TURKENBURG's1
ZADEN BODEGRAVEN
Na't Rooken
WOENSDAG 19 APRIL 1939
EERSTE BLAD PAG. 2
RONDBLIK
Het nieuwe
Belgische kabinet
De heer Pierlot ie er eindelijik in geslaagd,
een nieuwe Belgische regeering op de been
te breng«en. Men zou kunnen veronderstellen,
dat hij enkel -dit succes heeft geboekt, omdat
een déconfiture niet kon worden aanvaard.
Reeds te lang immers staken in Brussel de
zaken in het moeras: er moest nu tot eiken
prijs aan een onhoudbaren toestand een
einde worden gemaakt. Heel verkwikkelijk
is de taak van den formateur niet geweest.
De stembus-uitslag noopte tot het vormen
van een drie-partijen-coalitie, de partij-geesl
echter maakte zulks practisoh onmogelijk.
Ook thans wilden de socialisten niet terug-
komen van de ongewenschte, en uit porie
mentair oogpunt niet streng genoeg te laken
methode, hun congres over het al of niet
deelnemen van socialisten aan de regeering
te laten beslissen. In dit opzicht heeft de
open brief van den koning, eenige weken
geleden gepubliceerd, weinig invloed ten
goede op het Belgische openbare leven uit
geoefend. Juist dezelfde kwalen, waartegen
in dit schrijven een waardig en klemmend
protest werd aangeteekend, hebben nu op
nieuw de verhoudingen in den Belgischen
staat vertroebeld. Immers, Pierlot had, na
vele wederwaardigheden, nauwelijks zijn
drie-partijen-regeering gereed, of de socia
listische deelnemers daaraan meenden zich
te moeten terugtrekken, aangezien hun
congres, dit roode parlement, dat achter no*
nationale staat en over de hoofden der afge
vaardigden heen de lakens pleegt uit te
doelen, zijn veto heeft laten liooren.
Pierlot is thans in zee gegaan met een
twee-partijen-kabinet. gevormd uit liberalCL
en katholieken. Telt men het aantal zetels
van deze beide partijen in de Kamer, dan
ziet men, dat liberalen en katholieken te
aamen 106 stemmen kunnen uitbrengen, et
dat zij derhalve het totaal aantal Kamer
leden bedraagt 202 over een slechts ang
stig kleine meerderheid kunnen be6chikkeiv
Vermoedelijk zal zulks een zeer spoedig
échec be teekenen, en kan de ondankbare
arbeid, een regeering samen te stellen, op
nieuw beginnen. Men kan zulks betreuren
uit hoofde van het gebrek aan continuïteit
en stabiliteit, hetwelk tengevolge daarvan 't
beleid der Belgische regeering moet gaan
vertoonen. Beziet men het uit een anderen
ooghoek, dan ken men ook weder met den
vermoedelijk korten levensduur van dit
kabinet tevreden zijn. Immers, waar de Vla
mingen slechts vier posten konden bezetten,
tegen negen Walen en een aantal anti-
yiaamsche Brusselaars, daar is het duide
lijk, dat voor de Vlaamsohe zaak uit «Ie
huidige combinatie in het geheel geen goed
valt te verwachten. Samenvattende stellen
wij derhalve vast, dat de huidige regeering
een wel zeer smalle basis bezit, welke ten
overvloede, dopr deze saheeve verhoudingen
der Waalsche en Vlaamsche krachten, aller
minst waterpas te maken is. Wij kunnen
onzen Zuiderburen niets beters toewensohen
dan e<>n vernieuwing van de rogeering in
een billijken zin, gegrondvest op het prin
cipe van een drieipartijen-overeenkomst, en
die uitzicht biedt op de zoo dringend ge-
wenschte, doch tot op heden helaas niet
mogelijk gebleken stabiliteit. Onze dagen
zijn te vol van gevaren en risico's van aller
lei aard. om een land tot volslagen stuur
loosheid te laten vervallen.
Von Papen naar Turkije
Hitier heeft Von Papen benoemd
tot ambassadeur te Ankara, de hoofdstad
van Turkije. Von Papen heeft aan den
Führer reeds zijn afscheidsbezoek gebracht,
Duitsche Rijksdag opnieuw
uitgebreid
De Duitsche rijksregeering heeft een
tweetal wetten uitgevaardigd, waarbij de
vertegenwoordiging van Bohemen, M/ravië
en Memel in den op 10 April en 4 Decem
ber 1938 gekozen rijksdag wordt geregeld.
De „Führer" en rijkskanselier zal naar ver
houding van het aantal stemgerechtigde
inwoners de leden van den rijksdag benoe
men.
Chamberlains
lagerhuis-verklaring
De positie van Nederland,
Zwitserland en Denemarken
In het Engelsche lagerhuis werd aan
Chamberlain de vraag gesteld, of voor
Engeland de verplichting bestaat, N e-
d e r 1 a n d. Zwitserland of Denemarken
te hulp te komen, ingeval deze landen
mochten worden aangevallen.
De premier antwoordde, dat de regee
ring geen nader omschreven verplich
tingen tegenover deze landen had aan
gegaan. Hij voegde hieraan toe: „Ik be
hoef niet te wijzen op het belang, dat
de Britsche regeering heeft bij de hand
having van hun onafhankelijkheid".
Op .de vraag, of stafbesprekingen worden
overwogen met de landen, waarmede mili
taire verbintenissen zijn aangegaan, ant
woordde Chamberlain, dat „de regee-
ring met de betrokken landen elk noodza
kelijk contact, zoowel in militair als in alle
andere opzichten, zal onderhouden".
M a n d e r zeide het van het grootste be
lang te achten, dat besprekingen zullen
worden gevoerd met Polen, Roemenië en
Griekenland, waarop Chamberlain ant
woordde: „Mander moet tevreden zijn met
de door mij gegeven verzekering".
Op de vraag, of hij kon mededeelen, of
nieuwe maatregelen zijn genomen, „tot ver
grooting van ons vermogen, ons van onze
nieuwe militaire verplichtingen te kwijten",
antwoordde Chamberlain, dat „naast een
aantal gedetailleerde maatregelen, die hier
niet opgesomd kannen worden, stappen
worden ondernomen om de productie te
versnellen en de basis ervan te verbreeden,
met het doel, te zorgen voor een verhoogd
oorlogspotentieel, rekening houdend met de
grootere eischen, die in verband met de
jongste ontwikkelingen aan onze hulpbron
nen worden gesteld".
Voorts heeft Chamberlain verklaard, dat
de regeering het nauwe overleg met de
dere betrokken regeeringen o.a. die der
sovjet-unie, heeft voortgezet. Ik kan, zeide
hij, niets toevoegen aan de verklaring, die
ik op 13 dezer namens de regeering heb
afgelegd.
Ik zou het huis in kennis willen stellen
van de groote voldoening, waarmede de
regeering het jongste initiatief van Roose
velt heeft ontvangen.
Gibraltar sleutel van de
Middellandsche Zee
Algemeene dienstplicht
in Engeland
De lagerhuis-afgevaardigde A m c r y zal
in het Britsche parlement een motie indie
nen, waarin gezegd wordt: „Het huis
spreekt zich uit voor onmiddellijke
vaarding van het beginsel van verplichte
mobilisatie van menschen, munitie er
nancieele bronnen van het volk".
De motie wordt gesteund door bijna vijf
tig regeeringsaanhangers, onder wie Ed
ward Grigg, Lord Cranborne en Duff Coo
per.
De defensie-overeenkomst
met Rusland
Beschermde staten verzetten zich
Naar bekend is, hebben Beck en G a-
fenco elkaar Dinsdag in den trein, waar
mee de Roemeensche minister zich naar
Berlijn begaf, ontmoet. Bij deze gelegen
heid zouden beide staatslieden bevestigd
hebben, dat Polen noch Roemenië of Li-
tauen, Letland en Estland eenig soort van
defensieve overeenkomst met Rusland
den aangaan.
In overeenstemming met de theorie dat
„de hulp van sovjet-Russische troepen even
gevaarlijk is als een aanval door nationaal-
socialistische" hebben zij verklaard, dat zij
zullen weigeren te erkennen dat er ver
band bestaat tusschen de Britsche garanties
en een mogelijke Engelsch-Russische over
eenkomst
Beek sprak namens de Baltische staten,
nadat hij een conferentie had gevoerd met
de voornaamste militaire figuur der Balti
sche staten, den Estlandschen opperbevel
hebber generaal Laidoner, die besprekin
gen heeft gevoerd met Moscicki, Smigly
Rydz en Beek.
VRAAGT ONZE GEÏLLUSTREERDE I
W J||^PIR| PRIJSCOURANT i
Sedert 1713 beheerscht Engeland den wes
telijken ingang van de Middellandsche Zee,
het i6 het eerste belangrijke steunpunt ter
beveiliging van zijn weg naar Indië.
Momenteel staat Gibraltar in het brand-
zee-eengte van Gibraltar liggen binnen een
reeds zijn 13 Fransche oorlogsbodems de
marine-haven binnengeloopen om zich bij
de Britsche oorlogsbodems te scharen.
Ook Spanje versterkt zijn oorlogshavens,
o.a. Cadiz, Tarifa, Algeciras en Ceuta,
Spaansdie troepen worden in de omgeving
van Gibraltar en aan de Spaans-he Marok-
kaanschc Noordkust samentrokken.
Een blik op bet kaartje is volioendj om
de strategische bcteekenis van Gibraltar in
te zien. De j>p-ians:ie versterkingen uan de
punt van de internationale belangstelling;
straal van JO km met Gibraltar als middo:
punt.
Gibraltar is uitgerust met modern geschut
en vele luwerposten voor vliogtuigbei.-aL.t-
ringen; het is gelegen op een steile rcherpe,
420 M. hooge rots.
De 6malle lange landtong waarop het ge
legen is, is 5 km lang en 1.5 km breed De
havens zijn niet groot, daarentegen is het
gelegen aan een wijde open baai.
Gibraltar geldt tot heden nog steeds als
onneembaar.
Portugal en de internationale
toestand
De Portugecsche ambassadeur, Montei-
r o, heeft op verzoek van Halifax een
bezoek aan den Engelschen minister van
buitenlandsche zaken gebracht.
Naar Reuter verneemt, wenschte Halifax
den ambassadeur in kennis te stellen van
de laatste Britsche stappen ten aanzien van
den internationalen toestand.
Verklaard wordt, dat Monteiro reeds
veertien dagen geleden van Halifax eeriigc
inlichtingen heeft gekregen over de Brit
sche actie tegen de mogelijkheid van agres
sie.
Gisteren kon Halifax nadere mededeelin-
gen doen over hetgeen sindsdien gebeurd
was, in het bijzonder in de Middellandsche
Zee.
Vernamen wordt, dat de Duitsche vloot,
die voor de Spaansche kust oefeningen
gaat houden, omstreeks 28 April een bezoek
aan Lissabon zal brengen.
Hongaarsch ministerieel bezoek
aan Rome
Teleki en Csaky, resp. minister-pre
sident en minister van buitenlandsche za
ken van Hongarije, zijn gisteren voor een
politiek bezoek in Italië aangekomen.
In offic.ieele kringen te Rome hecht men
veel waarde aan het bezoek van de Hon-
gaarsche ministers en men rekent erop, de
banden tusschen beide landen nauwer
aan te snoeren. Men hoopt onder toezicht
van Rome en binnen het kader van de as
een bond te vormen, welke de Balkan
entente vernielt. Men venvacht te Rome,
dat de geschillen tusschen Hongarije en
Zuid-Slavië uit den weg geruimd zullen
worden en men rekent hierbij op de ko
mende besprekingen tusschen Italië en
Zuid-Slavië.
IDANZIG HITLERS VERJARINGSCADEAU?
I Uit Berlijn meldt Reuter:
I Hoewel officieel tegengesproken, blijft het
Kerucht in omloop, dat Duitschland met
Polen zou hebben onderhandeld over de
teruggave van Danzig aan Duitschland „al6
verjaringscadeau voor Hitier."
Japansche pers over Roosevelts
boodschap
Het oordeel algemeen ongunstig
De Japansche bladen staan sceptisch ten
aanzien van het effect van Roosevelts
boodschap, die volgens de „Asahi Sjim-
boen" zou zijn ingegeven door een luchti-
gen geest van idealen.
„Nitsji Nitsji Sjimboen" verklaart, dat de
voorstellen mogelijk de moedigste zijn,
welke men ooit in de diplomatieke annalen
heeft ontmoet.
Het blad noemt de voorstellen evenwel
ontactisch, daar eenzijdig aan Duitschland
en Italië wordt gevraagd den vrede te
handhaven.
Het blad adviseert Roosevelt het beginsel
van de New Deal op Europa toe te passen
door Duitschland en Italië in staat te stel
len de grondstoffen te verkrijgen, die zij
niet door tusschenkomst van den volken
bond hebben verworven.
„Yomioeri Sjimboen" brengt de interna
tionale onrust terug tot het vrcdesmaaksel,
gebaseerd op het vredesverdrag van Ver
sailles, dat er toe bestemd was, den status
quo te handhaven ten koste van andere sta
ten dan Groot Brittannië, Frankrijk en de
Vereenigde Staten. Het blad spreekt over
partijdigheid van het plan van Roosevelt,
daar Duitschland en Italië gevraagd wordt
de veiligheid te garandeeren van 31 landen,
terwijl de kwesties van den vrijen toegang
tot de grondstoffen en de vrijheid van han
del. welke van vitaal belang zijn voor het
nationale bestaan van Italië en Duitsch
land. aan een internationale conferentie ter
regeling worden overgelaten.
„Hotsji Sjimboen" zegt, dat het beroep
van Roosevelt zoo romantisch en zoo ont
daan van werkelijkheden is, dat het waar
schijnlijk vlakweg zal worden van de hand
gewezen door Italië en Duitschland, die
thans vastbesloten zijn, hun onafhankelijke
politiek door te drijven.
„Miyao Sjimboen" verklaart, dat Groot-
Brittannië en de Vereenigde Staten thans
voor de rechtbank der geschiedenis staan.
Daarom kon niets kluchtiger zijn dan te
zien hoe de beschuldigden de zetels der
rechters usurpeeren.
Het blad zegt, dat de mensch een ver
geetachtig wezen is, doch dat het nog te
versch in het geheugen van het volk ligt,
hoe en wie in Noord-Amerika San Domin
go, Haiti, Nicaragua, de Philippijnen en
Hawaii hebben genomen.
„Kokoemin Sjimboen" betwijfelt, of het
Amerikaansche prestige er door verhoogd
wordt, wanneer Amerika de rol aanvaardt
van boven de staten staand rechter, of als
internationaal arbiter.
Het blad vreest, dat de stap van Roose
velt er slechts toe zal dienen, het antago
nisme tusschen de beide in de wereld te
genover elkander staande kampen te accen-
tueeren.
Er dreigt geen bezetting
van Tanger
De Spaansche autoriteiten te Tetoean zou
den aan den Britschen consul-generaal te
Tanger de verzekering hebben verstrekt,
dat de geruchten, volgens welke een bezet
ting van Tanger door Spanje voor de deur
zou staan, van allen grond ontbloot zijn.
Deze geruchten worden „sensationeel en
volkomen leugenachtig" genoemd.
De Spaansche autoriteiten willen buiten
landsche journalisten in de gelegenheid stel
len, dienaangaande in Spaansch Marokko
een onderzoek in te stellen.
Het schijnt, dat de Moorsche troepen uit
Spanje in versneld tempo via Tetoean, Ceuta
en Larache terugvloeien. Men weet nog niet
of de troepen spoedig gedemobiliseerd zullen
worden.
Een aantal hooge functionarissen uit
Spaansch Marokko is te Rabat aangekomen
en is in contact getreden met hooge functio
narissen van het Fransche protectoraat, ten
einde de betrekkingen tusschen beide gebie
den te bespreken.
LONDEN, 18 April. De regeering publi
ceert in den vorm van een witboek een
Engelsch-Fransche overeenkomst op grond
waarvan de beide regeeringen wederzijds
vrijstelling van douanerechten verleenen
op benzine en olie voor militaire bliegtui-
gen, die de wederzijdsche gebieden aandoen.
|0P ELKE BUS EEN BON VOOR GESCHENKEN
(Reel.)
Nieuwe regeering
in Belgie
De heer Pierlot is erin geslaagd, een
nieuwe Belgisché regeering te vormen, be
staande uit liberalen en katholieken.
De portefeuilles zijn als volgt verdeeld:
Katholieken:
Pierlot: premier en buitenlandsche
zaken;
Sap: economische zaken en midden
stand;
Marck: verkeer;
De Vleeschauwer: koloniën;
graaf d'Aspremont-Lynden: land
bouw;
D e 1 f o s s e arbeid en sociale voorzorg.
Liberalen:
Jan son: justitie;
D e v z e binnenlandsche zaken;
Van der Poorten: openbare werken;
J a s p a r openbare gezondheid;
Duesberg: onderwijs.
Deskundigen:
Gutt: financiën;
Generaal Denis: nationale verdedi
ging.
Grammens staat pal
voor de taalrechten
Hij weigert in de Kamer
Fransch te verstaan
In de Belgische Kamer heeft gisteren bij
de stemming over een verdagingsvoorstel de
Vlaamsohe afge\ aardigde Grammens ge
weigerd op een Fransche afroeping van zijn
naam te antwoorden. Hij bleef roerloos in
zijn bank zitten. Nadat zijn naam tot drie
maal toe door een van de secretarissen van
het bureau was herhaald, vroeg Grammens
heel onschuldig in het Nederlandsch aan het
als voorzitter van de vergadering fungeeren-
de oudste lid van de Kamer, den Waalschen
afgevaardigde Voulour: „Meneer de voorzit
ter, waarover gaat het hier? Alles werd in
de Fransche tao behandeld. Ik wensch te
vernemen waarover nu wordt gestemd".
De voorzitter antwoordde in het 1-ransch.
maar Grammens deed alsof hij hem niet
verstond. Daarop zetten de Waalsche en ook
enkele Vlaamsche katholieken een huilcon
cert in. Er werd geschreeuwd aan het adres
van Grammens: „Naar het gekkenhuis!"
„Gooi hem aan de deur!" ,H'j moet terug
naar de kinderkamer"! Enz.
De voorzitter gaf den secretarissen hevel
het appèl nominaal voort te zetten, terwijl
Grammens, die niet gestemd had. rechtop in
zijn bank bleef staan. Toen de naam van den
Vlaamsch-nationalistischen afgevaardigde
Ward Hermans werd afgeroepen, vroeg
deze laatste op zijn beurt: „Waarover gaat
het?" Met het gevolg, dat de waarnemende
president wel verplicht was een van de
secretarissen, toevallig een Vlaamsche na
tionalist te venwjeken den weieerachtieen
Kamerleden in het Nederlandsch uiteen (e
zetten waarover de stemming ging Gram
mens en Hermans stemden daarop beiden
Neen.
Ook bij den aanvang van de vergadering
had zich reeds een soortgelijk incident voor
gedaan en weigerde Mr. Timmermans,
Vlaamsch-nationalistische afgevaardigde
voor Antwerpen, den grondwettelijken eed
af te leggen, zoolang, hem dit niet in zijn
eigen taal was gevraagd.
Algemeen werd opgemerkt, dat in de ver
gaderzaal van de Kamer verscheidene op
schriften, die in de muren waren gebeiteld
en Donderdag j.l. nog eentalig fransch
waren, thans voor tweetalige teksten plaats
hadden gemaakt. Naast het devies: l'Union
fait la force Onder het standbeeld van Ko
ning Leopold I, dat zich achter en boven den
presidentieel en zetel bevindt en de geheele
zaal beheerscht, las men thans ook: Een
dracht maakt Macht,
Aan Grammens zou de verzekering zijn
gegeven, dat alle Fransche opschriften in
de Kamer ten spoedigste door tweetalige
zullen worden vervangen.
LINDBERGH IN ACTIEVEN DIENST
Lindbergh, die kort geleden uit Europa
in de Vereenigde Staten is teruggekeerd,
is in actieven dienst van het Amerikaan
sche luchtcorps geroepen, met ingang van
heden. De minister van oorlog, Woodring,
heeft een desbetreffende verklaring afge
legd. Lindbergh was reserve-officier van
het luchtcorps. Hij zal chef van het lucht
corps worden en een onderzoek instellen
naar de Amerikaansche luchtvaartfacilitei
ten voor het luchtcorps.
SPION GEFUSILLEERD
PARIJS, 18 April (Havas). De Paris Midi
bericht dat vanochtend te Nancy de spion
Gruneberg is gefusilleerd.
De 26-jarige tuinman Gruneberg, van
Fransche nationaliteit, is in September j.l.
gearresteerd, wegens het geven van inlich
tingen aan een buitenlandsche mogendheid.
Op 4 Januari werd hij ter dood veroordeeld
onder toepassing van het decreet, waarbij
de mogelijkheid werd geschapen in vredes
tijd spionnen ter dood te veroordeelen.
WlNGS
American
Cigarettes
Ook voorll.'
Hoe eerder
hoe beter.'
20 stuks
25 ets
Strijden er Russen
in Zuid-Sjansi
In officieele Japansche kringen wordt
beweerd, dat Russische kanonniers deel
nemen aan het Chineesche offensief in
Zuid-Sjansi.
Volgens den Japanschen zegsman worden
de Russische tactiek en methoden van vu
ren toegepast door de Chineesche artillerie,
Op de vraag, of door Russen opgeleide Chi-
neezen verantwoordelijk zouden kunnen
zijn, werd ontkennend geantwoord.
Men gelooft, dat Russen het geschut be
dienen. Aan vele fronten in Noord-China
wordt gevochten.
Er worden in Zuid-Sjansi 5 verschillen
de gevechten geleverd, verder twee bij Pau
Ting Foe in de provincie Hopei, een ten
Zuiden van Kai Feng en een ten Oosten
van deze stad.
Het einde der niet-inmengings-
commissie
Morgen zal te Londen de laatste 1
ring worden gehouden van de niet-inmen-
gingsconirnissie ter beëindiging van de
werkzaamheden.
Vermoedelijk zal de niet-inmengingsraad,
welke zich bezig houdt met het financieele
gedeelte van de niet-inmenging nog niet
uiteengaan, aangezien de afwikkeling der
zaken nog eenigen tijd vordert
De president van het bureau voor ar
beidsbemiddeling te Berlijn heeft een ver
ordening uitgevaardigd, waarin wordt ge
wezen op de noodzakelijkheid, Joden zeke
re werkzaamheden toe te vertrouwen, het
geen een tamelijk belangrijk aantal Arische
arbeiders vrij zou maken.
De Joden zullen van het Arische perso
neel gescheiden moeten worden.
Het decreet is uitgevaardigd met nadruk
kelijke machtiging van Goering.
Het ministerie van economische zaken
wordt verzocht de aandacht der leiders van
ondernemingen te vestigen op het belang,
dat er gelegen is in een zeer spoedig in
dienst nemen van Joden.
DE ITALIANEN SPOEDIG UIT SPANJE
De geheele divisie Littoria ie te Alicante
geconcentreerd en men verwacht, dat de
manschappen binnenkort naar Italië scheep
zullen gaan. De andere Italiaansche strijd
krachten in Spanje, de zwarte, groene en
roode pijlen zijn geconcentreerd te Almansa,
Alicante, Almeria en Albacete. Het opper
commando bevindt zich nog te Lograno.
PERSONEEL VAN AMERIKAANSCHE
TANKBOOTEN STAAKT
Bijna 5000 zeelieden, de bemanningen
van 168 tankschepen, behoorende tot de vijf
grootste Amerikaansche maatschappijen,
zijn te New York in staking gegaan.
De nationale vakvereeniging van zeelie
den had hen hiertoe opgeroepen nadat de
maatschappijen de eischen van de werk
nemers hadden afgewezen.
De meeste tankbooten waren op zee toen
het stakingsparool werd uitgegeven. In
Bayonne verlieten de equipages van twee
schepen haar booten. De opvarenden van
een ander schip gingen in Providence aan
wal, van 15 andere schepen in Philadelphia.
De schepen waren bestemd om uit te
varen naar havens aan den Atlantischen
Oceaan. Acht en zeventig ervan behooren
aan de „Standard Oil of New Jersey", acht
en dertig aan de „Socony Vacuum Com
pany" en twee en dertig aan de „Gulf Oil",
Xt>on uit de
VISEER.
(76
Als Tante Tine met haar koffie binnenkomt, staat Adriaan
gereed om te vertrekken.
„Maar jongen", zegt ze, „ik dacht dat je hier bleef van
daan".
„Heel vriendelijk, tante, maar dat kan werkelijk miet, neen,
heusch niet, een anderen keer misschien weer eens graag,
maar nü niet, nü moet U mij laten gaan".
Daar is iets dwingends en tegelijkertijd iets onzegbaar hul
peloos in Adriaans houding en stem. En oom èn tante voelen,
dat ze hem nu moeten loslaten.
Tót dit oogenblik slechts reiken hun goede raad, hun
zorgen, hun trouw, eerlijk hart. Verder kunnen zij niets meer
voor hem doen. Nü niet, althans. Dat is hard, o zoo hard.
Adriaan zwerft schijnbaar doelloos door de stad, de eene
straat uit, de andere straat in. Wéar zou hij heengaan, waar
verstrooiing zoeken? Todh is dat baloorig hart niet alle
stuur kwijt. Schoon onbewust, gaat het toch op een doel
èaoi op slag van Cwaehrea staat hij vooc het gebouw, weet
Jantiens kantoor is gevestigd. Tot zijn eigen verwondering;
hij heeft dit niet gezocht. Hij schijnt hier als heen gedréven.
Tot lang nadenken over dit zonderling gebeuren is Adriaan
niet in staat. Hij heeft daar ook den tijd niet voor. Reeds
gaan de deuren open, en verschijnen enkele heeren op de
stoep. Het laatst een ietwat uitzonderlijk uitziend man van
middelbaren leeftijd met een sportpet. Dat moet mijnheer
Berendsen zijn. Adriaan herkent iederen trek van 's mans
uiterlijk uit Jantiens lévendige beschrijvingen. Het is echter
lang geleden, dat Jantien hem vertelde van haar kantoor en
haar collega's. Den laatsten tijd sprak ze weinig over zich
zelf. opmerkelijk weinig.
Meteen wordt de deur weer gesloten. Zou Jantren nog
binnen zijn? Adriaan wéét, dat ze niet binnen is; tóch
schelt hij aam. Een akelig geluid maakt die bel. Als op sloffen
komt, na een behoorlijk tijdsverloop, een opgeschoten jongen
open doen.
Hij kauwt op Iets, vermoedelijk een boterham. *t Zal de
jongste bediende zijn, die overblijft. „Juffrouw van Gelder?
Die zal naar huis zijn, het kantoor is uit, of, neen, juffrouw
van Gelder was er vanmorgen niet". Hij kijkt Adriaan intus-
schen aan met een gezicht van: „als i k dat nou eens aan jóu
vroeg". Zulke jongetjes zijn doorgaans heel vrijmoedig in
hun denken en kijken.
Nou, dan wordt hij voorloopig bedankt.
De deur slaat dicht en Adriaan gaat weer verder.
Nu bewust met een doel voor oogen: Jantiens huis. Maar
ook daar is ze niet. De# juffrouw? Gunst, wéét mijnheer dat
niet? De juffrouw had nog verlof te goed van het vorig jaar;
dat heeft ze meteen opgenomen met haar vacantie voor dit
jaar. Als ze haar tenminste goed begrepen heeft, hoor, daar
wil ze verder vanaf zijn, maar in elk geval blijft ze een
maand weg. Een adres heeft ze niet achtergelaten, neen. De
post moesten ze maar voor haar bewaren.
„Dank U Mevrouw", zegt Adriaan correct en beheerscht.
Dan gaat hij. Heel licht voelt hij zich, alsof hij zweeft boven
de straatsteenen, die in golvende beweging schijnen. De
voegen tusschen die steenen lijken zwart en scherp, zóó
scherp, dat zijn oogen pijn gaan doen van er naar te zien. Bij
een lantaarnpaal houdit hij zich even vast, en dan dringt tot
hem door, dat de voorbijgangers hem voor een dronken man
zullen houden. Een straatjongen vraagt hem, of hij zijn huis
kwijt is en of hij missChien op nummer honderd woont. Op
deze aardigheid volgt een schelle lach. Adriaan doet uiterste
pogingen, om zich te vermannen. Dan schijnt er weer wat
bloed te gaan vloeien naar zijn leege hersenen. Zijn ge
dachten keeren terug. De zintuigen trachten weer op nor
male wijze te werken. De straatsteenen hobbelen nu ook niet
meer, en de wet der zwaartekracht betrekt, als vanouds,
Adriaans lichaam in haar machtsgebied. Een ontspannend,
weldadig zweet breekt hem uit. Alleen de voeten gaan nog
wat traag.
Weer loopt Adriaan een aantal straten door. Vluchtig
leest hij een bulletin voor het étalage-venster van een si
garenwinkel. De Duitschers drongen vannacht op het wes
telijk front twee kilometer vooruit, doch werden vanmorgen
door de Geallieerden op hun oude stellingen teruggedron
gen. Aan beiide zijden worden de verliezen op circa vijfhon
derd man geschat.
Adriaan staat daar alleen voor dien sigarenwinkel.
De gewelddadige dood van duizend echtgenooten, vaders,
zonen, en broeder» zegt dit overprikkeld geslacht weinig of
niets. Ook Adriaan leest het bericht slechts om zijn gedach
ten wat af te leiden. Doch tevergeefs. De eigen, spontane
smart om één wijkt geen duimbreed voor het beredeneerde
leed om duizend.
Weer gaat hij verder. In een volksgaarkeuken ziet hij wat
te eten te krijgen: veel aardappelen met wat kool en een
spoor van vleesch, 'n schrale, waterige massa. Het voedsel
gaat schaarsch worden. Zonder smaak verorbert hij de hem
toegemeten portie, betaalt en gaat de straat weer op. Zijn
voeten dragen hem naar het Centraal-Station, waar hij een
derde-klasse-kaartje Waterdam neemt.
Een vreemd verlangen is plotseling in hem wakker ge
worden naar de plaatsen, waar hij zijn jeugd heeft doorge
bracht. De straten, waar hij heeft gespeeld, het haventje, het
klokkespel van de Groote Kerk, de pomp op de Markt
De Bloeyende Amandelboom. Nooit is hij er meer terug
geweest. Nü wil hij alles weerzien. De verlorenheid van de
hem innerlijk vreemd zijnde wereldstad ontvluchten, en in de
oude vertrouwde omgeving, het eigene, het zijne en zichzelf
terugvinden; dat wil hij, en dan het vreeselijk zelfverwijt
terugdringen, dat hij Jantien tekort heeft gedaan, dat het
z ij n schuld isBlind is hij geweest, stekeblind. Tot
wanhoop heeft hij haar gedreven in schuldige onwetendheid,
haar, voor wie hij alles meende over te hebben, haar, zijn
Rachel, haar, Jantien
De treinconducteur vraagt voor de derde maal Adriaans
kaartje.
Werktuiglijk reikt hij het over.
„Waterdam, eerstvolgende station".
„Dank je".
Wordt vervolgd
