Het recht van vereeniging
en ver
-gadering
GO - AL-PA en RA
TUNGSRAM
VRIJDAG io FEBRUARI 1939
DERDE BLAD PAG. 9
Tweede Kamer
Minister Goseling ver
dedigt en doet concessies
Nederlandsche politiek van
vreemde smetten vrij
(Vergadering van 9 Febru
1939)
Er zijn nog twee verdedigers van de
wijziging van het recht van vereeniging
en vergadering aan het woord geweest,
alvorens minister Goseling zelf 't schild
over zijn wetgevend product kon uit
strekken.
De heer T r u y e n schaarde zich onder
de voorstanders, zulks in verband met de
gewijzigde omstandigheden. De bestaande
wettelijke bepalingen zijn daarvoor te ruim
geworden. Gevolg daarvan is bv., dat men
tegenover de practijken van den N. Malthu-
siaanschen Bond vrijwel machteloos is. In de
toekomst zal tegen collectief optreden van
een vereeniging het noodige kunnen worden
gedaan ter bescherming van de openbare
orde en de goede zeden
Mèt den heer De Geer giggen sommige
bepalingen hem echter te ver. B.v. ten aan
zien van de politiecontrole op besloten bij
eenkomsten, waarbij vreemdelingen tegen
woordig zijn. Op nuchterheid meende de
heer De Geer. na de overdreven bestrijding
van sommige sprekers, nog eens te moeten
aandringen.
De Minister bleek deze wenken en die
welke den vorigen dag van bevriende zijde
reeds waren gegeven, te verstaan. Het ge
tuigt voor zijn werkelijkheidszin, dat hij
toonde te begrijpen, dat nog enkele conces
sies van hem werden verwacht. De bereid
heid er toe werd al dadelijk vooropgesteld.
Den heer Algera, in wiens rede de Minis
ter menig aanknoopingspunt vond, werd
toegestemd, dat allerminst gloednieuwe din
gen aan de orde zijn gesteld. Maar de ge
dachten zijn gezond en redelijk, zij het be
perkt van aard en strekking. Over de kern
or van is van veel overeenstemming ge
bleken.
Daarom is het naar het gevoelen van den
Minister ook niet noodig aan -de wet een
tijdelijk karakter te geven; de heer De Geer
had in die richting ook een oog geslagen.
Niet ten onrechte vroeg de Minister, waar
om we over 4 of 5 jaar weer zouden terug
vallen in de oude redactie, waarvan men
erkent, dat ze gebreken vertoont. Wat de
Minister wil, is vooral gericht op de toe
komst en als preventie bedoeld.
Politieke vereenigingen hebben 't zelf in de
hand om niet met de wet in conflict te
komen. Er is geen aanleiding om deze orga
nisaties, die vrij moeten blijven van vreem
de smetten, anders te behandelen dan alle
andere vereenigingen.
Nadruk legde de Minister er op. dat het
begrip „goede zeden" in de jurisprudentie
mag worden bepaald door de normen
van de Christel ij ke zede wet. De
Minister heeft daarvan goede verwachtin
gen. gelet op de door velen doorleefde gees
telijke en moreel e herbewapening.
Over den term „te weeg brengen", welke
'de Minister wil introduceeren en de woor
den „gericht zijn op", waaraan anderen de
voorkeur geven, wilde hij niet lang twisten.
Z'n eigen tekst achtte hij scherper en rui
mer. Maar ook de andere uitdrukking
brengt een verruiming en beteekent meer
dan een formeele doelstelling, houdt ook een
doelstelling ad hoc in. Hierover valt te
praten, als het doel maar wordt bereikt, dat
vereenigingen als zoodanig kunnen worden
aangepakt.
Handhaven moest de Minister, dat
vreemden in geenerlei vorm aan het Ne
derlandsche politieke organisatieleven
mogen meedoen. Het staat voor hem
zelfs zoo, dat een vreemdeling, die bv.
Nederlander wil worden, maar zich dan
reeds zeer met ons staatkundige leven
heeft ingelaten, bij hem geen goede
beurt maakt.
Het weren van buitenlanders als sprekers
j is noodig om ons staatkundig leven van
vreemde smetten vrij te houden. Het is een
inconvenient, erkent de Minister, maar het
kan soms nuttig zijn iets van het bestaande
j prijs te geven om onze vrijheid te behouden.
Hiermee samen hangt de bepaling, dat een
vereeniging haar werkzaamheid niet in het
j buitenland mag uitstrekken. Dat is niet
alleen een preventieve maatregel, maar de
feiten maken haar reeds noodig.
De N.S B werkt met een blaadje onder
de Nederlanders in Duitschland. Dat
levert voor ons land groote gevaren op
en daarom moet dit bedrijf worden ge-
staakt.
Ten aanzien van de uitbreiding van de
bevoegdheid der politie verklaarde de Minis
ter zich bereid tot eenige matiging, door den
toegang tot besloten vergaderingen te beper
ken tot gevallen, waarin „liet belang dör
openbare orde dat bepaaldelijk vordert".
Familiefeestjes blijven potentieel onder t
nieuwe artikel vallen. Of er opgetreden
wordt, hang» ai van de familie en van bet
feestje, voegde de Minister er onder groote
vroolijkheid aan loe. 7i]n er geen vreemde
lingen, dan is de zaak gauw opgelost Wordt
toegang geweigerd, dan ontstaan vermoe
dens, maar zal toch eerst de toestemming
van hoogerhand noodig zijn om ergens bin
nen te treden.
Er werd gerepliceerd. De heeren Albarda
en Joekes bleken niet gerust gesteld. Met
een beroep op de Memorie van Antwoord
waren ze van meening, dat de Minister in
het mondeling debat meer reserves in acht
nam dan in de stukken. Het had er den
schijn van. Veel meer bleek het echter niet
te zijn, toen de Minister de gebezigde citaten
in hun verband plaatste. Misschien had hij
voorzichtiger gedaan iets minder diep en
gedetailleerd in te gaan op allerlei vragen
van casuistiek, waarover het laatste woord
ten slotte toch aan den rechter is. In dit
verband wees de Minister er ook nog eens
op, dat de M. v. A. vergezeld ging van be
langrijke wijzigingen om aan bezwaren tege
moet te komen en de waarborgen voor de
rechtszekerheid te vergrooten.
De heer Rost van Tonningen meng
de zich ook nog even in de replieken om
wat herrie te maken.
De wet is tegen de N.S.B. gericht, ver
klaarde hij met groote vrijmoedigheid. Het
is natuurlijk onjuist, maar een kwaad ge
weten verklaart veel. Echter gaf het geen
recht om anti-rev. en chr.-hist. uit te maken
voor knechten" na tusschenkomst van
den Voorzitter veranderd in: dienaren
van de R.K. Staatspartij. Ware het par
lementair, we zouden deze beschuldiging als
waanzin bestempelen. Tuist de behandeling
der wet bewijst, dat van een in het gevlij
komen van de R.K. niet de minste sprake
is; met wat goeden wil zou eer het tegen
deel zijn te betoogen. En de vele concessies,
welke de Minister tijdens de behandeling
heeft moeten doen, wijzen er al evenzeer op,
dat van eenige ovérheersching schijn noch
schaduw te vinden is.
Amendementen
Van soc.-dem. zijde was voor een behoor
lijk aantal amendementen gezorgd; meer
dan een er van vond in breeder kring in
stemming en was ook voor den Minister
aanvaardbaar.
Bij art. III zat de Kamer er midden in.
Het tegenwoordige artikel III luidt: Met de
openbare orde wordt strijdig geacht elke
vereeniging, welke tot doel heeft: le. onge
hoorzaamheid aan of overtreding van de
wet of een wettelijke verordening: 2e aan
randing of bederf der goede zeden; 3e. stoor
nis in de uitoefening der rechten, van wie
het ook zij.
De Minister wil achter „welke tot doel
heeft" invoegen de woorden: of welker feite
lijke werkzaamheid teweegbrengt".
Verder stelde hij twee nieuwe Leden voor
van den volgenden inhoud:
„Eveneens wordt met de openbare orde
strijdig geacht de Nederlandsche staalkun
dige vereeniging, waaraan vreemdelingen
door lidmaatschap of op andere wijze deel
nemen of welke haar werkzaamheid uit
strekt tot liet buitonland. Als Nederlandsche
staatkundige vereeniging, in den zin van dit
voorschrift, geldt de vereeniging, welke zich
uitsluitend of mede bezig houdt met de Ne
derlandsche staatkunde in algemecnen zin;
als zoodanig geldt niet de vereeniging, welke
zich in haar werkzaamheid op staatkundig
gebied beperkt tot een of meer onderwer
pen van bijzonderen aard.
Het voorgaande lid is niet van toepassing,
indien hi eon geval van deelneming van
vreemdelingen aan een vereeniging:
a. het bestuur of. ontbreekt dit, de feite
lijke leiding van de vereeniging met de
deelneming niet bekend was en ook geen
enkele aanleiding had om deze te vermoe
den, en
b na bekend worden, de deelneming ter
stond is beëindigd en, voor zoover mogelijk,
de reeds ingetreden gevolgen terstond on
gedaan gemaakt.
De heer Donker stelde voor „teweeg
brengen" te vervangen door: gericht zijn op.
Voorts wilde hij voor vreemdelingen alleen
bet lidmaatschap van en het geven van
financieelen steun aan Nederlandsche staat
kundige vereenigingen verbieden en doen
vervallen de bepaling, dat deze vereenigin
gen haar werkzaamheid niet mogen uit
strekken tot het buitenland.
Dat de heer Joekes het hiermee eens was,
wisten we reeds.
De M i n i s t e r toonde tegen het eerste
amendement, waartegen uit de Kamer nie
mand bezwaar maakte, weinig bedenking en
nam het over.
Voor het overige stond hij afwijzend. De
woorden -,of op andere wiize" in het nieuwe
derde lid. wilde hij niet missen. Met 42
tegen 41 stemmen werd het desbetreffende
amendement-Donker v er worpen. Het
waren de chr.-hist.. die het aantal voorstan
ders van het amendement zoo hoog opvoer
den. Ze stemden echter tegen het amende
ment van de werkzaamheden in het buiten
land, dat met 47 tegen 36 stemmen viel. Heel
de linkerzijde was eenstemmig tegen cn
stemde voor een concessie, welke aan de
meer extreme groepen in het gevlij poogde
te komen.
Vervolgens kwam aan de beurt art. IV,
volgens hetwelk de burgerlijke rechter, op
vordering van het openbaar ministerie, kan
verklaren, dat een vereeniging verboden is.
als strijdig met de openbare orde. De para
grafen 1 (betreffende de oprichting van ver
eenigingen) en 2 (aangaande de verboden
vereenigingen) zijn op alle vereenigingen
zonder onderscheid van toepassing: onder
vereenigingen worden in paragraaf 2 stich
tingen begrepen. Pm 'raaf 3 (betreffende
de rechtspersoonlijkheid) is niet van toenns-.
sing op vereenigingen, welke vóór 20 Mei
1855 bestonden (deze worden, voor wat de-
onderwerpen van paragraaf 3 betreft, beoor
deeld naar de wetten, waaronder zij zijn op
gericht); coöperatieve vereenigingen; maat
schappijen en vennootschappen; wederkee-
rige verzekeririgs- en waarborgmaatschap
pijen; sclieensreederijen.
Ook hier weer enkele amendementen van
den heer Donker om de pi'ocedure met
meer waarborgen te omkleeden en, behou
dens uitzonderingsgevallen, behandeling van
zaken met juridischen bijstand in het open
baar te verkrijgen.
De beer Wen de laar voegde er één aan
toe. Hij wenschte voor een actie voor ver
boden verklaring van een vereeniging,
slecht competent te doen zijn de Rechtbank
in welker rechtsgebied de vereeniging sta-,
tutair of feitelijk- gevestigd is.
Deze overbodige .bepaling bood dep heer
Rost van Tonningen weer aanleiding
om den Minister pogingen tot rechtsver
krachting in de schoenen te schuiven en
hem opnieuw te hoonen als de Nederland
sche Schuschnigg.
Den heer v. M a a r s e v e e n ontlokte dit
de opmerking, dat de Oostenrijksche staats-
GRATIS het mooie CHINA-ALBUM
Wij laten vóór uit Februari a.s. 4 ANNONCES plaatsen resp.
gemerkt:
Ieder die ons deze vier advertenties elk geplakt op *3i
GOALPARA-OMSLAG onzer bekende theeverpakking
inzendt sturen wij, zoolang de voorraad strekt, GRATIS eo
FRANCO HUIS het schitterend uitgevoerde CHINA-ALBLM.
GOALPARA-loodvenpakking ander?
dan gewone thee!
Alleen: Imp. SWEERS HAMDEL MIJ, Heerengracht 451, Amsterdam-C.
Verdoovende middelen tegen
rheumatische pijnen
Zij zijn min of meer gevaarlijk lapwerk
en het resultaat is slechts tijdelijk. Boven
dien is een rheumatieklijder, door de bij
rheumatische aandoeningen optredende sto
ring in de huidfunctie, bijzonder gevoelig
voor tocht en kou, waardoor ook na het
minste tochtje de pijnon weer zullen begin
nen. U moet ook niet de pijn bestrijden,
maar de oorzaak hiérvan, die ligt in
overmaat van urinezuur in het lichaam. Ge
moet het kwaad met de wortels uitroeien.
Wat ge noodig hebt is een bloedzuiverende
kuur met Kruschen Salts, dat lever, nieren
en ingewanden aansjioort tot krachtige,
regelmatige werking, waardoor het schade
lijke urinezuur, dat Uw pijnen veroorzaakt,
zal worden verwijdert. En als U de Kruschen-
gewoonte trouw blijft, zullen Uw pijnen ge
leidelijk verdwijnen, om nooit meer terug te
komen.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten a 0.40,
0.75 en ƒ.1.60 (extra groot pak).
(Reel.)
De leden van het Civiel- en Bouwkun
dig Studenten Gezelschap „Practische
Studie" uit Delft maakten gisteren
een excursie naar de Maastunnelwer
ken te Rotterdam.
geestelijke
Er zijn gro
buitenland
man in ieder geval den moed had op zijn
post te blijven, ook toen hij wist, dat zijn
leven in gevaar was. Overigens verklaarde
hij, dat de heer Rost van Tonningen niet
iemand is, die in staat is een ander te be-
leedigen.
Verder had het debat een vreedzaam ver
loop.
De bijstand van een advocaat werd door
den Minister overgenomen. Ook de behande
ling in het openbaar met de mogelijkheid
van uitzonderingen met het oog op propa
gandistische misbruiken, ontmoette geen
bezwaar.
De competentiercgeling, wenschte de Mi
nister echter te behouden, omdat ten slotte
door de cassatie de eenheid van rechtspraak
toch tot stand komt Dat het O M. zich zou
laten gebruiken voor partij doeleinden noem
de de Minister ondenkbaar.
Met 47 tegen 36 stemmen is daarna het
amen dement-Wandelaar verworpen. Vóór
stemde met de linkerzijde de N.S.B. De
uitersten, zij, die de roede vreezen, waren
dus weer bijeen.
Vrijdag heeft de Kamer voor afdeclings-
onderzoek bestemd.
Dinsdag gaat zij dus verder met het wets
ontwerp. Het politietoezicht is dan aan de
beurt
Verslag
Voortgezet wordt de behandeling van het
wetsontwerp tot wüzfging der wet betreffende
iet recht van vereeniging en vergadering.
De heer TRUI JEN (r.-k) wüst op den zin
De heer DE GEER (c.-h.) zegt, dat
toepassing der
;ig zün,
ischen.
uime formujeerin
ook spr. wel betere regelen
DE MINISTER AAN HET WOORD
De Minister van Justitie, de h
dat de Kamer met de Regeering
ivenscht een preventief stelsel t.a_v. het
igingsrecht. Ons volk hecht aan ziïn vrij
en bezinne zich in het gebruilt van die
wet bestrijkt alle vereenigingen zoodat
ertegenwoordigende licha-
iegdheid te geven ten aan-
vereenigingen. De rechter-
t. Er is afkeer tegen de actie
r Malthusiaaansche vereeniging.
moeten afgemeten worden naar
?den. Men moet het wetsontwerp
:eken ook van
n morecle herbewapening
:pen die hun werkzaamheid in het
litstrekken. bjiv. de N.S.B. werkt
d.ie onder de Nederlanders in het
nzeer voor andere partijen.
ZATERDAG, 11 FEBRUARI 193»
(ca. 12.15
Berichten). 12.30 Gram.muziek. 2.00 Film-
praatje. 2.16 Pianovoordracht (opn.). 2.45
Gram.muziek. 3.00 Reportage. 3.30—4.00 en
4.05 Residentieorkest. 4.30 Schaaklee. 4.50
Residentieorkest. 5.30 Filmland. 6.00 Grams
muziek. 6.28 Berichten. 6.30 Uit de Roode
eugdbeweging. 7.00 VAR A-Kalender. 7.10
Berichten. 8.03 Berichten ANP. VARA-Va
ria. 8.20 VARA-Orkest en soliste. 9.00 Vo
caal. concert met pianobegeleiding (opn.);
9.15 En nuOkè! 10.30 Berichten ANP:
10.35 Schuldig of onschuldig. 11.05 Esme
ralda. 11.30—12.00 Gram.muziek.
IL VER SUM II, 415.5 M. KRO-Uitzending»
8.009.15 Gram.muziek. (Om 8.15 Berichten)'
11.30 Godsdienstige causerie. 12.00 Berichten
12 15 KRO-Melodtsten en solist. (1.00—1.20
ÉBrihMa Jeugd!
De heer ALBARDA (s.-d.)
reest dat de toelichting van d
e rechterlijke macht aanleidln
epllci
wiize. welke noodlottig
is voor ons staatkundig leven.
D*
heer Albarda net er wel wat dik heeft opgelegd
De heer DE VISSER (Comm.) herhaalt, dat t
wetsontwerp den weg opent tot alle mogelijke
willekeur.
DE GEER (C.H.) repliceerend, be-
li.-'.T A 111a i ila.
De heer ROST VAN TONNINGEN (N.s.b.)
stateert, dat uit alles bliikt.
•p gericht ls tegen de N.S.B. Di
striidt
rijk.
De'heer JOEKES (V.D.) rcplici
mderdeelen
it betreft
lor vreemdelin-
bultenland
.indige ver
Amendementen
ïrdedlgt- de heer DONKER (s.d.)
renten, gericht o]
jdsbepallngen. B.v
de K.N.AC.
kunnen worden verklaard.
De heer JOEKES (v.d.) kan grootendeels
de bedoelingen van deze amendementen r
SaM?nIster GOSELING kan hel
ment om de woorden ..of v
werkzaamheid teweegbrengt"
:erieele
illeen fin;
Spr.
■eft
feitelijk*
enten, het
iat Imma-
n zïin dan
nkelijke redactie de voorki
Het derde amendement (om te laten
ie woorden „of welke hare werkzaamheid uit-
:trekt tot 't buitenland") aanvaarde de Kame
liet; het vierde, een redactiewijziging, kan spi
Het tweede amendement-Donker wordt ver
ivorpet met 47 togen 36 stemmrn (voor de s.d
:omm., n.s.b., v.d..e lib., behalve de heer Wen
REEDS op het ee*»1
ste gezicht zijn
«Novana's model*
len een verrassing. Bij
even nauwkeuriger toe
zien, valt U de kwaliteit
en de afwerking ook
i aanstonds opEn, ten
j leste, het allerbeste! de
prettige pasvorm is
J blijvend bij Novana!
kunstzijde, katoen.
RIJKEN sde LANGE
om
ek). 2.00 Vo<
2.30- Gram.muziek. 2.45 Kindei
KRO-orkest (4.455.00 Gram.muziek). 5.30
Causerie „10 jaar Vaticaanstad". 5.45 De
KRO-Nachtegaaltjes. 6.15 Gram.muziek. 6.20
Journalistiek weekoverzicht. 6.45 Berichten,
graimmuziek. 7.00 Berichten. 7.15 Causerie
over de Zuid-Afrikaansche letterkunde. 7.35
8 00 Berichten ANP,
ededeelingen. 8.15 Medit
omlijsting. 8.35 KRO-Orkest KRO-Melo-
KRO-Boys en solisten. (10.0010.11»
ANP. 10.49 U.
5 20 Orkest 7.05 Orkest. 7
ding. 8.20 Muslc-Hall-Programma. 9.45
Amerikaansch Overzicht. 10.00 Orkest.
Voordracht. 11.20 Band.
RADIO 1
I.05 Orkest 3.35 ■■■■■■I
Zang. 7.20 Orkest 8.35 Zang. 8.50 Radiotoo-
neei. 9.30 Variété. 10.25 Symphonieconcerti
II.20 Orkest.
KEULEN 456 M: 6.30 Orkest. 7.50 Muziekkorps,
9.20 Bach-concert. 11.20 Orkest. 3.20 Orkest,
6.30 Winterhulpprogramma.. 7.30 Reportages.
9.35 Orkest.
BRUSSEL 322 en 484 BI. 32 2 Bit 12.50 en 1.50
Orkest. 2.25 Gezelschap voor oude muziek,
4.20 Orkest. 6.20 Orkest. 8.20 Piano. 9.05 Ca
baret 10.30 Populair concert.
4 84 BI: 12.50 en 1.30 Radio-Orkest. 3.20 Ra-
dlotooneel. 5.35 en 5.35 Radio-Orkest. 8.20 Or
kest. 9.05 Orkest en l*>or. 10.-15 Orkest
DEUTSCHLANDSENDER 1571 BI. 7.30 Operette.
Hij speelt toch eigenlijk
om door U te worden)
gehoord precies zooals
hij speelt Op z'n bestl
Ontvang hem dus met
RADIOLAMPEN
t de heer Roosjei
heer DONKER (s.d) verdedigt vervolgens
--.. amendement op art rv de procedure be
treffende, o.m. de mogelijkheid van bijstand
een advocaat en behandeling in het open-
Do heer WENDELAAR (lib.)
- IV. de procedure
rkomen. Jat van een
ïen door eeit recht-
xxin. in een streeK, waar men voor zekere actia
epaalde sympathie of antipathie heeft.
De heer ROST VAN TONNINGEN (N s b
houding van den procureur-gene
raal Spe;
welke m
zijn. (De
inauisit.oi
Lchting doo
.an Woerden.
Jgelökheden er hier
Minister GOSELING geeft
ering van t—-
ring. Alsda
:-Don
redactie-
er in o\
n Nederland^^het® Open baar
te gebruiken voor partijdoel-
vioAm.riij,1;;,;1
heer DONKER brengt de bedoelde vorbe-
(De he
Hei.
Drdt
rndeir
(vóór: de s.d., lib., v.d.,
de n.s.b.).
eenöuur)SaderInS wordt verdaagd tot Dinsda;
0)o1jSOri uii de j,
Nog nooit heeft Adriaan z'n vader zóó lang achtereen en
zóó open hooren spreken. Onmachtig de vele indrukken zoo
opeens te verwerken, weet hij niet of hij zich over dien plot-
selingen ommekeer al dan niet verheugen moet.
Een vage teederheid, opwellend uit zijn naar aanhanke-
toj lijkheid hunkerend kinderhart, gemengd met een eveneens
onbestemd schuldgevoel, zoekt zich in Adriaan vrij te maken.
Heeft hij zijn vader dan al die jaren verkeerd begrepen?
Liggen daar in dat nog zoo weinig gekende hart schatten
van warmte en liefde besloten, waarvan hij het bestaan zelfs
niet heeft vermoed?
Het kind Adriaan voelt zich onder dit alles klein, zeer
klein worden. Het is hem te moede, alsof hij nu eerst gaat
beseffen, wat een onhartelijk, gevoelloos kind hij altijd is
geweest. In een dwaze vereering voor het droombeeld van
zijn door God weggenomen moeder, heeft hij zijn vader, dien
Üe Heere hem nog in Zijn liefde liet, ondankbaar veronacht
zaam
AHes schijnt opeens onzekes te zijn geworden, allesEn
als hij nu maar wist, wat hij doen moest en hóé hij doen
moest. Wat verwacht vader van hem, nu, op dit oogenblik,
en straks, op de nieuwe school. Adriaan gelooft, dat er véél
van hem verwacht wordt. Ook zijn moeder had al. hoe zei
vader dat ook weer, o, ja: „veel verwachting" van hem
Maar wat verwachten zij dan van hem....^,
O, hoe wenschte hij, dat alles maar gebleven mocht zijn,
zooals het was. Het was goed geweest, al de jaren, die hij
zich herinneren kon. Waarom moest het dan op eenmaal
anders, gansch anders worden?
En waarom moet hij straks alleen naar een vreemde stad,
waar hem blijkbaar ook al weer gevaren wachten? Gevaren,
waar vader zelfs het rechte niet van weet, doch die in ver
band staan met een verteerd hart en een verwoest leven
dat is niet mis
„Dat portretje vroeg je?"
Adriaan schrikt op en ziet z'n vader verward en dwaas
aan.
Het valt hem meteen op, dat deze oud begint te worden.
Ook dat heeft hij nog niet eerder gezien.
Heeft hij dan dertien jaren lang in een droom geleefd, en
is, wat nu komt misschien het werkelijke leven, waar de
groote menschen het nog al eens over hebben?
„Dat kan ik je niet geven", vervolgt vader, „je moeder
gaf het mij zelf indertijd, toen we nog maar kort geëngageerd
waren, waar ïen portret van ons beiden, je moeder en ik,
kort voor het trouwen genomen, dat moet óók nog boven
liggen. Dat kun je krijgen. Morgen aan den dag zal ik het
voor je opzoekenof misschien vanavond nog wel
Een goede week later gaat Adriaan voor de eerste maal
naar de H.B.S., met een beklemd hart, een door tante Ditje
rijkelijk gemeubileerde boterham, een abonnement op het
puffende lokaaltje en een tasch vol nieuwe boeken, benevens
de passerdoos van oom Geurt.
Het portret van vader en moeder heeft boven, op zijn
kamer, een plaats gekregen, die h ij alleen weet.
XIX
Op de openbare, stadsche H.B.S. wordt de ietwat uitzon
derlijke Wiechers, die bovendien nog „fijn" moet wezen, een
figuur, die wat terzijde blijft. Te goedhartig en te weinig
geaccentueerd om mikpunt te worden en geestelijk te gezond
om zich achterafgesteld of buitengesloten te gevoelen, zoekt
hij van stonde aan zoo'n beetje z'n eigen weg. Geheel vrij
willig, want de kansen om zich nader bij zijn nieuwe kamera
den aan te sluiten worden hem, vooral den eersten tijd, van
verschillende kanten geboden. Heeft de moeder van Jopie
Labouchère hem niet voor kort nog bij de school opgewacht
om hem te zeggen, dat hij gerust een of tweemaal in de week
mee kan komen om bij haar koffie te drinken? En Boudewijn
van Lennep, heeft die hem ook al niet een paar malen mee
getroond naar de voorname woning van zijn ouders? Boude
wijn is niet een van de snuggersten, maar verder een goed
hartige jongen. Bovendien is hij jonker en toch heelemaal
niet trotsch. Zoo zou meer te noemen zijn. Over het algemeen
zijn het de ma's van jongens, die op school niet al te best
meekunnen, die neiging schijnen te gevoelen zich te ontfer
men over „dat jochie van buiten." Ze vinden het zielig, dat
zoo'n kind tusschen den middag ergens in een melksalonne-
tje z'n kuchie moet verorberen.
Inderdaad gelukt het eenige van deze dames Adriaan een
keer of wat te overreden. Niet echter, wijl haar aanbod hem
zou aanlokken. Integendeel, hij ziet er telkens weer ver
schrikkelijk tegenop. Hij voelt zich onbeholpen en gegeneerd
aan haar keurig gedekte tafels, waar elk voorwerp hem als
t ware lokt tot het slaan van den een of anderen flater. Het
lekkerste eten smaakt hem er niet en de vriendelijkste aan
moedigingen vermogen niet hem op z'n gemak te stellen: Als
hij aanleg had gehad tot het vormen van minderwaardig
heidscomplexen. zou hij ze daar hebben opgedaan. Maar
zoover komt het niet. Adriaans aanvaarden van de invitaties
die voor hem van het begin tot het einde kwellingen zijn.'
vindt slechts grond ra den eerbied voor „groote" menschen
die hem van der jeugd aan is ingeprent. Hij zou niet hebben
durven weigeren. Het verzoek van een volwassene staat
voor een kmd immers gelijk met een bevel? En dan -ulke
v n e n d e I ij k e verzoeken, nog wel van d a m e sl Zoo
althans verstaat Adriaan het en maar langzaam groeit in hem
het besef dat hij. al is hij dan maar een buitenjonqen van
nauwlnks dertien laren oud. inderdaad het récht heeft om
te bedanken. Maar sterker wordt dat besef, als hij de qe-
veinsdheid gaat onderkennen in het glimlachend liefdebetoon
der dames en hem blijkt, dat ze hem eigenlijk al van den aan
vang aan ook toen hij nog niet precies wist te zeggen waaróm,
beleedigd en gekrenkt hebben. Het al duidelijker doorsche
merend medelijden prikkelt hem hoe langer hoe meer terwijl
de aanpappende vriendelijkheden hem in zijn doen en laten
verward en verlegen maken.
Wordt vervol géi