Jlieuiuc jCcitisdjr (Courant
DUITSCHE TROEPEN BINNEN PRAAG
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
DE HONGAARSCHE TROEPEN
IN KARPATHO-OEKRAINE
Duitsche troepen
vlak bij Praag
Duitschers rukken
Bohemen en
Moravië binnen
De tijd gaat voort
De tijd is er nog
De tijd moet benut
illbonntnttntspnjs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agenlschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week 0.I8
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/i cl
No. 6651
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
WOENSDAG 15 MAART 1939 19e Jaargang
attertmtieprijjen:
Van 1 tot 3 regels1.17'/»
Elke regel meer022'li
Ingezonden Mededeeljngen
van 1—5 regels 230
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend 0.10
DE TIJD GAAT VOORT
Na 3e strubbelingen tusschen de
landelijke Slowaaksche regeering te Bra
tislava en de centrale Tsjecho-Slowaaksche
regeering te Praag hebben de dingen in
Midden-Europa een catastrofale ontwikke
ling genomen, welke als eerste consekwen-
tie heeft te zien gegeven het uiteenvallen
,van de Tsjecho-Slowaaksche republiek. Ge
lijk bekend bestonden er tusschen Praag en
Bratislava aan den eenen kant, en tusschen
Praag en Chust, de landelijke hoofdstad
yan de Karpatho-Oekraine aan den anderen
kant, reeds langen tijd ingrijpende ver
schillen over de mate van autonomie, welke
aan de samenstellende deelen van de repu
bliek zouden worden verleend. Sinds de
overeenkomst van München zijn deze pro
blemen nimmer geheel en al van de baan
geweest, doch in de laatste weken werd de
drang naar een oplossing van de zijde van
Slowaken en Oekrainers zoo groot, dat in
de hoofdstad der republiek voor een tot het
bittere einde toe doorzetten der separatis
tische actie moest worden gevreesd. Praag
trachtte aan dez,e extreme Slowaaksche
Roeteensche nationalisten nog den weg af
te snijden, door in de beide betreffende lan
delijke regeeringen van hoogerhand veran
deringen aan te brengen. In Chust aan
vaardde men zulks onder protest, Bratis
lava echter nam het niet
Welke rol de verschillende Duitsche taal
eilanden bij deze binnenlandsche troebelen
hebben gespeeld, is thans nog niet duide
lijk. Dat de Duitsche minderheid in Slo
wakije aan den kant der separatisten stond,
bleek echter zonneklaar, en werd nog be
vestigd door het feit dat de Weensche zen
der ter beschikking van paar Oostenrijk
Uitgeweken Slowaaksche leiders werd ge
steld. Wij mogen hieruit opmaken, dat zoo
er wederom in Tsjecho-Slowakije sprake
kon zijn van het lastig vallen van Duitsche
bedrijven en Duitsch-sprekende bevolkings-
deelen, een zekere mate van provocatie
daaraan derhalve vermoedelijk wel niet
vreemd zal zijn geweest In gebieden met
zoo gemengde bevolking als de onderhavige
is er trouwens niet veel voor noodig, het
.vuur van haat en naijver hoog te doen p-
De Duitsche sympathie en steun voor
Slowakije als onafhankelijk Middien-Euro-
peesch gebied impliceert echter nog iets
anders, n.L de bereidheid van Berlijn, om
het territoir van de Roetenen, de zgn. Kar
patho-Oekraine, aan de Hongaren en Polen
over te laten. Immers, men kon zich in de
Duitsche hoofdstad moeilijk ontveinzen,
dat zoo Slowakije als midden-moot aan de
.Tsjecho-Slowaaksche republiek ontviel, het
daardoor in geografisch isolement geraken
de Roethenië niet zelfstandig op de been
zou kunnen blijven. De Karpatho-Oekraine
is daartoe te arm aan hulpmiddelen, te
schraal bevolkt, en bovendien te achterlijk
in zijn ontwikkeling. Het zou de zuigkracht
van Hongarije, dat zich door een gemeen
schappelijke grens bij Polen wenscht aan
te sluiten, niet kunnen weerstaan. Wie Slo
wakije uit deze landentrits wegnam be
werkstelligde daardoor welbewust de alge-
heele ineenstorting van den staat van Ma-
sarijk en Benesj. De veronderstelling is
daarom gewettigd, dat door deze concessie
aan de Hongaarsch-Poolsche verlangens
het Derde Rijk geen ander doel nastreeft,
dan zich een nauwer samengaan met deze
beide mogendheden te verzekeren, een ver
steviging dius en verlenging van de
RomeBerlijn, welke ook in Italië gaarne
zou worden giezien.
De keerzijde van deze medaille is voor de
Tsjechen wel heel bedroevend. Zij moeten
zich laten welgevallen, dat Duitsche troe
pen hun grondgebied, laten wij hopen tijde
lijk, in bezit nemen, teneinde „do orde te
herstellen". Zonder omwegen wordt hier
mee aan den dag gelegd, dat het Derde Rijk
Zich voorstelt, in de toekomst in de zuiver
Tsjechische landen Bohemen en Moravië de
lakens uit te deelen al zal zulks geschiede.)
onder het mom van een blijvende Tsjechi
sche .zelfstandigheid". Aan gewettigde na
tionale aspiraties wordt hiermede practisch
voorgoed een einde gemaakt Zij, die in de
jaren vóór en tijdens den wereldoorlog alles
offerden voor 'n nationale Tsjechische her
rijzenis, waren zich ervan bewust dat zij
een worsteling hadden ondernomen, welke
een hachelijk kleine kans bood op succes.
Maar uitzicht bestond er dan toch in ieder
geval nog. Doch elke hoop op volledige
nationale zelfbeschikking voor dit kleine,
doch cultureel zeer hoogstaande Tsjechische
.volk lijkt nu voorgoed afgesneden. Dat de
Duitsche troepen vandaag bezit namen van
Praag heeft in dit opzicht een onheilspel
lend symbolische beteekenis! Duitschland
Volgt zijn „Drang nach Osten" en laat zich
daarbij door geen enkele gevoeligheid weer
houden. De vraag moet worden gesteld, of
thans de laatste grensherzieningen hun be
slag hebben gekregen; economisch is de be
Weging naar Duitsche suprematie in deze
yichting zeker nog niet ten einde.
Duitschers bezetten Bohemen en Moravië
Naar aanleiding van de gebeurtenissen in Slowakije heeft de
minister-president van de Karpatho-Oekraine, W o 1 o s j i n, gisteren
te Chust een onafhankelijke Karpatho-Oekraïnsche regeering gevormd-
Intusschen echter liep tusschen Boedapest en Praag een ultimatum
betreffende de in de Karpatho-Oekraine wonende Hongaarsche be
volkingsgroepen, waarin o.a. werd geëischt, dat de Hongaarsche
verdedigingsorganisaties zich vrijelijk zouden mogen bewapenen.
Toen Praag, nog mede namens de regeering te Chust, dezen laat-
sten eisch had afgewezen, is het geheele Karpatho-Oekrainsche ka
binet naar Roemenië gevlucht. Terwijl de Tsjechische troepen met de
ontruiming van het Karpatho-Oekrainsche grondgebied begonnen,
hebben de Hongaarsche troepen zich van het grensgebied meester
gemaakt. Naar verluidt trekken zij snel op, en moet worden ver
wacht, dat zij nog heden de Poolsch-Oekrainsche grens zullen be
reiken, waardoor dus de geheele Karpatho-Oekraine in Hongaarsch
bezit zal zijn. In Polen, waar men zich steeds een voorstander van
zulk een Hongaarsche actie heeft betoond, legt men groote voldoe
ning erover aan den dag, dat het verlangen naar een gemeenschappe
lijke Poolsch-Hongaarsche grens thans in vervulling zal kunnen gaan.
Hongarije schijnt aan Roemenië ervan kennis te hebben gegeven, dat
het zich niet zal verzetten tegen een Roemeensche inbezitname van
die Oekraïnsche districten, waar een Roemeensche minderheid
woont. Inderdaad schijnen de Roemeensche troepen intusschen reeds
meer dan twintig dorpen in het oostelijk deel van Karpatho-Oekraine
te hebben bezet.
Berichten, dat ook de Poolsche troepen Karpatho-Oekraine zouden
zijn binnengetrokken, worden te Warschau ten stelligste ontkend.
Naar vernomen wordt zijn de telefoonverbindingen tusschen Praag
en de Karpatho-Oekraine verbroken. Te Praag is een officieele ver
klaring gepubliceerd, waarin gezegd wordt, dat de constitutioneele
banden tusschen Praag en Chust hebben opgehouden te bestaan, en
dat Praag niet langer verplicht is, de grenzen van de Karpatho-
Oekraine te verdedigen.
Hacha en Chvalkovski, die te Berlijn met Hitier hebben on
derhandeld, hebben het lot van Bohemen en Moravië in handen van den
Führer gelegd. Deze heeft daarop bevolen, dat de Duitsche troepen
deze gebieden tot herstel der orde zullen bezetten.
Duitsche voorposten zijn inmiddels reeds in Praag binnengetrokken.
De afscheiding van de Karpatho-Oekraine en van Slowakije van
de Tsjecho-Slowaaksche republiek beteekent practisch het uiteenval
len van den door Masarijk en Benesj geschapen staat. De
Karpatho-Oekraine, ook wel Roethenië genoemd, zal zeer vermoe
delijk permanent aan Hongarije komen, gelijk als in de dagen der
zgn. dubbelmonarchie, met uitzondering van de Roemeensche minder -
heidsgebieden, waaromtrent een Roemeensch-Hongaarsche overeen
komst schijnt te zijn getroffen.
Wat Slowakije betreft, dit zal onder sterken Duitschen invloed ge
raken. Reeds thans wordt het ontvlucht door treinen-vol Joden, die niet
meer dan 500 kronen mogen meenemen.
BERLIJN, 15 Maart (Havas)
Uit betrouwbare bron wordt
vernomen, dat de hoofd
macht der Duitsche troepen
zich nog slechts op enkele
kilometers afstand van Praag
bevindt. Reeds hebben de
voorposten verschillende
openbare gebouwen in
Praag bezet, o.a. het minis
terie van P.T.T. Incidenten
deden zich niet voor.
Koolhoven bouwt
een Oceaanvliegboot
ROTTERDAM, 15 Maart. Naar wij van
betrouwbare zijde vernemen wordt in di
N.V. Koolhoven vliegtuigenfabriek te Rot
terdam sinds enkele maanden gewerkt aan
een reusachtig watervliegtuig, dat bestemd
voor het transatlantisch verkeer.
Deze vliegboot, welke in haar uiterlijk veel
il doen denken aan de Amerikaansche
Clipperbooten, zal 60 a 70 passagiers kunnen
vervoeren, benevens een bemanning van 12
personen. Het wordt een machine met een
draagvermogen van 100 ton, uitgerust met
acht motoren en vier schroeven. Iedere
schroef krijgt twee aandrijfmotoren. Voor
den bouw van het vliegtuig zal men waar
schijnlijk 1% a 2 jaar noodig hebben.
Met deze vliegboot zal men in 20 uren van
Europa naar Amerika kunnen vliegen,
Duitsche troepen
naar de Oekraïne
BRATISLAVA, 15 Maart (Havas)
Hongaarsche troepen gaan voort met de be
zetting van de Sub-Karpathische Oekraine.
Op het oogenblik bevinden zij zich in de
Latorica-vallei.
In antwoord op het telegram, dat de mi
nister-president van de Sub-Karpathische
Oekraine, Mgr Wolosjin, gister aan Hitier
heeft gezonden, zijn Duitsche troepen naar
de Sub-Karpathische Oekraine gezonden.
De minister-president van Slowakije Mgr
Tiso heeft aan de Slowaaksche autoriteiten
opdracht gegeven den doortocht van
Duitsche troepen te vergemakkelijken.
Vanochtend is een regiment gemotori
seerde Duitsche infanterie Zlina in het
Noorden van Slowakije gepasseerd, op
weg naar Neutieschen-Presov, het grens
station van Slowakije op den weg naar de
Subkarpatische Oekraïne.
Mobilisatie in Slowakije
De Slowaaksche minister-président Tiso
heeft de mobilisatie gelast van vijf lich
tingen van de reserve der Hlinka-garde, ter
verzekering van de veiligheid der Slowaak
sche grenzen.
Deze maatregel was noodig, aangezien de
Hongaarsche troepen, die de Subkarpatai-
sche Oekraine bezetten, de grens van Slo
wakije bij Sobrance hebben overschreden.
Mobilisatie in de Subkarpathische Oekraino
Te Berlijn wordt van welingelichte zijde
te Chust vernomen, dat het niet juist
dat Hongaarsche troepen het plaatsje Sva-
lava hebben bezet
De ICarpathische Oekraine beschouwt zich
als een zelfstandige staat en heeft Duitsch
land verzocht onmiddellijk in te grijpen om
zijn onafhankelijkheid te doen eerbiedigen,
Een Oekrainsch leger is gevormd uit de
Oekrainsche soldaten van het Tsjechische
leger, tezamen met de Oekrainsche militairs
organisatie Sitch.
De gevechten tusschen de Oekrainers
de Hongaarsche invallers duren voort
In Oekrainsche kringen te Berlijn geeft
men te kennen, dat men vertrouwt op de
hulp yan Ruitschland,
Een proclamatie van
den Führer
BERLIJN, 15 Maart (D.N.B.) Adolf
Hitler heeft de volgende proclamatie
uitgevaardigd
Aan het Duitsche volk.
Nadat eerst voor eenige maanden
Duitschland gedwongen is geweest, zijn
in aaneengesloten nederzettingen wo
nende volksgenooten in bescherming te
nemen tegen de niet te dragen terreur
van het regiem in Tsj echo-Slowaky e
hebben zich in de laatste weken weder
om dergelijke verschijnselen voorge
daan. Dit moest in een gebied, waar
zooveel nationaliteiten naast elkander
leven, tot ondragelijke toestanden lei
den.
Als reactie op deze nieuwe aanvallen
op de vrijheid en het leven van volks
groepen, hebben zich deze van Praag
losgemaakt. Hiermede heeft Tsjecho-
Slowakije opgehouden te bestaan.
Sedert Zondag hebben zich op vele
plaatsen woeste uitspattingen voorge
daan, waaraan wederom talrijke Duit
schers ten offer vielen.
Van uur tot uur neemt het geroep
om hulp van de vervolgden toe. Uit de
volkrijke Duitsche taaleilanden, welke
door de grootmoedigheid van Duitsch
land in de afgeloopen herfst bij
Tsjecho-Slowakije zijn gebleven, komt
wederom een stroom van vluchtelingen,
die have en goed hebben achtergelaten,
naar Duitschland. Een voortduren van
dezen toestand moet leiden tot een ver
storing van de laatste orde, welke nog
in dit gebied, waarin Duitschland een
levensbelang stelt en dat zelfs meer
dan duizend jaar deel heeft uitgemaakt
van het Duitsche rijk, heerscht.
Teneinde nu definitief een einde te
maken aan deze bedreiging van den
vrede, en goede voorwaarden te schep
pen voor de nieuwe orde in dit gebied,
heb ik besloten vandaag Duitsche troe
pen te laten binnenrukken in Bohemen
en Moravië. Zij zullen de terroristische
benden en de Tsjechische strijdkrach
ten, welke hen beschermen, ontwapenen,
het leven van alle bedreigden bescher
men en de grondslagen leggen voor het
invoeren van een doeltreffende rege
ling, welke recht zal doen aan de ge
schiedenis van duizend jaar en de prac-
tische nooden van het Duitsche en
Tsjechische volk.
w.g. Adolf Hitler.
Berlijn, 15 Maart 1939.
„LOT VAN TSJECHISCHE VOLK
IN HITLERS HANDEN"
Na het onderhoud dat H i 11 e r,
Hacha, Von Ribbentrop en
T s j v a 1 k 0 v s k i in de Rijkskanse
larij te Berlijn hebben gehad, is heden
morgen omstreeks U uur aldaar de vol
gende overeenkomst geteekend:
„Op hun verzoek heeft de Führer in
tegenwoordigheid van minister Von
Ribbentrop, Hacha en Tsjvalkovski
ontvangen. Tijdens de bijeenkomst ts
openhartig de toestand besproken,
welke is geschapen door de jongste
gebeurtenissen m Tsjecho-Slowakije.
Beide partijen hebben de overtuiging
uitgesproken, dat het doel van alle
pogingen moest zijn het verzekeren
van orde, rust en vrede in dit deel van
Centraal-Europa.
Hacha heeft verklaard, dat hij, om
dit doel te dienen en tot een definitieve
pacificatie te komen, het lot van het
Tsjechische volk en land in vol ver
trouwen in de handen van den Führer
legt
De Führer heeft deze verklaring aan
vaard en heeft het besluit te kennen
gegeven, het Tsjechische volk onder de
bescherming van het Duitsche rijk te
nemen. De autonome ontwikkeling
overeenkomstig het eigen karakter van
het land, zal verzekerd worden"
MIDDELBURGS
BURGEMEESTER GING HEEN
Afscheid van den heer
M. Fernhout
MIDDELBURG, 15 Maart. In de
gisteravond gehouden vergadering van
den gemeenteraad van Middelburg, heeft
de heer M. Fernhout afscheid ge
nomen als burgemeester van Middel
burg, wegens zijn benoeming als zoo
danig te Bussum.
In zijn uitvoerige afscheidsrede wees de
.ertrekkende burgemeester op hetgeen, on
danks de moeilijke tijdsomstandigheden,
onder zijn leiding tot stand mccht komen.
Door de structuurcrisis was het niet mo
gelijk de begrooting op eigen kracht sluitend
te krijgen, ofschoon men vroeger niet een te
royaal of overmoedig beleid gevoerd heeft.
De hulp van het Rijk heeft het bereiken van
het mogelijke geremd. De Raad heeft het B.
en W. niet moeilijker gemaakt dan het noo
dig was. Spr. uit z n erkentelijkheid voor
den Commissaris der Koningin en de Ged.
Staten voor de wijze van overleg onder de
vigeur van het nieuw contact in den door
geen van beide zijden begeerden vorm.
Do houw van het P.Z.E.M.-kantoor, de
verandering van de Stationsbrug, de uitbrei
dine van de Ambachtsschool, de toekomsti
ge verbouwing van de H.B.S., de nieuwbouw
vnn een abattoir en de straatvernieuwing op
uitgebreide schaal geven of brengen arbeid
aan velen.
Voor de toekomst heeft spr. goede verwach
tingen van het streekplan en de uitbreidings
plannen, het inrichten van de ontbrekende
veemarkt, van de geprojecteerde doelmatiger
inrichting van het Stadhuis en van de reor
ganisatie van sommige diensten.
Spr. heeft als burgemeester er naar ge
streefd zich te laten leiden door de begin
selen die zijn persoonlijk leven beheerschen.
Hij dankte de leden van den Raad en de
wethouders voor hun steun en waardeering
en richtte zich tot slot tot den secretaris, de
hoofden van dienst, de ambtenaren en de
burgerij met woorden van dank voor hun
sympathie.
Als voornaamste reden ven het vertrek
noemde de burgemeester den gezondheids
toestand van mevr. Fernhout
Andere sprekers
De oudste wethouder, de heer J. Ouden-
d ij k, getuigde namens- de wethouders van
zijn groote waardeering voor den burge
meester en bood namens den Raad en secre
taris <>en ets van het Stadhuis en een album
aan.
Vervolgens voerde de heer J. F. Heems
kerk (a.r.) het woord als oudste Raadslid.
Hij wees op de goede leiding van den burge
meester en de prettige sfeer, die deze steeds
in de raadsvergaderingen wist te scheppen.
Voorts werden ook niet vergeten de moeilijk
heden die er vaak waren, zooals de groote
uitgaven voor de werkloosheidsbestrijding,
waardoor verschillende plannen niet uitge
voerd konden worden.
Verder werd 't woord gevoerd door baron
an der Feltz (c.h.).'die een persoonlijk
woord snrak; den heer W. A. d e n H o 11 a Ti-
de r namens de A.-R. fractie; mevr. Weil
namens de V.-D. fractie en tenslotte door den
eemeente-secretaris. Mr W. G. v
Laatstgenoemde dankte den burge
meester als dagelijksch medewerker voor de
steeds ondervonden vriendschap en toegene
genheid.
Allen sprekers dankzeggende merkte burg.
e r n h o u t op, dat hij opgevoed was in
een krachtige, scherp omlijnde levensover
tuiging, doch tevens geleerd had om buiten
eigen kring te waardeeren al wat er te
•aardeeren valt en er zich zoo mogelijk aan
geven.
Na de officieele zitting werd het woord
gevoerd door Dr. S. S. S m e d i n g namens
pers en door den heer ,T. W. van 't
Ho ff. burgemeester van St. Laurens, na-
ens de burgemeesters van het platteland.
Vele autoriteiten en bestuursleden van
vereenigingen of corporaties maakten daar
na gebruik van de gelegenheid om afscheid
te nemen van burgemeester en mevr. Fern
hout Voorts kwamen nog de garnizoens
commandant, vele hoofden van diensten en
andere autoriteiten.
PONTIER
KARREMAN
MAKELAARS IN
ASSURANTI N
ROTTERDAM
behartigen de belangen van verzekerden
(Red),
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
De politieke verwikkelingen in Centraal
Europa.
Voor de Alkmaarsche rechtbank is de
strafzaak behandeld van het drama te
Koedijk. Tegen den arbeider B. is lei
venslange gevangenisstraf geëischt.
Gister is te Utrecht de veertigste Ne-
derlandsche Jaarbeurs geopend.
De Eerste Kamer heeft de begrooting
van Sociale Zaken goedgekeurd.
Gisteravond heeft een geweldige brand
gewoed in het kasteel Bergh, waardoor
veel kostbaar bezit is verloren gegaan.
De heer M. Fernhout heeft gister af
scheid genomer als burgemeester van
Middelburg.
De candidaatstelling voor de verkiezing
van de Provinciale Staten.
WEINIG REGEN
Voor het geheele land: afwis
selende bewolking zonder neerslag van
beteekenis, krachtige tot matige noorde
lijke wind, iets kouder des nachts, over
dag weinig verandering in temperatuur.
16 Mrt. Zon op 6.16 uur, onder 6.03 uur.
16 Mrt. Maan op vm. 3.59 u. ond. nm. 1,34 u
tot 'smorg. 6.45 Tl
VERITEX
VOLKSGASMASKERS
Complen f. 3.50 «- O-8-
VER1TEX N.V.
N.V. „TWENTOL
RESTAURANT
DIKKER THIJS - AMSTERDAM
DINER vanaf 1-75
LÏTNCH f 1-25
ZEEUWSCHE HOEK 12—2 oor:
Speciale Plats du Jour vanaf 1 0.50
Koffie 1 0.15.
(Red)
phirxeSS
ONZE NIEUWSTE
VOORJAARSMODELLEN
H.J.VAN BLADEL, Waalwijk
/andaag is de maand weer half voorbij en daarmede Is
de tijd, dat wij de Krant gratis geven, weer halt
verstreken. Toch houden we vol! De nummers tot 1 April
behoeven niet te worden betaald.
om te werken met ons blad. Het geeft veel voor weinig
geld. Wie een jaarlezer aanbrengt ontvangt bovendien den
prachtlgen zwaar zilveren lepel, als bewijs van onze
waacdeering, toegezonden. Nu kan er nog gewerkt worden.
