lOOttuMfo&t
Instantine
SUNLIGHT ZEEP
WOENSDAG ïo MEI 1939
EERSTE BLAD PAG. i
NVv.h. J. GILTAY ZN
BOEKBINDERIJ
VATICAANSCH
VREDESINITIATIEF
Er gaan gedurende de laatste dagen
hardnekkige geruchten, dat Paus Pius XII
in enkele der voornaamste Europeesche
hoofdsteden stappen zou hebben onderno
men, door middel van zijn diplomatieke
vertegenwoordigers, de zgn. apostolische
nuntii, om de huidige geschillen tusschen
Rome-Berlijn aan den eenen, en Londen-
Parijs aan den anderen kant te overbrug
gen, en alzoo het gevaar van een algemeo-
nen Europeeschen oorlog af te wenden.
Daarmee zou hij dan reeds nu de algemeene
verwachting, dat hij in overeenstemming
met zijn familienaam Pacelli, waarin im
mers het woord „Pace" is terug te vinden,
een vredesstichter zou zijn, aanvankelijk m
vervulling hebben doen gaan.
Zoo gauw een dergelijk lichtpuntje zich
aan den horizon voordoet, pleegt men zijn
pessimistische verwachtingen tegenwoordig
dp.n rug toe te keeren, om zich bijna hals
over hoofd in het optimisme te storten. Ook
dit verschijnsel herinneren wij ons uit he
Septemberdagen van het vorige jaar, toen
politieke profeten den ernst of den glim
lach op het gezicht van een Chamberlain
als een staatkundig weerbericht plachten
.te beschouwen en te commentarieeren. In
gelijken -geest gaat het thans met de be
richtgeving over 's Pausen jongste initia
tief. Inderdaad schuilt daarin het begin
van een pogen, om do verwarde posities en
verhoudingen te peilen, teneinde de par
tijen tot elkander te brengen. Het ving aan
met een langdurig bezoek van monseigneur
Orsenigo, den pauselijken vertegenwoordi
ger te Berlijn, aan Hitiers villa „Berghof"
te Berchtesgaden Beide heeren bleven ruim
anderhalf uur in gesprek, en de Führer
stelde den Roomschen diplomaat zelfs zijn
persoonlijken trein ter beschikking. Vervol
gens las men berichten uit Parijs en Lon
den, dat aldaar de nuntii eveneens met de
leiders der buitenlandsche politiek in ver-
-binding waren geweest De fantasie, door
deze nieuwtjes gewekt, sloeg aanstonds aan
het combineeren, en voorspelde, dat men
binnenkort op het onzijdige gebied van de
Vaticaanstad de vertegenwoordigers van
vijf volken zou zien verschijnen, om de
hangende internationale problemen tot een
oplossing te brengen. Duitschland, Enge
land, Italië, Frankrijk en Polen zouden al
daar aanwezig zijn, allereerst met het oog
op de vraagstukken van Danzig en den
Poolschen Corridor, die vrij gemakkelijk te
regelen zouden zijn. Doch verder zouden
ook de Italiaansch-Fransche geschillen, en
zelfs wellicht de koloniale vraagstukken
aan de orde komen.
Het is dit soort van overdrijvingen, het
welk een goede zaak het meeste kan scha
den. Vooreerst zijn op het oogenblik de ver
houdingen van Derde Rijk en heiligen stoel
zeker niet van zulk een aard, dat Hitier en
Von Ribbentrop het gebied van het Vati-
caan als een inderdaad neutraal terrein
zouden kunnen beschouwen. De R.K. Kerk
heeft te veel vorderingen op het Derde Rijk,
dan dat men haar niet evenzeer als partij
zou mogen beschouwen. Verder is er het
practische bezwaar, dat Polen op het stand
punt staat, zelf wel in staat te wezen, zijn
geschillen met Duitschland onder het oog
te zien. De jonge Poolsche republiek is te
zelfstandig en bovendien te naijverig op
haar rechten om inmenging van derden,
met welke goede bedoelingen overigens ook,
te kunnen dulden. Bovendien heeft het lot
van Tsjecho-Slowakije haar ook in dit op
zicht uiterst omzichtig gemaakt
Eenzelfde bezwaar als Polen zou gevoelen
tegen een algemeene bespreking van
vraagstukken, welke uitsluitend Warschau
en Berlijn aangaan, koestert ook Parijs.
Frankrijk heeft, nog betrekkelijk kort gele
den, aan Londen te kennen gegeven, tijdens
het bezoek van Chamberlain aan Rome, dat
het prijs erop zou stellen, zelf inzake de
Italiaansche aanspraken zijn peultjes te
doppen. Van bemiddeling van den Engel-
schen premier, hoe goed die overigens ook
mocht bedoeld wezen, was het niet gediend.
Waarmee onzes inziens wel duidelijk is
aangetoond, dat elke verwachting van een
internationale conferentie, waarin al deze
vraagstukken en belangen als in één smelt
kroes zouden worden geworpen, om te zien
wat daarvan zou komen bovendrijven, op
teleurstelling moet uitloopen. In Vacicaan-
sche kringen heeft men dan ook terecht Ie
kennen gegeven, dat het niet in 's Pausen
'oornemen ligt, een dergelijke hybridische
bijeenkomst tot stand te helpen brengen.
Toch moet men uit dien hoofde de werk
zaamheden der pauselijke vertegenwoordi
gers niet onderschatten. Deze kunnen, ook
al timmeren zij niet aan den weg, goed
oorbereidend werk doen, door de stand
punten der betrokken partijen te verkennen
dichter bijeen te brengen. Daarom moet
ook deze inspanning voor het behoud van
den vrede, al is zij van minder breede
allure dan sommige bladen willen doen ge-
looven. van harte worden toegejuicht.
Prins Paul van Zuid-Slavië op reis
Thans naar Rome, spoedig naar Berlijn
Prins Paul van Zuid-Slavië, die op reis
is naar Rome, is aai de grens ontvangen
door den hertog van Genua, als vertegen
woordiger van Victor Emmanuel. Ook was
een r.elegatie der Italiaansche weermacht en
der fascistische partij ter begroeting op het
station aanwezig.
Het was bekend, dat het in het voornemen
van prins-regent Paul lag. binnenkort een
bezoek aan Duitschland te brengen Hij zou
van de gelegenheid gebruik maken om
Hitier te ontmoeten. Dit bezoek is thans
volgens Havas komen vast te staan. Een da
tum Is niet officieel bekend, doch on 2 Juni
schijnt te Berlijn een groote militaire parade
te worden gehouden, die door prins Paul zal
worden bijgewoond.
Léon Blum te Londen
De befaamde Fransche socialistenleider
Léon Blum, vertoeft momenteel te Londen,
aar hij besprekingen heeft gevoerd met
den en met do labourleiders Attlee en
r e e n w o o d. Hij zal verder in contact
komen met Duff Cooper, lord Delawar en
Winston Churchill.
Het moderne pijnstillende middel
't is van
Red
DE CHINEEZEN
BEDREIGEN KANTON
In de stad heerscht staat van beleg
De Japansche autoriteiten te Kanton heb
ben gisteren, in verband met den dreigen
den opmarsch der Ghineezen, in de stad een
streng doorgevoerden staat van beleg afge
kondigd. De buitenlaaders, die op het eiland
Sjamien verblijven, dus in de onmiddellijke
nabijheid, hebben van de zijde van den
spoorweg KantonHankau reeds kanonge
bulder gehoord. De Chineesche strijdkrach
ten moeten zich zeer dicht bij de stad be
vinden.
De bezetting van Haiman
Reuter verneemt uit Tokio, dat de Japan
ners, die reeds drie maanden geleden be
gonnen zijn met de bezetting van het eiland
Hainan, daarmede nog steeds niet zijn ge
reed gekomen. Zij rukken nog steeds op
naar het binnenland en hebben gisteren
Toen Tsjang bezet, een Dlaats, die z.ij be
schrijven als „een strategische stad midden
op het eiland".
Gisteren hebhen Japansche vliegtuigen de
verdragshaven Amoy hevig gebombardeerd
en met machinegeweren beschoten.
Het was de hevigste aanval, dien Amoy
in zes maanden heeft doorstaan en er zijn
vele dooden en gewonden gevallen.
De toestand te Tsjoeng King
De toestand in Tsjang Kai Sjeks tijde
lijke hoofdstad Tsjoeng King is na de zeer
zware bombardementen, waaronder de be
volking te lijden had, thans weer eenigszins
normaal. De door de bommen getroffen
wijken heeft men van lijken .gezuiverd. Het
puin is zooveel mogelijk opgeruimd en
thans wordt volle aandacht besteed aan de
kwestie der huisvesting en voeding van de
talrijke daklooze vluchtelingen.
De Chineesche regeering heeft opnieuw
twee millioen dollars daartoe beschikbaar
gesteld Behalve dat kampen voor de dak
looze vluchtelingen geopend worden, richten
de autoriteiten ook productieve ondernemin
gen op, teneinde de uitgewekenen aan het
werk te stellen.
Maarschalk Tsjang Kai Sjek neemt voort
durend persoonlijk aan het reddingswerk
deel.
In het Noorden van de provincie Hoepei
hebben de Chineezen een succes behaald.
Een geheel Japanisch regiment hebben zij
in den val weten te lokken en te omsinge
len, waarbij ruim duizend Japanners den
dood vonden.
Balbo bezoekt den Egyptischen
premier
Maarschalk Balbo van Libye heeft te
Cairo een bezoek gebracht aan Mahmoed
Pasja, den Egyptischen premier. Hij zou
hem de verzekering hebben gegeven dat
Italië vriendschap voor Egypte gevoelt en
dat de strijdkrachten in Libye geen bedrei
ging voor Egypte vormen.
Intusschen kan verklaard worden, dat
Egypte niet voornemens is te verslappen in
het nemen van voorzorgsmaatregelen voor
geval van nood.
Na de conferentie der
Noordsche landen
Geen non-agressiepact met Duitschland
De ministers van buitenlandsche zaken
in Zweden, Noorwegen. Denemarken en
Finland hebben te Stockholm geconfereerd
het voorstel van Duitschland, om met
deze landen non-agressie-overeenkomsten
te sluiten. Volgens het later gepubliceerde
communiqué zullen deze landen zulk een
pact niet aangaan, doch zich blijven houden
de verklaring van Oslo, volgens welke
de Noordsche alnden zicih buiten de staten-
groepen van Europa willen houden en in
geval van oorlog alles zullen doen, om neu
traal te blijven.
De ministers zijn het erover eens, dat de
internationale positie hunner landen uitsluit,
dat deze het voorwerp van eenige machts
politieke oombinatie zijn. Verklaringen van
de zyde van eenig ander land, dat dit de
Noord-Europeesche landen wil eerbiedigen,
zijn hui. echter welkom.
Na hun bespreking zijn de ministens ervan
overtuigd dat de antwoorden, die, na de in
elk land te nemen beslissing inzake zijn
standpunt ten aanzien van de betreffende
overeenkomst gegeven zullen worden, overal
de handhaving van de onpartijdige neutra
liteitspolitiek der Noorsche landen zullen
bevestigen.
Het Palestijnsche probleem
Verzoenende toon van Arabisch dagblad
De „Falastin" het orgaan van den gewe
zen groot-moefti van Jeruzalem, verklaart
zich voldaan in he' vooruitzich van een
regeling van het Palestijnsche conflict. Het
blad schrijft o.a.: „Onder de Europeesche
mogendheden zullen de Arabieren nooit
betere bondgenootcn hebber! dan Frankrijk
en Engeland, zoolang zij de democratische
beginselen huldigen.
Lot en leven der Arabieren djn nauw
verbonden aan die van Frankrijk en Enge
land. Geen enkele kwestie brengt scheiding
tusschen deze mogendheden en de Arabie
ren dan het Palestijnsche en het Syrische
probleem. Wanneer deze vraagstukken ge
regeld zijn zullen Frankrijk en Engeland
zien, hoe vriendschappelijk de Arabieren
hun gezind zullen zijn."
MEER DAIV inn RITMEESTERS
werden in 1 jaar gerookt! Dat zegt toch wel iets over de kwaliteit!
De stad Danzig vol Duitsche
„toeristen"
Volgens de Poolsche pers zijn de laatste
dagen in de vrije stad Danzig ongeveer twee
duizend jongelui uit Oost-Duitschland aan
gekomen, die allemaal bij particulieren lo
geeren. Het zouden officieel „toeristen" zijn.
Bovendien zou een massale terugkeer te
constateeren zijn van Duitsche burgers, die
in het Duitsche leger hebben gediend. De
verloven der politie zouden zijn ingetrokken.
Korte inhoud van het Feuilleton
Claxa van den Cornput, dochter van een
groot-industrieel, en Aat Walle. zoon van 'n
ambtenaarsweduwe, hebben op de H.B.S.
in dezelfde klas gezeten. Na het eindexamen
vindt Aat een betrekking op het kantoor van
Clara's vader, Clara blijft voorloopig thuis.
Doch dat bevredigt haar niet. Ze wil wat
doen. Haar ouders vinden goed dat ook zij
op het kantoor van haar vader geplaatst
wordt. Arnold, haar oudere broer van twin
tig jaar, werkt reeds jaren op de zaak. Zijn
vader meent in Elsa van Doorschot, dochter
van een zeer gefortuneerde familie, een ge
schikte partij voor hem gevonden te heb
ben, doch Arnold toont weinig animo.
Intussdhen heeft Clara haar intrede op
het kantoor gedaan. Zy verricht Jiaar werk
tot volle tevredenheid van den procuratie
houder, die ook wel P. P. genoemd wordt.
Op aandrang van den heer van den Corn
put wordt de verloving van Arnold en Elsa
toch een feit. Ook zorgt papa ervoor, dat
Arnold tot adjunct-directeur van de fabriek
wordt benoemd.
Aat Walle heeft in dien tijd verscheiden
diploma's behaald. Nu maakt hij promotie
naar de afdeeling boekhouding.
De fabriek gaat den laatsten tijd veel
schade ondervinden van een concurreeren-
de, modern ingerichte instrumentenfabriek.
Arnold wil nieuwe machines invoeren, doch
papa vindt het voldoende de oude te ver
beteren en te traahten de productie op te
voeren.
De werkbazen worden op het kantoor
geroepen en hun wordt meegedeeld, dat van
af den volgenden Maandag de snelheid van
den loopenden band met een vijfde zal wor
den verhoogd.
(Zie vervolg hieronder)
De Engelsch-Russische
besprekingen
Wat de Britsche voorstellen zouden behelzen
Het te Londen gepubliceerde bericht, vol
gens hetwelk de Britsche tegenvoorstellen
aan Moskou behelsden, dat
1. de sovjet-unie elk der aan haar gren
zende staten zou moeten garandeeren en
2. dat Engeland zich zou verplichten, bij
stand te vërleenen aan de sovjet-unie, indiefi7
dit land als gevolg van de aangegane ga-
rantieverplichtingen in een oorlog zou wor
den gewikkeld,
is, naar het Russische persbureau Tass op
grond van inlichtingen van gezaghebbende
sovjet-Russische zijde verneemt, niet geheel
in overeenstemming met de feiten.
Op 8 Mei, aldus het sovjet-telegraaf-agent-
schap. heeft de sovjet-regeering inderdaad
van de Britsche regeering „tegenvoorstellen"
ontvangen, waartegen ook de Fransche
regeering geen bezwaar had. In deze voor
stellen werd niet gezegd, dat de sovjet-regee
ring elk der aan de sovjet-unie grenzende
staten moest garandeeren. Wel werd erin
gezegd, dat de sovjet-regeering onmiddellijk
bijstand zou moeten verleenen aan Engeland
en Frankrijk, als deze landen in militaire
operaties mochten worden verwikkeld als
uitvloeisel van de verplichtingen, die zij op
zich hebben genomen ten aanzien van Polen
en Roemenië. In de Britsche tegenvoorstel
len werd echter niets gezegd omtrent even-
tueelen bijstand, die de sovjet-unie cp basis
van wederkeerigheid van Frankrijk en En
geland zou ontvangen, als de sovjet-unie
eveneens in militaire opraties zou worden
gewikkeld bij de nakoming van de verplich
tingen, die zij op zich heeft genomen te-n op
zichte van enkele andere Oost-Europeesche
.staten.
Amerikaansche negers
naar Afrika?
De democratische senator Bilbo uit Mis
sissippi heeft een wetsontwerp ingediend,
strekkende om Amerikaansche negers in
"Afrika te vestigen.
De kosten hiervan zouden jaarlijks circa
940 millioen dollars bedragen.
Hij oppert het denkbeeld, dat de Ver. Sta
ten zich land zullen verschaffen, grenzend
aan Liberia, daar een militaire regeering
zullen vestigen, de reiskosten der negers op
zich zullen nemen en hen financieel zullen
steunen. Er zijn 12 millioen negers in de
Ver Staten.
Bilbo wil hiermede de negers helpen, want.
zoo zegt hij, de wet op de loonen en werk
tijden zal de loonschaal op de plantages in
de Zuidelijke staten zoo doen stijgen, dat het
werk der negers door blanken kan worden
overgenomen.
Het wetsontwerp zou den president mach
tigen met Frankrijk en Engeland te on,dei-
handelen over den aankoop van 400.000
vierk. mijl land in Afrika, in ruil voor cre-
dieten tegen hun oorlogssöhulden.
De Duitsche Führer heeft aan kroonprins
Michael van Roemenië een zeer hoogc on
derscheiding verleend, nl. het grootkruis in
de orde van den Duitschen Adelaa-r.
umJltcasnt -s*y>
«uia//, clalt-yhMn vSaJclaj- <n~
inrtrt -i# £st Ava, >c*\
EN NOOIT ZEEP VAN ONBEKENDE HERKOMST
Turkije aanvaardt
Duitsche credieten
De Turksche nationale vergadering heeft
een overeenkomst geratificeerd, volgens
welke Duitschland aan Turkije credieten toi
een bedrag van 150 millioen mark toestaat,
die over 10 jaar terugbetaald moeten wor
den. De gelden zijn bestemd voor industriee-
le en militaire doeleinden. Zooals men zich
zal herinneren, is deze overeenkomst het
resultaat Van Funks bezoek op het einde van
1938 aan Turkije.
Verkoeling tusschen Polen
en Hongarije
Het Hongaarsche pro-regeeringsblad Pester
Lloyd beklaagt zich erover, dat de Poolsche
bladen sedert eenigen tijd artikelen hebben
gepubliceerd, „die een beleedigend en zelfs
aggressief karakter jegens Hongarije dra
gen". Het officieuze blad beschuldigt zekere
Poolsche kringen van dubbelhartigheid en
schrijft: „Wij zien ons genoodzaakt een
nieuwe strooming te constateeren, die niet
door goede trouw jegens Hongarije geïnspi
reerd wordt. Als de houding van zekere
Poolsche bladen niet verandert, zouden wij
De Engelsche dienstplicht
Nog vóór Pinksteren een telt
In het Lagerhuis heeft minister-president
Chamberlain medegedeeld, dat het ont
werp op de militaire opleiding en op de
reservewedstrijdkrachten, nog vóór Pink
steren wet zal worden.
De Minister van Oorlog, Hore Belishg
erklaarde, dat de nieuwe wet de departe
menten van Defensie in staat zal stellen,
elke klasse of groep van de reserve-strijd
krachten op te roepen, hetgeen een wijzi
ging beteekent ten aanzien van de tegen
woordige procedure, die geheele of gedeel
telijke mobilisatie slechts toelaat na afkon
diging van den noodtoestand.
„Wij leven", aldus de Minister, „in eert
toestand van voortdurende spanning. Vijan
delijkheden worden ondernomen zondef
eenige waarschuwing. Op snelle en verbor
gen wijze worden strijdkrachten op elke ge-
wenschte sterkte gebracht. De meeste Euro
peesche legers bevinden zich in verschillen
de stadia van mobilisatie. Wij alleen zijrt
gebonden door een procedure, die een maxi
male publiciteit voor de defensievoorberei
dingen verzekert en die er door haar plech
tige terminologie „dreigend nationaal ge
vaar", „ernstige noodtoestand" op bere
kend is, in het buitenland verkeerd begre
pen te worden en in het binnenland onge
rustheid te wekken.
Het nieuwe ontwerp neemt aan, dat efl
een toestand is ontstaan, die wellicht driei
jaar zal voortduren en waarin de koning de
admiraliteit en de staatssecretarissen karf
macht'gen, de reserves geheel of gedeelte
lijk op te roepen, zoodat mpn tegen gevaar
van buiten voorhereid is".
Volgens het ontwerp zullen manschappen
en officieren van de gererelde reserves van
•eger. vloot en luchtmach' jaarlijks in groe
pen worden opgeroepen voor een korten:
oefentijd. Ongeveer een maand na de aan
neming van het ontwerp wil men daar
mede beginnen.
„Dienstplicht voor de rijkdommen"?
De liberale afgevaardigde Man der heeft
in het Lagerhuis een wetsontwerp voer
„dienstplicht voor de rijkdommen" inge
diend. Het is de bedoeling van het ontwerp,
dat op het oogenblik van afkondiging van'
den dienstplicht „gelijkheid van offer van
mensrhenmateriaal en kapitaal" verzekerd
zal zijn.
De vernieuwing van Rome
Het oude Senaatsgebouw weer in gebruik?
Het historische gebouw van den ouden
Romcinschen senaat, welke restauratie thans
is voltooid, is door Mussolini geopend.
De leden van den Grooten Fascistischen
Raad, de leden der Regeering en alle sena
toren waren hierbij tegenwoordig. De voor
zitter van den Senaat hield een korte toe
spraak. waarin hij o.a. zeid^ dat evenals do
Romeinsche beschaving het meest in de we
reld der oudheid op den voorgrond trad, zoo
ook de fascistische beschaving het doel is
waarnaar de aspiraties van alle landen
moeten uitgaan die zich niet in een chaos
willen storten. Ten slotte vroeg hij Musso-
iini de zaal van den ouden Romeinschen
Senaat aan te wijzen tot vergaderzaal van
den huidigen Senaat.
De Engelsch'Roemeensche
handelsbesprekingen
De economische besprekingen tusschen
Engeland en Roemenië worden voortgezet
en reeds thans kan men voorspellen, dat zij
met succes zullen worden bekroond.
De beginselen, waarop de overeenkomst
zal rusten, zijn opgesteld en binnenkort zal
een communiqué worden gepubliceerd.
Vervolgens zal de leider van de Britscha
missie. Leith Ross, naar Athene gaan,
terwijl de deskundigen te Londen en Boe*
karest de overeenkomst nader zullen uit
werken.
De voornaamste moeilijkheden, welka
overwonnen moesten worden, waren:
le. Het aanpassen van de Roemeenecha
priiaen aan de wereldprijzen.
2e. Do noodzkelijkheid van een meer
soepel betalingssysteem.
3e. De moeilijkheid in Engeland, om som
mige Roemeensche producten in te voeren,
in verband met de bestaande overeenkom
sten met de dominions.
Goering naar Spanje
Maarschalk Goering, die opnieuw ta
San Remo (Italië) vertoefde, is vandaar, ge
ëscorteerd door twee Duitsche torpedojagers,
scheep gegaan naar Spanje. Vermoedelijk is
zijn reisdoel Valencia, en zal hij aldaar een
onderhoud met generaal Franco hebben.
Het regelmatig kauwen van de gezon
de, verfrlsschende WRIGLEY'S PJL
kalmeert en sterkt de zenmven.
P.K. verdubbel» |jw ,„er*le b(| Uw dag*.
Ujkeche beilfheden -n bü -portleve pres
taties. Het houdt de tanden schoon en raaf.
Bovendien bevordert het de spijsvertering.
Koopt vandaag nor enkele pakjes en houdt
er steeds een paar b|J de hand.
Veel genot voor weinig geldt 5 cent.
113)
Hij kijkt naar den baas die toezicht heeft op de hand
werkers, een energieken kerel met een scherp gezicht.
„Een vijfde, zegt U, mijnheer? Dus als ik het goed be
grijp....dat verschil is zoo groot niet, zegt U... maar., .op
iedere vijf stuks komt er voortaan een bij. Vijf wordt zes."
Deze nuchtere opmerking verbluft den directeur een
oogenblik. Zulk een helderen kijk had hij niet dadelijk ver-
Wacht. Maar nonchalant slaat hy er zich doorheen en zegt:
„Ja zeker, zoo is het. Heel juist. Dat verschil is niet groot"
Hij leest op de gezichten, dat de bazen niet overtuigd
Zijn. daarom tracht hij hen gerust te stellen.
„Ik ga straks met julie mee in de fabriek, om het zelf aan
'de arbeiders te vertellen. Want ook de anderen moeten hun
productie met een vijfde verhoogen. Ik vond het beter, jullie
niet te overvallen en ook beter voor je prestige, daarom heb
ik jullie even laten hier komen".
Hij staat op en pakt zijn hoed. De bazen begrijpen dit
sein en gaan heen. Ze treuzelen en loopen langzaam, want
ze hebben maar liever, dat de patroon hun menschen dade
lijk inlicht. Dan vermijden ze vervelende vragen en de ver
denking. dat zij ook in 't complot zijn.
„Loop je even mee, Arnold?"
De oude heer is niet rustig, het valt hem toch niet mee.
Maar in de fabriek is hij weer gezagvoerder. Hij vertelt
nog eens hetzelfde, doch wat breedvoeriger dan den eersten
keer.
„Heeft nog iemand iets te vragen?"
Ze zwijgen allen. Zoo snel kunnen ze 't niet verwerken.
„Dan reken ik, dat alles vlot van stapel loopt".
Als de directeuren weg zijn, komen de tongen los.
„Dat is óók wat! Moeten we nou vijfmaal zoo hard wer
ken?"
„Wel nee, kerel, dat begrijp je niet goed".
„Leg jij het me dan eens uit".
„Baas, leg ons nou eens precies uit, hoe het zit".
De baas, die zooeven op kantoor het woord deed, zegt:
„Kijk eens hier, hoeveel verdien jij?"
„Tien gulden",
„Hoeveel is een vijfde van tien gulden?"
„Twee gulden".
„Als je nou een vijfde opslag krijgt, hoeveel verdien je
dan?"
„Twaalf gulden".
„Precies. Wat doe jij den heelen dag? Tangen en andere
stukken bijvijlen, niet?"
De jongen knikt.
„Nou, als je tot nog toe tien stukken helbt bijgevijld in een
uur of in een half uur, dan doe je er voortaan twaalf".
Dat begrijpen ze allemaal. Ontevreden kijken ze naar el
kanders gezichten.
„Dat heeft die fijne kantoorklerk ons geleverd!" roept een
jonge kereL
teja 3EM& (SI* Geelt Slee den boe? loopen besp ionnee ren en
Met booze oogen kijken ze naar de deur, waardoor ze
den fijnen klerk zagen in en uit loopen.
VII.
Den volgenden Maandag staat alles onder hoogspanning.
Niet alleen de fabriek, maar ook het kantoor, waar men het
geval reeds in de puntjes gehoord heeft. Zelfs het privé-
kantoor is er niet heelemaal vrij van.
In de fabriek wordt zwijgend gewerkt, op kantoor korte
fluisterzinnen gewisseld, maar Aat zegt niets. Een onbe
stemd gevoel vertelt hem, dat de collega's hem hun vertrou
wen gaan onttrekken.
Na drie of vier dagen beginnen ook in de fabriek de gees
ten zich te openbaren.
Er zijn jongelui, die mopperen en er zijn ouderen, die zwij
gen, omdat ze blij zijn, dat het woord ontslag of loonsverla
ging niet gebezigd is.
Daar zit ook de bejaarde man, die het eerst van allen
door Arnold werd gadegeslagen.
»We, hebben het bestuur van onze organisatie aange
klampt", vertelt er een, „maar die zeggen, dat er weinig aan
te doen is. Het geldt hier een interne aangelegenheid, die in
de arbeidscontracten niet is vastgelegd".
„Wat praat jij geleerd!"
„Ik vertel maar, wat ze mij gezegd hebben".
„Wij moeten ook maar eens onze eischen stellen", zegt
een kwajongen van een jaar of zestien.
De jongen komt uit een christelijk gezin. Daarom zegt de
bejaarde man: „Christenmenschen stellen geen eischen. "Wij
moeten geen groote monden opzetten of langs de straat
gaan loopen met plakkaten van: Wij eischen wérk, wij
eischen brood, wij eischen dit en wij eischen dat. God'geeft
ons, wat we noodig hebben. Daar kunnen we om vragen,
maar te eischen hebben we niets".
„Dat ben ik niet met je eens", komt onverwacht de rus
tige stem van een ander jongmensch, werkzaam lid van een
Christelijke Jongelingsvereeniging. „Van God hebben we
niets te eischen, maar wel van de menschen. Het is zelfs
onze plicht, te eischen, wat recht is".
„Te eischen, wat recht is. zeg je".
„Ja, zeker. Toen Israël uit Egypte toog, moest het ook
eischen. De Joden hadden hard gewerkt, maar hoe waren ze
betaald? Met zweepslagen en slechte behandeling! Daarom
had Mozes gezegd, dat ze eischen moesten gouden vaten en
zilveren vaten. Eerst afrekenen en dan weggaan. Niet soe
batten of smeeken, maar eischen. Geen aalmoes en geen klei
nigheden, nee, goud en zilver! Betalen! Asjeblieft! Van de
menschen mogen we ons recht eischen".
„Word jij niet behoorlijk betaald?"
„Dat zeg ik niet. Het gaat om het recht en wat recht is,
mogen we eischen".
..Tegenwoordig", valt een ander in, „tegenwoordig zijn
hier twee directeuren. Die moeten betaald worden. Èn dat
salans moeten wij verdienen, daar moeten wij harder voor
werken
„Directeuren moeten er wezen".
„Is het beslist noodig, dat er twee zijn?"
De oude zwijgt.
Een jonge kerel mompelt tegen een kameraad, vlak bil
hem: „Die ouwe is een drafzitter. Had je moeten zien, hoe
ie m kneep, toen de Jonge meneer naar zijn werk stond te
kl'kcn (Wordt vorvolgd).
