Theol. Schooldag der Chr.. Geref. Kerk DONDERDAG i JUNI 1939 DERDE BLAD PAG- TO Kerk en Zending Calvijn s prediking. De vreeze des Heeren. Openingswoord Prof. Geels. Slotwoord Ds H. Visser Heden is te Apeldoorn de jaarlijksche Theol. Schooidae der Chr. Geref. Kerk ge houden, onder leiding van den Rector dei' School, Prof. J. W. Geels. De morgen vergadering werd- door hem ge opend met het doen zingen van Ps. 89 3, 8. Na liet gebed en het lezen van Psalm 133 en Handelingen 2 4247, verwelkomde de Rector, de talrijke schare, inzonderheid de referenten Ds W. M. Nieuwenliuijze en Prof. G. Wisse. Het jaar, dat heenging, riep tot verootmoediging. Velerlei waren Gods zege ningen in ruime mate over Kerk en School uitgestrooid. Maar ook de beproeving bleef niet uit. Smartelijk werden Kerk en School getroffen in het verscheiden van Ds W B ij 1 e v e 1 d te Haarlem Nog schrijnde deze wonde, toen de Kerk opnieuw tot groole droefheid werd geroepen. Vanuit Deventer ging de rouwtijdinc, welke het overlijden van Ds J. L. de Vr es meldde. Op de mid daghoogte van zijn gezegend leven kwam de dood tot hem. Ook in dezen Broeder ver liest de Kerk een trouwen zoon en toege wijd dienaar. Bemind bovenal door onze emeriti-predikanten, pred.-weduwen en wee zen, wier stoffelijke belangen hij op zulk eon vaderlijke manier verzorgde. Deze smartelijke beproevingen deden de benauwende vraag in hart en op lippen rijzen: wat de Heere toch hiermede mocht le zeggen hebben? Deze vraag roept tot een ernstig onderzoek. Zeker kan hieruit het vermaan getrokken worden, dat we te arbei den hebben, terwijl het dag is. De nacht komt, waarin niemand werken kan. Dan, dat we de groole les Ieeren in beoefening brongen: als broeders ook te zamen wonen. De Kerk beeft in deze verscheurde wereld liet beeld van Hem te openbaren, die een maal zeide tot Zijne discipelen: „Hieraan zal de wereld bekennen, dat gij Mijn disci pelen zijt, dat gij elkander liefhebt". Moge ook deze dag staan in het teeken van Psalm 133. Calvijns prediking en onze tijd Na een inleidend woord over de urgentie van dit onderwerp, bepaalde spr. zijn ge hoor eerst hij de beteekenis der prediking volgens Calvijn. Calvijn zag in haar hel hoofdkenmerk der ware Kerk en heeft aan haar, tegenover Rome, waar de „Mis" en de liturgie het een en al was geworden, weer de eere-plaats gegeven. Die dient zij ook in onzen tijd, die zich kenmerkt door een streven naar veel liturgie en weinig preek, te behouden. Ook tegenover hen, die aan het inwendige woord genoeg hebben, en de kerkelijke pre diking verachten, om te gaan luisteren naar de ervaring der vromen in de gezel schappen, of de warme toespraken op aller lei conferenties. In de tweede iplaats letten we op de b 3- teekenis der prediking van C a 1- vijn zelf. Daarbij vraagt allereerst de meer „p r i n c i p i e e 1 e" zijde de aandacht. Wat het wezen der prediking betreft, deze was bij Calvijn bediening van't Woord. Calvijn maakte er niet van, gelijk sommi gen in onzen tijd doen, een uitlegkundige \crhandeling zonder toepassing: noch ook gelijk anderen een uitstallen van allerlei bevindingen, waarbij de verklaring op den achtergrond komt. Calvijn gaf allereerst een strenge exegetische verklaring en een daar uit getrokken toepassing. Wat den inhoud der prediking aangaat, 'deze was bij Calvijn: a. theologisch, d.w.z. 't gaat in heel Calvijns [prediking om God, om de schittering zijner deugden, waarbij God op 't hoogst verheerlijkt en de zondaar op het diepst vernederd wordt; b. Christocentrisöh, d.w.z. in Calvijns pro- diking staat niet de Christen, de vrome xnensch, maar Christus in het middelpunt; c. Pneumatisch, d.w.z. in Calviijns predi king komt het werk van den „Pneuma". den Pinkstergeest, tot z'n volle recht. Zijn prediking was niet als in onzen tijd gevon den wordt: eenzijdig voorwerpelijk, maar ook onderwerpelijik; d. Practisch, d.w.z. Calvijn legt in zijn prediking ook den nadruk op de praktijk van het leven. Calvijn wilde, dat het Woord Gods heerschappij voerde in ons dagelijksch leven. Hij preekte niet alleen voor hetaiele- leven, maar handelde over de concrete din gen van eiken dag. Hii was actueel. Wat het voorwerp der prediking betreft, Calvijn beschouwde zijn hoorders, gelijk Paulue in zijn brieven, als de gemeente van Christus, de vergadering der geloovigen, het volk des Verbonds, waaraan de belofte toe komt. Maar hij preekte onderscheidenlijk en drong met het ook op de vele hypocrie ten, die hij in de gemeente van Christus aanwezig achtte, sterk aan pp zelfonderzoek, zoowel wat geloof als leven betreft, iets, dat in onaen tijd te veel door zich noemen de Calvinisten veronadhtzaamd wordt. Tenslotte vraagt nog de „formeel o" zijde van Calvijns prediking de aandacht. In dat opzicht zijn Calvijns preeken totaal anders dan nu, wat betreft de methode en bouw, alsook de taal en stijl zijner predi king. Die preekmethode in onze dagen na te volgen achten wij niet w e n s c h e 1 ij k. Aan een homiletischen en schematischen houw geven wij in onzen tijd om velerlei redenen de voorkeur. Toch heeft de for- meele zijde zijner prediking voor ons nog steeds dit te zeggen, dat de gemeente niet gebouwd wordt door rhetonca en woorden praal zonder meer. Bekoring leidt niet immer tot bekeering. Afgedacht van het formeele, hebben Cal vijns preeken voor onzen tijd groote betee kenis. Juist in dezen tijd ven vervlakking is teruggaan tot Calvijn noodig. Dit is geen achteruitgang. Mogen alle predikers zich conformeeren naar Calvijns prediking. Dat is reformatorisch en Schriftuurlijk. De vreeze des Heeren De neo-religie-beweging, aldus epr., heeft een haar wezen verradende nomenclatuur, als altruïsme, d- vijf absoluten, geestelijke en moreelc h^rCx-vipe.-iag, n-r. Dit hangt fefi'uen met haar karaktertrek van autono me religie, in onderscheiding dei Schriftuur lijke. Wij behooren ten deze cc specifieke benaming der H. Schrift in eere te houden, nl. van: De vreeze des Heeren. De Christelijke religie maakt nauwkeurig onderseheid tusschen slaafsche vrees, die nen uit vrees voor straf, kneohtelijke vrees, dienen uit verlangen naar loon en kinder lijke vrees, God dien«?n uit respect en liefde. De vreeze des Heeren, dat is van den Zich opcnibarenden God. is dan: de subjec tieve beantwoording aan de objectieve open- Zij is voorts vrucht van den Heiligen Geest, gelijk Deze is de Uitdeeler uit Chris tus, als den Logos, liet eeuwige Woord en de wijsheid Gods. Daarom is deze vreeze des Heeren niet slechts (dit pok) een verstandsactie, maar als uit den Geest is de kennis door ons heengeslagen en geeft dies mystiek meteen in band echter aan het Woord. Deze vreeze als vreeze des Heeren, staat dan ook in regelrecht verband mot het Ver bond. Zooals Ps. 25 zoo diep schoon leert dat de verborgenheid, d.i. wat in God Zelf is en vanuit Hem geopenbaard is, voor degenen, die Hem vreezen is; en dat het Verbond er is, om ons dat nu bekend te maken, d.i. te doen kennen tot beleving, ge lijk 't Verbond is: dat God Zich zoo 6chenikt aan ons, dat wij ons geven aan God. De ware religie als vreeze des Heeren is geen Christelijk humanisme; zij kan ook niet onder de gewone artes (kunsten en wetenschappen der cultuur) worden gerang schikt. Zij is in haar wezen een verschijn sel van bovennatuurlijken, niet tegennatuur- lijken, oorsprong, inhoud en doel; haar be oefening verheft ons tot de hoogte van onzen eigen oorsprong en wezen. Haar onderwijzing dient clan ook te zijn dienover eenkomstig, d.i. middelijkerwijze door de Kerk, voor do Kerk; gelijk daarvan de Theol. School een eere-instituut des ge- loofs is. Slotwoord Het slotwoord werd gesproken door Ds H. Visser, van Dordrecht, die na een dankwoord aan God en alle belangstellen den voor het welslagen der bijeenkomst, de bede uitte, dat de vrucht van dezen School dag duidelijk openbaar moge worden in het ambt en de roeping, waarin God een ieder beeft gesteld. Na een opwekking tot gebed voor Kerk, School professoren en studen ten en om de krachtige werking van. den Pinkstergeest eindigde spreker met de heen wijzing naar het komende Vrederijk van den Vredevorst Jezus Christus, waardoor de wandelaars in het geloof zelfs in de donker ste tijdon gemoedigd voortgaan. Vooi* persoonlijk bijbellezen HULPPREDIKERS De hulpprediker der Geref. Kerk van Hollandscheveld (Elim), de heer R. IJpma van Leeuwarden, heeft vandaag zijn arbeid aangevangen. Er worden thans te Holla nd- scheveld Gereform. kerkdiensten in de school gehouden. In de toekomst zal er echter een kerk gebouwd worden. AFSCHEID, BEVESTIGING EN 5JTREDE Oude Pekela—Eelde Us. P. J. van Leeuwen is voornemens afscheid te nemen van de Ned. Herv. Gem. te Oude Pekela op 18 Juni a.s. Bevestiging en intrede te Eelde op 25 Juni. Bevestiger: Ds. M. van Leeuwen te Winschoten. NED. HERV. KERK TE ZWOLLE Op een verzoek van de orthodoxe predi kanten der Ned. Herv. Gem. te Zwolle, C. D. van Noppen en M. N. W. Smit, om ir de vacature, dde ontstaan zal door de emeri- teering van Ds. Schol te. een rechtzinnig predikant te beroepen, is door den kerkeraad afwijzend beschikt. Er zal weer een vrijzinnig predikant worden beroepen. AFSCHEID Ds. B. C. KOOLHAAS UTRECHT, 31 Mei. In het wijkgebouw Oranjekerk te Utrecht bestond hedenavond gelegenheid afscheid te nemen van den wijk- predikant Ds. B. C. Koolhaas, Ned. Herv. Predikant die om gezondheidsredenen per 1 Juni met emeritaat gaat en niet meer in die conditie verkeert, dat hij nog een afscheids- predikatie kon houden. Hoezeer de Hervorm de gemeente van Utrecht het vervroegde heengaan van haar bekenden predikant be treurde kwam op dit afscheid duidelijk tot uitdrukking. Inzonderheid voor de drukbe volkte wijk Ondiep en omgeving beteekent dit emeritaat een groot verlies. Ds. P. de Haas sprak den scheidenden herder en leeraar toe namens den kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente, mr. C. V president-kerkvoogd, vertolkte de gevoelens van medeleven en tevens van dank voor het vele werk, namens de kerkvoogdij. De heer G. Bokhorst voerde het woord namens de wijkcommissie en de heer J. Od' ij k sprak uit naam van de zeer vele vereenigLngen die onder de bezielende leiding van Ds. Koolhaas in deze wijk tot bloei gekomen waren. De wijkbewoners schonken den predikant prachtig tuinameublement. Honderden wijk bewoners hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt ds. Koolhaas voor de laatste maal de hand te drukken. Ds. Koolhaas gaat zich in M a a r n vestigen. MEVROUW N. VAN DETH— VAN RIJNBERK f Het overlijden van Mevr. Nellie 1 De t hv an R ij n b e r k, weduwe van den heer Willem van Deth, zal bij talrijke oudere predikanten der Geref. Kerken ij herinnering roepen den kleinen kring van Ge reformeerden te Brussel, die in deze har telijk meelevende en als gulle gastvrouw ge- eerde Christin een zijner krachtigste steun pilaren had. Met haar, eveneens hoog gewaar- deerden man, stelde zij iederen Zondag harer ruime kamers ter beschikking voor kerkdiensten der kleine groep van amper menschen, maar die steeds weer bemoedigd werd door den onverdroten ijver voor 's Hee ren Huis, im dit echtpaar wonende. Dr Kuyper heeft er menigmaal gelogeerd. De thans reeds 206 zielen tellende, in 1894 gestichte gemeente zal niet vergeten de be teekenis voor haar inwendigen groei van de nu overleden bewoonster van het mooie huis aan de Marché aux Poulets. VERBAND VAN GEREF, EVANGELISATIE-COMMISSIES nde Jaarvergadering en drie- daagsche Conferentie op Woudschoten te Zeist Voorafgegaan door een huishoudelijke vergadering, hield liet Verband van Gerei. livangelisatie-Commissies Woensdag zijn 11de jaarvergadering op „Woudschoten" te Zeist. Ds. T. J. Hagen, uit Delft, heette in zijn openingswoord de zeer vele aanwezigen, uit alle deelen des lands afkomstig, hartelijk welkom en wees er op, dat de jaarlijksche bijeenkomsten op „Woudschoten" zoo lang zamerhand een zeer gewaardeerd onderdeel in het zomer-programma zijn geworden. Hierna bracht Ds. G. Laarman, uit Hil- :rsum, rapport *uit over den arbeid on er intellectueelen, gevolgd door Ds. C. J. Sikkel, die sprak over de stu denten-Evangelisaties. De morgenbijeenkomst werd gesloten door den heer J. Sc hol ten, die belangrijke mededcelingen deed omtrent de werkwijze der Evangelisatie-bibliotheken. In de middagvergadering kwam ander maal Ds. T. J. Hagen aan het woord, die het Evangelisatiewerk in de orthodoxe plaatsen behandelde. Na rondvraag werd de vergadering op de gebruikelijke wijze gesloten. De 7de Conferentie geopend 's Avonds tegen half acht was de bekende conferentiezaal, met den breeden ingefbouw- den schouw, een omgeving, waarin talloos velen rich in den loop der jaren zijn gaan 'huis gevoelen, wederom nagenoeg geheel met belangstellenden gevuld. Na gemeenschappelijken zang van het bekende vers „U Vader U zij lof op een ver hoogden toon" en voorlezing van een ge deelte van Johannes 11, uitte Ds. W. A. jrsinga, Geref. predikant te Loosdui nen, zijn vreugde er over dezen avond in de gelegenheid te zijn wederom zoo talrijk velen op „Woudschoten" te mogen welkom Na in gebed te zijn voorgegaan verklaarde s. Wiersiruga de conferentie voor geopend. Spr. deelde hierna nog mede, dat bericht as ingekomen van Ds. P. Nomes, uit Den Haag, dat deze verhinderd was Vrijdag middag het slotwoord op deze conferentie te komen spreken. Dit zou thans geschieden door Ds. H a ij e r uit Ede. Deze eerste dag werd besloten met een bidstond in de kapel, waarin Ds. G. Laar- m a n, uit Hilversum, voorging. GEREF. KERKEN IN BELGIE Landdag te Rijmenam In de bosschen van Rijmenam is op Twee den Pinksterdag een goedgeslaagde Landdag der Geref. Kerken in België gehouden, wa: heen velen uit de steden en dorpen van h Vlaamsche land waren getrokken, maar o< bezoekers uit Noord-Nederland. Ds. W. F ij vandraat Jr. uit Medhelen opende, waar na Ds. Lauwers uit Brussel sprak over den Pinkstergeest. Na eenigen tijd van begroeting en ontmoe ting van de ouderen en spel voor de jeugd, verzamelde men zich rond de sprekers, die elk op 'hun wijze de beteekenis en het wel slagen van dezen landdag hebben versterkt; Zoo droeg cand. Grafe uit Roosendaal een aantal Zuid-Afrikaansche gedichten voor. De student Slaboudian uit Kampen sprak over de Geref. Kerk van de Oekraïne bracht de groeten en heilwensehen van deze gemeenten over. De heer Jonkers Denderleeuw sprak als Evangelist een moedigend woord, waarna de heer C z a i 1 e w s k i uit Weenen, sinds een jaar in dienst der Jodenzending van Antwerpen, een toe spraak in het Duitsch hield. Verscheidene verdreven Joden waren onder de menigte. Voorts sprak Ds. Hagens van Asperen, die van groote belangstelling voor het Geref. kerkelijk leven in België gewaagde. De heer Schippers sprak namens de Geref. van Hilversum: Ds. H. J. Winter van Antwer pen, uitte zijn vreugde over dezen bijzonder gezegenden dag. Daarna sprak nog een Suri- naamsche Gereformeerde, mej. Hennip over den arbeid in Suriname en Curasao. Laatste spreker was Ds. Bouma uit Tree beek, die met een opwekkende rede dezen dag besloot. Waar de Prot. militairen aan de grens veel moeten ontbeeren en aan allerlei ge varen bloot staan, heeft zich een comité gevormd, dat allerwege tijdelijke militaire tehuizen wil openen. Uiteraard is daarvoor een groote som gelds benoodigd. In de overtuiging, dat Pret. Nederland daarvoor een offer aal willen brengen, evenals in di jaren der mobilisatie van 1914191S, heeft dit comité den arbeid bereids ter hand ge nomen. Met name aan d<> Oost- en Zuid grens moet op tal van plaatsen een tehuis worden geopend. I-Iet comité ziet gaarne giften en bijdragen tegemoet op de post rekening van zijn penningmeester. Het be slaat uit de heeren Jhr. D. W. Sickinge te 's-Gravenhage, lid van het hoofdbestuur van den Ned. Mil. Bond, voorzitter, Mr. A. v. Dijken, te 's-Gravenhage, lid der Twee de Kamer en eveneens H.B.-lid, secretaris ds. J. Wristers, Geref. predikant te Helmond, rese r ve - v el ipred i ker, penning meester (giro 207G01), Luit.-Gen. L. F. Duymaer v. Twist. lid der Tweede Kamer en voorzitter Nat Oir. Offic. Ver., reserve-kapitein B. G e 1 e ij n s e te Achter veld, voorzitter der Nat. Vereen. „Pro Rege", Ds. W. F. Gerritsma, Geref. predikant te Aalten, reserve-veldprediker, ds. T. J. Hagen, Geref. predikant te Delft en eere-voorzitter van Pro Rege, ds. J. Ko pipe, Geref. predikant te Ommen, ds. J. Oskamp, Ned. Herv. predikant te Made (N.Br.), ds. W. A. Plug, idem te Harden- berg, kapitein P. Prins, te Hardenberg, N. A. Sc human, te Amsterdam, secr. der Nat. Vereen. Pro Rege, ds. W. Spiethoff Herst. Ëvang. Luth. predikant te Deventer, ds. P. v. d. S t a a y, Ned. Herv. predikant te Enter en ds. J. de Vries, Geref. predi kant te Tilburg. GIFTEN EN LEGATEN Wijlen Mej. G. Hendriksen te Utrecht heeft gelegateerd aan den Geref. Zendings- bond vpor den Medischen dienst een bedrag van duizend gulden. ONDERWIJS ONDERWIJSBENOEMINGEN Leiden. Chr. Opleidingsschool H. Morsch- weg. Tot onderwijzeres: Mej. T. den Dik ken, onderw. Chr. School te Jaarsveld. N ij kerk. Chr. ULO school. Tot tfjdel. onderwijzer: de heer K. Bons erna, lew. m. a. Chr. school te Franeker. Vereeniging voor Chr. Volksonderwijs De algemeene vergadering te Leiden Rede van den heer G. Ch. Dun In restaurant Savoy te Leiden, werd he den de acht-en-veertigsle algemeene ver gadering van de Vereen, voor Chr. Volks onderwijs gehouden. Deze vergadering stond onder leiding an den voorzatter, prof. dr. W. J. A a ï- lers te Groningen. Namens het bestuur der scholen voor G.V.O. te LeideD, werden woorden van welkom gesproken. Hierop sprak prof Aalaers de openingsrede uit. Openingsrede een inleidend woord over dankbaar, blijmoedig en hoopvol arbeiden, herinnerde spr. aan het groote verlies der Vereeniging het heengaan van den heer Brants, die door hem met eerbied en dankbaarheid wordt herdacht. De heer Brants heeft niet beleefd het tot stand komen van ons bu reau met eigen directeur cn gebouw, waar- 'oor hij zoo krachtig heeft geijverd. Nu hebben wij ons bureau en den directeur, den heer Mr. A. Evenhuis. God zegene hem en zijn werk. Wij hooren van alle kanten de leus: mo- reele en geestelijke herbewapening, en zien allerlei proeven nemen om haar te re-aliseeren. Hier ligt stellig ook een be langrijke taak van de school, met hare functie van onderwiijs en opvoeding. Wij zijn diep overtuigd, dat het leven een strijd oo leven en dcod, en dat het Evangelie daarbij het wapen bij uitnemendheid is. Deze strijd is niet slechts een wedstrijd, een sport; hij is werkelijkheid, een bloedig conflict, dat beslist over leven en dood, za ligheid en rampzaligheid. Het is aan ons, mannen van het on derwijs, den kinderen van ons volk te leeren dit wapen te kennen en te han- tecren, en daarbij zeiven voor te gaan. Wij moeten eenerzij ds er tegen waken, dat spel ernst wordt, anderzijds dat ernst spel wordt Daarom moeten wij deel nemen aan die herbewapening, waartoe ons niet slechts onze souvereine, maar vooral onze hemel - sche Souverein oproept, de God en Vader van onzen Heere Jezus Christus. Hierna werden de jaarverslagen uitge bracht. Voor 1940 werd de contributie der school besturen op f4.50 per onderwijzer vastge steld. Bij de bestuursverkiezing werden herko zen de heer S. Stemerding te Voorburg, Ds. J JPValetnnte Zwolle en Mr. W W C van Romondt Vis te Den Haag. In de middagvergadering sprak de heer G. Ch. Dun, rijksinspecteur van het L.O. te Alkmaar over: „Wat heeft de drang naar onderwijs vernieuwing te zeggen voor de bij C.V.O. aangesloten scholen." Spr. begint met te wijzen op het feit, dat de Ned. Volksschool beschouwd wordt als „ernstig krank" te zijn. Aan haar ziek bed worden geroepen binmenlandscihe en buitenlandsqhe specialisten op psycholo gisch, paedagogisoh en didactisch terrein. De reeds aangewende en nog aan te wen den middelen tot herstel kunnen worden samengevat in de woorden van den titel: Drang tot Onderwijsvernieuwing. Bij dien drang tot O V. zijn volgens spr.'s meening geen SDecifielt C.V.O. belangen be trokken, vooral niet als C.V.O. zou moeten worden gezien als tegenstelling met andere Chr. of bijz. scholen, zelfs nauwelijks met openbare. De plicht, het beste te zoeken voor het kind, het Godsgeschenk bij uitne mendheid, een algemeen Chr. gedachte geldt tenslotte voor alle scholen, dus ook voor die van C.V.O. Daarom komt ook tot deze scholen de roep om mede leiding te geven, stuwend en stimuleerend, waar dit gewenscht is, waarschuwend, waar dit noo dig is, remmend, waar dit gebiedend Als oorzaken van den drang naar O.V. geeft spr. aan de voortschrijdende uitkom sten der wetenschappelijke psychologie, vooral der kinderpsychologie en de ontevre denheid over de resultaten der heden daag sche school. Voor het acuut worden van dezen drang zijn de verschijning van het Belgisch Leerplan en de actie ontwikkeld door de Noordelijke inspectie van het L.O. In dit verband wijst spr. op de leiding te dezen opzichte uitgegaan van Overheidsor ganen. Staatsbemoeiing ten onzichte der Bijz. School kan niet uitgesloten worden. De Staat heeft het recht en den plicht er voor te waken, dat de millioenen E O. uitgegeven, goed worden besteed. Ten opzichte echter van het leerplan heeft een eigen taak en roeping en deze dient te worden geëerbiedigd. Het B. O. behoeft en mag echter de Rijksinspectie niet zien als een tegen over zich staande macht, wel als een meestrijden den makker bij het zoeken naar het beste voor de jeugd van ons volk. Zij dringt ziah niet op, maar biedt zich aan. Twee hoofdstroomingen Spr. merkt in den drang naar O. V twee hoofdstroomingen op, die hij typeert als „Onderwijsverfrissching" en „Onderwijsver nieuwing". De laatste gaat verder dan de eerste De eerste bedoelt „verlegging van het accent, verfrissching van leerstof en de aanbieding ervan, juister verhouding dei- vakken van onderwijs, b.v. rekenen en Ned. taal. De tweede gaat verder en grijpt die per in in het wezen der school en haa. leerstof. Dat is vooral de Belgische richting, die echter in ons land ook reeds belang rijken voortgang maakt. Voor de Gnr. en dus ook voor de bij V.V.O. aangesloten scholen blijve als het allerhoogste gelden: Dit is het ware leven, dat zij U kennen en Jezus Christus Dien Gij gezonden hebt Daarnaast echter lette men op wat het gewone leven vraagt. Met nadruk bestrijdt spr. de uniformiteiv van het leerplan, de didactische eenheids- school. Eigen sfeer, eigen omgeving, eigen initiatief kome beter tot haar recht. Op verantwoordelijkheid van den onderwijzer wordt de volle nadruk gelegd. Spr. licht dit met voorbeelden uii de praktijk toe. Dc leerlingen worden zooveel mogelijk geactiveerd, hieraan ontbreekt nog veel. Al aanvaardt spr. de tegenstelling luis ter- en doe-school niet, vele scholen hebben aanleiding gegeven, da/t deze gemaakt is. Als slot van zijn betoog merltf spr. op, dat alles betreffende O.V. staat of valt rrrtt de persoonlijkheid van den onderwijzer. Met een opwekking tot zelfonderzoek en nieuwe bezieling eindigt spr. zijn rede. Hoogleeraarsbenoemingen Gem. Univ. Amsterdam Dr. J. M. Romein hoogleeraar dracht van burgemeester en wethouders om met 21 van de 40 stemmen tot buitengewoon hoogleeraar in de Vaderlandsche geschiedenis aan de gemeentelijke universiteit benoemd dr. J. M. Romein. (De .benoeming van Dr Enno H. van Gelder i nu ingetrokken). Prof. Romein wordt opvolger van wijlen prof. Theissen en is een alumnus van de Leidsche universiteit. Hij is op 30 October te Amsterdam geboren, heeft het Eras- miaansch gymnasium te Rotterdam bezocht daarna te Leiden eerst een jaar theologie vervolgens letteren en de geschiedenis ge studeerd, alles van 191-5 tot 1920; op 20 Oc tober 1924 is hij cum la-ude gepromoveerd op een proefschrift „Dostojevski in de Wester- sche critiek, een hoofdstuk uit de geschiede- zan den litterairen roem". Reeds vóór zijn promotie had hij zich op politiek terrein begeven, en van 1922 tot 1925 heeft hij met de heeren Wijnkoop en dr. Van Rav-esteyn de hoofdredactie van het toenmalige communis tische dagblad „De Tribune" gevormd. De Communistische Partij Holland heeft hij in. 1927, niet bereid zijnde om een hem voorge legde politieke verklaring te onderteekenen, erlaten; sindsdien wijdt hij zich, behalve aan het opleiden voor de acte Middelbaar Onder wijs geschiedenis, uitsluitend aan het schrij- van werken en artikelen op wetenschap pelijk gebied. Voort benoemde de raad tot buitengewoon hoogleeraar in de artsenijbereidkunde (recep- tuurleer en galenische pharmacie) prof. P. derWielen, totnutoe gewoon hoog leeraar, als hoedanig de raad hem op zijn •erzoek eervol ontslag verleent; tot buitengewoon hoogleer aar in de phar- maceutische scheikunde en het chemisch onderzoek van plantaardige en dierlijke grondstoffen en de daaruit bereide praepa- raten, mej. dr. C. G. van Ar kei, thans tot gewoon hoogleeraar in het handelsrecht, het faillissementsrecht en het internationaal privaatrecht prof. mr. M. H. Bregstein te Rotterdam. VEREEN. VOOR CHR. NAT. SCHOOLONDERWIJS De 76e algemeene vergadering Onder presidium van ds. M. v. Grieken, Ned. Herv. predikant te Rotterdam, werd heden in K. en W. te Utrecht de 76e alge meene vergadering gehouden van de Ver eeniging voor Chr. Nat. Schoolonderwijs. De voorzitter opende hedenmorgen de ver gadering na het doen zingen van Ps. 89 1 en 8, het lezen van Ps. 65 en gebed, waarna hij een openingswoord sprak over het onder werp „Onderwijsvernieuwing met hist, ach tergrond". Hierna kwam het jaarverslag van den se cretaris, den heer R. V ene ma, van Wasse- aan de orde. Het verscheen bereids ii druk en beslaat 120 pagina's. Het werd goed gekeurd evenals het verslag van den pen ningmeester. Mr. D.' W. O. A. Schut Amsterdam, dat sluit met een eindcijfer f 15.588.90. In de morgenvergadering deed de Hoofd commissie mededeelingen inzake de actie voor verbetering der positie van de kw. met acte, en gaven verschillende inspecteurs der ver eeniging inlichtingen over de scholen over wien zij het inspectoraat hebben. De aftredende leden van de hoofdcommis sie, de heeren Ds. J. Jongeleer, Chr. Ger. predikant te Apeldoorn, Ds. J. D o u m a, em. Geref. predikant te Arnhem en Ds. A. KI in kenberg J.Azn Herst. Evang. Luth. pre dikant te Amsterdam, werden herkozen. In de middagvergadering trad als referent op Mr. J. J. Hangelbroek. secr. vj Unie „Een school met den Bijbel" en den Schoolraad voor de Scholen met den Bijbel, met het onderwerp: „Nog steeds strijd voor de vrijheid van onderwijs", waarvan wij morgen verslag geven. Prof. Dr. J. WESTER Bij Kon. besluit is op zijn verzoek aan prof, dr. J. Wester, eervol ontslag verleend1 als hoogleeraar aan de rijksuniversiteit te Utrecht. „SUID-AFRIKAANSE INSTITUUT" GEOPEND een der zalen van de luiiversiteitsbiblio. theek te Amsterdam heeft wethouder Boek- n gistermiddag de nieuwe boekenzaal „het SuidrAfrikaanse instituut" van de stichting tot bevordering van de studie van taal. letterkunde, cultuur en geschiedenis van Zuid-Afrika, geopend. De plechtigheid werd o.a. bijgewoond door den gezant van Zuid-Afrika in Den Haag, dr. H. D. Van Broekhuizen. VEREENIGING .JOHANNES" Te Leiden is ook de jaarlijksche algemeene vergadering gehouden van de vereeniging „Johannes" tot steun van bejaarde, zieke of hulpbehoevende onderwijzers (essen) van Ohr. scholen. De jaarverslagen van secr. en peraningim., de heeren C. Z ij d e r v e 1 d te Arnhem en J, H o b m a te Utrecht, werden goedgekeurd. In de va-c. ontstaan door het bedanken van den heer A. J. Drew es, die vele jaren als voorzitter de vereeniging heeft gediend, maaii door voortdurende ongesteldheid moest aftreden, werd gekozen de heer H. Korf. e r te Zaandam. Het aftredend bestuurslid, de heer Bloos, werd herkozen. VEREENIGING „JACOBUS" Onder presidium van den heer C. A, M e ij e r van Amsterdam werd te Leiden de jaarlijksche algemeene vergadering gehouden van de vereeniging „Jacobus". organisatie tot steun aan weduwen en kinderen van overle den Chr. onderwijzers. De voorzitter opende de vergadering op, gebruikelijke wijze, waarna secretaris en penningmeester, de heeren G. M u y s te Am stelveen en N. He uk els te Amsterdam hun verslagen uitbrachten die werden goed gekeurd. De contributie werd wederom op f 8 be paald. De uitkeering uit kas A. werd bepaald op f 70 en die uit kas B. op f 50. In de vac. ontstaan door het aftreden om gezondheidsredenen van den heer A. J, Drew es, werd gekozen de heer W, Gil- lisen. Examens Delft. Techn. HoogeschooL Bevorderd tot doctor in de Techn. Wet-ensch-ap, op proef* schrift, getiteld: „Cellulose-Natriumhydi-oxyde* Water. De opname van Natrium-hydroxyde water door watten, bij loogconcentraties 0-50 en stellingen, de heer Ut. d,Wa scheik. ingenieur. Groningen. Gesl.: Wis- en Natuurk. (Vfl oand.ex., de heer J. S. Faber. Franeke». Klass. Taal en Letteren: cand.ex., de heeren W. Molting. Groningen; F. V. Gimbrere, Amsterdam. Gom. Universiteit. Gesl.? Ge neeskunde: artsex., mevr. C. M. Kroeger— Wibaut, Amsterdam: de heerien *D. J. H- Bour, Heerlen: H. J. Jens, Schoonrewoerd: G, A. Reydon, Haarlem; H. F. G. M. Wehberg, Druten: artsex. le ged.. de heeren A. G. Krou. wels, Haarlem: J. G. R. Janssen, Hengelo; A, S. Groen, Haarlem. Ned. Taal en Letterk.! camd.e*., de heer J, D. Ph. Warners. Geologie: doet. ex.. de heer W. P. de Rover. Scheikunde: doet. ex., de heer G. W. A. RiJn- de-ra (cum laude). Machinisten. Den Haag. Gert. voorl. dipt, de heeren J. H. Keer. Den Haag: A. J. Rietdijk, Oostvoorne: J. Wouterloot, Lelden. de dames G. C. M. Cramer, A'dam; A. Bijl, „Tesselschade". Den Haag. Dipl. „Hulp der Moeder". Gesl. ztjn: A. P. M. Rooir, A'dam, J, P. Snoeker, Hengelo; A. van Diest Naaldwijk; H. J. Sanner: J. M. v. d. Laan en J. de Jong allen te Dordrecht-: J. H. van Santen; N. Jor- daan: J. C. T. Mulder; W. J. den Heyer: J. G, C. Kroon en C. H. A. H. v. Oudenaarden, al- Richard Strauss 75 jaar Een merkwaardig en veelzijdig componist Als Richard Strauss op 11 Juni a-s. 75 jaar wordt, zal hij er zich op kunnen beroemen, dat hij gedurende niet min der dan 70 jaren van zijn compositie talenten heeft hflijtk gegeven. De eerste pogingen om een muziekstuk te schrij ven deed Srauss immers toen hij nau welijks zes jaar was en gedurende heel zijn verder leven getuigde zijn kunste naarschap van een opvallende vrucht baarheid. De geboortedag was 11 Juni 1S64, de ge boorteplaats was München. En als een zoon, die zijn vader, den bekenden hoornist Franz Strauss, alle eer aandeed, legde Strauss Jr. al spoedig een meer dan gewone muzikaliteit aan den dag. Op 5-jarigen leeftijd kreeg hij de eerste pianolessen en het jaar daarop werd het program aangevuld met ondèi- rioht in vioolspel. En ook toen de lagere school achter den rug'was en de gang naar het gymnasium werd aanvaard, bleef er vol doende ruimte voor muzieklessen over. In middels waren in het componeeren vorde ringen gemaakt. Zoo kwam in 1876 dus toen was de jonge musicus nog slechts 12 jaai- oud ter-gelegenheid van een familie- partijtje, een Feestmarsch op papier, In 1S86, tijdens de gymnasiumjaren, volgde de eerste symphonie, alsmede een strijkkwartet, en bij dit alles voegden zich pianostukken en was dies meer zij. Nadat het eindexamen aan het gymnasium met gunstig gevolg was afgelegd, liet dc jeugdige Strauss zich In schrijven als student aan de Universiteit te München. Hoe weinig de practische beoefening van de muziek onder dit alles te lijden had, blijkt wel hieruit, dat de jongeman in 1S85 be noemde werd tot 2e kapelmeester van het Meininger Orkest, waarbij hij een werk kring kreeg naast den bekwamen von Bü- luw, hetgeen naar zich denken laat, voor zijn vorming van niet geringe beteeKenis is geweest Aanvankelijk was de jeugdige Strauss Streng de klassieke richting toegedaan. Schumann c-n Mendelssohn oefenden in vloed uit, doch vooral Brahms maakte op den jongen componist een diepen indruk. Het is dan ook wel zeer merkwaardig, dat jnist in het jaar. waarin Strauss het voor recht had, Brahms persoonlijk te ontmoeten, in 1S85, een belangrijke wijziging zich in zijn opvattingen voltrok en hij, die zich te voren afzijdig had gehouden van de kunst van Liszt en Wagner, destijds ongetwijfeld vrii modern, zich bewust en zonder omwegen aansloot bij hun kunstbeschouwingen. Hij bezigde van nu af aan zijn groote talenten, voorzoo\er in zijn vermogen lag en zijn krachten het tooelieten, ter propageering van de in die dagen nieuwe richting in de toon kunst VerschiJIende werken, omstreeks 1S9Q en daarna ontstaan, zijn daarvoor evmzoo- vele bewijzen. De nadruk werd in deze periode vooral gelegd op het programmatische in de mu ziek, d.w.z. de muziek moest een bepaald onderwerp zoo natuurgetrouw als sleohts eenigszins mogelijk was, uitbeelden, en flanlt zij zijn vaak verbluffende componeertech- niek slaagde Strauss hierin meestal op over tuigende wijze. Zijn symphonisohe gedich ten hebben in dezen terecht een grooten naam verworven. We noemen „Aus ltalien" „Don Juan", „Macbeth", „Tod und Verklap- ung", „Tij 1 Eulenspiegel", „Also sprach1 Zarathustra" „Don Quichotte", en vooral niet te vergeten het prachtige „Ein Helden- leben", in 1S98 geschreven en opgedragen, aan Willem Mengelberg en het Concertge- bauworkest. Sindsdien heeft Strauss een! periode gekend, waarin hij zich mee abstracte toonkunst toelegde en sedert dezen' tijd heeft hij zich vooral begeven op het ge bied van de opera. Zoo heeft deze veelzijdige musicus zicli op meer dan één terrein, en bijna voortdu rend met succes, bewogen. Niet steeds werd zijn kunst volop gewaardeerd. Vooral toen hij de klassieke richting vaarwel zeide en! zich aangetrokken gevoelde tot de opvattin gen van Wagner e.d., heeft zulks aan zijg populariteit aanvankelijk geen goed ge< daan, maar de omstandigheid, dat hij zich zelf niet in een beperkte ruimte opsloot, doch herhaaldelijk propaganda voerde, ook voor componisten, wier kunst hem niet al te na lag, heeft bij dit alles ongetwijfeld gunstig gewerkt, waarbij nog het feit kwam dat de beoefenaar van de voor dien tijd moderne kunst zich een scheppend kun stenaar van onmiskenbare kwaJiteiten be loonde. Als bewijs van zijn veelzijdigheid moge ook gelden, dat Strauss, die, gezieö zijn artistieke verwantschap met Richard Wagner, wel Richard II werd genoemd, niet aarzelde, meermalen de muziek van Gustav Mahler te introduceeren, al wa« deze muziek in inhoud van de zijne vèr verwijderd. De aansluiting, die de weldra 75-jarige heeft gezocht en verkregen bij de neo romantiek van Wagner, heeft er toe "bijge dragen, dat zijn kunst ook in het huidige Duitschland zeer geliefd is, waarbij men er zelfs genoegen mee heeft genomen, dat hij den tekst van een zijner belangrijkste werken aan den Joodschen schrijver Stefan Zweig heeft ontleend, hetgeen ongetwijfeld wel iets zegt Een merkwaardig en veelzijdig compo nist wordt 75 jaar. Misschien is het aantal werken van zijn hand, dat critiekloos door ons kan worden aanvaard, betrekkelijk gering Maar zeker is. dat Strauss in het muziekleven van het laatste deel der 19de en het eerste deel der 20ste eeuw een' veelszins eigen en belangrijke plaats in nam en, gezien zijn vitaliteit nog inneemt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 10