THEE doet je goed!
Honderd jaar gescheiden
van België
NORTH CTATE
ZATERDAG 22 APRIL 1939
19 April 1839
19 April 1939
Vredige, vriend
schappelijke buurstaten
geworden
Do grenslijn tusschen België en Frankrijk
fitaat bijna loodrecht op de kust en met
eenige fantasie kan men deze beschouwen
als de basis van een driehoek, waarvan dan
de schuine zijden gevormd worden in het
Westen door de zeekust en de Nederland-
scbe grens en ter rechterzijde door de gren
zen van Luxemburg en Duitsohland. Doch
wanneer men zich België aldus in een dric-
hoeksvorm voorstelt, dan maakt Nederland
met ZeeuwBch-Vlaandeien een deuk in de
linkerzijde, en dringt het met Zuid-Limburg
piep in het Belgische land door.
Indien men echter een bijna horizontale
lijn trekt uit het verlengde van de Zuiil-
Liniburgsche grens naar het Westen, dan
scheidt men België in twee stukken, welke
wezenlijke verschillen hebben. Immers, ten
Noorden van die lijn wonen de Germaan-
slhe Vlamingen en ten Zuiden daarvan de
Romaansch Walen en tusschen beide deelen
van 't Belgische volk woeot in onze dagen
feller dan ooit de taalstrijd; de tegenstel
ling is zoo groot, dat ze thans zelfs de vor
ming van een kabinet schier onmogelijk
maakt
Gerekend met een „ideologie", welke in
deze tijden opgeld doet en met een systeem,
dat dp wijziging van landsgrenzen van on
dergeschikt belang acht, is het niet zoo
vreemd, ('at er stemmen opgaan om d2
noordelijke helft van Eelgië bij Nederland
en de zuidelijke bij Frankrijk te voegen. In
het noorden kan het Nedcrlandsoh als voer
taal dienst doen; in het zuiden zijn taal en
gewoonten Fransch.
Toch is deze verdeeling nimmer ernstig
onder de óogen gezien: wel hebben de Wa
len meer dan eens op aansluiting bij Frank
rijk aangedrongen en I hebben Fransche
hperschers menigmaal getracht België te
overmeesteren; maar dan gold het steeds
geheel Zuid-Nederland: met de wenschen
der Vlamingenwerd geen rekening gehou
den, de Walen zouden over heel het land be
slissen.
Tn de dagen van Prins Willem gaf dit wei-
nig strijd. De Prins, hoewel „van Duitschen
bloed', bezat een Fransche beschaving en
Brussel was 7.ijn residentie. Hij vereenigde
Noord- en Zuil-Nederland tot één geheel om
Spen.je 1e weerstaan. Dezij verbondenheid
was echter niet duurzaam: de Unie van
Utrecht smeedde de „zeven provinciën" nau
wer aaneen en het Calvinisme zette er zijn
stempel op, terwijl de Zuidelijke Nederlan
den voor het Roomsch-Katholicisme behou
den hieven. De nijvere calvinisten uit Vlaan
deren zochten een schuilplaats in de Unie
ONS FEUILLETON
Korte Inhoud van het voorafgaande
Tusschen twee gr00te moderne gebouwen
van een manufacturenmagazijn en een filiaal
van de Provinciale Bank, staat in het dorp
Waterdam het kleine antieke pandje De
Bloeyende Amandelboom, eigendom van den
ouden heer Wiechers.
Adriaan, eenige zoon van den heer Wie
chers komt na het eindexamen van de H.B.S.
bij zijn vader in den kruidenierswinkel. Dit
leven bevredigt heim echter niet en ruim
een jaar na den dood van zijn vader besluit
hij voor predikant te gaan studeeren.
Nu wordt Adriaan student in Amsterdam.
Oom Geurt en tante Tine zijn in tusschen
in Amsterdam komen wonen en Adriaan
brengt hun zoo af en toe een bezoek.
Op tantes verjaardag maakt hij kennis
met Jantien van Gelder. Reeds dadelijk
voelen de twee jonge menschen zich tot
elkander aangetrokken. Doch Jantien is
vrijzinnig en Adriaan orthodox. Tocih wor
den ze het eens, tot groote vreugde van oom
Geurt en tante Tine.
Doah hoe Jantien en Adriaan elkaar
trachten te begrijpen, op godsdienstig terrein
komen zij telkens in botsing.
Als de wereldoorlog uitbreekt kan Jantien
het zoo niet meer volhouden. Zij geeft
Adriaan zijn woord terug en meldt zidh bij
het Roode Kruis voor hulp aan de grens.
Adriaan schrikt erg van den brief, die hem
dit meldt. Juist had hij kans op een beroep
naar een kleine gemeente in Zeeuwsch-
yiaanderen.
Heelemaal ontdaan komt hij bij zijn oom
en tante. Doch zij kunnen hem ook niet
helpen. Tenslotte stapt hij op den trein naar
Waterdam. Onverwacht komt hij nu bij den
ouden Gelisse, een vriend van zyn vader,
terecht.
(Zie vervolg hieronder)
Koning Willem I
der zeven, en het land. dat later België zou
herten, zette zijn onrustig bestaan voort.
Meer nog dan Noord-Nederland was het
in der eeuwen loop, van vóór de tijden der
Romeinen zelfs, voor wereldvcroveraars en
zeer begeerd gebied. Vooral Frankrijk aasde
er voortdurend op, maar dit was dan ook
juist de reden dat met name Engeland de
zelfstandigheid van België zooveel mogelijk
bevorderde daarbij gesteund door... Pruisen.
Hierin ligt de verklaring, dat, toen de
gevolgen der Fransche revolutie geliqui
deerd werden, de hooge mogendheden in
1315 Relgie en Nederland tot eén koninkrijk
onner Willem I vereenigden: het moest een
bufferstaat worden tegen Frankrijk, want
de haven van Antwerpen, in handen van
Frankrijk, zou „een pistool op de borst van
Engeland 7,'in".
Helaas, alles wat op berekening gegrond
is. kan niet duurzaam zijn. Nu ruim een
eeuw geleden was de toenadering tusschen
België on Nederland niet zóó groot als
thans; het VJaamschc volk was nog te wei
nig zelfbewust om uit zijn taalverwantschap
comekwenties. te trekken; de Hollamdsche
kooplieden wensohten in geen geval dat Ant
werpen als havenstad tot ontplooiing kwam:
en het Roomsche België paste slecht bij het
Prntestanlsdhe Holland.
Dit laatste argument wordt tegenwoordig
sterk aangevallen. Men wijst er dan op, dat
Brabant en Limburg toch ook uitgesproken
Roomsch-Katholiek zijn en dat de eenheid
in het Nederlandsche volk thans niets te
ensohen overlaat. Volkomen juist, maar
men vergete niet. dat de „Generaliteitslan
den" lang gpklaogd hebben en terecht
over achteruitzetting en stiefmoederlijke be
jegening: het waren slechts „wingewesten".
Het verschil van godc henst tusschen Bel
gië en Nederland was in 1S13 ongetwijfeld
een beletsel voor een natuurlijke samenvoe
ging en legde in België meer gewicht in de
schaal dan de taalstrijd tusschen Vlamin
gen en Walen, waarvan men toen nog heel
weinig merkte. België en Holland, tot Grooi-
Neder'and samengevoegd, zou een overwe
gen,! Rjomsoh-Katholiek land geworden
'jn en waar de kern van Noord-Nederland
zulks niet kon gedongen, droeg de samen
voeging van meetaf de kiem der ontbinding
in zich.
Dit bleek al spoed'g en het bewind van
Willem I, nu eens streng en dan weer toe
gevend, spitste de tegenstelling meer toe,
oan dat de scherpe kanten afgesleten wer
den. Bovendien bleek al spoedig, dat de ge
allieerden hun maaksel van 1815 geen al te
groote liefde loedroegen. want toen op 25
Augustus 1830 de opstand uitbrak, lieten de
mogendheden dien Koning in twijfel of hij
moest toegeven, dan wel vrijheid van hande
len had. Het zou gelukt zijn met wapenge
weld 'het verzet te onderdrukken; maar
Frankrijk duldde dat niet; op 8 November
verklaarde het Nationaal Congres België
onafhankelijk en op 20 December ging de
Conferentie te Londen hiermee accoord.
De bedoeling der bovendrijvende partij
wa6 duidelijk; men zocht aansluiting bij
Frankrijk, doch hiertegen bleef Londen zich
krachtig verzetten en dit leidde tot de kro
ning van Leopold van Saksen-Coburg tot ko-
n ng van België op 21 Juli 1831. Hoezeer
Willem 1 ook tegen het verloop van zaken
had geprotesteerd, hij moest er zich ten
slotte hij neerleggen. En het volk van Neder
land deed het blijkbaar zonder veel hartzeer
Vee! moest nog geregeld worden, de staats
schuld en Limburg en Luxemburg werden
verdeeld (waardoor Maastricht bij Neder
land kwam): de rest bleef voorloopig 7,wc-
ven. In 1839 kwam echter de definitieve
schikking tot stand en daarom herdenken
wij in dit jaar het accoord tusschen België
en Nederland.
Wij do"n dat zonder gevoelens van ran
cune. in de overtuiging dat dit de bcsle op
lossing was en dat deze twep natuurlanden
als vredige vrienden elkander beter kun
nen verslaan dan als door vreemde macht
samcnffcklonken huisgenooten.
30 Juni
De zomerzegels 1939
Verkrijgbaar van 1 Mei t.e.n
's-GRAVENHAGE. 21 April. Évenals in
vorige jaren zullen ook dezen zomer en
wel gedurende het tijdvak van 1 Mei t/m.
30 Juni a.s. zomerzegels verkrijgbaar wor
den gesteld, met een toeslag boven de
frankeerwaarde, welke ten goede zal komen
voor de helft aan sociale doeleinden (tu-
berculo e. kankerbestrijding en A.V.O.
Arbeid Voor Onvolwaardigen) en voor de
helft aan cultureele doeleinden ter tege
moetkoming in den huidigen nood der cul
tureele werkers. De zegels zijn ook in het
verkeer met het buitenland voor frankee
ring geldig tot en met 31 December 1944,
en verschijnen in vijf frankeerwaarden. nl.:
13/2 cent (grijs) met een toeslag van IV2 cl;
(groen) 2y2
12^
(rood)
(groen)
(blauw)
de kerk en het huis
Verbond van Sigarenfabrikanten
Het Verbond van Sigarenfabrikanten in
Nederland, waarvan een aantal vooraan
staande leden reeds jarenlang rechtstreeks
ls individueele leden bij het Christelijk
Werkgeversverbond stonden ingeschreven,
heeft besloten 7.irh als lid-vereeniging pij
het Verbond van Protestantsch-Christelijke
Werkgevers in Nederland aan te sluiten,
teneinde mede door deze centrale werkge
versorganisatie zijn belangen beharligd te
Deze aansluiting ligt, aldus bericht men
ons, geheel in de lijn van de sinds de reor
ganisatie \an de Ghr. Wcrkgeversverecni-
ging in 1930 tot Christelijk Werkge versbont!
bewust gevolgde gedragslijn, dat zooveel mo
gelijk vakorganisaties zich bij liet Verbond
als centraal toporgaan dienen te organisee-
ren. Daarbij wordt uiteraard in de eerste
plaats gedacht aan vakorganisaties, die zelf
op principieel Christelijken grondslag staan,
doch ook aan die, waart»j splitsing in af
zonderlijke Christelijke organisaties, om
welken reden dan ook, niet wel mogelijk is,
terwijl niettemin die organisatie in meer-
dertieid begeert zich mede door een Protes-
tantsch Christelijke Werkgeverscentrale ter
verdediging van haar belangen te doen bij
staan-.
GLOEIENDE PARAFFINE OVER
HET LICHAAM
In een kelder aan de Marnixstraat te Am
sterdam, waar een kleine larapekappenfabriek
gevestigd is, is gistermorgen te ongeveer half
vijf een pan met paraffine overgekookt,
waardoor deze vloeistof vlam vatte. Een
wfrrkmam, die daar bezig was, kreeg de
gloeiende en brandende paraffine over het
lichaam. Hij holde de straat op en sprong in
het water van de nalbij gelegen Lijnbaans-
gradht, waar hij eenige oogenblikken later
door enkele burgers uit werd gehaald.
In zeer zorgwekkenden toestand is het
slachtoffer, dat ernstige brandlworden had
bekomen, door den G.G. en G. D. naar het
Wilhelminagasthuis gebracht.
Het brandje, dat ontstaan was, was spoedig
gebluscht.
Economie en Financiën
ROTTERDAMSCHE BOAZBANK
Bedrijfswinst 1938 64.003,
(v. j. 73-927,—)
Onveranderd dividend
van 4V2 pCt.
Over 193S heeft dc Rotterdam
se h e Boazbank een bedrijfswinst be
haald van 64.003.— (v. j. 73.927.—).
Er wordt V/i pet. dividend uitgekeerd
(als v.j.)
Aan het verslag over het vijftiende boek
jaar ontleenen we de volgende bijzonder
heden:
Moesten wij in het. vorig jaarverslag re-
Teveeren, dat het jaar 1937 niet beantwoord
heeft aan de hooge verwachtingen omtrent
het hei-stel van de welvaart bij den aanvang
van dat jaar gekoesterd, liet jaar 1938
bracht niet een gunstigen keer.
Zoowel de eoonomiscihe toestand als de
^groeiende onzekerheid tengevolge van het
internationale gebeuren leidden tot groote te
rughoudendheid in zaken en op beleggings-
gebied.
Vooral ons emissie-bedrijf ondervond hier
van den nadeeligen invloed. De belangrijke
uitbreiding, welke gedurende 1937 aan dit
deel van ons bedrijf kon worden gegeven,
bleek reeds vroeg in het voorjaar van 1938
hiet te handhaven. Practisch was gedurende
het grootste gedeelte van liet afgeloopen
boekjaar emissie van 31/2% Kerk- en School-
leeningen op eenigszins ruimere schaal niet
mogelijk. Eerst tegen het einde van het jaar
kwam er meer vraag naar deze obligaties,
en konden nog enkele leeningen worden uit
gegeven.
Waar de emissie-bedrijvigheid in 1938 te
rugliep tot ongeveer een derde van die in
het bij uitstek gunstige jaar 1937, behoeft
het geen verwondering te wekken, dat ook
de resultaten van ons bedrijf uit dezen hoof
de teruggingen. Wel kon door den gelijk-
matigen groei van onze incasso- en assu-
rantie-afdeeling en door een uitbreiding van
onze credietiDortefeuiirê van tijdelijk karak
ter (nl. voor seizoencredieten), de teruggang
nog eenigszins worden opgevangen, maar
met een mindere provisie-bate van ruim
f 10.000 moest het jaar worden afgesloten.
De eerste maanden van het nieuwe jaar ga
ven weer een bescheiden opleving te zien.
Het rente-inkomen bleef gedurende 1938 vrij
stabiel; zoowel de rente-ophrengst als de te
veraoeden rente bleven zich beide in daleh-
do liji bewegen.
De bedrijfswinst over 1938 bedroeg
f 64 003.09 tegenover f 73.927.38 in het vorige
boekjaar.
De rente-winst was groot f 76.839.72 te
genover f 73.691.91 in 1937.
De regelmatige groei van het bedrijf heeft
•n te verwachten verderen teruggong van
de rente-bate opgevangen.
De provisie-rekening gaf een belangrijk
lagere opbrengst en wel f 52.721.22 tegenover
f 62.991.18 in 1937.
Het onkistencijfer steeg, in hoohlzaak als
gevolg van eenige uitbreiding en het ouder
worden van ons personeel, van f 60.802.50
over 1937 tot f 63.491.85.
De effecten-rekening gaf een nadeelig
koersverschil van f 1040,28, hetwelk goboekt
werd ten laste van dc rekening reserve voor
bedrijfsrisico's.
Overeenkomstig het advies van don Raad
van Toezicht stellen wij voor op dc gebou
wen af te schrijven een bedrag van f 10.000,
de rekening meubilair te brengen op f 1
door afschrijving van f 719,25. over 1938 een
dividend uil te keeren van 4*4% (als vorig
jaar) en het restant der winst ten bedrage
van f 28.783.84 toe te voegen aan de onder
crediteuren opgenomen reserve voor bedrijfs
risico's, waaruit tevens verlieaen op debi
teuren worden afgeschreven.
Gezien de nog herrsehende onzekerheid op
internationaal politiek- en economisch ge
bied, achten wij het een eisch van beleid
eon belangrijk gedeelte der winst ln het be
drijf te houden.
De balans en winst- en verliesrekening
f 524.2",8 (Si-
and kap. f 500.0
1 (als v.i.)re-
dit f 629.
(788.370); deposito f 924 441 (807 948): spaar
bank Ron* f 1.88S.020 (1 808 005); hyp. o/g
j. f 66.000); kassiers t 149.552
De verlies- en winstrekening vermeldt o.m.
Debet onkosten f 63 491 (60.802): winst
f 64 ons f73.927); en
Credit provisie f 52724 (62.991); interest
f 76.839 (73.691).
Jaarstukken goedgekeurd
ln de gister gehouden jaarlijkaehe alge-
meeno vergadering van Aandeelhouders
werd besloten het dividend vast te stellen
op 4Ï/Ó pCt. (ale v .j.).
De aftredende leden van den Raad van
Toezicht, dc hccren A. Bos en H. v. d.
Burg werden als zoodanig herkozen.
Statutenwijziging H.A.L.
Eischer niet ontvankelijk verklaard
ROTTERDAM, 2? April. De Kamer van
civiele zaken der Arrondissementsrechtbank
te Rotterdam, heeft vonnis gewezen tn tie
procedure, welke is voortgekomen uit het
verzet tegen de jongste statutenwijziging
der Holland Amerika Lijn, waarbij o.m. voor
houders van oprichterslbewijzen van 1873
het recht op tantième uit de overwinst ver
vallen is verklaard.
Deze procedure was aanhangig gemaakt
en korten termijn vcor een groep dezer hou
ders door den heer C. M. W. Bernbard te
Bloemendaal.
De rechtbank heeft eischer niet ontvan
kelijk verklaard in zijn vordering.
Groote Nivas-afdoeningen
In 3 dagen 123.764 ton
SOERABAJA, 21 April, (Aneta). De
N.I.V.A.S. verkocht voor export 67.200 tons
superieur en 4000 tons bruine suikers. Voor
consumptie verkocht de N.I.V.A.S. nog 3000
tons superieur.
Hiermede is 't totaal der afdoeningen ge
durende de laatste 3 dagen gestegen tot
123.761 ton6. Gelijktijdig met deze verkoo-
pen is tweemaal een verhooging van de M-
mites aangekondigd.
Voor export bedraagt deze verhooging
niet minder dan 40 oent in twee dagen en
voor consumptie 30 cent
Door deze verhoogingen der limiites zijn
de prijzen gekomen op ca ƒ7 per 100 kg.
(oogst 1938 werd verkocht tegen een door
snee-prijs van 5.15).
Koninklijke Petroleum
Tweede interim-aiviaena uitgekeerd
's-GRAVENHAGE, 22 April. Cnn zoo
veel mogelijk te voldoen aan den van
vele zflden gcuiten wensch, de betaling
van een eventueel slotdividend niet lan
ger Jan strikt noodzakelijk uit te stel
len, heeft het bestuur van de Kon. Ned.
Mij. tot Exp!, van Petroleum in Ned.-
Indië besloter? een tweede interim-divi
dend van 8 pCt. uit te keeren, betaal
baar op 25 April a.s.
Na het afsluiten der boeken zal wor
den beslist of nog een slotdividend zal
worden gedeclareerd.
Naar wij vernemen is de „Koninklijke"
tot dezen maatregel overgegaan, naar aan
leiding van den meermalen uitgeoefende»
aandrang om niet het uitkeeren van een di-
idend niet langer te wachten dan strikt
noodzakelijk is. Dit is bij een lichaam als
de „Koninklijke" echter mede alhankoljj
de resultaten van diverse dochter-maat
schappijn. Thans is de situatie echter zoch
danig dal het bestuur heeft gemeend in het
belang van aandeelhouders deze geste te
doen, al zijn dan de uiteindelijke resultaten
nog niet volledig bekend. De zekerheid be
staat thans dat veertien procent in totaal
kan worden uitgekeerd (v.j. totaal dividend
17), doch omtrent een eventueel slot-divi-
lend bestaat oo dit moment niet de minste
zekerheid. Hieromtrent kan eerst worden
heslist als alle resultaten volledig te over
zien zijn en de boeken zijn afgesloten.
Mag. De Bijenkorf
Onveranderd dividend van 9
Blljkcna liet JanrvcrilnR van dc N.V.
luffusljn dc UUenkorf over 1038 I» dc
ctto-winat Kenteg.cn van 1.037.280 tot
1.603.462. Ken onrerand<sr«l dividend
Het verslag deelt mede, dat In den del
leed zich de terugplag der internationale j
uatie zooal niet op do koopkracht, da-n to-
>p de" kooplust van het publiek en derhal'
ip den omzet, gevo
Dat de exploitatie
1 g AMERICAN JciCARETTES| J
nlng over 1938 oen
tot 1937, betrekkelijk
a in belangrijke mate
latig i
In de
cede plaats bevat de
winst over 1938 een toevalllgen aai
band met het feit. dat de go-edi
per uit. 1938 niet onbelangrijk lage
Jaar tevoren. Aangezien de goedr
steecfe worden opg<
een ruime veilighei-
gedeelte der hierin
Als
der aftrek
de* Vuile resc
derde factor van belang wordt genoemd
standigheld. dat ln vergelding met het
lande jaar de onkostvnberekenlng op een
eindbedrag is afgesloten.
larbaar,
-omzet.
bruto-exploltatiewinst In 1938 vrij wat
ooger komt dan ln 1937. Evenals vorige Jaren
s in het eind-resultaat mede begrepen de
eins-tuitkeorlng van onze dochter-mi) de
Hema", welke zich iif de belangstelling van
et publiek mocht blijven verheugen.
Wat betreft het boekjaar 1939 zun de tot '»•*-
er verkregen uitkomsten, In het licht der
egenwoordlge omstandigheden bezien, be-
redigend, al kunnen hierop niet te hooge
erwachtingen worden gebouwd.
LOODGIETERS EN FITTERSBDDRIJF
ROTTERDAM, 22 April. In de gister ge
houden vergadering van aandeelhouders
aer Centrale Handelsvennootschap voor het
Loodgieters- en Fittersbedrijf te Rotterdam
is besloten een interimdividend uit te kee
ren van 20 pCt,
KALEIDOSCOOP
De N e w-Y o r k 6 c h e beurs opende
gister prijshoudend. De handel was luste
loos. De omzetten waren minimaal. Nu de
spanning in Europa wat afneemt, treedt
het ongunstig verloop in dc Amerikaan-1
sche constructuur weer duidelijk naar vo
ren. Tegen het slot brokkelden de notce-
ringen iets af. De omzet bedroeg 390.000
aandeelen.
Aan aandeelhouders van de Hol
la n d s c h e Bet, o n-M ij N.V. te 's-Graven-
hage wordt voorgesteld over 1938 een divi
dend van 15 uit te keeren (v. j. 10).
Het voordeelig saldo van de exploitatie
rekening van de JavaChina—Japan
Lijn over 1938 bedraagt ƒ2.787.734 (v. j.
f 3.915.574). Er wordt een onveranderd di
vidend van 6 uitgekeerd.
De winst over 1938 van de N.V. K u n 61
z ij d e s p i n n e r ij N ij m a bedraagt
ƒ403.911 (v. j. ƒ432.077). Er wordt 7 di
vidend uitgekeerd (als v. j.).
LIJDERS aan NAAGPIJN
maagkramp, zuur, hartwater en slechte spijs
vertering zullen baat vin
den bij het gebruik van
het reeds vijftig jaren
in den handel zijnde
llpMlI!BI
Alleen echt indien de ver
pakking is voorzien van
aen naam BOOM. rl.29 per doos per halve
doos f 0.75. Nederlgndsch fabrikaat.
(Reel.)
ffiolixyn tui de li
„Voor ieanamd van dien leeftijd, ja. Maar hij ligt te bed.
Misschien, dat hij er van den zomer nog weer eens uitkomt,
of als het voorjaar wat op wil schieten. Maar nu is het nog
te guur. Wat was het vandaag een koude dag, en zoo donker
en zoo saai. 't Lijikt wel, of we naar den winter gaan inplaats
van naar den zomer".
Adriaan antwoordt niet, maar hij loopt mee op, in de
richting van Gelisse's huis.
De vrouw babbelt alweer verder.
„Dat van die gemeente van Olivier heeft hem ook geen
goed gedaan".
„Neen?"
Adriaan wil niest vragen. De gemeente van Olivier interes
seert hem in het minst niet.
„Maar dat zult U niet weten. Vanzelf niet. U is hier al
dien tijd niet geweest. Nu, de heele boel ligt uit elkaar. Van
't najaar al. Wat er precies gebeurd is. dat weet ik ook niet
hoor. Er wordt zooveel gepraat en altijd kwaad. Zoo zijn de
menschen. Vader zegt. dat wat er gezegd wordt, niet waar
is. maar wat er dan wèl waar is. dat wil hij niet zeggen. Net
iets voor Vader M s.ï~. feit dat Olivier en zijn vrouw
vertrokken zijn. De stad uit. De een zegt naar Utrecht, de
ander zegt naar Rotterdam. Maar wat doet dat er toe. Ze
zijn weg. Maar daarvóór was er natuurlijk al wat. Het
zaaltje is verkocht aan het Leger des Heils. Dat heeft ook
een deel van de menschen gekregen, die vroeger bij Olivier
kwamen. Piet van Berckel »s voor z'n eigen begonnen,
ergens in een achterkamer, met een stuk of acht getrouwen.
Z'n zoon en diens vrouw, U kent haar nog wel, Deborah
Olivier van d'r eigen, die hebben belijdenis gedaan in de
kerk, bij dominee Oosters. Vóór dien tijd al. Die zagen zeker
al wat aankomen. Zoo gaat het, de ratten verlaten het zin
kende schip. D'r zijn er ook, die heelemaal van niks meer
willen weten, 't Is een treurige boel. Ik begrijp me ook niet,
wat de menschen in die onderonsjes zoeken. Maar voor m'n
vader is het een heele slag".
„Ja. dat versta rk, hij ging daar heelemaal in op
„Maar daér zal hij toch van opkijken, dat ik U meebreng".
De goede vrouiw vertelt hem nog meer uit Waterdam.
Vrouw Cosijn heeft zich na den verkoop van „De Bloeyende
Amandelboom" aan het Rijk, uit de zaken teruggetrokken.
Dat is te zeggen, haar zoons beheeren nu de zaken, voor
het uiterlijk althans, maar het is algemeen bekend, dat z ij
achter de schermen zit en aan de touwtjes trekt. Adriaans
vermoeden is dus juist geweest. Maar hij zegt niet aan zijn
metgezellin, dat hijzelf ook al zooiets had gedacht. Hij
bepaalt zich tot een noodzakelijk ja of neen. of wat daarvoor
moet doorgaan. Teveel nog met zichzelf bezig, luistert hij
maar half en daarenboven heeft de chronique scandaleuse
Waterdam hem nooit bijster geïnteresseerd.
Verder verneemt hij nog. dat Meijers de zaken ook al aan
kant heeft gedaan en nu van zijn centen leeft.
Kamp is overleden, zijn weduwe heeft Waterdam verlaten
en Halbertsma is nog steeds even onuitstaanbaar als vroe
ger. Die man stikt nog eens in geestelijken hoogmoed. En
hert is casueel, hoe die altijd nog weer menschen vindt, die
naar zijn praatjes willen luisteren.
Zoo komen ze bij het huis van Gelisse aan. Onderweg
heeft Adriaan al eenige malen aan zijn hoed getikt voor be
kenden, die hem hebben gegroet, 'n Ietwat benauwend idee,
dat hij morgen den foeelen dag over de tong zal gaan. Door
rijp en groen zal er over hem gepraat worden, en heel lang
zal het niet duren, of ze weten te vertellen dat zijn engage
ment „af" is. Er zullen bijzonderheden bij worden verteld of
gefluisterd, die voor hemzelf geheel nieuw zouden zijn, als
hij ze hoorde. Maar hij zal ze niet hooren.
Als Adriaan de kamer van den ouden man betreedt,
schrikt hij even. Hij had zich Gelisse toch anders voorge
steld. Voor eenige jaren was hij nog zoo flink en wat Adriaan
thans in het groote bed ziet liggen, is een menschelijk wrak.
Hopeloos oud en afgeleefd. Alleen de oogen staan nog helder
en de geest moet ook nog gaaf en gezond zijn. Direct heeft
Gelisse den zoon van zijn ouden vriend herkend.
„Ik wist. dat je komen zou", zegt hij met een zwakke stem,
„kom hier bij m'n bed zitten, dan kunnen we wat praten".
Adriaan gehoorzaamt.
„Ik wist dat je komen zou", zegt de oude nog eens.
„Niet dat je vandaag komen zou, maar dat ik je nog zien
zou, voor ik hier mijn oogen voor goed sluit, dat wist ik. Hoe
gaat het je. vertel me dat eerst eens. Ik geloof, dat je er moe
uitziet, of is dat door het lamplicht?"
„Ik kan er inderdaad wel wat moe uitzien, maar dat komt
wel weer terecht".
„Ja, je bent nog jong. dan komt dat wel weer terecht. Je
komt me zeker vertellen, dat je klaar bent en nu binnenkort
in den wijngaard hoopt te gaan werken. Ja, zoo gaat het, de
ouden worden afgelost. Mijn taak is hier afgedaan zoo goed
als afgedaan. Nog maar een korte tijd, dan word ik binnen
gelaten. Als voor de poorten van het paradijs sta ik. Jij staat
nog aan het begin van den weg".
Het hindert Adriaan, dat deze vrome oude hèm, onerva
ren en onwaardige® jongen kerel op èèn lijn met zichzelf
stelt. Hij voelt dit als een leugen, tegen de louterheid van
Geldsse.
„Ik heb uitwendig misschien iets op U voor, maar ik zal
nóóit kunnen dienen, zooals U dat tot nu toe doet."
Dat zegt Adriaan, die op dogmatische gronden de roe
ping van Gelisse op zijn minst in twijfel zou moeten trekken
en dat inderdaad ook meermalen gedaan heeft.
„Denk jij maar nederig van jezelf, jongeman. Kies de
laatste plaats, dan zal de Meester komen en tot je zeggen:
Vriend, ga hoogerop'.
„Ik vrees, dat Hij tot mij zeggen zal: ga weg van Mij, Ik
heb u nooit gekend".
„Maar jongen, zóó ken ik je niet. Vergeet je nu. aan het
begin al. dat Hij die u roept getrouw is? Ook als wij on
trouw zijn, is Hij getrouw.
Daar is iets priesterlijks in Gelisse? .preken, dat Adriaan
tot belijden dringt.
„Ik ben erger dan ontrouw, ik heb Hem verloochend".
Daar schrikt Gelisse toch van.
„Ik heb voor je gebeden, jongen, al die jaren, dat je ge
loof niet zou ophouden en eh wat is er dan nu
gebeurd?"
En dan. met sobere woorden, vertelt Adriaan, van zich
zelf, en ook van Jantien. Vóór hij het weet, vertelt hij. Hij
vertelt en spaart daarbij zichzelf niet. Straks wacht hij het
oordeel uit Gelisses mond. Niet hard genoeg kan dat zijn.
Zijn ziel snakt naar de rechtmatige bestraffinq. Maar die
vplgt niet.
Wordt vervolgd