Werkloosheidszorg met Toekomst
DE TOESTAND IN
TUINBOUW
DEN
[WORTH STATE]
VRIJDAG 3Ï MAART 1939
DERDE BLAD PAG. 9
De taal van de bosschen
van Gaasterland
De koe had het mis
Nu luiden er klokken
Oude Mlrdum: Werkamp E11-
be rgen.
't Was een schilderij waard geweest.
Al was het alleen maar om het onge
wone' van het gebeuren voor. altijd vast
te leggen.
Op de deel van de echte oude Friesche
boerderij van K. L. Visser stond een
koe tusschen een merkwaardig stel
menschen. Het waren de kamp jongen?,
die opgeleid worden tot melkknechts,
jonge pootige kerels met handen als
boterhambordjes aan het lijf; talrijke
leiders van vakvereenigingen; enkeie
andere belangstellenden onder wie zelfs
een dominee, die we zelden, maar ook
niet gaarne missen, bij zulke gelegen
heden; en e^n groot getal journalisten.
Het koebeest stond In hun midden. Voor
aohter en boven hem, op de hilde van de
stallingen, stond het groote gezelschap. Zoo
nu en dan keek het met de lodderige goe
dige oogen eens rond, smeet misnoegd met
den kop, neuriede het lied van verveling of
werkte met het achterlijf in de richting van
de stal.
Maar we zijn er nog niet! Behalve door de
koe werd het middelpunt van den kring ge
vormd door het hoofd van Gaasterlands
Lagere Landbouwschool, den heer de Rui
ter, die openbaar college gaf over „het ex
terieur van de koe".
„Zie eens, mijne heenen, dit geheele voor-
Werk van het beest, noemen we het schoft"
en hij Wees met eenige armzwaaien het
(voorste gedeelte dat achter den kop en nek
'Ivan de koe zich bevond aan. „We meten
haar zoo" en hij omarmde het dier, alsof hij
het zou willen omhelzen. „Dit", hij wees op
een holte achter het schoft, „noemen we het
haaenleger, dat mag niet al te diep zijn. De
rug zien, wij Friezen, graag recht, als die te
veel afloopt, wordt er te sterk op het melk-
type gewerkt, ten koste van de mestci ij. Dat
ls ook schadelijk. Hier aohter zit het kruis
en heel achter zien we de koe graag vier
kant". De onderhoudende, soms geestige
causseur, gesticuleerde als de meest beroem
de volksredenaar. Maar intusschen gaf hij
een onvolprezen les in veeteelt.
En de koe schudde, haar ruige kop, nog
eens en nog eens, als of ze zeggen wilde:
Houd er maar mee op, want ze snappen d'r
tooh niets van.
Zou het beest ongelijk hebben gehad?
Waarin de koe ongelijk had
Inderdaad moet het beest, als het dit had
kunnen denken, volkomen mis geweest zijn.
Misschien niet als het ging om de kennis
van het beenderenstelsel van het object of
van de melkgift of de factoren die het vet
gehalte beinvloeden. Maar daarvoor was het
gezelschap niet hier! Een persconferentie
uitgeschreven door de centrale voor Werk-
loozenzorg in dit werkkamp in de gemeen
te Gaasterland nam kennis van de wijze
waarop het werk wordt aangevat. Dat was
het! De koe kan dat niet geweten hebben.
De journalisten en de andere leden van de
groep hadden even te voren in de groote
zaal van het kamp ook al gezeten aan de
voeten van den heer de Ruiter, die toen
een achttal mdkmonsters op vetgehalte on-
dej-zocht. Voor de opleiding tot melkers is
dit bij de ontwikkeling van den boerenstand
op het peil van thans een onmisbare scha
kel. In Friesand betalen de zuivelfabrieken
de melk reeds al'.oen uit op het vetgehalte
d.w.z. dat er betaald wordt naar de deelen
die de melk voor de boterbereiding bevat.
De heer de Ruiter had dat breed uiteen
gezet en daarna met de acht monsters een
practische proef genomen, die door den voor
melker werd gecontroleerd, 't Kwam alle
maal prachtig uit 4.05 pCt.; 3.40 pCt.; 430
pCt. enz. Geweldig groot was het verschil
van de melk die uit de eerste en die uit de
laatste speten kwam, de verhouding was
1.15 pCt. en 8.00 pCt., dus ook daaruit bleen
duidelijk dat dit vak z'n haken en oogen
heeff waarmede mén jté rekenen zal h- bben
als melker.
Hier ging het dus pm, dat er een duide
lijk beeld iverkregen 'zou worden van de
wijva waarop dit werk hier-wordt verricht
Daarin slaafde men volkomen, j de koe had
ongelijk. J
Productieve' werkloozenzorg
Eigenlijk is het werk. dat we hier een dag
hebben mogen zien, de belangrijkste zorg
voor werkloozen, die we tot nog toe hebben
gade geslagen. Niet dat we al hetgeen reeds
gepresteerd is nietig achten, doch het had
altijd, het één meer het ander minder den
bitteren bijsmaak van de onproductiviteit.
Vijvers graven, hertekampen aanleggen, we
gen egaliseeren, banken timmeren en wat al
niet, het moge werk geven, het geeft geen
toekomst.
Hoe anders is het op.„Elfbergen"! Wat
spreken de bosschen van Gaasterland
een andere taal! We schreven reeds
over de jongens van den scheepvaartcur
sus, die worden opgeleid voor de Rijn
vaart, kustvaart of binnenschipperij.
Daarop kan men op het oogenblik zelfs
haast niet wachten. De jongelui wor
den, als ze den cursus half doorloonen
hebben, reeds door de reederijen aange
nomen en aan 't werk gezet, 't Kinkt
haast ongelooflijk: behoefte aan werk
krachten, omdat er werk teveel is.
Menig gebroken .jong leven veert hier
weer opnieuw op. Het leven omgegooid
en naar het schip. Dat is productiviteit;
dat is toekomst.
Zoo gaat het ook met de melkerij. In
Friesland bestaat behoefte aan goed ge
schoolde melkknechts en de centrale voor
werkloozenzorg heeft dit werk aangepakt.
Een melkerscursus werd met rijkssubsidie
in het leven geroepen en uit dat deel van
de werkloozenzorg is bovenstaand detail ge
grepen. Zoo zullen er meer in Friesland
komen.
De jongens worden opgeleid en er is, als
ze tenminste bereidheid toonen de handen
uit de mouwen te steken, weer gegronde
stelde in het
werkkamp een kudkbok in werking,
welke door het gemeentebestuur van
Gaasterland was beschikbaar gesteld.
Overzicht tijdens de toespraak van den
burgemeester.
hoop dat ze een gat in het leven mogen zien.
Er is prachtige medewerking verkregen van
de Gaasterlandsche boeren. Ze nemen de
jongens op hun boerderij om ze in de kne
pen van het vak in te leiden en de theore
tische kennis wordt hun op de meest sma
kelijke manier door den heer de Ruiter
bijgebracht.
De klokken kunnen luiden
Ten aanzien van het kamp zelf heeft de
secretaris van het provinciaal comité, de
heer A. R u n i a te Leeuwarden, die de con
ferentie leidde, vele dingen verteld. Het ge
bouw heette vroeger „Het Kompas" en het
stond op het Kornwerderzand als recreatie
gebouw voor de Zuiderzee-werkers. Toen het
den dienst als zoodanig had verricht, nam
de centrale het over en bracht het naar dit
uitgezochte plekje in de stille bosschen van
Gaasterland, waar het tot hoofdgebouw van
het kamp „Elfbergen" werd. Er omheen ge
groepeerd staan de woningen van de
Karupco en z'n helpers(sters).
Wie vanuit de breede ramen van het ge
bouw over dg,wijde vlakte _ziet komt onwil
lekeurig onder de bekoring van deze mooie
landstreek. Men zit hjer wel zeer sterk op
het platteland, kilometers van het grootere
stadsleven. Rust heerscht er overal. Het
groote leven stuwt als het ware langs de
groote spoorwegen van Noord naar Zuid en
het laat het afgelegen land van Frieslands
Zuid-Westhoek liggen. In de stilte dringen
de zware geluiden van de Zuiderzeewerken
nog door. Dat is ver weg en juist daarom
is het bewijs van de vredigheid dubbel en
dwars geleverd.
Een ander aardig tafereel hebben we bij
deze gelegenheid gezien. Het kamp kreeg
een klok, gehangen in een klokkestoel van
echt oud Friesch model. De idee daartoe
ging van het kamp uit en het gemeente
bestuur heeft daaraan direct welwillende
medewerking verleend.
Op den zolder van het gemeentehuis be
vond zich een oude klok, die eertijds op het
kerkhof te Ruige Huizen in den stoel had
gehangen. Sinds de stoel het begeven had,
lag de klok stil. Het was een monument
zonder beteeken is omdat het zijn plaats
niet vond Nu is dat anders geworden. Mo
numentenzorg heeft goedgunstig beschikt en
zoo kon het gemeentebestuur deze klok af
staan aan het kamp. De jongens hebben er
een prachtig sterken stoel voor getimmerd en
hoog daarboven in bengelt de klok. Zij is
deze week met een toespraak van den bur
gemeester, den heer G. W. C. D. Baron
thoe Schwartzenberg en Hohen-
lansberg in gebruik genomen.
De klok roept nu op bepaalde uren van.
dei. dag haar boodschap met metalen stem
over het lage, vlakke, wijde land. De stem
van de klok doet zich hooren.
We kunnen, na wat we reeds schreven,
nu zwijgen over den scheepvaartcursus dien
we bezochten en over den tocht met het
instructievaartuig „Prins Hendrik", dien we
vanaf Lemmer maakten.
Opnieuw een ton gouds
Nog slechts dit. Het is vervelend, daar
altijd weer mee aan te komen, maar het
moet wel. In vervolge op ons koeienpraatje
mogen we zeggen: Het is een waarheid als
een koe, dat dit werk geld kost. De 5e col
lecte staat voor de deur in de maanden die
komen gaan. Opnieuw moet Christelijk wer
kend Nederland een ton .gouds bijeenbren
gen voor Christelijk werkloos Nederland.
Dat kan, als we letten op de honderdduizen
den Christelijke gezinnen die er zijn, ge
makkelijk. Het is een bagatelle. Als ieder
zijn plicht maar doet
Hier doen we ech t practisch Christen-
werk. De vervulling van de wet van Chris
tus: Draagt elkanders lasten.
De veilingen willen zich verweren
tegen naderenden ondergang
Vergadering van het Centraal Bureau
van Veilingen
ROTTERDAM, 31 Maart. In de voortge
zette vergadering van het Centraal Bureau
van Veilingen kwamen de voorstellen aan
Het Bestuursvoorstel, waarover we reeds
het een en ander mededeelden in ons ver
slag van gisteren, dat bedoelde uitge
breide volmachten aan het be
stuur te verlee.nen ten einde tot een be
teren afzet van de tuinbouwproducten te ko
men, ontlokte een levendige bespreking.
De afgevaardigde van Z u i d-B e v e 1 a n d
meende, dat het de schuld van de fruitteelt
zelf was, dat het C. B. niet zooveel aandacht
aan dit onderdeel besteedde. De daarover
gehouden vergadering "was van óórdeel, dat
we bij het C. B. moeten blijven. De conclu
sie was, dat de onbeperkte macht te ver
gaat De fruitteelt wilde meer invloed in
de organisaties en was voor een Fruitraad.
Maar de voorzitter van het C. B. heeft toe
gezegd, dat de fruitteeltbelangen meer actief
zullen worden behartigd. Men was nog wel
niet tevreden, doch wil bij het C. B. blijven.
Loos du in en (Coöp.) zal vóór het
voorstel stemmen. Het gevraagde geld, de
1 zal men, als men in vier jaar betalen
kan, wat gezegd is, gaarne betalen.
Roelof arendsveen had bezwaren,
n.l. dat het zoo vaag was. Ook vond men
het offer te zwaar, vooral voor de Venen.
De vraag rijst ook: hoe zal het gaan met
de ongeorganiseerde veilingen. Gevraagd
wordt thans nog geen besluit te nemen. De
Friesche veilingen achten het voor
stel wel aanvaardbaar. Gevraagd wordt of
de veilingen van late aardappelen vrijge
steld kunnen worden. Poeldijk is er
sterk voor, al heeft men vragen, b.v. of de
machtiging zich ook uitstrekt over de aan
voeren. Ook vraagt men of de f lOO.uOO van
den Raad van Advies wel een even groot
offer is als de veilingen zullen brengen.
Loosduinen (u.a.) is ook van meening,
dat er iets moet gebeuren. Men moet, al is
het niet enthousiast, wel meedoen. Doch de
1 is wel een zwaar offer. Er moet echter
vertrouwen zijn, al is het bestuursvoorstel
vaag. Dat er wat toet den handel zal plaats
vinden, is zeep juist gezien. De minimum
prijzen zijn helaas nog beneden de kostprij
zen. Spr. vertrouwt, dat door dezen maatregel
de tuinbouw vooruit zal gaan. Obdam
heeft bezwaren van financieelen aard. Deze
ordening gaat deze veiling nog niet ver ge
noeg. Gevraagd wordt nog geen besluit te
nomen. Opperdoes vreest, dat het C. B.
te veel de handelaar zal spelen en is tegen
het voorstel. Gevraagd worat of we baas
over ons product blijven. Zwijndrecfit
is er voor, al kost het ook een groot bedrag
uit onze kas. Broek op Langend ij k
stelt ook vertrouwen in het C. B. Er is al
zooveel gedaan. Dat geeft moed, dat dit
voorstel goede resultaten zal hebben voor
ons. Delft heeft het zelfs met blijdschap
aanvaard, en acht het een bewijs van zelf
respect en zelf willen doen. Groningen
begroet het voorstel met. vreugde en acht de
1 heel geen offer, doch is overtuigd het
:met groote rente terug te krijgen. Naald-
wij k heeft ook het volle vertrouwen in het
bestuur. S i 11 a r d' is het met het voorstel
van de Venen eens. G e 1 d e r m a 1
wil wel meedoen, mits alle veilingen, ook
de wilde veilingen zullen betalen. Mid
delburg zal zich het offer getroosten,
mits het ook de fruitteelt ten goede komt,
zoodat er komt een „groentepot" en een
„fruitpot". Ook N ij m e g e n doet mee als
de fruitteelt geholpen wordt Blokk
echter wil niet meegaan, doch als het aan
genomen wordt laat dan van de omzet van
1939 de 1 geheven worden. Z alt-B om
en él meent dat de fruittelers hier harder
van den toren hadden moeten blazen. Dat
was beter geweest dan op een niet officieele
vergadering als in den Bosch is gehouden.
De veiling zal met het voorstel rrieegaan,
vertrouwend in het C. B. Scheuring geeft
verbrokkeling van kracht
Nog meerdere afgevaardigden betuigen
hun vertrouwen in het C. B.
De voorzitter van het C. B., de heer F. V.
V a I s t a r beantwoordt de sprekers. Hij
verdedigt de houding van het C B. ten op
zichte van het fruit Steeds is voor het fruit
opgekomen. Nu zijn ze wakker geworden,
de fruittelers en willen harder gaan dan
hoofdbestuur. Het optreden in den
Bosch was niet de juiste weg. Onorganisa
torisch optreden is niet goed. Het bestuur
van het C. B. vraagt machtiging op te tre
den als dit beslist noodig is. Dan moet men
zich kunnen verweren en kan plotseling
optreden noodig zijn. Vooral hetNeder-
landsche fruit zal kunnen profi-
ren van deze machtiging. Men
zal rekenen met de vraag waar het geld van
daan komt. Medezeggenschap hebben alle
onderdeelen van den tuinbouw. Splitsing in
de organisatie acht spr. niet goed. Er zullen
waarschijnlijk twee commissies benoemd
worden voor deze aangelegenheid. Ten
aanzien van den handel heeft
het C. B. geen snoode plannen en
zal zeker overleg gepleegd wor
den.
Dat in vier jaren betaald zou kunnen wor
den is niet juist Wel zal. als het moeilijk
is in eens te betalen, overleg gepleegd kun
nen worden en een regeling getroffen kun
nen worden. Laat de afwikkeling aan het
Hoofdbestuur over.
Het beheer over het te vormen fonds
zal geregeld moeten worden. Misschien
door een afzonderlijke commissie of door
den Raad van Advies. Het C. B. geeft
voor dit fonds een veel hooger percen
tage dan van de veilingen gevraagd
wordt, n.l. ca 50 Ook de Regeering
zal niet achter blijven.
Wat de markttuinders betreft weet spr.
nog niet, hoe het daarmee moet Wel willen
de Amsterdamsche markttuinders zich bij
het C. B. aansluiten. Dat is verblijdend. We
zullen zien wat we voor dezen kunnen doen.
Wat de niet aangesloten veilingen aan
gaat, daarmee weet spr. ook geen raad.
Moreel zijn ze verplicht mee te doen. Niet
alle zijn echter klaploopers. We hopen
dat ze zich alsnog aan zullen sluiten. Maar
dit als voorwaarde te stellen gaat niet
Het bestuursvoorstel wordt aangeno
men met 246 stemmen voor en 10 voor
waardelijk voor, 22 tegen en 18 blanco.
Het volgend voorstel van Utrecht, dat bij
steunuitkeering en minimumprijzen reke
ning gehouden wordt met de van oudsher be
staande teelten om de groote ste
den zal nader onder de oogen worden ge
zien door het Hoofdbestuur.
De voorstellen van Grootebroek, Hoog-
Karspel en Warmenhuizen, die alle te-
oogen opheffing teeltrecht op vroege
aardappelen, zullen door den voorzitter
met de voorstellende vereenigingen bespro
ken worden. De moeilijkheid is, dat de sei
zoenen voor vroege en late aardappelen en
kele maanden dooreeploopen.
Veur stelt voor om te bevorderen, dat de
Exporteurswinstregelin g-1938 zoo-
danig worde gewijzigd, dat ook de kleinere
veilingen hiervan de vooraeelen genieten.
Het Hoofdbestuur acht geen reden aan
wezig om in deze regeling: wijziging te bren
gen.
Een voorstel vam Broek op Langendijk en
van Noord-Scharwoude luidt om er bij de
regeering op aan te dringen in 1939 te be
talen 100 steun tot aan den kost
prijs en den kostprijs der verschillende pro
ducten bekend te maken.
Tegen het laatste deel van dit voorstel
heeft het Hoofdbestuur bezwaar. Het meent
de voorstellen te moeten ontraden. Het
Hoofdbestuur zal voor de tuinders doen. wat
mogelijk is.
Wat het tweede voorstel van Noord-Schar-
tvöude om de minimumprijzen te ver-
hoogen tot ongeveer den kostprijs aangaat,
is het bestuur volkomen bereid medewer
king tot verhooging te verleenen. Dit in
overleg met de standsorganisaties.
Venlo stelt voor dat het Hoofdbestuur
stappen doet om te verkrijgen een Invoer-
Control e-B ureau en een verbod tot
verkoopen van buiten'landsclhe
groenten en fruit in Ned
landsch fust. Het Hoofdbestuur zal
het plan van Venlo onderzoeken en volle
aandacht besteden om dit kwaad zooveel
mogelijk te keeren.
Den Helder stelt voor ter beteugeling
de uitgifte van volkstuinen een bepaalde
heffing op de volkstuinen te leg
gen.
Ook in dezen zal het Bestuur doen, wat
het kan, doch het ziet zich niet gaarne ge
bonden aan het voorgestelde middel.
Door een tiental veilingen werd ingediend
een motie, waarin uitgesproken wordt:
dat de huidige toepassing óer Tariefmach
tigingswet den export van tuinbouwproduc
ten ten zeerste zal schaden;
dat hierdoor geen vermindering doch
slechts verplaatsing van werkloosheid zal
worden verkregen;
dat men vreest, door de werking van 't op
25 dezer met Duitschland afgesloten Han
delsverorag en de daarmede verbandhou
dende vermindering van export gedupeerd
te worden,
waarom met klem bij de Regeering er op
aangedrongen zal worden, den tuinbouw in
het vervolg niet verder op te offeren aan de
industrialisatie, doch in het belang van de
Nederlandsche Bevolking in het algemeen
meer rekening te houaen ook met de agra
rische belangen.
Het bestuur hoopt met de standsorganisa
ties te overleggen om te doen wat gedaan
kan worden.
Te ongeveer half zes sluit de voorzitter
deze zeer druk bezochte vergadering.
I M AMERICAN CIGARETTES! J
Handelsbesprekingen
NederlandBelgië
's-GRAVENHAGE, 31 Maart. In de Neder
landsche en Belgische pers is gedurende de
laatste dagen een en ander medegedeeld
er verlenging van de handelsovereenkomst
die op 1 Mei a.s. afloopt Hierbij wordt da
nadruk geleed op den Belgischen wensch
om de huidige regeling van den invoer van,
luinboiiwproucten en visseherijproducten td
herzien, voor welk verzoek dan verband
wordt gezocht met de jongste tariefverhoo-»
ging van Nederland voor een groot aantal
indusfrieele producten, waarvan in België
verstoring van het evenwicht in de han
delsbalans wordt gevreesd.
De tariefkwesties tusschen beide landen
nu worden geregeld in 't handelsve rdrag van
1803, en aan de daarin neergelegde meest
begunstiging is vanzelfsprekend hij de jong
ste maatregelen strict de hand gehouden.
Zooals bekend, ontwikkelt zich echter het
handelsverkeer tusschen Nederland en Bel
gië gedurende den laalsten tijd op zooda
nig? wijze, dat de handelsbalans die in de
iaren 1931 en 1932 nagenoeg in evenwicht
was. zich sindsdien gestadig in voor Neder
land passieven zin heeft gewijzigd. Het dek
kingspercentage. dat oorspronkelijk de 90
pet. benaderde, is geleidelijk terugeeloopen
tot het in 1938 een dieptepunt bereikte op
65 pet., een percentage, dat sinds 1928 niet
meer was voorgekomen.
Indien thans de vraag ter sprake wordt
gebracht in hoeverre het evenwicht tus
schen den in- en uitvoer van Nederland ert
België door de Nederlandsche tariefmaatre
gelen in gevaar wordt gebracht, is dit td
bezien in het kader van de algeheele ont
wikkeling van het handelsverkeer tusschen
beide landen. Alsdan blijkt, dat deze ont
wikkeling een zoodanige is. dat daarop van.
Belgische zijde kwalijk een beroep kan wor
den gedaan.
Beide landen ziin verplicht geweest niet
het oog op de internationale conjunctuur,
nationale takken van volkskracht een ze
kere bescherming te verleenen voorzoover
deze door de bestaande verdragen was ge
oorloofd Van Nederlandsche zijde heeft men
het tot dusver zonder eenigen tegenmaatre
gel nangeaien. dat de handelsbalans steeds
passiever werd, mede als gevolg van toe*
nemende Belgische beschermingsmaatrege
len. Het is nauwelijks aan te nemen, dat
van Nederlandsche zijde zou worden aan
vaard. dat de mogelijkheid van eenig her
stel, die wellicht in de jongste tariefver-
hoogingen ligt, dient te worden teniet ge
daan door concessie die de strekking heb
ben de verhouding tusschen in- en uitvoer
op het laagste punt sinds een tiental janus
te stahi liseeren.
CENTRALE STIERENKEURING TE
's-HERTOGENBOSCH
De Centrale Stierenlkeuring voor het zwart
en roodibomte vee in Noordlbraibant zal ge
houden worden op Donderdag 27 April a.s,
in de veehelden. tie 's-Herbogenlbcech
IN DEN DROOM UIT BOVENRAAM
GESTAPT
Een ongeveer 3S-j. 'e bewoner van
Apeldoorn droomdt gisternaoht zoo vo!
overtuiging, dat zijn eenig, vijfjarig dochter
tje ontvoerd werd, dat hij het bed verliet
en door een raam op de tweede verdieping
naar buiten stapte. Hij kwam op den bega-
nen grond terecht en bleef daar luid ker
mend liggen. Zijn huisgenooten werden
hierdoor gewekt. De man bleek beide enkels
gebroken te hebben. Hij is naar het Jujiana-
zickcnlhuis overgebracht.
De Bond van Chr. Leeszalen en Biblio*
theken zal op Zaterdag 29 April de tiende
jaarvergadering houden in hotel „Termi
nus" te Utrecht De agenda vermeldt o.a,
een causerie van den heer Anne de Vries
over zijn roman Hilde.
1
VERDUISTERING BIJ ARBEIDSBEURS
HAARLEM, 31 Maart De Haarlemschc
Rechtbank heeft den 27-jariger. V. P. B.
vroeger directeur van de gemeentelijke ar
beidsbeurs te Beverwijk, veroordeeld tot
een jaar gevangenisstraf, waarvan vier
maandpn voorwaardelijk, met een proeftijd
van drie jaar.
B. was op 11 November j.l. gearresteerd^
nadat hij controle een kastekort van onge
veer 800 was geconstateerd
Voor Uw Stofwisseli ng
DE BLOEDZUIVERENDE, MAAGVERSTERKENCc
ONTLASTING PILLEN
van Dr. J. B. JI F, E N K
40 ct p. doosje. Verkrijgb. bij apothekers en drogisten
Reel.
fÜ)pXytm iui de n
t
Oom doet al het mogelijke, om zijn wederhelft te kalmeeren
en tot voorzichtigheid aan te manen. Ze wéét op stuk van
zaken van Adriaans levensomstandigheden niets al, ze leeft
enkel en alleen bij veronderstellingen. Zoo'n jongen voelt er
niets voor, om door zijn tante bemoederd te worden, als ze
daar maar op rekent. Met de beste bedoelingen kon ze wel
eens bezig zijn hem het huis uit te jagen. Bovendien Adriaan
is geen schooljongen, maar een mèn
Wat verongelijkt, als een terechtgewezen kind, schikt
tante zich naar de wenschen van haar man; hij kon eens
gelijk hebben, dan zou ze alles bederven
Toch kan ze niet nalaten op een middag, als ze weet dat
hij college heeft, door zijn buurt en z'n straat en zelfs langs
z'n huis te wandelen. Wat ze ziet, bevestigt volkomen haar
vermoedens: ze raakt beland in een echte volksbuurt met
nauwe, rommelige straten en bijna armoedige, hooge huizen.
Waar Adriaan wonen moet, staat een vrouw aan de open
deur te onderhandelen met een vischventer. Wat tante zoo
in het voorbijgaan van gang en trap ziet, lokt nu niet bepaald
uit tot nadele kennismaking. Goed kijken durft ze echter
niet, Adriaan moest tóch nog eens thuis zijn en haar hier
zien. Als Adriaan, die juist dien avond te visite zou komen,
er om acht uur nog niet is, wordt tante merkbaar zenuwach
tig en als hij eindelijk, om bij half negen toch nog verschijnt,
en niet anders is of doet dan gewoonlijk, zou ze kunnen
huilen van vreugde. Maar tante beheerscht zoowel haar angst
als haar blijdschap. Ze doet óók heel gewoon, maar onder
wijl smeedt ze plannen, wonderlijke plannen. Haar heele huis
is in die plannen betrokken; als ze dit nu eens hier en dat
daaro, ze weet zeker, dat Geurt het ook goed zal vinden.
Hij zal z'n bezwaren hebben, maar die praat ze hem wel uit
z'n hoofd en dan zullen er goede dagen aanbrekeno, het
gaat heel goed, het gaat bestals ze zélf een zoon hadden,
zou hij toch ook een kamer moeten hebben, als hij thuis
kwam
Maar het gaat allemaal niet zoo vlot, als Tante Tine heeft
gehoopt: Adriaan voelt, nog voor er iets positiefs is gezegd,
.dat er een aanslag op zijn vrijheid wordt voorbereid. Dat
niet, dat nooit. Het is ook beter, niet al te intiem te worden,
oom Geurt en tante Tine staan immers ^pk geestelijk mijlen
van hem af? Zoo trekt Adriaan zich wat terug
Tante merkt dat en durft niets te vragenOom Geurt
merkt het ook en beweert, dat het tante's schuld is. Hij heeft
haar nog vooruit gewaarschuwd.
Toch wordt de vriendschap niet geheel verbroken. Zoo
gemiddeld éénmaal in de veertien dagen komt Adriaan eens
opdagen, een enkelen keer eet hij 's Zondags mee en op ver
jaardagen wipt hij óf 's middags, óf 's avonds even aan. Lang
blijven doet hij althans bij feestelijke gelegenheden nooit: hij
heeft nog altijd een hartgrondigen hekel aan visiteconversa
ties, en steekt dat vooroordeel niet onder stoelen of banken.
Oom lacht er om: dat is nu. weer zoo'n echte Wiechers-trek
in dien Adriaan. Tante neemt het ernstig op en probeert
Adriaan er van te overtuigen, dat hij verkeerd doet met aan
zulke neigingen toe te geven. Hij zal toch later, als hij
dominéé is, óók z'n visite's moeten maken. Vooral als hij op
een kleine plaats komt, en zoo moet een predikant toch be
ginnen. Tante weet dat allemaal maar al te goed. Ze heeft
toch ndet voor niets zooveel jaren in het Groningerland
Nu, Atiriaan zal dan op Tante's verjaardag, die
de is, wat later komen, maar dan verder den heelen avond
blijven. Niet half weet hij, hoeveel genoegen hij haar met die
toezegging doet. Hij voor zichzelf doet het nog het meest,
omdat hij inziet, dat tante inderdaad niet heelemaal ongelijk
heeft. Hij zal zich tegen het einde van zijn studententijd toch
werkelijk wat meer onder de menschen moeten begeven
Met zijn professoren kan hij wel aardig opschieten en met
z'n medestudenten ook.
Omdat hij ouder is dan zij, is hij stilzwijgend vrijgesteld
van veel waar hij, als hij eerder met de studie begonnen was,
niet zou hebben buiten gekund. Alleen die Pieter Bolstra
wordt hem zoo langzamerhand een blok aan het been. Als
een spiegel is die hem, waarin hij al zijn armoe en zijn gebrek
ziet. En wat voor een spiegel! Zoo iets als op de kermissen
wordt vertoond, holle en bolle spiegels, waarin ook het meest
normale en ernstige gezicht belachelijk, ja, potsierlijk wordt.
Om van hèra af te komen zou hij er over gaan denken, zich
door tante Tine in te laten palmen en bij haar te gaan in
wonen.
lederen avond zit dat jongmensch op zijn kast, tot twaalf
één uur in den nacht. Dat is om licht en in den winter ook
vuur te sparen, Adriaan weet, dat Pieter onder zeer ongun
stige omstandigheden studeert, daarom wil hij hem de deur
niet wijzen. Als hij ook niet anders deed dan studeeren aan
z ij n tafel en onder z ij n lamp, voor een deel ook uit z ij n
boeken en dictaten, dan zou Adriaan hem kunnen verdragen,
maar de houding van dien Pieter is. wat hem irriteert. I s hij,
Adriaan Wiechers, dan werkelijk gedaald tot het peil van
Pieter Bolstra, of heeft die kerel alleen maar de brutaliteit
consequent te doen „alsof"? Altijd maar dat „wij" en „ons"
waarmee hij zichzelf èn Adriaan, zij tweeën alleen, plaatst
tegenover alle anderen, als een soort arbeiderspartijtje te
genover het bolwerk der aristocratie. Niets heeft deze
Christenproletariër van het ontegenzeggelijk heroïsme, dat
bijvoorbeeld dien Rogier Blommendaal indertijd zoo sympa
thiek maakte. Eigenaardig, dat Adriaan in zoo'n langen tijd
niet aan hem heeft gedacht.
Kort geleden las Adriaan zijn naam onder de sprekers voor
een roode vergadering. Zou hij nog altijd zoo vurig van geest
zijn, vraagt Adriaan zich af. „Rogier Blommendaal van
Amsterdam" stond op de affiche. Adriaan zou hem vandaag
of morgen dus tegen kunnen komen. Misschien zouden ze
elkaar herkennen, misschien ook niet. De jaren kunnen veel
aan het uiterlijk van een mensch veranderen. Rogier zal een
positie hebben en getrouwd zijn, in veel niet meer lijken op
den opgewonden scholier uit de lunchzaal. maar zijn oogen
zullen dezelfde zijn gebleven, oogen liegen niet. oogen ver
anderen ook weinig. Aan zijn oogen zou hij Rogier hér-
kennen. Nóg is Adriaan niet geheel los van hem. Hij gevoelt
dat nu heel duidelijk. En hij herinnert zich hoe hij Rogier
ontloopen heeft. Dat zou hij nu niet me •- doen Hij is nu niet
bang meer voor zijn invloed. Hij durft hem nu bij alle ver
schil van gevoelen, sympathiek vinden.
(Woedt vervolgd)