OLIJFOLIE
is
De Rijksdaalder jubileert
NORTH CTATE I
WERK
vad
DINSDAG 28 FEBRUARI 1939
TWEEDE BEAD PAG. 5
ONVOLDOENDE
WAAKZAAMHEID
Een persbericht meldde ons gisteren, dat
de studentengroepen uit het comité van
waakzaamheid (tegen fascisme en nationaal-
socialisme) Zaterdag en Zondag een stu
dieconferentie op Woudschoten hebben ge
houden. Er waren 170 deelnemers en man
nen als Prof. Kohnstamm, Dr Jan Romein,
Prof. Van Gelderen en Dr Menno ter Braak
hebben het woord gevoerd.
Uit deze opsomming blijkt reeds voldoende,
dat de vrijzinnigheid de leiding had. En
daarom verbaast het ons te moeten lezen,
dat studenten van alle Nederlandsche uni
versiteiten en hoogescholen aanwezig waren.
Ons dunkt zoo, dat er wel studenten zijn,
die er bezwaar tegen hebben op deze wijze
iden Zondag te vieren.
Trouwens, onwillekeurig vraagt men zich
«af of studenten dermate gebonden zijn, dat
men den Zondag voor de conferentie noodig
had.
In elk geval toont het comité onvoldoende
Waakzaamheid, waar het de bescherming der
Zondagsrust betreft.
IN HET ZONNIGE LAND
De voorstanders der koopkrachttheorie
hebben zich als bijna laatste reduit terug
getrokken op het roode Noorden, speciaal
pp het zonnige Zweden. Sinds éenige jaren
geven sociaal-democraten daar leiding aan
de regeering en onze roode pers wordt niet
moede de voortreffelijkheid van dit bestuur
te bezingen. Dat Zweden dun bevolkt is en
rijke winsten uit zijn mijnen, die de oor
logsindustrie voeden, trekt, blijft bij voor
keur onbesproken.
Maar dan plotseling komt er een artikel
luit de lucht vallen met de mededeeling:
„het kan voorkomen, dat welwillende toe
risten (en journalisten, zouden wij er aan
toevoegen) in hun land teruggekeerd, een
al te zonnig beeld geven van een overigens
inderdaad, figuurlijk gesproken, zonnig
land, waar evenwel de schaduwen ook niet
ontbreken."
Natuurlijk is dit de schuld van vorige
regeeringen, die de tegenwoordige opge
scheept hebben met achterlijke toestanden;
b.v. in het zonnige land is een groot tekort
aan zonnige woningen. Een groot deel der
arbeidersbevolking, vooral op het platte
land, maar toch ook in de steden, woont in
krotten. Men heeft er onlangs niet minder
idan 300.000 geteld en thans, zoo vertelt do
roode pers in Nederland, wekt het Zweed-
Ische woningvraagstuk veel beroering.
De oorzaak daarvan ligt vooral in een
hoek van den schrijver Nordstrom, ge
titeld Lort-„Sverige", wat zooveel wil zeg
gen als „Rommel-Zweden". De auteur ver
klaart, dat een vierde deel van het volk
.Jeeft en vooral sterft in krotten. Hij betoog
Ide, dat thans nog de helft van de Stock-
holmsche bevolking in woningen leeft, be
staande uit één kamer en een. keuken, of,
érger nog, alleen maar uit één kamer. Er
zijn één-kamerwoningen, waar gezinnen
leven van drie volwassenen en vier kinde
ren.
Men realiseere zich deze dingen even. In
éen land, waarin toch zeker nog een mil-
lioen menschen minder woont dan hier,
heeft men naar ruwe schatting 300.000 krot
woningen, dat is 4 keer zoo veel als hier.
De helft van de bevolking der hoofdstad
leeft in één-kamenvoningen.
En is er kans op verbetering in de naaste
toekomst? Wat onze roode pers, die nog
«lag uit dag in de loftrompet over het land
Zonder werkloosheid steekt, daarover ver
telt, klinkt ongelooflijk. In Stockholm, zoo
lezen wij, „telt men 43.000 gezinnen, wier
gezinsinkomsten slechts ongeveer 3000 kro
nen bedragen. Wanneer men weet, dat
hieuwe woningen, bestaande uit een kamer
én een keuken, 1200 tot 1500 kronen per
Jaar aan huur doen en twee-kamerwonin
gen 1700 tot 2000 kronen, dan begrijpt men,
met welke moeilijkheden deze gezinnen
hebben te worstelen bij de oplossing van
hun woonvraagstuk."
Zijn deze cijfers juist, dan beteekent dit,
Bat tegenover een gezinsinkomen van circa
[f 27.'per week, een huishuur van resp.
13.50 tot 18.zou moeten staan om zeer
bescheiden te wonen. Achttien gulden per
Rveelc voor een twee-kamerwoning, het kan
haast niet waar zijn.
Doch waarom zou men overdrijven ten
sinds eeuwen
het leste, "natuiüilijk&
Schjomheukmiddel
EEN VERRASSING VOOR DE KINDEREN.
Wij hebben voor de kinderen 6 prachtige uitknip-
kaarten van Sneeuwwitje, den Prins en de 7 dwergen
totaal 32 figuren), speciaal ge-
teekend door Walt Disney
Palmolive, uitgegevt
De koninginnen
van' t oude Egyp
te wisten reeds>
hoe de teint der
jeugd te behou
den: namelijk
met olijfolie!
De zeden en gewoonten veranderen
en ook de schoonheids-methoden-,
maar olijfolie als schoonheids
middel voor de vrouw is nog steeds
onovertroffen. Volg daarom ook
een schoonheids-behandeling met
Palmolive, de olijfolie-zeep.
Moeders, bedenkt dat de verzorging van de
huid van Uw kinderen in hun jeugd een
beslissende invloed heeft op hun teint.
Palmolive, de olijfolie-zeep werd gekozen
voor de zoo gevoelige huid van de Vrjfling
Dionne. Volg dit voorbeeld! Gebruik
Palmolive Zeep ook voor Uw kinderen.
Honderd jaar in circulatie
UTRECHT, 28 Febr. Op 26 Fe
bruari was het honderd jaar geleden
dat er bij de Tweede Kamer een
wetsontwerp werd ingediend tot
wijziging van de Muntwet. Een
maand later verscheen: de r ij k s-
daalder, de „riks", de „knaak".
Het „achterwiel" jubileert dus in
Maart aanstaande en het is wel
aardig om bij dit overigens materia
listische jubileum eens even stil te
staan.
Het is een feest van bijzondere
beteekenis omdat de riks er bij ons
volk toch altijd goed is ingegaan en
een nationaal betaalmiddel is geble
ken dat buitengewoon goed „rolt".
De voorgeschiedenis
Den 22sten Maart 1839 werd de wet tot
regeling van het Muntwezen (van 1816) ge
wijzigd. Art. 2 van deze nieuwe muntwet
luidde:
„Inplaats ,van den driegulden zullen voor
taan als veelvoud van den gulden worden
gemunt zilveren standpenningen ter waarde
van twee en een halven gulden welke be
halve dé hieruit voortvloeiende verandering
in de aanduiding der geldwaarde (f 2.50)
overigens voor zooveel den beeldenaar be
treft, zullen worden geslagen naar de be
palingen ten aanzien van den driegulden
bestaande".
Tot 1012 zijn er totaal voor 346.318.225
rijksdaalders geslagen. In 1982 werden er
100.000 geslagen met het jaartal 1898 en met
de beeltenis van H.M. de Koningin Wilhel-
mina.
Na de wetgeving van 1919 waarbij het zil
vergehalte werd verlaagd zijn er nog geslagen
tot op heden 36.400.000 stuks, in totaal dus
voor f 91.000.000.
In 1912 werd de voorraad rijksdaalders
aanzienlijk minder. Men had op de Rijks
Munt voordien, zooals de bedragen hierboven
duidelijk aangeven, 'ontzaglijk veel rijksdaal
ders vervaardigd. Millioenen verhuisden dan
ook naar de Munt om tot andere speciesoor
ten te worden vermunt.
Het vermunten ging zoo snel dat men spoe-
die begon in te zien dat voorzichtigheid ge
boden was anders geraakte de voorraad
riksen weer op. In 1912 kwam dan ook de
wijziging in de Muntwet, dat munten ook uit
ander zilver, dan uit rijksdaalders, vervaar
digd mochten worden.
De circulatie
Momenteel zijn in ons land nog alleen de
rijksdaalders in circulatie welke geslagen
zijn na 1912. De rijksdaalders met de jonge
beeltenis van de Koningin (1902) en die met
de beeltenis van de Koningen Willem I, II
en III, zijn alle uit de circulatie genomen.
nadeele van een land, waarvan men zoo
gaarne een zonnig beeld vertoont? Vast
staat, dat de arbeiders op geen stukken na
een behoorlijke woning kunnen betalen.
Het arbeidende volk leeft en sterft in krot
ten in dit zonnige land, waaraan Neder
land een voorbeeld moet nemen
In de oorlogsjaren 19141918 hebben wij
nog de zilverbons gehad. Deze papieren rijks
daalder was slechts een noodbetaalonaddel en
kon nooit zulk een groote waardeering vinden
als de zilveren rijksdaalder die toen reeds
meer dan 80 jaar „aan het rollen
Het aanbrengen van randschriften is van
veel ouderen datum dan de rijksdaalder.
Een bijzonderheid is ook dat het ingedrukte
randschrift zooals wij dat kennen zeer weinig
gevonden vond. Meestal vindt men in hel
buitenland munten met opgedrukte rand
schriften.
In de jaren 1870 tot 1874 werden er zeer
veel rijksdaalders geslagen, veel meer dan
voor de circulatie noodig was. In de kelders
van de Nederl Bank hebben langen tijd
enorme hoeveelheden rijksdaalders opgesla
gen gelegen. Bepaald werd dat wanneer
nieuwe zilveren pasmunt noodig was, deze
verkregen kon worden door versmelting
rijksdaalders.
De Rijksdaalder, de eenige munt in
land welke met het praedicaat „rijks" gesierd
is en in den volksmond met den meer huise-
lijken naam „riks", „knaak" of „achterwiel"
wordt genoemd is een eeuw aan het rollen.
Wij twijfelen niet of de Riks zal nog langen
tijd meegaan. De „jubilaris" maakt het nog
uitstekend en het heeft hem
„belangstelling" ontbroken.
De zetelverdeeling
Een rectificatie
In ons artikel van gisteren over de
deeling der raadzetels is een correctiefout
ingeslopen. In de tweede kolom wordt iets
gezegd over de toepassing van het stelsel
der grootste gemiddelden. Daar staat thans:
Dat werkt aldus: wij schrijven onder
elkaar op alle partijen, die één of meer
zetels verworven hebben, daarachter het
aantal zetels en het aantal stemmen.
We kunnen nu uitrekenen hoeveel stem
men iedere partij per zetel betaald heeft.
We geven nu partij voor partij er in ge
dachten nog een zetel bij en berekenen
dan wat elke zetel kost. De partij of de
partijen die dan per zetel het aantal
stemmen zou hebben, krijgt er een zetel bij.
Het is duidelijk, dat het slot moet luiden:
„De partij of de partijen, die dan per zetel
het grootste aantal stemmen zou hebben,
krijgt er een zetel bij.
Zesjarig jongetje door auto gedood
KAATSHEUVEL, 28 Febr. Gistermid
dag liep het 6-jarig zoontje van de weduwe
Molens]ootMoreval in de Gasthuisstraat
alhier onverwachts den rijweg op, om een
wegrol lenden bal te pakken. Op hetzelfde
oogenblik naderde een autobestelwagen van
den borstelhandel Vermunt uit Roosendaal.
Ondanks krachtic remmen kon de bestuur
der een aanrijding niet meer voorkomen.
De jongen kreeg een ernstige sohedelbasis-
fractuur, waaraan hij enkele uren na het
ongeluk bezweek.
OP ZEE IN HET RUIM GEVALLEN
ANTWERPEN, 28 Februari. De opva
rende W. Groen uit Egmond aan Zee van
het stoomschip „Baarn", tóebehoorende aan
de K.N.S.M. is op zee in het ruim gevallen
en op zijm hoofd terecht gekomen. De
„Baarn" is direct naar Antwerpen opge-
stoomd. G. is in een ziekenhuis te Antwer
pen opgenomen, Zijn toestand is zorgwek
kend.
H.K.H. Prinses
Juliana en Z.K.
HPrins Bern-
hard onder de
toeschouwers
van den te Grin
delwald gehou
den gecostumeer
den optocht. De
Prins filmde me
nig aardig ta-
freeltje.
Doodelijke aanrijding te Blokker Jongen onder tractor gekomen
BLOKKER (Nhd.), 28 Febr. Gister
avond om kwart voor zeven is op den Blok
dijk alhier, de 67-jarige heer Van der Laan,
die naast zijn met paard bespannen bak
kerskar stond, door een passeerende auto
aangereden, waarbij hij vrijwel op slag
werd gedood Het zwaar verminkte lijk is
naar het St. Jansgasthuis te Hoorn overge
bracht.
De heer Van der Laan was de eerste wet
houder der gemeente Blokker en Kerkmees
ter van de parochie Ooster-Blokker. Voorts
vervulde hij nog tal van andere functies op
maatschappelijk en kerkelijk gebied.
AMSTERDAM, 28 Febr. Op een oogen
blik dat het verkeer voor het stopteeken op
den N. Z. Voorburgwal ter hoogte van het
Hoofd-Postkantoor moest stoppen, hield
gistermiddag een jeugdige wielrijder, die
niet wilde afstappen, zich vast aan den zij
kant ran een tractor.
Toen de vrachtwagen zich weer in be
weging zette, viel de jongen door den
schok waarmede de wagen naar voren
schoot van zijn fiets en kwam onder het
achterwiel van den tractor terecht. Het wiel
ging den jongen over den buik. Het slacht
offer is met ernstige inwendige kneuzingen
naar het Binnen Gasthuis vervoerd, waar
h»ij in zorgwekkenden toestand is opgeno-
1 1 AMERICAN */CIOARETTE$L J
Het werk van
„Nederlands Volkskracht"
Eerste „Schipperskamp" geopend
AMSTERDAM, 28 Febr. Gistermid
dag is het eerste „Schipperskamp" van
de stichting „Nederlands Volkskraoht",
dat gevestigd is aan boord van het op
leidingsschip „Koningin Wilihelmina"
van het onderwijsfonds voor de scheep
vaart te Amsterdam, in tegenwoordig
heid van vele belangstellenden officieel
geopend.
Namens het bestuur van de Stichting
heeft de heer J. C. G. Nieuwenihuys de aan
wezigen begroet en er zijn groote voldoe
ning over uitgesproken, dat het mogelijk is
gebleken zoo spoedig na de oprichting van
de stichting „Nederlands Volkskracht" dit
eerste schipperskamp te openen. Vier en
twintig 5thippersszoons tusschen 16 en 24
jaar zullen een half jaar in dit kamp ver
blijven, waarna opnieuw eenzelfde aantal
jongens geplaatst kan worden.
De directeur van Sociale Jeugdzorg, dot
heer G. W. F. van Hoeven, heeft vervol
gens namens den Minister van Sociale Za
ken met een korte rede het Schipperskamp
officieel geopend.
Onder het zingen van het Wilhelmus
werd daarna de driekleur op het kamp ge-
heschen.
Verkouden - Grieperig B
D Dan Dam po inwrijven en diep inademend
Pot 50, Doos JO CU BS Apoth. en DrogijtetJ
ampo lucht op en geneest^
(ReclJl
Het verblijf van het Prinsen
lijk gezin te Grindelwald.
Vol belangstelling volgt
Prinses Beatrix in den kin
derwagen gezeten, alles, wat
rondom haar gebeurt.
Nieuwe burgemeester
van Blokzijl
De heer W. H. van der Berg benoemd
Tot burgemeester van B 1 o k z ij 1 is be
noemd de heer W. H. van den Berg,
die thans secretaris-ontvanger van die ge
meente is.
De heer Van den Berg is op 3 Mei 1900
te Zwartsluis geboren. Sedert 1 Februari
1925 is hij werkzaam te Blokzijl. Voordien
was hij verbonden aan de secretarieën van
Zwartsluis, Diepenveen en Westerbork.
De nieuwe burgemeester is lid van de
Geref. Kerk en van de A. R. Partij.
In Blokzijl vervult hij verschillende func
ties. 1-Iij is o.a. voorzitter der A R. kiesver-
©eniging, bestuurslid der Ghr. Sohool, secre
taris van verschillende gemeentelijke com
missie, als commissie tot wering van sohool
verzuim, ambtenarenreglement, monumen
tencommissie; secretaris der vereenging
voor ziekenhuisverpleging en van do Oran-
jeverecniging; voorzitter van het streek-
verband OverijsselNoord-Gelderland van
de bij de Landelijke Federatie aangesloten
vereenigingen voor ziekenhuisverpleging;
ssccretasis-ipenmingmecster van „Woning
stichting", en Consul van den A.N.W.B.
De heer van Bönninghausen
richt zich tot de Koningin
Jhr. Van Bönninghausen, wien met in
gang van 1 Maart a.s. ontslag is verleend
als burg»meester van Ootmarsum, heeft
volgens een bericht in het „H.bld." een
adres aan H.M. de Koningin gericht, waar
in hij om een audiëntie bij H. M. verzoekt.
Adressant zegt o.m. het slachtoffer te zijn
geworden van laaghartige intriges, ge
paard gaande met politieke wraakneming.
Elke gelegenheid tot behoorlijk verweer
zou hem zijn ontnomen. Hij verzoekt daar
om aan H.M. om persoonlijk het hem ge
dane onrecht uiteen te mogen zetten. Te
vens zond hij een adres, waarbij hij sollici
teert naar de thans vaceerende betrekkin;
van burgemeester van Ootmarsum, ten ein
de eerherstel te kunnen verkrijgen.
De Indische zedenaffaire
BATAVIA. 28 Febr. (Aneta). De behande
ling van een zaak door den raad van jus
titie tegen een Europeaan is tot nader order
uitgesteld.
De raad van justitie te Mcdan veroor
deelde een Europeaan tot 1 jaar en zes
maanden gevangenisstraf, met aftrek van
preventipf. Tevens werd de behandeling
aangevangen van de zaak tegen een ande
ren Europeaan.
De landraad van Tjiandjoer veroordeel
de twee inheemsche beklaagden tot resp. 15
en 21 maanden gevangenisstraf,
Tegen stilstaanden vrachtwagen
gereden
BEEK (L), 28 Febr. Gisteravond om
streeks half acht reed een auto, bestuurd
door den heer E. E. Hustin, Belgisch con
sul te Maastricht, op den Rijksweg onder
de gemeente Beek, met flinke vaart tegen
een aldaar stilstaanden vraohtwagen, ge
laden met grint
De botsing was zoo hevig, dat de aanrij
dende wagen geheel werd ingedrukt. De
heer H. werd ernstig gewond, vooral aan
het gelaat en is, nadat een dokter het eer-
ste verband had gelegd, naar het zieken
huis Calvariënberg te Maastricht overge
bracht
Beleediging van Minister Colijn
's-GRAVENHAGE, 28 Febr. Op 26 Januari
heeft Arnold M e ij e r, leider van „Zwart
Front", op een vergadering van deze partij
te Vaals zich belcedigend uitgelaten over
den minister-president, dr II. Colijn. De
Maastrichtschc rechtbank veroordeelde
Meijer tot veertien dagen gevangenisstraf,
een straf, welke ook het Bossche hof in
hooger beroep, zij het dan op andere gron
den, oplegde.
In cassatie werd het arrest van dit hof
vernietigd en de zaak verwezen naar het
gerechtshof te 's-Gravenhage. voor welk
college de zaak gisteren diende.
Arnold Meijer ontkende de woorden,
als zij hem waren ten laste gelegd, te heb
ben gebezigd. Wel woorden van ongeveer
gelijken inhoud, doch het kwam volgens
hem juist op iedere fijne nuance aan.
Een wachtmeester van de marechaussee,
als getuige gehoord, verklaarde evenwel,
dat hij de betreffende woorden letterlijk
had gehoord. Hij was speciaal aangesteld
om op de uitlatingen van den spreker van
dien avond te letten en had de betreffende
passage dadelijk genoteerd.
„U mag wel wat ooi-zichtiger zijn in uw
uitlatingen", zeide de president, mr van
Romondt tot verdachte, „u bent al vier
maal wegens beleediging en smaadschrift
veroordeeld." De advocaat-generaal, mr J.
H. Polman, achtte de beleediging bewezen
en vorderde opnieuw veroordeeling
verdachte tot een gevangenisstraf van
veertien dagen.
Uitspraak 13 Maart
Koninklijk bezoek aan de
hoofdstad
Naar verluidt, zou H. M. de Koningin
het voornemen hebben in Mei a.s. het
jaarlijksch bezoek aan de hoofdstad te
brengen.
Heistelling stortte in elkaar
In de gemeente Diemen is vorige weelw
een ernstig ongeval gebeurd, waarhij een
doode te betreuren viel. De N.V. Aanne
mingsmaatschappij v. L. Smeulers te s-'Gra-
venhage is daar ter plaatse grondwerken
aan het uitvoeren. Juist toen de 48-jarige
hoofduitvoerder van de N.V., de heer B,
van Elzelingen, ter plaatse was om
de loonen ter uitbetaling aan de uitvoerders
te overhandigen, bezweek de heistelling Al
len, die in de. buurt waren, wisten zich in!
veiligheid te stellen, doch de heer Van Elze
lingen, die slechts een paar minuten tep
plaatse was, werd getroffen en verpletterd,
(Verbeterd bericht.)]
NIEUW GYMNASIUM TE ALKMAAR
B. en W. van Alkmaar hebben ten
gemeentehuize aanbesteed het bouwen van
een nieuw gymnasium met concierge-
gebouw te Alkmaar. Ingekomen waren 74
geldige biljetten. Laagste inschrijver H,
van der Vlies te Amsterdam voor 191.000,
WEGVAK STOMPWIJK-ZOETERWOUDE
Ged. Staten van Z.-Holland hebben aan
besteed het verbeteren van een gedeelte
van den weg Zoetermeer-Leiden (wogvak
S t o m p w ij k-Z oeterwoude), bestaan de
in het maken van een nieuw en het ver-
breeden van het bestaande wcglicliaam, het
aanbrengen van ten klinkerbestrating, het
graven van slooten en het verrichten \an
bijbehoorende en bijkomende werken in do
gemeenten Leidschcndam en Zoeterwoude,
bestek no. 3 van 1939. De laagste inschrij
ving was van S. van 't Verlaat en Co. io
Zeist voor 68470.—.
