Een onderhoud met Karl Barih
PARTICULIERE
VOORRA ADSVORIVS ING
VRIJDAG io MAART 1939
TWEEDE BLAD PAG. 5
Karl Barth
Zijn oordeel over
kerkelijk Nederland
In de Stnawdam treffen wij een interview
aan met den bekenden hoogleeraar Prof. Dr.
Karl Banth, thans te Baeel. Wij antieenen er
enkele gedeelten aan.
De bezoeker stelde hem al spoedig de vraag:
„U weet na
tuurlijk, dait U in
Holland naast
enthousiaste voor
standers ook heel
wart tegenstanders
heeft, professor.
Desondanks ziet
de gansche Pro-
testanrtsche kerk
van Nederland
met de grootste
belangstelling Uw
komst tegemoet.
Wanneer denkt U
te komen en waar
hoopt U te spreken?"
„Mta beste mam» heit
zeker, dét ik kom. Dart ik komen móg."
„Hoe bedoelt U dat?"
„Ik mag wel komen spreken, maar niet
over politiek. Ik respecteer de wetten van
Uw Land, maar geloof me, hoe graag ik ook
naar Holland komt, niet met een
muilkorf op! Het zal spoedig beslist war-
lien, of ik al dan niet komen kan. Maar kom
ik, dan is Let programma in Uw land reeds
tn kannen en kruiken. Ik hoop dan te spre
ken voor de Universiteiten te Amsterdam,
Gnandnigen, Kampen, Utrecht en Leiden en
slenk omstreeks 21 Maart te arriveeren."
„Bent U reeds dikwijs in ons land geweest?"
„Ik ben er meermalen geweest en héb er
zeer veel vrienden. Verleden zomer had ik nog
in Utrecht een vergadering met verschillende
theologen. Daarbij is toen de reorganisatie in
de Hervormde Kerk nog ter sprake gekomen."
Reorganisatie Ned. Herv. Kerk
„Ik had *t natuurlijk niet voor het zeggen
en aan mijn oordeel behoefde men zich in
Nederland, waar het een zuiver-Nederlamdsche
zaak gold, niet te storen. Toch heb ik, als
„advies van een buitenstaander" mijn oordeel
over dieae zaak aan de aanwezige predikanten
meegedeeld. Het ging over Belijdenis en Tucht,
dn hun juiste verhouding. Ik gaf dan als mijn
opinie te kennen, dat de Synode aan de ge
meente baar autoriteit niet mag ontnemen.
Alleen de geirteente mag een leeraar af
zetten, en hiermee dus het recht van tucht
uitoefenen. Ook zou het mijns inziens niet
kwaad zijn, om een predikant voor zes jaar
te beroepen en dan, nadat Synode en Ge
meente zich over zijn ambtelijk optreden
hebben kunnen uitspreken, zijn herberoep
opnieuw aan de orde te stellen. Enfin, het
was tenslotte maar als suggestie bedoeld en
het ontwerp is ook zondier dait verworpen."
Calvinisten, Lutheranen, Barthianen
„Er zijn nog heel wart Protestanten in
•pwi^nd, die iets tegen me hebben, naar hert
schijnt. Of liever: tegen mijn theologische
■werken. Ik heb zoo "t idee, dat men mij niet
begrijpen wil; waaróm, weet ik niet. Zoo is
omüJaingB professor Schilder im „De Reforma
tie" tegen mij uitgevaren naar aan-leidiing van
een boek van mij over de Schotsche geloofs-
beHijdfenüs. Ik zou, aldus deze schrijver, den
tekst hebben omgebogen in m ij n denknch-
iüng en werd min of meer als een verdraaier
van den grondtekst uitgemaakt. Maar wat wil
het geval Professor Schilder gebruikt den
Latijnechen tekst als bewijsmateriaal en de
door mij letterlijk weergegeven grondtekst
staat in hert oud-Engelsch! Ik heb hem dat
geschreven naar Kampen, maar op dezen
brief nog geen antwoord ontvangen.
„De hoogleeraar vertoeft momenteel in
Amerika, waar hij „lectures" houdt voor de
Calvinisten," lichten wij Prof. Barth in.
tBiJ het hooren van hert woord „Calvinisten"
fronst hij zijn voorhoofd en zegt:
„Men schijnt het in onze Prortegtanrtsdhe
wereld nog altijd maar niet buiten die gtroeps-
1 te kunnen stellen. Ik ben van oordeel,
en geen goede leerling van Calvijn is,
ook i
„Maar is U zelf in Uw theologie niet Cal:
vinisitisch-gericht?" vragen we.
„Ongetwijfeld; ik ben bij Calvijn „in de
leer" geweest, maar tenslotte is het mij niet
om Calvijn te doen, weet U. Die is, als 't er
op aankomt, alleen maar een (zeer duide
lijke) handwijzer naar de Heilige Schrift. We
moeten bij onze Reformatoren gaan leeren,
in den Bijbel te lezen, om door het
Woord, dat ons van zonde en genade spreekt,
tot den levenden God te komen. Met Hem
hebben we te maken, uiteindelijk niet met
Luther of Calvijn of wie ook. Als ik het
woord „Calvinisme" hoor, krijg ik een Room-
schen smaak in m'n mond, U begrijpt me
weL Bovendien bevorderen die namen den
sectegeest, die in Uw land niet geheel ombe
kend moet zijn, naar ik meen. Al die namen
als Calvinisten, Lutheranen en wat ge maar
méér wilt .zijn door dien duivel uitgevonden!
We zijn nog niets wijzer dan de Corinrthiërs,
tot wie Paulus moest schrijven: Ik bid U in
den naam des Heeren Jezus Christus, dat
ondier U geen scheuringen zijn.
Oxford
Als wij even later den term „dialectische
theologie" gebruiken, merkt Prof. Barth glim
lachend op: „Alwéér een naam, waaróm
toch? Ikzelf noem me geen dialecticus; de
naam dialectische theologie drukt bij lange
na niet uiit, wat deze theologische visie wil
omvatten."
„Iets andiers, professor, onlangs vertelde
men mij in Züridh, dat de z.g. Oxfordbewe-
ging in Zwitserland aoo'n opgang maakte.
Wart is Uw opinie nopens deze beweging?"
„Ik ben er geen bewonderaar van. Vroeger
heb ik er wel eens tegen geschreven; nu in
teresseert hert me weinig of niet meer. Ik zie
hert zuiver als een mo-tlistische
beweging, misschien goed voor Graubün-
den. Alle godsdienst, die niet ankert in en
gevoed wordt uiit de Heilige Schrift, die ons
spreekt van de verdorvenheid dies menschen
in zichzelf en de genade Gods in Zijn Zoon
Jezus Christus; alle godsdienst, die afbreuk
doet aan dien Christus in Zijn koninklijk,
priesterlijk en profetisch ambt en aan Zijn
Lichaam (de kerk) in ditzelfde drievoudige
ambt is in den grond der zaak van geen be-
teekenis of waarde."
Banden met Nederland
„Weert U, dart er elk semester enkele jon
gelui uit Holland in Bazel theologie komen
studeeren?" vraagt Professor Barth ons;
.momenteel zijn er drie schrandere theologi
sche studenten uit Nederland. Ik heb met
Uw land ook reeds in Münster een bijzonder
goede verstandhouding gehad; er zijn veel
banden, die ons wederzijds binden."
„Kent U die werken van een Kuyper, een
Batvinck ook?" vragen we.
Een handbeweging van den hoogleeraar
naar de bovenste plank van zijn open boe
kenkast bevestigt deze vraag ten volle.
„U ziet, ze ontbreken in mijn biblio
theek niet Ik bezit ze in de Nederlandsche
taal, die me nog altijd eenage moeite geeft;
nochtans héb ik ze alle gelezen en vooral
Bavincks werken moet ik zeggen, dart ze
instructief zijn en mij
hebben helpen bouwen."
„U zei daarstraks, dart U niet begreep,
waarom nog zoovele Protestanten in Neder
land niet veel met Uw werken op hebben.
Professor Hairtjema veronderstelde, dat dit
komt doordiart Uw theologische opvatting dy
namiet legt onder zoovele „vastigheden", die
men niet prijs wil geven," merken we op.
„In welk opzicht bedoelt U dart?"
„In alle opzichten, het politieke, sociale en
vereenigingsleven aangaand; zoo hebben wij
bijvoorbeeld Christelijke voetbalvereenagin
gen in ons land."
„Wart zegt U daar.Christelijk voetbal,
hoe gaat dan dan? Ik ken alleen goed voet
bal en sledhrt voetbal, maar Christelijk voet
bal.... dat is me een raadsel. Wart is het
Christelijke daarvan dan?'
„Het gaat, maar *t ons wil voorkomen, pre
cies zoo als hert headensche voetbal. Alleen
It ra 11 (en sen salie
Een vluchtheuvel voor den
geest, die blasé is geworden
van wereldgebeuren, van
krantensensatie dag in dag
uit, zóó kan onze woning
zijn! Evenwicht hervinden,
dat zoo gunstig is voor
ons physiek en zoo dienstig
aan den vrijen loop van
onze fantasie, aan het
maken van nieuwe plannen!
Geven we dan onze woon
kamer een stempel van onze
persoonlijkheid met ge
bloemd R D behang
of 49939, twee
bloembehangsels uit de R&D
Serie 49. Forsche damastdes
sins en toch licht, beide van
ongemeen decoratieve wer
king. Zoekt U 'n modern,
meer effenkleurig behang,
ook dan biedt ae nieuwe
R D-collectie Series 16 - 47 -
48-49-50-51 en 52 U een
rijke keuze! Vraag ze Uw
behanger ter inzage en let
U op het lettermerk R&D
op het omslag. Want alleen
R D-behangsels zijn in de
mooie, transparante „Fixa-
Color"-kleuren uitgevoerd.
Behaogselpapierfabrieken van
Bath &Doodelieefver
De nieuwe Oranjebrug te
Schiedam, die a.s. Maandag
officieel zal worden geopend
Deze foto geeft een goed
overzicht van de nieuwe
brug met naaste omgeving.
Op deze wijze is een zeer
belangrijke verkeer sverbe-
tering ontstaan
besteat de club uit Christenen en speelt men
op Zondag niet!"
.Ah juistinteressant is dait. Ik zie
echter de noodzakelijkheid en zelfs de wen-
schelijkheid niet in, om op alle terreinen
schuttingen op te richten en daarbinnen
anderen te weren. Zooiets heeft mijns inziens
alleen maar negatieve waarde, óf ik begrijp
het niet goed."
„Alles goed en wel, professor, maar de
Christelijke politiek dan?"
„Kerk en staat mag men wel niet scheiden,
aar dezi beide ordeningen vallen ook niet
samen. Laat men toch niet in de fout van
het politiek Katholicisme vallen! Wart dacht
U, dat Calvijn in Genève eer calvinistische
politieke partij heeft opgericht? Hij dócht
niet aan. Alles was voor hem Gods Woord,
diart gezag had over kerk en staat bedde. U
vertelde me zoojuist, dait er in hert Nederland
sche Parlement vier Protestantsdhe pairtijen
werkzaam zijn. Is dart met dfep-bediroevend,
om het zacht uit te drukken?"
Tot zoover voorloopig Prof. Bairth.
Het laatste gedeelte van het omderti
handelend over den brief aan den Tsjechi-
schen soldaat vam September j-1. en den
Duifechen Kerkstrijd, zou later verschijnen.
TURKENBURG'S TUINGIDSEN
Nieuwste Uitgave:
BLOEMEN UIT BOLIDEN EN KNOLLEN
VOOR KAMER EN TUIN
Beschrijft kleur, planttijd, kweekwijze, bloeitijd, hoogte en rassen van: Najaars-
bloemhollen als: Hyacinthen, Tulpen, Narcissen enz.; van Voorjaarsbloembollen en
-knollen als: Dahlia's, Gladiolen, Begonia's, Lelies enz. 100 blz.; 80 afb. op kunst
druk. Prijs, ondanks kostbare uitvoering, slechts0.70, fr. p. post 0.79.
Verkrijgbaar bij: TURKENBURG'S ZAADHANDEL BODEGRAVEN
Postrekening 4377.
UTRECHT, 10 Maart. Ter gelegenheid
van het 12de lustrum van het litterari6ch
dispuutgezelschap B.E.E.T.S. hechtte het be
stuur hedenmiddag in tegenwoordigheid
van vele leden en oud-leden een krans aan
den gevelsteen van het huis, dat des
bewoond werd door Nicolaas Beets, Booth-
straat 6 te Utrecht
IET eens even op,
heeren! Waar-
té om zondt U
oog langer het genoe-
THcotfilridt Te Streka Vcrlonttren N.V, AmOUU
(Reel.)
Minister Goseling
verdedigt zijn beleid
Aanvulling van Strafwet tegen
excessieve uitingen ligt in
het voornemen
(Vervolg vam, het verslag van gister)
In een kloek opgezet betoog heeft Minister
Goseling de critici van antwoord gediend.
Daarbij heeft hij den weg gevolgd, dien ook
enkele van de sprekers gekozen hadden,
namelijk door scherp te onderscheiden tus-
6chen 't legislatieve en 't executieve werk,
waartusschen dan een overgangsgebied ligt
dat zoowel van legislatieven als van execu
tieven aard is, zooals de aangelegenheid
"van de wilde autobussen, het optreden te
gen excessieve uitingen in woord en ge
schrift. en de politie. We onderstrepen hier
het woord van den bewindsman, dat hij uit
gezonde beginselen leven wil en zijn hande
len daarnaar wil richten. En de tegenwoor-
verwarring noopt er wel eens toe, dat
zijn overtuiging scherper formuleert
dan men anders zou doen. Intiusschen wil
de Minister zijn taak in waren gemeen
schapszin volbrengen.
Deze uitspraken werden kort en bondig
gegeven. Het was als een geloofsbelijdenis,
die aanvaard moet worden, doch waarover
men feitelijk niet spreken kan dan wanneer
men van te voren over de materie zelve
accoord is. Intusschen heeft een en ander
de atmosfeer ongetwijfeld iets kunnen zui
veren. Beide partijen, zoowel de voor- als
de tegenstanders van den Minister weten,
waaraan zij toe zijn. En wat de affaire-Oss
aangaat, die tegenwoordig voor velen dienst
moet doen als een typeering van het Mi-
nisterieele beleid, merkte de bewindsman
op, dat hij onverzwakt staat in zijn opvat
ting en zekerheid, dat ihij naar eer en ge
weten zijn plicht heeft gedaan.
Dit was mede de kern van de rede. door
den Minister gehouden, een beschouwing,
die men moet respecteeren, al zijn er onder-
deelen denkbaar, waarin men met den be
windsman van meening verschillen kan. En
in elk geval kan men met critiek wel wat
ver gaan. Men kan zelfs in zijn ijver tot
critiek zoover gaan, dat men in iemand, die
zwijgt, een medestander ziet. Immers, „zwij
gen is instemmen", volgens een spreek
woord'. Maar dit te meenen kan wel eens
een gevaarlijk bedrijf
zijn. Dat bleek uit de replieken.
In eerste instantie hadden zoowel de A.R.
als de C.H.-fractie gezwegen. En er waren al
spoedig lieden geweest, die in dit zwijgen
een uiting van critiek hadden gezien. Ze
ker, in de Tweede Kamer had de R.K. frac
tie bij het onderwijsdebat gezwegen als vorm
van critiek een figuur, die staatsrechte
lijk minder mooi is ,'maar men doet ver
keerd, uit alle zwijgen zulk een stand
punt af te leiden. Dit merkte Prof. Loh-
man (C.H.) terecht bij de replieken op.
Eens en voor al wilde hij verklaren, dat uit 't
zwijgen van de fractie niet mag worden af
geleid. als zou ze het met het besproken
beleid niet eens zijn. Bovendien is thans de
C.H. afgevaardigde, die in den regel bij
Justitie het woord voert, de heer Kolff,
door ongesteldheid veiihinderd. de vergade
ring bij te wonen. Mede namens de A.R.
fractie wilde de heer Lohman meedeelen,
dat zijn geestverwanten in de Kamer, al
hebben zij zekere bezwaren en wenschen,
geen sympathie koesteren voor de critiek,
welke veelal in den lande in woord en ge
schrift op „dezen bekwamen bewindsman"
zooals Prof. Lohman zeide wordt uit
geoefend.
Uit de replieken roeren we voorts nog aan.
dat de heer Van Vessem (N.S.B.) ge
tracht heeft, ae excessieve uitingen in zijn
pers te verdedigen en dat de heer V o r r i n k
(S.D.) meedeelde, dat zijn reis naar Spanje
gediend had om na te gaan, welke wanda
den in het republikeinsche Spanje geschied
waren. Hij daagde den heer Van Vessem
uit, een dergelijk onderzoek te bevorderen
in Duitschlanó ten aanzien van de Joden
vervolgingen en dergelijke.
Met aanteekening dat de N.S.B.-ers tegen
waren is daarop de begrooting van Justitie
aangenomen.
We stippen uit deze behandeling nog aan,
dat blijkens het antwoord van den Minister
een aanvulling van de Strafwet in het voor
nemen ligt, opdat te beter tegen excessieve
uitingen kan worden opgetreden. Tegen
zulk een aanvulling hebben we. als bekend,
in beginsel geen bezwaar, mits maar de
persvrijheid intact gelaten wordt. Inderdaad
mag, zooals de Minister opmerkte, met het
badwater niet tevens het kind worden weg
geworpen, en zoo vanwege het optreden van
extremistische stroomingen de vrijheid van
meeningsuiting bedenkelijk in omvang
afnemen, zou dat een niet alleen te
groote, maar bovendien zeer te betreuren
eere zijn. Ook hier komt het vooral aan op
het zedelijk volksbewustzijn.
BATAVIA, 10 Maart (Aneta). De gouver
neur-generaal berichtte telegrafisch aan den
gouverneur van Solo, dat Pangeran Han-
gabehi door de regeering is bestemd om
den Soesoehoenan op te volgen.
In verband hiermede is de gouverneur
gemachtigd om onderhandelingen te ope
nen over een nieuw politiek contract Ver
wacht kan worden dat de beginselen van
het contract door den aanstaanden vorst,
die den titel van Zijne Hoogheid zal dra
gen, zullen worden onderschreven. Hier
aan kan nog worden toegevoegd, dat de
installatie ongeveer in Mei zal geschieden.
Pokken op Duitsch
passagiersschip
ROTTERDAM, 10 Maart. Aan boord varj
de „Gtneisenaiu", van den Norddeutscheni
Lloyd, die te middernacht, komende van
Japan, te Rotterdam is binnengekomen»
heeft zidh een geval van pokken voorge-
daan onder de bemanning. De hofmeester,
bij wien pokken werden geconstateerd, is tei
Genua van boord gegaan. Bemanning en
passagiers zijn daarop ingeënt
Toen het schip te Rotterdam in de Mer-
wehaven arriveerde, heeft de G.G.D. quaran-»
tainc-maatregelen getroffen. Voor zoover:
noodig zijn leden van de bemanning en pas
sagiers heringeënt terwijl de haven arbeid
ders, die aan boord moesten werken, werden
ingeënt Dit geschiedde met 94 man.
De politie houdt toezicht, dat niemand het
sdhip betreedt, tenzij met een door den
G.G.D. afgegeven bewij6. Zij die ingeënt zijn;
mogen wel het schip verlaten.
Ook te Southampton, de laatste haven»
welke het schip aandeed, waren quarantaine»
maatregelen getroffen.
Werklooze schoot op een agent
AMSTERDAM, 10 Maart. De rechtbank
veroordeelde een werklooze, die op 22 Sept,
op den N.Z. Voorburgwal op een agent van
politie heeft gesohoten tot vier jaar gevan
genisstraf met aftrek van de voorloopigo
hechtenis. Het O.M. had twee en een halt
jaar geëischt,
Verd. stond voor het tijdingbord van een
courant te debatteeren, toen een agent hem
aanmaande om door te loopen. Hij gaf aan!
dit bevel geen gehoor, doch hij trok een'
revolver en loste een schot in de richting
van den agent, dat echter geen doel troL
Vluchtende probeerde hij nog tweemaal te
schieten, doch het wapen weigerde. Hij kon!
toen worden overmeesterd en gearresteerd»
niet alleen PLICHT tegenover de gemeenschap
maar een NATIONAAL BELANG!
GOALPARA -THEE
in gesoldeerde lood-verpakking alsmede in de 3. en 5-ponds origineele
ondernemings-kistjes blijft jaren üoudbaar, derhalve:-
HET BESTE gepaard aan HET ZEKERSTE!
Indien bij Uw winkelier niet verkrijgbaar, wende U zich rechtstreeks
tot de Importeur:
SWEERS HANDEL MIJ.Heerengracht 451, AMSTERDAM-C
„Lichte kost jongen, lichte kost, zeer licht brood. Och
kind, dat je nog eens mocht komen te verstaan, wat het
zeggen wil tot den Heere te roepen, te kermen uit de diepte.
In m ij n jonge jaren leerde ik, dat de weg nauw is, die ten
leven leidt en daar heb ik mij altijd aan gehouden. Tegen
woordig wil men daar niet meer van weten, maar dat ge
slacht zal bedrogen uitkomen. Ik heb je gewaarschuwd mijn
jongen. Daar moet veel strijds gestreden zijn, daar moet veel
- leeds geleden zijn, een nauwe weg betreden zijn en veel
gebeds gebeden zijn, zoo zal 't hierna in vrede zijn. Zoo
leerde ik het en mijn dagelijksche bede is, dat jij dat ook
nog eens mag komen te verstaan. Van jongsaf heb ik je in de
waarheid trachten op te brengen, maar veel vat hebben mijn
woorden nog niet op je gehad. Mijn woorden zijn ook maar
menschenwoorden. Maar denk toch niet, dat je er bent,
Adriaan."
Adriaan geeft het maar weer op. 't Zijn toch vruchtelooze
öesprekken ^et vader, altijd weer opnieuw. O, als hij zijn zin
kreeg» nu, dan werden al de boeken van die zoogenaamde
oude schrijvers verzameld tot een auto-da-fé en van over
heidswege zou den verkondigers van een verminkt evangelie
de mond gestopt worden.
Omdat dit toch niet gebeurt, denkt Adriaan zich den gang
van zaken niet in zijn consequenties in- Met principes heeft
zijn verzuchting ook niets te maken. Hij zou zich heftig ver
zetten, tegen een inlijving bij de Spaansche inquisitie, 't Is
niet meer dan een losse, invallende gedachte, gelijk aan den
grilligen loop van een bliksemstraal, die de aarde zoekt,
waar hij zich ontlasten en rusten kan.
Met dit al is het Adriaan nog steeds niet duidelijk, of ex
verband bestaat tusschen het legaat van juffrouw Koning en
vaders inzinking. Hij veronderstelt van wèl en durft er
daarom juist voor een tweede maal niet over te beginnen.
Het geld zal hij apart houden. Mocht de zaak hem later nog
eens duidelijk worden, dan kan hij altijd nog zien, wat hij
met het sommetje doet.
Intusschen herinnert het gebeurde met vader hem wel heel
sterk aan Sanders waarschuwing: menschen op dien leeftijd
kunnen soms ineens een knak krijgen. Dan ben je gebonden
voor je leven wellicht. Die tijd is dan nu gekomen, en daar
mee de verplichting voor hem, als eenigen zoon, zijn lot
definitief te aanvaarden.
Meermalen denkt Adriaan erover, of het nu langzamer
hand geen tijd voor hem wordt, om ernstiq naar een vrouw
te gaan uitzien.
Niet dat hij zoo sterk naar het huwelijk verlangt, doch
allereerst uit een praktisch oogpunt. Ditje wordt ook oud. en
aanspraak heeft hij aan haar niet. Het heeft nooit erg ge
boterd tusschen hem en haar. Hoe hij ten opzichte van haar
handelen moet, als hij nog eens tot een trouwdag komt, weet
hij ook niet. Een jonge vrouw zal ex, naar hij veronderstelt,
wel niet veel lust in hebben om mèt een man tevens een
zwaarmoedigen, ziekelijken schoonvader èn een bedillerige
oude dienstbode te trouwen. Alles bij elkaar genomen, kan
hij zichzelf geen erg aantrekkelijke partij vinden voor een
gezonde jonge vrouw. En een die tien jaren te oud is voor
haar werkelijken leeftijd, als het meisje Olivier, of een zeurtje
als Jetta Halbertsma, d i e moet h ij niet. Deborah Olivier
gaat trouwens met Leen van Berckel
Of had hij eerder moeten doortasten? Dat plan van Sander
was op stuk van zaken nog zoo gek niet. En, afgezien van
de beletselen in verband met vader en de zaak, niet onbe
reikbaar ook.
Doch Schwamm darüber, dat is voorbij. Niet meer aan
denken
Sander heeft intusschen een benoeming gekregen in
Utrecht, een baan, waarop hij kan trouwen. Adriaan heeft
nog een enkelen brief van hem ontvangen, dien hij ook be
antwoord heeft. Daar zal het voorloopig wel bij blijven
Sander heeft het druk gekregen: voortgezette akte-studie.
zich inwerken op de nieuwe school, veel correctieen
trouwenbovendien is hij het vegetarisme aan het be-
studeeren, zijn meisje voelt daar veel voor
Sander zal zijn vriendschap met Adriaan niet vergeten,
integendeel, de aangename herinnering daaraan in zijn hart
bewaren, tot in zijn ouderdom, het was geen onaardige tijd;
hij heeft in Waterdam veel geleerd, zonder de aanbeveling
van Brinkman, die een goeden naam heeft in de onderwijs
wereld. had hij die betrekking in Utrecht nooit gekregen
over het geheel genomen een interessante periode van zijn
bewogen leven, waaraan een andere is vooraf gegaan en
waarop straks een nieuwe zal volgendie op haar beurt
weer verdrongen zal worden door nóg nieuwere.
Ook meester Brinkman zal binnen afzienbaren tijd uit
Waterdam verdwijnen. Hij wordt schoolhoofd in den Haag.
en meteen leeraar aan de Normaallessen.
Dat is een flinke promotie, en zoo zonder dat hij er een
hand naar uitgestoken heeft. Het is hem als het ware aan
geboden. Hij heeft toen gedacht: dat mocht hij niet afslaan.
Zijn kinderen, die hij anders noodwendig voor hun studie
naar een der groote steden had moeten zenden, kan hij nü
bij zich houden. Aan den anderen kant spijt het hem ook
weer. Hij laat in Waterdam veel achter, jaren achtereen
heeft hij niet anders gedacht, of hij zou hier zijn pensioen
halen. Doch zoo ziet men al weer: de mensch wikt. maar God
beschikt. Het loopt einders en beter wellicht. Voor zijn vrouw
is de aanstelling een ware uitkomst, zij heeft nooit in Water
dam kunnen aarden.
H ij zal zich zien te troosten met de gedachte, dat zijn
taak in Waterdam is afgeloopen. Hij heeft de Waterdam
mers wakker mogen schudden- En al is alles nog lang niet
zoo het wezen kan en moet, er is nu toch heel wat Christe
lijke actie. Onder de jongere mannen zijn nu ook voldoende
krachten, om wat h ij heeft mogen planten verder nat te
maken. Hij twijfelt er niet aan of de Heere zal on Zijn tijd.
den vollen wasdom geven Het is zeker juist h- qoed, dat
hij op dit oogenblik uit den gezichtskring der WafTHammers
verdwijnen gaat. Het vereenigingsleven moet niet te veel
gebonden zijn aan bepaalde personen. Dat leidt op den duur
tot versteening. De Heere is niet aan menschen gebonden:
de lichtingen volgen elkander op. doch het regiment blijft...
Wordt vervolgd
