^liruuir* geiii&ift (JTmtrttitt Engeland wil meehelpen aan constructieven vrede abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 -f portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j ct. Dagelijks verschijnend Nieuwsblad /oor Leiden en Omstreken °'ireau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 3166) Postbox 20 Postgiro o9936 VRIJDAG 30 JUI 1939 20e Jaargang &btoertentiepritftn: Van 1 tot 5 regelst/177» Elke regel meer0.22'/i Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan T bureau wordt berekend0.10 No. 6739 Het is echter vastbe raden tegen agressie Duitschland moei ophouden, langer zichzelf te isoleeren In een te Londen uitgesproken rede heeft 'de Britsche minister van buitenlanösche zaken Halifax herinnerd aan do overeen komsten tot onderlinge verdediging, geslo ten met Polen en Turkije, aan den gewaar- borgden bijstand voor Griekenland en Roe menië, en aan de onderhandelingen met Sovjet-Rusland, waarvan hij hoopte dat zij Rusland aan Engelsche zijde zouden bren gen, ter verdediging van de staten in Europa, „wier onafhankelijkheid en neutra liteit bedreigd zouden kunnen worden". Wat thans volledig en algemeen aan vaard wordt in dit land, zoo vervolgde Halifax, maar wat wellicht nog niet even goed elders begrepen wordt, is, dat in geval van een verdere agressie wij vastbesloten zijn, om terstond onze geheele kracht te gebruiken, om onze .verbintenissen tot het bieden van weer stand daaraan, na te komen. Met wrok lezen wij de kwaadwillige .verkeerde voorstellingen van onze .da den en beweegredenen, wetende, dat zij .valsch zijn en wetende, dat degenen, die ze opstellen, het ook weten. Deze dingen gaan niet onopgemerkt voorbij en evenmin de provocatieve be- leedigingen van onze landgenooten ver der in den vreemde. Ik kan terstond zeggen, dat Groot- Brittan je niet bereid is te wijken hetzij voor laster, hetzij voor geweld. Iedere beleediging, die onzen menschen wordt aangedaan, iedere ruwe uittarting, welke gericht wordt tot wat wij op prijs stellen en vastbesloten zijn te ver dedigen, vereenigt ons slechts, vergroot onze vastberadenheid en versterkt onze trouw jegens die anderen, die onze ge voelens en ons streven deelen. In een grool deel van de wereld worden oude normen van gedrag en gewoon men- schelijk fatsoen, die de menschheid nijver opgebouwd had, terzijde gezet. Er worden thans dingen gedaan, die wij hauwelijks zonder stomme verbazing kun nen lezen, zoo vreemd zijn zij aan onze op vatting ervan, hoe menschen hun mede- jnenschen behooren te behandelen. De regels voor het gedrag tusschen naties worden geminacht met dezelfde ongevoe lige onverschilligheid', als de gedragsregels tusschen menschen onderling. Agressie moet worden gestuit Ons eerste besluit is de agressie te stuiten Om die reden alleen hebben wij ons aange sloten bij andere naties, teneinde het hoofd te hieden aan het gemeenschappelijk gevaar Wij allen weten en de wereld weet, dat deze regelingen geen ander doel dan d'e ver dediging hebben. Zij zijn aan de kaak ge steld, als hadden zij ten doel de isolatie of omsingeling van Duitschland en Italië en alsof zij ertoe bestemd waren, deze landen te verhinderen, de levensruimte te verwer ven, die noodig is voor hun nationaal be- Er wordt ons gezegd, dat onze motieven zijn het isoleeren van Duitschland binnen een ring van vijandelijke staten, teneinde zijn natuurlijke uitgangen te verstikken en het bestaan zelf van een groote natie te be nauwen en te smoren. Wat zijn de feiten? Zij zijn eenvoudig en ieder kent ze. Duitschland isoleert zichzelf en doet dit hoogst succesvol en volledig. Het isoleert zichzelf economisch van andere landen door zijn politiek van autarkie. Het isoleert zichzelf politiek door een politiek, die voortdurend opgerustheid veroorzaakt voor andere naties en het isoleert zich cultureel door zijn rassen politiek. .Wanneer men zichzelf opzettelijk iso leert van anderen door eigen daden, kan men niemand anders dan zichzelf ver antwoordelijk stellen en zoolang deze isolatie voortgaat, moeten de onvermij delijke consequenties daarvan sterker en duidelijker worden. De levensruimte-politiek Iedere ontwikkelde gemeenschap staat tegenover het vitale probleem der levens ruimte, maar het probleem wordt niet een voudig opgelost door de verwerving van meer gebieden. Inderdaad zou dit het pro bleem alleen acuter kunnen maken. Het kan alleen worden opgelost door een wijze ordening Aan zaken van een land naar bin nen en door aanpassing en verbetering van zijn betrekkingen met andere landen naar buiten. N'aties breiden haar rijkdom uit en ver- hoogen haar levensstandaard1 door A'ertrou- wen te venverven van haar naburen en daarmede den stroom van goederen onder elkaar te vergemakkelijken. Juist het tegenovergestelde zal waar schijnlijk het gevolg zijn van een actie door één natie, die het onafhankelijk bestaan van haar kleinere, zwakkere naburen on derdrukt. Wanneer het begrip levensruimte in dien zin moet Avord entoegepast, verwerpen wij het en moeten wij weerstand bieden aan zijn toepassing. Opmerkelijk is, dat deze eisch naar levens ruimte naar voren gebracht wordt op een oogenblik, Avaarop Duitschland een land voor immigratie is geworden, dat arbeiders in grooten getale invoert uit Tsjecho-Slo- AA'akije, Nederland en Italië om tegemoet te komen aan de behoefte van zijn industrie en landbouAV. Hoe kan Duitschland dan be weren overbevolkt te zijn? Enoelands bereidheid tot onderhandelen Wanneer de leer van het geweld eenmaal verlaten zou zijn, zoodat de oorlogsvrees, die door de wereld gaat, opgeheven zou zijn, zouden alle openstaande kAvesties ge makkelijker op te lossen zijn. De volkeren zouden dan in staat zijn, om met een Aver- kelijke belofte van succes zooAvel politieke grieven als economische moeilijkheden, hetzij op internationaal, of op koloniaal gebied, te bespreken. Wij hopen, dat in overeenstemming over een dergelijken grondslag van doelstelling anderen bereid zouden kunnen zijn met ons hun bijdrage te leveren voor een betere Wanneer dat zoo is. twijfel ik er niet aan dat wij in het leiden van ons koloniaal be stuur bereid zouden zijn om ver te gaan aan den economischen kant gelijk wij reeds ge daan hebben aan den politieken kant door een breedere toepassing van de beginselen, die men thans verkrijgt in de mandaat gebieden, A\aarbij het beginsel van de open deur zou Avorden opgenomen in de voor waarden van wederkeerigheid. Wat ook de moeilijkheden van het kolo niale probleem mogen zijn, of van ieder ander, zou ik er niet aan Avanhopen de we gen te vinden tot een regeling, Avanneer eenmaal ieder den avïI heeft tot regelen. Tenzij echter alle landen in feite een regeling Avenschen, zouden besprekingen meer kAvaad dan goed doen. Het is bovendien onmogelijk te onder handelen met een regecring, welker verant- Avoordelijke Avoordvoerders een bevriend land' brandmerken met Avoorden als dieven en afpersers, en zich overgeven aan dage lijksche monsterachtige lasteringen over de Britsche politiek in alle deelen der AA'ereld. Maar Avanneer die geest, die duidelijk on- A'ereenigbaar is met iederen Avensch tot een vreedzame regeling, mocht wijken voor iets anders, zou de Britsche Tegeering bereid zijn haar beste gedachten te voegen bij die van anderen, teneinde den huidigen staat van politieke en economische onzekerheid te beëindigen. Onze eerstvolgende taak zou zijn een AvederopbouAV van de internationale orde op een breeder en hechter grondslag. Engelands doelcir.de- Zijn rede ten slotte samenvattende zeide Halifax, dat de Britsche politiek berust op twee grondslagen van doel stelling, waarvan de eene is de vast beradenheid om Aveerstand te bieden aan geweld en de tAveede de erkenning van het verlangen der wereld om voort te gaan met het constructieve werk van opbouw van den vrede. Wanneer Avij eenmaal de overtuiging zouden kunnen krijgen, dat de intenties der anderen dezelfde zijn als de onze en dat wij allen Averkelijk vreedzame oplossingen zouden wenschen, dan zeg ik beslist, dat wij de problemen zouden kunnen bespreken, die thans de wereld ongerust maken. In zoo'n nieuwe atmosfeer zouden Avij de koloniale problemen kunnen bestudeeren, de problemen der grondstoffen, der handels barrières, het probleem der levensruimte, de beperking der bewapeningen en ieder ander vraagstuk, dat het leven van alle Europee- sche burgers raakt. Dat is echter niet de toestand, waartegen- >r H. Colijn rar Soestdijk 's-iAVENHAGE, 30 Juni. De voorcr van den Raad van Minis ters,'- H. Colijn, heeft zich heden- mor* naar H.M. de Koningin ten pale Soestdijk begeven. HeKabinet treedt af Opdcht aan Dr. H. Colijn een euw Kabinet te vormen Rteringspersdienst meldt: GRAVENHAGE, 30 Juni. e heeren ministers hebben scjven van den voorzitter van den Msterraad van 29 Juni aan H.M. d£oningin ontheffing uit hun ambt viocht. Hare Majesteit heeft dit voek in overweging genomen en d heeren ministers verzocht zich vrloopig met de behandeling, en c afdoening zoo mogelijk, van de Ipende zaken te blijven belasten. Hedenmorgen heeft H.M. Dr. H. >lijn, Minister van Staat, ontvangen hem opdracht verleend tot vor- ing van een kabinet. Dr. Colijn ;eft verzocht die opdracht in beraad mogen houden. or wij thans geplaatst zijn. De bedre.ging it militair geweld brandschat de Averekl èonze onmiddellijke taak is weerstand te [den aan agressie. A'anneer Avij Avillen slagen in het weg- racn van misverstand en in het bereiken •li een regeling, die de wereld kan vcr- DUAvcn, dan moet dat zijn op de een ol Were basis, diè substantieeier is dan mon slnge beloften. Ir is gezegd, dat daden en niet Avoorden odig zijn. Dat is ook onze opvatting. Er .-»et geven en nemen zijn in practischen /cm aan beide kanten, Avant er kan geen iclite koop gesloten worden op een basis vn het nemen van ie_ts tastbaars in ruil vor het geven van niet meer dan verzeke- tfigen. ,iLuat ons er zeer zeker van zijn, dat de •aag, of wij al dan niet voor onszelve ideren de dingen zullen behoeden, die ons ierbaar zijn, in laatste instantie afhanke- jk is van onszelve, van de kracht, het per- lonlijke vertrouAven van elk onzer en ns vast besluit ze te handhaven. HET CONFLICT GEKOMEN Het kabinet-Colijn heeft collectief zijn ntslag aangevraagd. H.M. de Koningin heeft Dr H. Colijn verzocht zich met de samenstelling van een nieuw ministerie te belasten. Dr Colijn heeft de opdracht in beraad genomen. Ziehier het normale verloop van zaken, zooals dat na de mededeelingen over het aftreden van Mr de Wilde, als minister van Financiën te voorzien was. Toen werd het conflict in het kabinet openbaar: het is thans tot volle uitdruk king gekomen. De eenige consekwentie was het aftreden van geheel het Kabinet. Normaal verloop. Ongetwijfeld zijn er nog ernstige pogin gen aangewend om de wreede uitbarsting te voorkomen. Het heeft niet mogen baten het kon niet baten. De Roomsch-Ka- tholieke pers was eenstemmig van gevoe len. dat de geestverwante ministers niet mochten toegeven: Dr Colijn daartegen over verklaarde openlijk het geheel eens te zijn met den afgetreden minister van Fi nanciën: de kloof bleek onoverbrugbaar. De twee meeningen stonden onverzoenlijk tegenover elkaar. Toenadering was moge lijk: overeenstemming scheen bij voorbaat itgesloten. Terug kon niemand meer. Wij behoeven op de feitelijke tegenstel ling thans nog niet in te gaan Avelke trouwens nog niet tot volkomen klaarheid is gekomen om uit volle overtuiging te zeggen: deze gang van zaken doet ons van harte leed. Deze diepe scheur in de minis- terieele samenwerking der rechterzijde is ernstiger en waarschijnlijk beslissender dan een strubbeling ooit geweest is. Ten eerste is onder de tegenwoordig' omstandigheden, gezien de internationale spanningen en de nationale moeilijkheden, de verbreking der regeeringscontinuïteit uitermate schadelijk voor ons economisch leven, dat zich langzaamaan herstelde. De werkloosheidscijfers waren werkelijk be moedigend. Nu is er weer een periode van onrust op de geldmarkt en voor de maat schappelijke bedrijvigheid ingetreden, welke slechts nadeel kan opleveren. In de tweede plaats is de kabinetscrisis een nederlaag voor de samenwerking der rechtsche groepen, welke elkaar twee ïaar geleden op de smalle basis hadden terug gevonden. We wisten, dat er verschil van inzicht was, maar we hoopten, dat er een compromis zou gevonden Avorden. dat met alle belangen rekening hield. In de derde plaats zal dit conflict de tegenstelling tusschen de Christelijke par tijen verscherpen. Dit betreuren wij boven al. Want het is wel niet zöo. dat hier de Roomsch-Katholieke opvatting tegenover de Protestantsch-Christelijke staat, er zijn ook tusschenliggende nuances: maar toch ligt daar wel de scherpste kant en deze kan nog wel toegespitst worden ook. Vooral, omdat als steeds de vraag zich opdringt: wat nu? Dr Colijn wil pogen e^n nieuw Kabinet te vormen. Dat kan. indien hij slaagt, niets anders zijn dan een zakenkabinet, zij het dan ook met een breed program. Maar men voelt vooruit aan hoeveel critiek het zal bloot staan. En ook, dat de wezenlijke belangen, welke het aftredende Kabinet wilde dienen en gediend heeft, schade zullen lijden. Voorzoover het nu valt te overzien, zal het belang van land en volk niet met deze crisis gediend zijn. illen onmiddellijk stemmen opgaan om te komen tot de in 1937 verlaten bree- de basis. We zeggen er niets kwaads van, vast staat, dat de moeilijkheden de zelfden zullen blijven. Over de principieele vraagstukken waren de leden van het hui dige Kabinet het eens: het vraagstuk der financiën gaat andere scheidslijnen trek ken. maar de tegenstellingen zijn gelijk i bleek onverzoenlijk. Daarom is de situatie zoo hopeloos in gewikkeld. Het geeft eenige gerustheid, dat Dr Colijn onmiddellijk bereid is een nieuwe poging te wagen en dat de Ko ningin in hem zoo groot vertrouwen schenkt: doch of hij slagen zal durven wij niet verzekeren. Bovendien is er nog geen voldoende klaarheid over aard en omvang van het conflict. Er zal een zware gang op gaan om een bevredigende oplossing te vinden. AN geslacht op geslacht ging de faam van HDZ-rlngen Verlovings- en trouw ringen van hooge distinctie! SeSÜÏ RUIME SORTEERING Algcmeene Baarnsche Oranjevereeniging. a MevrouAV Buig, echtgenoote van den bad- üe verjaardag van Prins Bernharddcr Prm,cs blocmcn aan" ld opgewe! Vooral in de groote steden veel feest betoon De jarige met gemalin en dochter hij zwemwedstrijden gevierc De acht-en-twintigste verjaardag van onzen gezienen Prins Bernhard is alom in den lande met groote op gewektheid gevierd. Geen dorp, waar de vlaggen niet wapperden, geen stad waar geen feest was. Hier wat meer, daar wat minder, maar blijdschap was er overal. Vooral ook bij de wegwerkers, die door den jarige op sigaren werden getrac- teerd. Zoo'n attentie is er weer echt een voor Prins Bernhard, den Prins gemaal van onze Kroonprinses, die in korten tijd een groote plaats is gaan innemen in de harten der Ne derlanders. Dat is gisteren weer duidelijk gebleken! Viering te Soestdijk Auto's, autobussen en motorrijwielen defi leerden gisteren in onafgebroken file langs het paleis Soestdijk en velen stopten op de aangeAA'ezcn plaatsen om de gelegenheid to hebben het paleis beter te bekijken en te Avachten of een der hoogo bezoekers naar buiten zou komen. De felicitatieregisters werden reeds vroeg druk geteekend en ook groote bloemstukken, waaronder rfieer fraaie van de vereenigingen „Soest Vooruit" en ..Soest Zuid", werden ten paleize bezorgd. Prins Bernhard was al vroeg in den och tend per auto uitgereden naar Amersfoort, vanwaar hij omstreeks tien uur terugkeer de. Het personeel, Averkzaam aan den rijks weg, Averd op sigaren getrakteerd. Te Baarn Averd in de ochtenduren een bloemencorso voor kinderen gehouden, dat bijzonder slaagde. Er werd druk gevlagd en verschillende Avinkelstraten Avaren versierd. Te Soest gaf de heer J. V i n c e n 1 carillonconcert, Avaarbij het gemis aan ee carillon Averd gecompenseerd door granr foonplaten, Avelke d'e heer Vincent in zij tuin afdraaide. Er Avas veel aandacht vof de aldus ten gehoore gebrachte vaderlan- sche liederen. Gistermiddag hebben vijf militairen, o» te 12 uur uit een plaats bij Nijmegen pr fiets vertrokken Avaren een speciaal nui- mer van de soldatencourant van het le i- taljon van het 26e regiment infanterie at geAvijd Avas aan Prins Bernhard, ton palfze Soestdijk afgegeven. De vijf soldaten Avaïn per rijwiel, een sergeant en een korpotal per motorfiets. Het gezelschap, dat or 4 uur te Soestdijk was. vertoefde ongeveei 10 minuten in het paleis. Het Prinselijk Paar heeft glstermidda; de ZAvemAvedstrijden in de rivier de Een te Baarn bijgeAvoond, Avelke Averden geor;ani- seerd bij gelegenheid van den verjardag van Prins Bernhard. De komst van de ses AA'as A'oor de vele aanwezigen een rassing, daar alleen Prins Bernhard had toegezegd aanwezig te zullen zijn. Het Prinselijk Paar werd bij de eretri bune verwelkomd door jhr. van Reener, bur gemeester van Baarn en door de heetn T. Wijnja en J. Balfoort, respectievelijk voor zitter A'an de Chr. OranjeA'ereenigng te Baarn en Avaarnemend voorzitter Aan de Aan het einde van het bezoek kwam ook Prinses Beatrix met freule Feith nog even op het terrein. Het publiek juichte uitbundig bij deze verrassing. Nadat de kleine prinses ongeveer 5 minuten op het terrein van de wedstrij den was geweest vertrok het Prinselijk Gezin naar Soestdiik. „Prins Bernhard"-boom geplant Gistermiddag is door het grensbataljon van het 26ste R. 1. een „Prins Bcrnhard"- boom geplant in het dorp, Avaar dit batal jon ligt. Voor de planting werd een parade voor den commandant gehouden. Deze hield een korte rede, Avaarin hij deze boom. „het symbool van hou en trouw" noemde van de Nederlandsche manschappen aan het Oran jehuis. Prof. dr. B. H. Molkenboer O.P. sprak vervolgens een feestrede uit, waarna burgemeester een slotrede hield. De hoofdstad in feestkleedij AMSTERDAM, 30 Juni. Ter gelegenheid van oen verjaardag van Prins Bernhard had de hoofdstad zich gisteren in feest kleedij gestoken. Eert bloemencorso vormde een onder deel der feestelijkheden, welke giste ren op den verjaardag van Z.K.H. Prins Bernhard te Baarn plaats von den. Menig aardige groep viel hier bij te bewonderen. vereeniging tot veredeling van net volksvermaak opende het officieele Pro* gramma met een tocht door de grachten met een versierde boot, aan boord waarvai' een muziekkorps deed hooren. twaalf uur gaf de stadsbeiaardier, de heer J. Vincent, een carillonconcert op het Ko ninklijk paleis. In den laten middag volgde nog op den Dam een concert van het Am sterdamsche politie muziekgezelschap en des avonds heeft de Amsterdamsche post- harmonie een uitvoering gegeven. Ook is in de avonduren een muzikale boottocht met watertaxi's in de grachten gehouden en het slot is gevormd door een marsch met mu ziek van „Volksvermaak" door de binnen stad. Ook niet-officieel vielen er vele mu zikale prestaties te beluisteren. In de Residentie In de residentie hebben verschillende feestelijkheden plaats gevonden. Te 11 uur begon de klokkenist van de St. Jacobskerk, Joh. de Zwaan, het carillon te besDelen. Vele genoodigden maakten van de gele genheid gebruik om een bezoek te brengen aan den Haagschen Dierentuin, waar de politie-muzickvcreeniging „Onderling Kunst genot" van 2 tot 5 uur concerteerde. Doch om 2 uur concentreerde de belangstelling zich op de Maliebaan, Avaar wielerwedstrij den gehouden werden. Niet alleen zij, die geAA'oon zijn wedstrijden op de fiets te rij den, kregen gelegenheid hun snelheid te toonen. doch daar waren ook de snelste Haagsche krantenbezorgers, slagersbedien den en militairen, die op gOAA'one toerfietsen hun krachten met elkaar zouden meten. Dat was evenwel niet het eenige feest in Den Haag, want in vrijwel alle deelen van de stad Avas er „iets te doen". In het Kur- haus, in Seinpost en in de Bataaf in de Scheveningsche boschjos waren speciale kinderfeesten georganiseerd. Alom zijn de feestelijkheden in de a\'ond- uren voortgezet. Daar was in de eerste plaats muziek op vele pleinen in de stad, op andere pleinen gaf de turnkring 's-Gra- venhage gymnastiekuitvoeringen. De deel nemers aan deze uitvoeringen verzamelden zich later op den avond op het Plein 1813, vanwaar zij, begeleid door de Reinigings harmonie naar het Malieveld marcheerden. Daarna werd op het Malieveld een massale turndemonstratie gegeven. Verreweg het grootst aantal menschen kAA'am samen t£ Scheveningen, waar de grenadiers en jagers om 10 uur een taptoe gaven, gevolgd door het groote vuurwerk. Te Rotterdam Ook te R o 11 e r d a m is de A'erjaardag van Prins Bernhard met groote opgewektheid ge vierd. Zoowel van de officieele gebouAven als van tal van particuliere Avpningen was de vlag uitgestoken. De trams en autobussen waren op de gebruikelijke manier gepavoi seerd. De stad maakte met haar rijkelijke vlaggentooi een feestelijkcn inoruk. Aan den vooravond van den verjaardag hebben 150 Oranje-Gardisten een marsch door de stad gemaakt. Gisteravond hebben verscheidene Oranje-vereenigingen feestsamenkomsten ge organiseerd, VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen Het C.N.V. viert te Utrecht zijn dertig jarig bestaan. Het vijfentwintig jarig bestaan van de vereen. „Het Ned. Trekpaard" wordt met een tentoonstelling te 's-Hertogenbosch gevierd. Halifax houdt groote politieke rede. Scherp Duitsch antwoord op Halifax* redevoering. De Danzigsche kwestie wordt nog niet acuut geacht. IETS WARMER W eerverwachting: aanvanke lijk iets warmer, gedeeltelijk bewolkt met enkele plaatselijke regen- of onweers buien. Zwakke veranderlijke wind, later matig uit westelijke richtingen. FIETSERS LICHT OP 1 Juli. Van 's av. 9,53 u. tot 's morg. 4,14 U

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1