C HIF WH IP - s
ZATERDAG 6 MEI 1939
EERSTE BEAD PAG. a
Reeds 20 jaren t toppunt van kwaliteit en zuiverheid
Hoe men op Becks
rede reageert
De deur blijft open voor
onderhandelingen
Gayda zegt: ,JViet overdrijven"
Duitschland blijft zwijgen
In Londen, Parijs en Washington heeft de
rede van den Poolschen minister van Bui-
te-nlandsche Zaken, Bock, over 't algemeen
een uitstekenden indruk gemaakt. De
„Temps" merkt op, dat Beck's taal tegelij
kertijd verzoenend, waardig en krachtig is
en de deur open laat voor een vreedzame
regeling op redelijken grondslag. Hitier
heeft gesproken als een man, die eischt,
aldus de „Paris Soir"; Beek antwoordt als
een man, die wel andere dingen heeft be
leefd en niet in opwinding geraakt.
To London is Becks rede met onverdeel
de instemming ontvangen, en stelt men liet
op prijs, dat Polen geen nieuwe voorstellen
heeft, gedaan, doch het initiatief voor het
heropenen der besprekingen aan Duitsc.ilan.il
heeft overgelaten. In Washington heeft
men zelfs den'indruk, dat er thans een aan
vankelijke ontspanning is ingetreden.
In Danzig heeft men met groote aan
dacht naar de rede van Beek geluisterd. In
kringen, die niet tot do nationaal-soc.alisti-
sche partij behooren, wijst men op het kalme
en gematigde karakter van de rede. In
nationaal-socialistische kringen wijst men
op de passage, waarin Beek verklaart, dat
Polen nooit zal toestaan, dat het van de zee
wordt afgesloten en men beschouwt dit deel
der rede als een uitdaging.
In bevoogde kringen te Berlijn ont
houdt men zich, evenals in de pers, nog van
commentaar. Toch is de eerste indruk al
daar blijkbaar niet geheel gunstig. Beek
heeft, zoo zegt men, niet het minste gedaan
om gebruik te maken van de door Duitsch
land geboden gelegenheid tot het voeren
van besprekingen.
In officieele kringen te Boedapest is
men van meening, dat Polen vasthoudt aan
de gedachte van vrede en dat niets zich
verzet tegen een directe onderhandeling
tusschen Warschau en Berlijn, he'geen men
te Boedapest met groote voldoening zou zien.
Bedoelde kringen voegen hieraan toe, dat er
voor Hongarije geen sprake kan zijn een
standpunt in te nemen in het Duitsch-Pool-
sche geschil.
In diplomatieke kringen te Warschau
is men van meening, dat de rede gematigd
was, Beek heeft de deur niet gesloten voor
onderhandelingen, daar hij heeft gezegd, dat
hij alle vraagstukken tusschen Polen en
Duitschland wil regelen langs den weg van
wederkcerige overeenkomsten.
De Duitsche voorstellen inzake Danzig en
inzake iedere schending van de integriteit
van Polen worden duidelijk fvan de hand
gewezen, doch de vorm waarin dit geschiedt
kan moeilijk uitdagend worden genoemd.
De Poolsche Ibladien geven eenstemmig
uiting aan hun voldoening^
De commentaar van Gayda
Ook de commentaar yan Gayda (Italië)
op de rede is ze<.r gematigd. Hij geeft aan
dit artikel den titel: „Niet overdrijvenl" Hij
begint met te zeggen, dat hij zich uitsluitend
wil bezig houden met de houding die Polen
wil annnemen tegenover de Duitsche ver
langens inzake Danzig en den verbindings
weg tusschen Oost-Pruisen en het overige
Duitsche rijk. Gayda schrijft dan letterlijk:
Een raad moet gegeven worden uit Italië,
op welles vriendschap voor Polen men ia
deze dagen zoo vaak een beroep doet te
Warschau, terwijl zoo geïnteresseerde toe
spelingen op die vriendschap worden ge
maakt, zoowel te Londen als te Parijs.
Laat de Polen met zin voor de werkelijk
heid en een breeden historischen blik waken
over nun werkelijke belangen, zonder te dul
den dat deze door buitenlandsohe belangen
worden beïnvloed en verwrongen. Laten zij
oppassen niet te overdrijven in hun politiek
van weerstand te bieden aan de Duitsche
eischen, die immers göbaseerd zijn op zoo
veel fundamentecle redenen en vergezeld
gaan van zooveel solide verzekeringen. La
ten zij zich niet terugtrekken op stellingen
die de verzoening en de goede harmonie met
hun groote-n westelijken buurman moeilijk
of onzeker zouden maken.
Korte inhoud van het Feuilleton
Clara van den Cornput, dochter van een
groot-industrieel, en Aat Walle, zoon van 'n
ambtenaarsweduwe, hebben op de H.B.S.
dn dezelfde klas gezeten. Na het eindexamen
vindt Aat een betrekking op het kantoor van
Clara's vader, Clara blijft voorloopig thuis.
Doch dat bevredigt haar niet. Ze wil wat
doen. Haar ouders vinden goed dat ook zij
op het kantoor van haar vader geplaatst
wordt. Arnold, haar oudere broer van twin
tig jaar, werkt reeds jaren op de zaak. Zijn
vader meent in Elsa van Doorschot, dochter
van een zeer gefortuneerde familie, een ge
schikte partij voor hem gevonden te heb
ben, doch Arnold toont weinig animo.
Intusschen heeft Clara haar intrede op
het kantoor gedaan. Zij verricht haar werk
-tot volle tevredenheid van den procuratie-
houd. die ook wel P. P. genoemd wordt.
Op aandrang van den heer van den Corn
put wordt de verloving van Arnold en Elsa
•toch een feit. Ook zorgt papa ervoor, dat
'Arnold tot adjunct-directeur van de fabriek
wordt benoemd.
Aat Walle heeft in dien tijd verscheiden
diploma's behaald. Nu maakt hij promotie
naar de afdeeling boekhouding.
De fabriek gaat den laatsten tijd veel
schade ondervinden van een concurreeren-
de, modern ingerichte instrumentenfabriek.
Arnold wil nieuwe machines invoeren, doch
papa vindt het voldoende de oude te ver
beteren en te tradhten de productie op te
voeren.
(Zie vervolg hieronder)
Frankrijks financieel herstel
Optimistisch rapport van Reynaud
De Fransche minister van Financiën R e y-
a u d heeft in de financieele Kamercom
missie een uiteenzetting gegeven van de
financieele politiek der regeering.
Alleen de internationale toestand e
daaruit voortvloeiende behoeften hadden,
hij o.m. zeide, nieuwe volmachten
dig gemaakt.
Dank zij den resultaten van bet driejt
plan, die van November tot Maart hoogst
bevredigend waren, had het land terstond
de landsverdediging noodigo oxtra-
uitgaven .van 15 milliard kunnen opbrengen.
Ten aanzien van de beperking der win
sten van de ondernemingen, die voor de
landsverdediging werken, zeide Roynaud,
dat de belastingen, die op de betreffen le
ondernemingen drukken, onder het nii
stelsel tot 80 pet. van de oorspronkelijkt
winst zullen kunnen opeischen.
Voorts onthulde de minister dat de me-
taalvoorraad van het stabilisatiefonds tus
schen 1 November en 1 Februari j.i. met 11
milliard was toegenomen en dat sedert dit
tijdvak de strooming -nog steeds gunstig is
Eén van de re-ult.aten van den terugkeer
der kapitalen en van het vertrouwen
de Fransche valuta geniet, was een toene-
neming der bankbiljettencircuJatie, onder
omstandigheden, welke, zij het op kleinere
schaal, herinnerden aan de evolutie, die men
na den herstelanbeid van Poincaré ken zien.
Ieder bankbiljet, dat sedert November J.l.
werd uitgegeven, werd voor meer aan 100
pet. door teruggekeerd goud gedekt.
De verruiming van de markt, als gevolg
van het terugvloeien der kapitalen, had
sedert November de schatkist, belangrijk
gesterkt, hetgeen een aanzienlijke vermeer
dering van do vlottende schuld tengevolge
had gehad.
Dg regeering had besloten, de markt op
korten termijn voor de toekomst te ontlas
ten en twee operaties ten uitvoer te leggen:
1. Uitgifte van bons voor de landsverde
diging met een looptijd van drie jaar, ter
vervanging van die met een looptijd van
twee jaar. In vier dagen was meer dan een
milliard geplaatst en aan alle aanvragen kon
niet worden voldaan.
2. Uitgifte van een leening op langen ter
mijn, diie 't mogelijk zal maken de onlang:
gevormde vlottende schuld te consolideerem
Geen Britsche garantie
aan Oostzeestaten
In het lagerhuis is officieel medegedeeld)
dat de Engelsche regeering niet overweegt,
Litauen, Letland of Estland op te nemen in
eendge Britsche garantie of een pact van
wederzijdechen bijstand.
HET PELMANISMF
PELM A N-l INSTITUUT
(Opgericht 1000)
AMSTERDAM
DAMRAK 68 TELEFOON 41878
Bondon,
Weer uitstel van Franco's
groote parade?
MADRID, 5 Mei. (Harvas). De datum van
de overwinndngsparade is nog niet officieel
vastgesteld. In officieele kringen krijgt men
den indruk, dat de parade niet langer zal
worden uitgesteld dan tot 20 Mei. Daaren
tegen meldt Reuter, dat de datum van de
parade volgens een gewoonlijk betrouwbare
bron te Algeciras thans op 28 Mei is vast
gesteld.
De mijnstakingen in de
Vereen. Staten
Zij omvatten in totaal 466.000 arbeiders
De grootste staking in do geschiedenis
van do Vereenigde Staten, die is uitgebro
ken onder de arbeiders van de steenkolen
mijnen, omvat in totaal 466.000 werklieden.
De regeering strijdt nog steeds tegen de ge
weldige obstakels, die inzake de regeling
van dit enorme arbeidsgeschil bestaan.
Er dreigt con tekort aan steenkolen te ont
staan, vooral voor de industrie en de voor
naamste bedrijven van de steden. John
Steelman, de vertegenwoordiger van oe
regeering, heeft op de conferentie van werk
gevers en arbeiders een pleidooi gevoerd
oor de voortzetting van de onderhandelin
gen.
Hij waarschuwde ervoor, dat, indien de
onderhandelingen voor onbepaalden tijd
worden uitgesteld, bijna een half millioon
mijnwerkers en hun gezinnen bedreigd wor
den door armoede. Beide partijen gaven te
kennen, dat zij bereid zijn, de besprekingen
voort te zetten.
Engelands vliegtuigenproductie
Reeds op het program vooruit
De Engelsche minister K i n g s 1 e y Wood
heeft bij de opening van een vliegveld te
Guernsey geeegd:
„De uitbreiding varf de Engelsche lucht
bescherming vordert snel en de vliegtuigen
productie van thans is grooter dan ooit uit
voerbaar werd geacht.
Terwijl wij reeds op het program vooruit
zijn, zijn kortelings aanzienlijk aanvullende
opdrachten voor vliegtuigen
Engelands pas op de plaats
Nog geen resultaat met Rusland
In het lagerhuis heeft Chamberlain
medegedeeld, dat met de Sovjet-Unie cn
andere belanghebbende regeeringen nog
steeds voorstellen en tegenvoorstellen wor
den besproken. Omtrent de Sovjet-voorstel^
len is van gedachten gewisseld met de Fran
sche regeering, waarvan gisteren een mede
deeling is ontvangen erl, naar men hoopt,
zal het mogelijk zijn, zeer binnenkort hot
standpunt der Britsche regeering verder aan
Moskou uiteen te zetten.
Voorts zeide de premier, dat hij geen reden
had. te veronderstellen, dat men niet tot een
bevredigend resultaat zal komen, doch hij
kon onmogelijk een datum noemen, waarop
hij. .zou kunnen zeggen, dat resultaat is be
reikt. Hij achtte het niet gewenscht, iets te
zeggen omtrent den aard der voorstellen, die
van beide zijden zijn gedaan.
Een politiek consult te Belgrado
Zuid-Slavlë en Roemenië wisselen
Indrukken uit
De Roemeonsche minister van buitenland-
sche zaken G a f c n c o vertoeft na zijn Eu-
ropeesche rondreis thans te Belgrado, om
met zijn Zuid-Slavischen collega Marko-
witsj zijn politieke indrukken uit te wis
selen. Het dool van dit bezoek is tevens
uiting te goven aan de gelijkheid der be
langen in het Donau-gebied cn den Balkan
en aan de nauwe solidariteit tusschen beide
landen em de volkomen evenwijdigheid van
hun politiek van onafhankelijkheid ji
de statenblokken buiten den Balkan.
De 150ste verjaardag der
Fransche revolutie
Feestelijkheden te Versailles
President Lebrun heeft gisteren te Ver
sailles de eerste feestelijkheden ter gelegen
heid van den löOen verjaardag van de Fran
sche revolutie gepresideerd.
In het slot van Versailles heeft de presi
dent der republiek in de appartementen van
Madame de Main ter on het museum „Ver
sailles en de revolutie" geopend.
H e r r i o t hield een rede, waarin hdj erop
ees „dart de eerste en de grootste weldaad:
van de revolutie de vormting van de Fransche
eenheid was".
Vervolgens sprak Lebrun, die erop wees,
„dat te Versailles de groote beweging tot
bevrijding van den mensch en tot verstevi
ging van de natie, waaruit het hedendaag-
sche Frankrijk ie geboren, ontstaan is".
Ais, zoo zeide Lebrun, het land opnieuw
bedreigd of aangevallen zou worden, zou de
wereld merken, dat de vlam der revolutie
meer dan ooit in ons brandt en dat in de
ziel onzer strijders, van den 'hoogste tot den
laagste, nog steeds de heilige ster van den
14den Juli en van Valimy schittert.
DUBIEUSE
VORDERINGEN P P
FIDUCIA-INCASSO'S - UTRECHT
STAAT TOT UW DIENST
zowel op als zonder contract
VRAAGT BEZOEK PROSPECTUS
(Reel.)
UIT OOST- EN WEST-INDIE
GOUDVONDSTEN IN ATJEH
Naar de „Sum. Post" verneemt, worden in
de omgeving van Meulaboh op Atjeh's west
kust onderzoekingen Ingesteld naar de
mogelijkheid van de aanwezigheid van goud,
welke eerste inspecties tot tevredenheid
stemmen, zoodat besloten werd de explora
ties voort te zetten.
BANDOENG, 5 Mol (Aneta). Een comité
is gevormd, om, ter gelegenheid van het a.s.
zilveren jubileum van do militaire lucht
vaart. een monument op te richten voor de
gevallen militaire vliegers. Eere-voorzitter
van hot comité is de vice-president van den
Raad van Ned.-Indië, Mr. Spit. tenvijl als
voorzitter optreedt de directeur van het
verkeer en waterstaat, ir. Van Haefteu Een
werkcomité bereidt de inzameling van gol
den voor dit doel voor.
VLIEGTUIG VAN DE NIEUW GUINEA-
GOUD-EXPEDITIE OMGEKOMEN
PATAVIA, 6 Moi. (Aneta). Volgens een
ontvangen radiobericht is amphibievliegtuig
PK—AES, een der vliegtuigen van do
Nieuw-Guinea-goudexpeditle. en o.m. in ge
bruik voor fotografie uit de lucht, bij
landing op het Santi-meer gekapseisd. Vijf
minuten daarna is het toestel gezonken. De
bemanning echter heeft geen letsel be
komen.
De N.J.V.-marsch
op Hemelvaartsdag
DEN HAAG, 6 Mei. De minister van
defensie heeft geen bezwaar, dat door vrij-
illige militaire detachementen in uniform
_n met uitrusting aan den N.J.V.-marsch
op Hemelvaartsdag (Donderdag 18 Mei
wordt deelgenomen. De Hemelvaartsdag
valt, naar officieel namens den minister
werd medegedeeld, niet onder het begrip
„Zondagen" in l.o. 1938, nr 227, betreffende
Ihet „deelnemen aan wandeltochten en
marschen buiten de diensturen".
IET eens even op,
heerenl Waar»
•J om zoudt U
nog langer het genoe»
gen missen van prettig
ondergoed? Draagt
Novana! Even sterk,
als licht en soepeL
Keus uit elk ge
wenscht model!
Te Strike «VeAtmtettn N.V, Ann 0J3*
(Red.)
BINNENLAND
Hoe de B.P.M. haar personeel
instrueert
DEN HAAG, 6 Mei. Op aantrekkelijke
wijze tracht de Bataafsche Petroleum-Maat-
schappij de belangstelling van haar perso
neel te winnen voor al hetgeen met de olie-
productio verband houdt. Want zooals in
elk bedrijf, is natuurlijk ook hier de spe
cialisatie elsch en wordt er naar gestreefd,
die specialisatie zooveel als doenlijk ie, te
vervolmaken. Doch een nadeel van dozen
toestand is uiteraard, dat het verband tus
schen de verschillende afdeelingen van het
bedrijf voor talrijke employé's geheel ver
loren gaat. Dagelijks heeft men hetzelfde
wei<k te doen en er is al heel weinig ge
legenheid, eens iets verder te zien en bij
voorbeeld na te gaan, welke plaats 't werk.
dat men verricht, inneemt in het geheel van
de benzinebereiding en alles wat daarmee
samenhangt
Zeker, de leden van het personeol hebben
een eigen blad, er is gemeenschappelijke
sportbeoefening, maar er bestond nog wei
nig kans, de lijn in den arbeid te zien, het
proces van de benzine te volgen vanaf hut
moment, dat de aardolie uit den grond
komt, totdat de benzine onze auto's aan
drijft. Te lofwaardiger is dan ook de opzet
om den employé's op deze punten een glo
bale kennis bij te brengen.. Twee middelen
worden daartoe bij uitstek gehanteerd. In
de eerste plaats zijn er filmvertooningen,
die kijkjes geven op de vele gebieden,waar
de benzine een rol van beteekenis vervult,
en daarnaast is er speciaal voor het perso
neel een benzine-tentoonstelling gearran
geerd, die wel een heel goed overzicht biedt
van de vele manieren, waarop van oude
tijden af olieproducten benut zijn.
De tentoonstelling bestaat uit vijf groejien,
n.l. historie, bereiding, raffinage, eischen
en eigenschappen, en tenslotte de toepas
singen.
In de historische afdeeling vindt men een
aantal afbeeldingen uit de beginperiode van
de aardolie-Industrie. Gewoonlijk wordt 1859
als hot geboortejaar van deze industrie be
schouwd. In onzen tijd. waarin benzine een
onmisbaar hulpmiddel in de maatschappij
is, kunnen wij ons' moeilijk voorstellen, dat
benzine eenmaal een waardeloos bijproduct
in de aardolie-industrie vormde. Het hoofd
product van de jonge industrie was toonder
tijd nog de lampolie of kerosine. En de ben
zine, welke bij de destillatie van de aard
olie werd verkregen, werd In de rivieren
geloosd of door verbranding op een veiligen
afstand van de raffinaderij vernietigde....
Zoo js ook te begrijpen, dat de eerste direc
teur van de ..Koninklijke", ir J. B. A. Kess-
ler, in zijn rapporten van benzine bijvoor
beeld geregeld sprak als van „dat lastige
goedje"!
I-Iet Is niet te verwonderen, dat de leiders
van de petroleum-industrie mot belangstel
ling de ontwikkeling van de atito-industrio
volgden: hier was inderdaad een nieuw af
zetgebied voor een vrijwel waardeloos bij
product uit de ruwe aardolie. Over de be
langrijke plaats, die de auto snel innam,
zijn belan.gwekkende gegevens aanwezig.
Overzichtelijk is eveneens aangegeven, hoe
do samenstellende bestnuddeelen door destil-
i latie uit do ruwe aardolie gewonnen wor-
t den. Destillatie is een bewerking, die het
mensch dom reeds van oudsher kende, maar
ooRc hier is de vooruitgang vooral de laat
ste 25 jaar heel sterk geweest. Duidelijk is
voorts te zien, hoe bij de raffinage, die op
de destillatie volgt, de benzine van veront
reinigingen gezuiverd wordt.
Bij het betreden van de tentoonstellings
ruimte valt het oog terstond op twee auto
mobielen, die ruim dertig jaar oud zijn. Het
is wel merkwaardig, dat de constructie van
den later zoo geperfectioneerden motor toen
reeds geheel in beginsel aanwezig was.
Het verschil tusschen deze oude motor-m
on den daarbij geplaatsten moderne „Wasp"-
vlicgtuigmotor van 425 PK is overigóns wel
grootl
Heidebrand by Deurne
Twintig H.A. bosch en hei vernield
DEURNE, 6 Mei. Gistermiddag is In het
uitgestrekte bosch- en heidecomplex nabij het
kerkdorp Brouwhuis, onder de gemeente
Deurne, brand ontstaan. Van verschillende
kanten toegesnelde blusschers slaagden er na
geruimen tijd in de vlammen te dooven. Circa
twintig Hectaren heide en dennenbosch wer
den «ernield. Het eeteisterde eed»eite was
eigendom van den heer Clercx te Helmond en
van de gemeente Deurne.
Vrachtauto in botsing met
motortrein
De chauffeur licht gewond
BOSKOOP, 6 Mei. Gisteren is op den
onbewaakten spoorwegovergang aan de Zijde
te Boskoop een vrachtauto in botsing geko
men met een motortrein, uit de richting
Gouda, die om elf uur aan het station te Bos
koop moet aankomen. De chauffeur van do
vrachtauto, de heer 0. R. uit Hazerswoude,
die den trein niet tiidier had opgemerkt, liep
bij dit ongeluk enkele lichte verwondingen
aan het hoofd en do hand op. De auto, waar
van het voorste gedeelte ernstig beschadigd
werd, werd door den trein naast de rails ge
drukt. De trein riidt op den overweg altijd
met verminderde snelheid, maar het uitzicht
op de spoorbaan is zeer slecht.
Bekneld geraakt en gedood
GELEEN, 6 Mei. I-n do ondergrondsche
werken der staatsmijn Maurits is gietor-
miodag de mijnwerker Heinen, uit Ophovert
Sittard bekneld geraakt tusschen een lo-
comótief en een wand. Hij was op slag
dood. De man was gehuwd en had twee
kinderen.
Rangeerder ernstig gewond
SLUISKIL, 6 Mei. Gistermiddag om half
vier is op de cokesfabriek alhier, de ran
géerder M. Schele, uit Axel, onder een wa
gon geraakt en ernstig gewond. Het rech
terbeen werd onder de knie verbrijzeld eiï
van den linkervoet werden de teenen afge
reden. Bovendien liep hij nog kneuzingen
Op In zorgwekkender toestand is het
slachtoffer naar het ziekenhuis te Sluiskil
vervoerd.
BLOEDZUIVEREND
werken BOOM's Laxeer-
'Slijm-, Gal-, Maag-) pil-
tn. Deze pillen zijn zui
ver plantaardig en ver
drijven overtollig gal en
slijm. Ze werken zacht, bevorderen een
goeden stoelgang en zijn goedkoop.
Prijs per doosje met 15 pillen T7Va cL
30 pillen 31 ct., met 50 pillen 57 ct.
IN AMSTERDAM
Dan naar het kantoor vaii L.
Makelaar Bouwkundige
Nassaukade 119 Telefoon
Kleine hoekwoning, ruim uitz.
Schlnkelkado 33-1, 2 k„ k.
J. v Lennepstr. 15-11, 4 k. k.
BOOMSMA.
Expert
82521—85421
aat 18-11,
»y iiiRciii. v. ent aoei gescniKt
Ambonpl. 8 (vleeschhouwerü)
Krugerplein 31
Kinkerstraat 79
Ten Katestraat 30
Ag. Dekenstraat 4
WonlnglQat en Inlichtingen
25.— p. 1
11.50 p. 1
t 60.— p. 1
GRATIS
m IIIULECERSBERG
wiwn ii uci mrc* .7 leerw
f CNINf EUREil 1(114
Uil IEC0NQ45TB 7 TPLQP0Cfi:42596
Wilt U een roetige GELDBELEGGING
KOOP DAN HUIZEN
Inlichtingen en adviezen worden gratis verstrek
(Rtd.T,
10)
„Maar vader, denkt u dan, dat onze rivaal zoo maar
zonder verweer zich zal laten ontnemen, wat hij eenmaal
verkregen heeft? Onze maatregelen zal hij beantwoorden
met tegenmaatregelen en dien strijd zullen wij verliezen, als
we ons daarop van te voren niet behoorlijk instellen."
„Met behoorlijk instellen bedoel je. aanschaffen van
nieuwe machines?"
„Mij dunkt, ja."
„Heb je de kosten daarvan berekend?"
„De cost gaet voor de baet."
„Dat nieuwtje wist ik al. toen jij nog in de wieg lag. Maar
de kost moet zoodanig zijn, dat de baat er uit volgen kan.
De maatregelen, door mij uitgedacht, zijn zonder kosten en
brengen ongetwijfeld baat."
Papa lacht triomfantelijk, zeker van zijn zaak.
„Ik hoop het", zucht Arnold.
„We kunnen het in elk geval onderzoeken." oppert papa
bemiddelend.
Dit compromis wordt door beide partijen aanvaard.
Hoe zal dat onderzoek plaats hebben?
Papa heeft zijn plan al gereed.
„Jij gaat in de fabriek, bestudeert de arbeiders stuk voor
stuk, telt alle bewegingen, alle handgrepen van ieder man
afzonderlijk in een bepaald aantal minuten. Die gegevens
gaan we vergelijken. Allen moeten het tempo bereiken van
den vlugste, zoo noodig nog sneller. Zoo moet de productie
worden opgevoerd."
Daar is Arnold verbluft van. Wat een doortastendheid en
wat een zakelijke logica!
En toch blijft er nog een twijfelmoedige gedachte, die hij
niet duidelijk onder woorden durft brengen.
„Denkt u, dat er op het oogenblik wordt gewerkt in een
tempo, beneden het behoorlijk gemiddelde?" vraagt hij voor
zichtig.
„Ik denk niets, ik bekijk alleen de resultaten. Die eischen
momenteel versnelling van het tempo. Economische nood
zaak, die aanvaard moet worden, zonder meer."
Papa ziet zulks als een ijzeren wet.
Maar Arnold weifelt. Den loop van een' machine kan men
versnellen door een hefboom een paar graden te verstellen,
maar hoe heet dat hefboompje bij den mensch? Overreding?
Eigenbelang? Innerlijke wil of dwang van buitenaf?
Op een Woensdagmorgen begint hij zijn nieuwe taak. Hij
kijkt rond, om een man te zoeken, met wien hij beginnen zal
en kiest een der ouderen.
Binnen vijf minuten merkt de man, dat hij geobserveerd
worlt. Wat beteekent dat? Waarom blijft de jonge directeur
zoo lang naar hem kijken? Om te controleeren, of hij nog
mee kan? Misschien te oud wordt voor dtit nauwgezette
werk?
Hij wordt zenuwachtig, zijn hand wordt onzeker, hij maakt
een fout, die hersteld moet worden, hij laat een voorwerp
op den grond vallen, dat hij moet oprapen, dat kost tijd. De
minuten zijn om, Arnold maakt een aanteekening en gaat
verder. De bejaarde man veegt zich het zweet van 't gezicht.
Nu kiest Arnold een anderen, maar deze reageert anders. Hij
is een stevige baas, hij wordt niet zenuwachtig. Opgewekt
van geest, houdt hij van een praatje met zijn nevenman,
plaatst graag een snedig woord of rake opmerking, waarmee
hij de anderen vermaken kan. Maar nu is hij één stuk ernst,
nauwgezet en zonder onderbreken werkt hij door, regel
matig, zonder ongelukjes, zonder fouten. In een kwartier tijd
verhoogt hij zijn productie met verscheidene procenten. Als
de jonge meneer vertrokken is, pakt hij een versche pruim en
vijf minuutjes pauze tot herstel van evenwicht.
Een jonge kerel heeft eenige malen met vrijmoedigen spot
in zijn oogen naar Arnold gekeken en stilzwijgend de uit
dagende vraag gesteld: Kom je bij mij ook eens kijken?
Arnold heeft het gezien en neemt hem onder vuur. Hij
ziet, hoe de man glimlacht, nonchalant op den grond spuwt,
rustig aan zijn werk blijft en ongegeneerd een paar woorden
wisselt met zijn nevenman. Geen millimeter wijkt hij uit zijn
gewonen doen. Voor hem is de jonge directeur niet meer
den lucht.
Als Arnold 's middags de cijfers vergelijkt, zijn de ver
schillen enorm.
Denzelfden avond worden in de huizen verschillende ge
sprekken gevoerd.
Nummer een:
„Wat ben je stil vanavond, man?"
„Och
Het grijze vrouwtje steekt haar stopnaald in de kous.
„Scheelt er wat aan?" vraagt ze bezorgd.
„Och nee, wat zal ik zeggen?"
„Vertel het maar."
„De jonge meneer heeft wel een half uur bij me staan
kijken, 'k werd er zenuwachtig van."
„Wat was er dan te zien?"
„Mijn oogen worden slecht. Ik kan zoo vlug niet meer
werken. Ik ben er den langsten tijd geweest, dat geloof ik
zeker."
„Maak je niet ongerust, man. De Heere heeft altijd voor
ons gezorgd. Het heeft ons toch nooit aan het noodige ont
broken?"
„Ja, vrouw, je hebt gelijk, het is waar. Ik vergat het weer."
„En de kinderen zijn nu allemaal groot, dus wat is er nog,
om ons bezorgd te maken?"
De jongste zoon zit bij de tafel, een stoere jongen. Zijn
krant ligt breeduit voor hem. Hij gelooft niet. wat moeder
gelooft en hij leest bladen, die vader niet leest. Zonder op te
kijken zegt hij: „Ze zullen je wel op de keien zetten." Als er
geen antwoord komt, vervolgt hij: „Dat is mijn voorland
ook. Je begint als bruikbaar materiaal en je eindigt als oud
roest. net als die andere machines, die ijzeren."
„Wij zijn geen machines."
„We zijn het niet, maar we worden het."
Vader kijkt berustend, maar nu wordt het gezicht van
moeder bezorgd. Haar zoon ziet het en krijgt spijt van zijn
woorden. Die ouwe menschen begrijpen zulke dingen niet.
Nummer twee:
„Wat zit jij in je eigen te grinneken, ouwe?"
„Ik heb den baas te pakken gehad, den jongen baas."
„Hoe heb je 'm dat geleverd?"
„Hij kwam bij me kijken. Zoo ijverig als ik toen wier, was
ik in geen jaren. Toen ie weg was, heb ik een paar minuutjes
genomen, om weer op asem te komen, dat beqrijp je wel."
„Of je gelijk hebt!"
(Wordt vervolgd)'»