Krachtige hand beheert onze defensie s ('f DONDERDAG 23 FEBRUARI 1939 TWEEDE BLAD PAG. J Eerste Kamer-Camera Knmt tnrh pon rpnfrsal klaar zij"' iets waarbij Minister van Dijk l\omt er xocn een ceniraai zich in zjjn beantWoording geheel aansloot. B„A|J L:; I O De heei' Briët vestigde in het bijzonder de Vliegveld DIJ Leiderdorp aandacht op het groote belang van water vliegtuigen "voor Indië. Evenals de heer van Rappard den vori- gen dag, tezamen met Prof. van Embden, had gedaan, heeft gister de heer van der Bilt (s.d.) opnieuw het pleit gevoerd voor de positie der gepensioneerde militairen van vóór 1909 en hun weduwen. De Minis ter merkte bij zijn beantwoording op, dat deze kwestie reeds meermalen is te berde gebracht en dat hij ook ditmaal geen nieu we perspectieven openen kon. De lieer van Vessem (N.S.B.) heelt tegen het einde van de morgenvergadering liet zijne gezegd over wat hij noemde de „afbraak van de weermacht", uit reactie waartegen de N.S.B. zou zijn opgekomen. Hij protesteerde ertegen, dat slechts van de weermacht worden uitgesloten degenen, die tot de N.S.B. behooren, en niet degenen, die tot de S.D.A.P. behooren. Dit kwam, meen de hij, omdat de ideologie van de N.S.B. aan de regeering niet welgevallig is. Voorts betoogde hij, dat hij zijn stem zou doen hooren, telkens wanneer hij van oordeel was, dat de regeering in eenig opzicht de neutraliteitspolitiek prijsgaf. Dit laatste naar aanleiding van de critiek, welke ge leverd werd op de bepaald getinte vragen, gesteld door den heer van Vessem naar aanleiding van de in Engeland gedane uit spraken. De Minister heeft in klare woorden tegenover 't holle betoog van den N.S.B.-er uiteengezet, dat het bij de vraag, of N.S.B.- lcden van het officiercorps moeten worden uitgesloten, gaat over de opperleiding van het leger en over de hand, waarin deze moet rusten. Er zijn officieren geweest, aangesloten bij de N.S.B., die deze verkla ring niet op bevredigende wijze konden af leggen. En voorts, aldus Minister van Dijk, zijn door de N.S.B. inzake onze landspolitiek inderdaad indrukken gewekt, welke niet in het belang zijn van ons land. Welnu, dc heer van Vessem moge bedenken, dat de Minister het vorig jaar reeds heeft gezegd hetgeen hij thans in het antwoord op de schriftelijke vragen van den heer van Ves sem heeft uiteengezet. Terecht was de Mi nister gegriefd over het geringe vertrou wen, dat uit het stellen van de vragen bleek. Zijn betoog heeft de Minister aangevan gen .met woorden van dank voor de betoon de erkentelijkheid jegens zijn beleid, van dank ook voor de critiek, voorzoover deze nuttig was. De landsverdediging ondervond bij deze begrootingsbehandeling warme be langstelling, en zulks verheugde den be windsman. Nog een viertal sprekers ging giste ren aan den Minister van Defensie vooraf. Daarop heeft de bewindsman in krachtige taal zijn beleid verdedigd, waarna zijn begrooting werd aanvaard, slechts met de stem van den heer van Embden (v.d.) tegen. De heer d,e Savornin Lo liman (c.h.) heeft eerst inzake de legerpredikanten he standpunt verdedigd, hetwelk in de Twee de Kamer was ingenomen door den A.R. .afgevaardigde Ds van der Zaal. Vat de M: nister de taak van den legerpredikant niet te eng op, zoo vroeg Prof. Lohman, als de legerpredikant niet dan een bemiddelende functie verkrijgt tusschen kerk en lcgei autoriteiten? Moet de legerpredikant niet .veeleer de vaderlijke vriend van den mili cien zijn? Ook volgens den heer Briët (a.r.) staat de Minister te afwijzend en te doctrii tegenover uitbreiding van het aantal leger predikanten. Naast de kerk, aldus deze spreker, heeft de regeering hier een taak. Deze laatste wordt door de regeering te zeer als subsidiair gezien. De huidige r< ling is, getuige ook het adres van de syno dale commissie der Ned. Herv. Kerk, niet voldoende. Bovendien moeten legerpredi kanten leiding geven en het moreel van de troepen bevorderen. De Minister, aldus de heer Briët, zou in gebreke blijven, zoo hij niet meer legerpredikanten benoemde, dan er op het oogenblik zijn. Minister van Dijk ontkende in zijn antwoord, dat de regeering haar taak dezen te eng zou zien. Practisch achtte hij het echter uitgesloten, dat de legerpredi kant de vaderlijke vriend van den milicien kan zijn. Inmiddels heeft hij een brief ge zonden aan de synodale commissie van de Ned. Herv. Kerk waarin hij een voordracht vraagt ter vervulling van de opengevallen plaats. Prof. Lohman kon zich met het defen siebeleid gaarne vereenigen. Het defensie- belang draagt een uniek karakter, hetgeen niet zeggen wil, dat het standpunt van den Minister iets met militarisme te maken zou hebben. Het is trouwens terecht, dat de heer Wiardi Beekman in zijn rede van den Vorigen dag een dergelijk verwijt niet tol de regeering heeft gericht. Uit het uniek karakter van het defensiebelang vloeien enkele gevolgen voort Het heeft vooral be- teekenis voor de toekomst Volgens Prof. Lohman slinkt hierbij dan ook het bezwaar dat in het algemeen tegen leeningen be staat, leeningen, waaronder in het alge meen juist het nageslacht gebukt gaat. Niet vergeten mag worden, dat, naar de heer Lohman met cijfers aantoonde, in ver schillende andere eenigszins gelijkwaardige landen als Zweden en Zwitserland, per hoofd meer aan de landsverdediging wordt .Uitgegeven dan bij ons. Deze spreker begreep ten volle, dat er te gen den twee-jarigen dienstplicht, als voor- festeld door den heer van Rappard, groote inancieele bezwaren bestaan de Minis ter becijferde dit in zijn antwoord op 150 millioen per jaar al zullen er in de toekomst misschien stappen in deze richting gedaan moeten worden, maar wel meende hij, dat de grensbeveiliging niet geheel en al bevredigt. Hierbij worden niet het minst oudere lichtingen gebruikt, maar deze zijn niet meer voldoende ge oefend. Bestaat voor deze menschen de mo gelijkheid van bij-oefenen? En is de tijd voor herhalingsoefening, in de Dienstplicht wet gegeven, wel bevredigend? De heer Lohman gaf in overweging, den gezamen- lijken termijn hiervan van 40 op 60 dagen fe brengen. In zijn antwoord gaf de Minister toe, dat verlenging met enkele dagen wel licht niet geheel onmogelijk is, maar de geoefendheid van de oudere lichtingen kan practisch niet worden opgevoerd. Op een desbetreffende vraag van den heer Lohman deelde de Minister voorts mede, dat mobilisatie vlug genoeg geschie den kan. Bij toekomstige grensmobilisatie Zullen voorts aanmerkelijk meer troepen Ban de grens komen dan tot heden het ge Val was. Bovendien zal binnen zeer korten tijd Ben groote reeks versterkingen zijn uitge voerd in den vorm van kazematten enz. langs de Oost- en Zuidkust en langs de zee tot een veelvoud van 250. Het aanleggen Van een kanaal door de Geldersche vallei Ivordt bespoedigd, Inzake de vloot merkte de heer Lo ti taan op, dat zij weliswaar ook voor het moederland groote beteekenis heeft, maar dat het hoofddoel toch ligt in fndië. Op dit terrein wordt inmiddels reeds veel gedaan. iWe hebben ten aanzien van Indië een roe ping en we moeten voor deze roeping beta len. Als één Minister hierbij handelen kan, dan is het deze wel. Bij den lof op het Ministerieele beleid Bloot de iheer B p i t zich gaarne aan. Ook had hij met genoegen kennis genomen van de woorden, gesproken uit S.D. hoek. De historie heeft geleerd, aldus toonde de heer Briët met historische voorbeelden aan, dat de defensie aan de landzijde meer de aandacht verdient dan de defensie aan de zeezijde. Aan land zijn we kwets baarder. Maar het is geheel onjuist, om, xooals van de zijde der N.S.B. wordt ge daan, te suggereeren, alsof uitsluitend aan Öe landzijde verdedigingswerken worden Uangebracht. In elk geval moet de grootste torg besteed worden aan de defensie te land, gezien ook de positie waarin ons land bij mogelijk conflict komt te verkeeren. De bewapening moet overigens niet op agres- Bie, maar op venlediging zijn ingesteld. Van eminent belang is eveneens de ver dediging van Nederlandsch-Indië. Reeds voor langen tijd heeft de heer Briët gewe ien op de gevaren in den Stillen Oceaan. Èn sindsdien is de urgentie van een weer- krachtige bescherming zeker niet minder ^worden. Maar zoo er nieuwe kruisers ge- jgd worden, dient men wel te overwc- i tong het nog duren moet, eer deze Zeker, de defensie draagt een uniek karakter, aldus de Minister, maar de grenzen van het financieel mogelijke mogen hierbij niet worden overschreden. De vraag is hierbij in het geding, hoe de weermacht geschikt gemaakt kan worden aan haar doel, zon der dat de sociale en cultureele belangen in wezen worden geschaad. Naast de defensie mag de bestrijding van de werkloosheid inderdaad niet verwaarloosd worden, maar zulks ge schiedt ook niet. En niet mag worden vergeten, dat de landsverdediging nu eenmaal een alles-omvattend belang is. Afgewezen diende te worden het betoog van Prof. van Embden, volgens wien het geen gedaan wordt slechts relatieve waar de heeft en die verlaging van uitgaven heeft bepleit. Er blijven toch zooveel leem ten over, aldus redeneerde deze afgevaar digde, dat er rustig een paar hiaten bij ge maakt kunnen wórden. Met dit merkwaar dige standpunt kon het behoeft geen betoog de Minister zich in geenen deele vereenigen. Overigens is geen land te vergelijken met Nederland, zoowel" wat het bezit door een klein gebied van groote kolo niën betreft, als de centrale ligging, beide van het moederland en van de overzeesche gewesten. Wat de verhouding tusschen legerleiding en pers betreft, wordt vanwege de defensie de samenwerking zeer op prijs gesteld*. Gaarne is de Minister bereid, medédeelin- gen te doen, wanneer zulks -mogelijk is en het belang van ons volk hierdoor woidt ge diend. Inzake het Nationaal Jongeren Verbond merkte de Minister op, da,t zijn actie niet in het. licht van politieke eenzijdigheid mag worden gezien. Aanvulling van het officierencorps met oudere reserve-officieren achtte de Minister niet noodig en niet gewenscht. Op een betreffende vraag van den heer B'lomjous antwoordde de Minister, dat het „Wie is er bang voor ROFFELRIJMEN den grooten hond?" De kleine Prinses Beatrix was zeker niet bang voor den Sint Bernhardshond, die tij dens een tochtje in de omgeving van Grindel- wald groote belang stelling voor het Prin sesje toonde. aanleggen van ondergrondsche hangars voor vliegtuigen tot exorbitante kosten lei den zou. De beveiliging van de vliegtuigen moet geschieden door verspreiding èn door doelmatige luchtafweer. Omtrent do luchtverdediging zeide de Minister, dat de landsdefensie wel iswaar een rijkszaak is, maar dat daar naast particulieren in bijzondere gevallen voor bescherming kunnen zorg dragen. Do overheid verleent daarbij dan assistentie en het bedieningspersoneel werkt in land stormverband, een regeling, die hun inter nationale rechtspositie verzekert. Motoriseering van het leger heeft bezwa ren en voordeel en. Daarbij wordt steeds naar het bevredigende midden gezocht. Van veel belang was hetgeen de Mi nister opmerkte inzake het vliegveld wezen. De defensie houdt vast aan het vliegveld te Valkenburg bij Katwijk, maar bij onderzoek is gebleken, dat niettemin een burgerlijk vliegveld bij Leiderdorp mogelijk is, mits men bij de keuze van vliegtuigen van defensie- wege hiermede rekening houdt. (Ver gissen we ons al te zeer, als we zeggen, dat door deze opmerking de mogelijk heid van Leiderdorp als centraal vlieg veld geenszins uitgesloten schijnt te zijn?), Sprekende over de vloot zeide de Minis ter, dat men zich in Indië niet steeds een goede voorstelling maakt van de beteekenis der getroffen maatregelen. Op de prestaties zelve kan met .eenige voldoening worden; gezien. Ook moet men niet vergeten, waar-' toe de financieele grenzen ons dwingen. Al sluit de Minister zich natuurlijk ge heel bij de regeeringspolitiek aan, hij heeft toch reeds opdracht gegeven om plannen uit te werken voor vlootuitbreiding. Maar hierin mag men niet meer zien dan voor bereidend werk. Degenen, die aandringen op den bouw van vier vlagschepen, mogen bedenken, dat dit, afgezien van de bouw kosten, zou komen op een jaarlijksche ver hooging der onkosten voor defensie met niet minder dan 40 millioen. Na het krachtige betoog van den Minister is, na korte repliek en nadat de heer van Embden aanteekening van tegenstemmen had verzocht, de begrooting aanvaard. Het blijkt steeds weer, dat we in Minis ter van Dijk een bewindsman bezitten, aan wien de belangen van onze defensie in deze uiterst moeilijke dagen uitnemend zijn toe vertrouwd. Het is, zooals de heer Lohman ten aanzien van de verdediging van Indië opmerkte: „Als één Minister hierbij helpen kan, dan is het deze wel". Op de weinig grootsche bestrijding van de zijde der N.S.B. gaan we na de fiere bestrijding van den Minister thans niet meer in. In welke bochten de heer van Vessem zich ook wringt, hij kan kwalijk beweren, dat op treden van zijn beweging steeds in het be lang van ons land is. Steeds vestigt men, gewild of niet, den indruk, dat men een bepaald naburig land in het gevlei wenscht te komen, ook door critiek te oefenen op eigen regeering. Bij de behandeling van deze begrootisg eens te meer duidelijk geworden, dat hex defensiebeleid in krachtige hand ligt. Ons land kan ermee gelukgewenscht worden. Aan het begin is na eenig debat van N.S.B.-zijde de verlenging van de z.g.n. Kunst Huberman keerde weerom Zijn spel even schoon als ooit 's-GRAVENHAGE, 22 Febr. Wie na de prachtige vertolking van - B a c h s viool concert nog mocht twijfelen naar we meenen intus- schen hoogstens een denkbeeldig geval zal tij dens de sublieme weergave van het vioolconcert der vioolconcerten, het machtige, im- poneerende opus van Beetho ven, wel tot de overtuiging zijn gekomen, dat de violist Bronislaw Huberman na het vliegongeval in Indië, herfst 1937, waarvan hij bijna het slachtoffer was geworden, ge heel en al hersteld in onze contreien is weergekeerd. Vergissen we ons, als we zeggen, dat zijn spel Huberman acht zich door „een keten van wonderen" gered dieper en gaver dan ooit? WeJke vedelaar heeft zulk een magistrale, tevens gewijde toon in zijn instrument? Wie kan bogen op zulk een streek, op zulk een klankwarmte en haarfijne zuiverheid? Het publiek, dat den kunstenaar staande ontving, scheen hem niet te willen laten gaan. Keer op keer moest Huberman na de ver vulling van zijn zware taak terugkeeren, steed: weer kwam zijn tengere gestalte met den sprekenden kop van iemand, die veel heeft meegemaakt, te voorschijn om lichte lijk buigend en met een verstilden glimlach voor het opklaferend applaus, het daverend gejuich ook. te danken. Die gestalte en die kop zijn, vooral onder het spel, een f-tudie waard. Zie het opgehe ven hoofd, de lichtelijk zwevende viool onder den kin! De klanken worden vol rijp over de zaal uitgeschud, en het is een zuiver genieten, van maat tot maat, van thema tot thema. Het orkest werd door dit spel volkomen meegesleept, vooral in den pittigen, snellen tred in het eer: te allegro van Baoh. Zonk daarna de begeleiding niet iets in waarde, ook in den te stevigen, robusten aanpak van het adagio? Maar in Beethoven werd een prachtige harmonie bereikt, een samen solist, dirigent en orkest doorschouwen van de intenties des componisten, waarvan een vertolking het gevolg was, die diepe indrukken moest nalaten. Over de kunst van Huberman in Beet- hovens vioolconcert zou men niet snel uit gesproken raken, gesteld dat men niet veel eer deze schoonheid moet ondergaan dan haar tot een voorwerp van bespreking ma ken. We denken hierbij alleen maar aan de taajestueuze cadens aan het einde van het Oorlogswetten" toegestaan, waarbij Minis ter S t e e n b e r g h e opmerkte, dat van regeoringswege thans reeds, voorzoover dit menschelijkenvijze gesproken mogelijk is, voldoende maatregelen zijn getroffen om de voedselvoorziening in oorlogstijd te ver zekeren. Gisteren werd te Harder wijk de Eerw. heer K. As- mus plechtig afgevaardigd als evangelist-propagandist van den Ned. Herv. Bond voor Inwendige Zending op Geref. Grondslag. Zittend vA.n.r. de heeren E. J. van Spankeren, 2e secretaris van den bond; Ds J. C. Terlouw le secretaris: Ds B. N. B. Bouthoorn, bondsvoorzitter en voorzitter van den Ker- keraad: K. Asmus. de nieu we evangelist; Ds G. Lans en de heer A. van Delen. Staande familieleden van den heer Asmus. leden van den Kerkeraad en verdere belangstellenden. eerste deel! Was het waarlijk slechts één instrument dat hier werd bespeeld? Huberman heeft den dirigent Szell en het wakkere orkest uitdrukkelijk in de hulde betrokken. Turschen de beide vioolconcerten in hoor den we één van de groote symphonieën van Mozart, die in Es-dur K.V. 543, met de beroemde pastorale menuet en het gratieuse andante. Het Residentie-orkest mist voor zulke muziek de lichtheid van toon nog wat, het vermogen om deze muziek in volle be koring te brengen. Maar we zeggen zeker niet te veel. als we opmerken, dat een ver blijdende progressie vast te stellen is. Moge het hierin crescendo gaan wat de teerheid betreft, en soms tevens diminuendo, wat het klankvolume aangaat! E.D. TWEEDE KAMER VOLGENDE WEEK UITEEN 's-GRAVENHAGE, 23 Febr. Naar wij Ver nemen zal de Tweede Kamer waarschijn lijk de volgendeweek, wanneer het initia- tief-ontwerp-de Marehant et d'Ansembourg (benzinebelasting) en de wet op de tand heelkunde zullen zijn behandeld, tot na Paschen uiteengaan. NED. CHR. GRAFISCHEN BOND Naar we vernemen zal do 26e algemeene vergadering van den Ned. Chr. Grafisohen Bond 23 en 24 Mei a.s. te Lage Vuursclje op de Ernst Sillèmhoeve worden gehouden. WONDERLIJK land het volk heer Blomjoi iet, dat ln Neder- de hand kwam 't Kan in de wereld wonder gaant Heel vreemdzelfs in ons landje Waarvan je bijna zeggen zou: Hier is nooit iets aan 't handje. Het is (ik noem maar ietsnog slechtsi Een jaar of wat geleden Dat ruim de helft der Kamers riep: Ontwapen maar! 't Blijft vrede! Toen was daar kamerlid Van Dijk Die dapper bleef beweren Dat wij te ivater en te land Ons moesten kunnen weren. Te vuur en zwaard viel men hem aan* Men mocht er niet van hooren Dat iemand regelrecht aan Mars Zóó had zijn hart verloren! Thans draagt het kamerlid Van Dijk Minieterssteek en degen. De luerëld heeft zich, naar haar aardg In 't harrenas geregen. En zie: door onze Kamers is Een frissche wind gestreken En voor defensie durft haast elk Een forsche staf te breken! Het is in enkle jaren tijds Zoo ver bij ons gekomen Dat zelfs de ras-ontwapenaar Fier heeft zijn draai genomen! Zou ons oud-kamerlid Van Dijk Met ons zich niet verblijden Dat het zoo wonderlijk kan gaan Zoo goed, in zware tijden? (Nadruk verboden) LEO LENS Sproeten komen vroeg la het voorjaar, koopt tijdig een pot Sprutol. Bij alle Drogisten (Red.), Te Giessendam, Sliedreoht, Pijnacker, Delft en BunsohotenSpakenburg zijn in de afgeloopen weken afdeelingen opgericht van den Nederlandschen Christelijken Aan nemers- en Bouwvakpatroonsbond. Het aantal afdeelingen klom tot 58 en het aam tal leden overschreed de 1000. De propa ganda wordt krachtig voortgezet, tStichting van meerdere afdeelingen staat op het program. 1&-9 - H. M. de Koningin woonde gisteravond den ijshockey wed strijd tusschen de Cana-. deesche wereldkampioenen, de Trai Smoke Eatersen Amerika op de Haagsche kunstijsbaan bij Dr Colijn te Nijmegen NIJMEGEN, 23 Febr. Dr. H. Colijn, beeft gistermiddag in gezelschap van zijn secretaris, Drs. W. Reysiger, een bezoek ge bracht aan de Heilig-land-stichting en aan het tehuis voor oud-Indische militairen „In- sulinde" te Heesch. Op de Heilig-land-stichting werd de mi nister rondgeleid door den vicaris Mgr. Arn. Suys en door den kunstsohilder Piet Ger- rits. Sinds zestien jaar was Dr. Colijn niet m,eer op dg H. land-stichting geweest. Hij sprak zijn groote bewondering uit over de uitbreiding. „Houdt vol tot het einde", zoo zeide de minister. Oip „Insulinde" werd Z. Exc. begroet door het bestuur en den directeur Met groote be langstelling nam de minister van de inrich ting van het gebouw kennis. Hij onderhield zich op hartelijke wijze met de bewoners vooral met hen, die vroeger in Atjeh onder hem hadden gediend. NIEUW GEBOUW RAAD VAN ARBEID TE ZALTBOMMEL NIJMEGEN. 23 Febr. Vrijdag 24 Febr. wordt door den Raad van Arbeid te Zalt- bommel de eerste steen gelegd voor het ge bouw voor Sociaal Economische Samenwer king in samenwerking van den Raad van Arbeid, met de Volksgezondheid, de Gelder sche vereeniging tot Bestrijding van Tuber culose en de Werkverschaffing. INBRAAK MET DIEFSTAL In den nacht van 21 op 22 Febr. 1939 zijn uit een brandkast, staande in een woning te Waddinxveen ontvreemd 32 bankbiljetten van f 10, alsmede f 15 aan zilvergeld. De brandkast is vermoedelijk met een val- sehen sleutel geopend. Tevens werden uit die woning enkele kostbare horloges ont vreemd. Vrachtauto te water gereden bij Reeuwijk Eén inzittende verdronken REEUWIJK. 23 Febr. Vanochtend om streeks acht uur is te Reeuwijk sen vrachtauto te water gereden. De chauf feur kon zich tijdig in veiligheid stellen, De naast hem zittende K. Edelman is verdronken. Het ongeluk is gebeurd bij den Oud- Reeuwijk, onder de gemeente Reeuwijk De vrachtauto was op weg van Reeuwijk naar Amsterdam. Bij den tol Oud-Reeuwijk is de wagen door nog niet bekende oorzaak van den weg gegleden en in het water terechtge komen. De chauffeur sprong tijdig uit de cabine. Den naast hem zittende 22-jarigcn K. Edel man uit Reeuwijk gelukte dit echter niet, zoodat hij met den wagen in de diepte ver dween. Onmiddellijk werd hulp ingeroepen en men stelde pogingen in het werk om Edel man op het droge te brengen. Intusschen was ook een geneesheer ter plaatse gearriveerd. Toen men den drenkeling op den wal had gebracht, waren de levensgeesten echter ge weken. Bloembollen naar Engeland Eischen verzwaard Naar het Alg. Hbd. verneemt, heeft de En gels che groep van den Bond van Bloembol lenhandelaren, die zooals gemeld te Londen besprekingen heeft gevoerd met ie Britsche kweekersorganisaties, thans beslo ten, om in overleg met de Engelschen aan de Ned. Sierteeltcentrale voor te stellen in net komende seizoen in plaats van zift 10. zift .1 Engeland te doen exporteeren, hetwelk den uitvoer met eenige millioenen bollen zal doen verminderen. Tegenover deze concessie zou dan de ver. hooging van het Engelsche invoerrecht vaa 10 op 20 pCt. worden voorkomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 5