coen: Nautilus 10. Veenatra- Vlos
Baatiaanse; st. Rhln; Mathilda. Quenel- 'Aline
Goedgezelschap; st Maja; Viator. HirsJhmaanI
