O
NliHIIF*™
Dr B. A. Knoppers jubileert
Paus Pius XI hedenmorgen
overleden
VRIJDAG xo FEBRUARI 1939
EERSTE BLAD PAG. 3
KERK EN ZENDING
CHR. G-EREF. KERK
Beroepen: Te Hairderwijik, L. S. den
Boer te Arnhem.
Bedankt: Voor Zwaagfwesteinde, A.
Zwiep te Umiuiden.
NED. HERV. KERK
Bedankt: Voor Gouderak, J. W. v. d.
Linden te Kootwijk.
POOIPSGEZ. KERK
ï>s. C. J. OSKAM, f
In den ouderdom van 64 jaar is te Goënga
'(Fr.) overleden Ds. C. J. Oskam, predikant
•bij de Ned. Herv. Gein. van Goëpga, Gauw
cn Offingawier.
Ds. Oskam werd in 1874 geboren en in 1899
candidaat in Noord-Brabant om 6 Mei 1900
zijn ambt te aanvaarden te Aalsum (Fr.). 12
Jan. 1919 verbond hij zich aan de genueeniten
van Goënga, Gauw en Offingawier. Ds. Os
kam was mede-oprichter en secretaris van
de vereenging „Kinderzorg" in de prov. Fries
land. Ook was hij praetor van den ring
Sneek,
BEROEPBAAR VERKLAART
Door de Classis Leiden der Geref. Kerk Is
praeparatoir geëxamineerd en met alge-
meene stemmen beroepbaar verklaard de
heer G. D. L. B r e d e r v e 1 d, theol. cand.
aan de V. U., die gaarne de kerken zal die
nen en een eventueel beroep terstond in
overweging nemen. Adres: Cobetstraat 81,
Leiden.
Evenzoo door de classis Winschoten der
Geref. Kerken de heer J. Z. P o t j e r,
cand. aan de Theol. School, die ook ter
stond bereid is de kerken te dienen en
een eventueel beroep in overweging te ne
men. Ziji adjes is: Stationsweg 25, Win
schoten.
BEROEPINGSWERK TE MAASSLUIS
De kerkeraad der Geref. Kerk van Maas
sluis, waar sedert bet overlijden van l>s.
Bramer een vacature is, heeft besloten
in due vacature te gaan voorzien en dat zoo
spoedig mogelijk.
P. P. HARTENDORF
Naar wij vernemen hoopt de heer P. P.
i Hartendorfop4 Maart den dag te her
denken dat hij gedurende 25 jaar werkzaam,
is als leider der Nederlandsohe Midder-
I nachtzendingvereeniging te Haarlem.
Ds H. Visser
Vrijdag 17 Febr. as. zal ds. H. Vis:
directeur der Christelijk Philanthxopische
Inrichtingen te Doetinchem, den dag
herdenken, waarop hij zich vóór 25 jaar aan
genoemdie stichtingen vertoond.
Ds. Visser werd 28 Febr. 1879 te De Lem
mer geboren. Hij kwam in 1893 naar Doetin
chem als kweekeling van de Chr. Phil. In-
rich tinigen en bezocht daar het Stedelijk
Gymnasium. Aan de Rijksuniversiteit te Am
sterdam legde hij propaedeuftisch examen af
en voltooide daarna zijn theologische studiën
te U.recht. Candidaat in Zeeland in 1903,
nam ds. Visser het beroep aan naar Vaals
(L.), waar hij op 3 Jan. 1904 in het Duiitsch
aijm intreepredicaitie hield. Ten behoeve van
de bevolking dezer grensgemeente werd hier
trouwens 4 jaar lang in het Duitsch gepreekt.
In 1919 verwisselde ds. Visser deze ge
meente voor die van Gdanerbrug. 8 Februari
1914 legde ds. Visser zijn bediening neer,
wegens de benoeming tot predikant-adminis
trateur der Chr. Phil. Inrichtingen, hetgeen
later gewijzigd werd in den juisteren titel van
adjunct-directeur. Den 17den Febr. d.a.v.
werd hij als zoodanig geïnstalleerd. Met deze
benoeming werd op Ruimzicht, het internaat
der Inrichtingen te Doetinchem, het sind6 de
oprichting faeerschende systeem van zelfre-
geering opgeheven. Het internaat werd nu
onder eenhoofdige oudere leiding gesteld.
il van jongelieden, van wie er nu reeds
velen predikant of in een andere functie
werkzaam zijn, hebben onder zijn leiding de
gymnasiale studie in de kinder- en vlegel
jaren volbracht. Ongetwijfeld is het besluit
tot verandering van het begtuur van Ruim
zicht toen te rechter tijd gekomen, want om
gemeenschap van een goede 60 jongens
gezond en veilig door de moeilijke oorlogs
jaren, die weldra kwamen, heen te loodsen,
daarvoor was de tactische leiding en paeda-
gogisohe ervaring van een krachtige persoon
lijkheid onmisbaar. Bovendien won het inter
naatsleven door de voortdurende zorgen van
ïn mevr. Visser niet weinig aan sfeer en
gezelligheid. Door catechetisch onderwijs,
door de geregelde diensten in de Kapel der
Ned. Herv. Zendingsgemeente, waaruit de
arbeid der inrichtingen is voortgekomen, door
de bidstonden op Zaterdagavond en niet het
minst door zijn dagelijkschen persoonlijken
omgang heeft ds. Visser in deze jaren aan
vele jonge levens lijn en richting kunnen
geven.
Van zijn organisatievermogen spreekt ook
de oprichting van het fonds „Aanpak-
k e n", dat hij in 1916, in den barren oorlogs
tijd, toen het in vele pastorieën begon te
nijpen, in samenwerking met den heer W. v.
Oeveren van Wolfaartsdijk, in het leven riep
Het doel was een imillioen gulden bijeen te
brengen, teneinde uit den renten daarvan de
laagste predik an ts tr aotementen te verboogen.
Ï9H IS Februari 1939 r
Voor de huisdeur staat een jongen met een
bloemstuk. Dus hier is het. In huis wordt die
j prettige 'bloementaal veelstemmig voortgezet
tot op de s tudeerkamer -toe:
„Zie, dat zou je in zoo'n groote stad niet
verwachten, maar dat doet nu juist zoo goed,
als je ziet, dat er tóch nog een band is tus
schen predikant en gemeente één op zóó-
velen."
- (Mijn gastheer is het type van den groote
stadspredikant van dezen tijd': geen spoor
meer van uiterlijke „kenmerken1". En voorts
een gezonde (2 Zondagen op de 1300 ver
hinderd), werklustige en werkkrachtige
figuur, rustig en stoer voortspinnend aan zijn
•levenstaak: 'Kerk en jeugd. Of: de Kerk cn
daarom de jeugd. Of: wie de jeugd heeft.
en houdt.
Vanwaar deze hoofdlijn in het leven van
den Amsterdamsehen predikant?
„Och, dat is altijd zoo geweest. De jeugd
trekt mij nu eenmaal aan. Als onderwijzer
I al...."
„O, dus u is niet aanstonds door de theolo
gie aangelokt?"
„Neen, ik ben in Rotterdam, waar ik reeds
1% jaar oud kwam wonen, zeven jaar onder
wijzer geweest. Eerst leerling, toen kweeke-
ling, vervolgens 3 maanden onderwijzer aan
de school van Nogarede, daarna aan de Da
Costaschool. Maar reeds in mijn schooltijd
I begon ik te studeeren voor Kampen: eiken
avond was ik (bezig en na Z]/2 jaar was het
doel bereikt. In Kampen was ik na 4 jaren
i candidaat en in de zomervacanties was ik
i weer onderwijzer om het studiegeld te krij
gen, want ik heb mijn vader al heel jong
Verloren".
„In Rotterdam is dus vermoedelijk al uw
jeugdliefde gekweekt?"
„Ik heb er gewoond van 18851909. Ja, ik
j vind het aardig, dat de Rotterdammer mij
komt opzoeken, want ik heb nog mijn aandeel
gehad in de oprichting van uw blad -r- dat
was een mooie tijd! Dus heb ik in Rotterdam
j el de Jongel. Vereeniging bezocht („Daniël").
I In Kampen natuurlijk weer en na het korte
verblijf in Zeeland (mijn eerste gemeente
was KapeLle-Biezelinige) kon ik te Almelo in
1916 den draad weer opnemen. Toen werd de
weg vanzelf gebaand; ik werd voorzitter van
de afd. Overijssel van den Geref. Jongel.
i Bond (als opvolger van Attema, die voor den
I Chr. Middenstand naar Hilversum ging) en
i kon daar reeds veel doen. Ik heb ook als
j predikant in Almelo 5 prachtjiaren gehad; een
I trouwe (gemeente, een mooi arbeidsveld onder
de fabrieksbevolking, en met de jeugd was
veel te bereiken. Ik denk nóg met genoegen
aan de openluchtmeetings in Delden, aan de
provinciale meetings te Hardenberg. In dien
tijd heb ik oök de brochure „Nieuwe Banen"
geschreven, waarin ik mijn gedachten over
jeugdbeweging en Kerk uiteenzette".
„In een paar woorden, dominee?"
„Wel, het ging en het gaat erom, met
behoud van de Bondsidee der Geref. J.V.,
1 ervoor te waken, dat de geestelijk-zedelijke
vórming onzer jeugd niet verstart, daartoe is
j o.a. dienstig het aanzetten der zelfwerkzaam-
heid, en voor de jongeren (knapen en
1 meisjes) in het tweede gedeelte der vergade-
t ringen tijdruimte voor ontspanning."
„Het aandeel van of het contact met de
Kerk in dit verband?"
„Er moet m.i. een regelmatig en reëel con
tact zijn, zooals bijv. hier in Amsterdam, waar
de aangewezen ouderlingen elke 3 maanden
een rapport uitbrengen over hun bezoeken
aan de jeugdvereenigingen".
I „De jeugd-deputaat?
„Die acht ik nu ja, overbodig, ook, om-
dat ik, als het kerkelijk toezicht goed func-
I tionneea-t, geen werk voor hem zie."
J „Mag ik u vragen: is de Jeugdraad een
j lichaam in of naast de Bonden van J.V.,
J.M. K. en M.?"
„In den Jeugdraad hebben we het locale
contact tusschen alle vereenigingen, dus
een organisatie 'buiten den Bond, wil men:
zij kruist die van den Bond. Hier in Amster
dam hebben wij
De deur werd geopend en binnen trad
mevrouw Knoppers met eenige tastbare
blijken van het feestelijk dubbetal, dat men
aan de Pieter de Hoochstraat doormaakt: 5
Februari was er het zilveren huwelijksfeest en
15 Februari is de dag van het zilveren ambts
jubileum. Mevrouw Knoppers hijgde eeniger-
mate en gaf ter verklaring:
„Dat moet nu net samenvallen in deze
roezige dagen: ik kom net uit de vergadering
van den Levensmiddelenraad, die anders heel
weinig bijeenkomt, maar nu, met die opdrij
ving der groehtenprijzen, u begrijpt. O, wat
heeft de vorst van December ontzettende
schade aangericht en natuurlijk, nu gaan de
prijzen van 'blikgroenten en gedroogde vruch
ten ook omhoog".
Dit intermezzo was den gast zeer welkom,
want toen mevrouw weer naar de huiskamer
was teruggekeerd, moest mijn gastheer wel
even aanvullen:
„Ja, mijn vrouw staat óók in het volle
leven, al blijft 'het gezin haar nummer één.
Zij is ook lid van den Voogdijraad, en ook lid
van de vakcommissie voor het toezicht op den
huishoudelijfcen dienst van de Gem. Arbeids
beurs, en ook presidente van den Ned. Chr,
Vrouwenbond".
Waarmee voldoende is aangegeven, dat zich
voor deze grootestad's-domineesche een prach
tig arbeidsveld' geopend heeft, zoodat zij, ook
in samenwerking met den velerlei jeugd-
artoeid van haar man, niet zoozeer een hulpe
tegenover, als wel een krachtige medewerk
ster naast hem mag genoemd worden. Intus-
schen keerden wij terug tot den Amsterdam-
schen Centr. Jeugdraad, waarvan Dr. Knop
pers voorzitter is:
„Wij hebben dezen Jeugdraad verdeeld in
8 centralen, parallel met onze kerkwijken, en
dat werkt heel gunstig. De Bondsringen raken
het interne leven der Vereenigingen, de
Jeugdraad bedoelt de propaganda en hun
contact met de Kerk (o.m. is een enquête in
gesteld naar de medewerking der predikan-
tij); hij belegt avonden voor ontwikkeling of
ontspanning, houdt ook een algemeen kaart-
register bij, zoodat men de leden der pl.m. 80
jeugdvereenigingen in het oog houdt, enzoo-
voort."
De jongedame, die nu de thee binnen
brengt, vertelt: er is een prachtig bloemstuk
gekomen van Pro Rege en wij vragen:
„Zit u daar óók in, dominee?"
„Ja, ik ben voorzitter van de afdeeling
Amsterdam".
„Wilt u dit lijstje even completeeren?"
„En lid van het hoofdbestuur van de Am
sterd. Vrijw. Burgerwacht. Dan zit ik in het
bestuur van de Centr. Comm. voor jeugdige
werkloozen, en in die van Oranje- en natio
naal gezinde Vereenigingen. Verder vice-
voorzitter van het Centr. Comité der E van-
De griep in het land.
Dan Mijnhardtjes bij de hand.
Doos 30 en 50 et.
(Reel)
Dit doel is voor een belangrijk deel bereikt:
het fonds, waarvan ds. Visser nog steedis se
cretaris is, telt ruim 750.000, en vele van
de schraalste tiaotementjes, zooals die vooral
vroeger veelvuldig voorkwamen, zijn met
hulp hiervan wat verstevigd. Veel ook heb
ben de inrichtingen geprofiteerd van zijn
practischen zin, waarvan tal van verbeterin
gen aan de gebouwen der Stichtingen ge
tuigen.
Te Doetinchem os ds. Visser bestuurslid van
de Groen van Prinstererkweekschool, voorzit
ter van het Scheidsgerecht voor arbeidsge
schillen van Gemeentepersoneel en voorzitter
van de bioscoopcommissie.
De Ned. Herv. Zendings-gemeente diient hij
als mede-voorganger: die leiding van de ad
ministratie der inrichtingen is bij hem tevens
in bevoegde handen.
Verscheidene schetsen van algemeenen en
paedB'gogischen aard werden verzameld in een
•bundel „Poikila". Voorts verzorgde ds. Visser
enkele nummers in de Bibliotheek voor Bij-
beflsche Opvoedkunde. In het Doet. Weekblad
schreef hij, naast andere artikelen, lange
jaren de bekende „asteriskjes" onder den titel
van .Ruimzicht".
Ds. MüLLER AFGEZET
BERLIJN, 9 Febr. (Havas). Ds.
Müller van de Belijdenaskerk is van zijn
functie ontheven wegens „het misbruiken
van zijn reoht te prediken" Zulks naar
aanleiding van een in September gehou
den predikatie. Twee predikanten in
Oost-Pruisen zijn wegens dezelfde over
treding eveneens afgezet.
DE GEHEELE BIJBEL VAN BUITEN
Te Glasgow overleed op 96-jarigen leeftijd
de predikant Dr. W. L. Baxter, van wien
de merkwaardigheid bekend is, dat hij den
geheelen bijbel van buiten kende. Niettegen
staande zijn hoogen leeftijd liet tot het laat
ste toe zijn geheugen hem hierin niet in
den steek.
TEGEN KARL BAR TH
De Duilsche rijksminister voor kerkelijke
aangelegenheden Kerrl heeft verordend, dat
zoolang prof. dr. Karl Barth te Bazel do
ceert de semesters, welke Duitsohe theolo
gische studenten te Bazel gaan studeeren
niet meetellen. De minister spreekt de ver
wachting uit, dat de landskerken een gelijke
bepaling uitvaardigen. Barth is ook geschrapt
van de sprekerslijst van het Bazeler Zen-
„Dan zal het in dit verband zijn, dat ik u
jaren geleden aantirof als leider van het
Evangelisatiewerk voor de Olympiade?"
„Inderdaad. Wij hebben in onze Evangeli
satie den grooten steun van den heer N.
Baas, u bekend, een werker als weinigen,
een man van singuliere gaven en onuitputte
lijke frischheid, enfin, daar weet u alles van".
Uit een en ander zou de geduldige lezer
kunnen afleiden, dat Dr. Knoppers.... óók
nog dominee is. Maar dan heeft de geachte
lezer het mis:
„E ers t dominee. En van ganscher harte
Preeken, catechisatie en huisbezoek boven-
„Hiuisbezoek in Amsterdam?"
«Ja zeker! Ik ben hier nu 17H jaar (Oc
tober 1921 gekomen) en altoos in dezelfde
wijk, wijk VI gebleven (dat is de kant van
de Stadh. kade, de Pijp, een deel van nieuw-
Zuid en mijn kerk is de Buiten-Amstelkerk
(waar ik Zondag as. een gedachtenisrede
hoop te houden en op den jubileumsdatum,
15 Februari, met de gemeente hoop samen te
komen). In deze wijk wonen 1500 leden onzer
kerk (belijdende en doopleden) en je hebt
er alle nuances: de uppert en de midden
standers en de menschen van 4 hoog. En nu
vind ik het juist zoo mooi, dat ik tal van
gezinnen kan bezoeken buiten de bijzon
dere aanleidingen. Dat geeft band en het ver
rast me meermalen, hoe dit juist op prys
wordt gesteld".
„Maar de breede zoom van kantleden in de
•groote stad?"
„Och, ik vermoed dat Amsterdam hierin een
slechtere naam heeft dan het verdient. Zeker,
er is altijd de schaduwzijde der te groote
massa, en dat geeft ook in onze stad groote
zorgen. Maar sedert jongere predikanten hun
intree gedaan hebben, wordt aan het wijk-
werk toch wel bijzondere aandacht gegeven.
Bovendien zijn we, zij het nog zeer voorloo-
pig, bezig heen te werken
naar een beperkte decentralisatie, in dien
zin, dat de Gemeente zou verdeeld wor
den in 3 5 4 wij'kkerken, elk met hom
eigen predikanten, maar toch met behoud
van den algemeenen kerkeraad.
Maar u begrijpt, dat is nog alles in het
voorbereidend stadium".
„Dominee, i'k las in de Wachter een stukje
over u in verband met de Theol. H. S. te
Kampen. Uw voorliefde daarvoor is bekend.
Is daar een bijzondere reden voor?"
„Geen andere, dan dat ik er met lust ge
studeerd heb en de opleiding onzer predikan
ten door de School der Kerken altijd bepleit
heb. Het is de oude liefde, die niet roest. Bo
vendien denk ik met groote dankbaarheid
terug aan de colleges van en de persoonlijke
omgang met Prof. Honig, ook aan die van
Prof. H o e k s t r a".
„Heeft uw kijk op stad en tijd ook een
bepaalde inslag gegeven aan uw opvatting
van de huidige eisohen voor prediking en
geestelijke verzorging?"
„Ik houd niet van speciale preeken. Ik ge
loof, dat de volle Woordprediking overal en
altoos de beste is. Mits steeds toegepast op
de veelsoortige levenswerkelijkheid".
Het was etenstijd geworden, en dus moest
een einde komen aan het gesprek, dat een
filmachtige voortvarendheid moest hebben,
zou van de voltooide kwarteeuw althans
een vluchtig beeld gegeven worden (gezwe
gen dan nog van de vlotte pen vain den ju
bilaris, die in periodieken en boeken wij
denken aan zijn tweedeelig werk over
Jeugd en Jeugdbeweging zich ver van on
betuigd laat.
Zóó te mogen werken den vollen dag in
het volle leven, moet wel een bevrediging
schenken aan den grootestadspredikant, die
maar één onbevredigdheid kent:
„Eén ding is jammer: je houdt het ge
voel: ik kom nooit klaar!"
Dr. Knoppers heeft en moge ervaren, dat
dit toch een voldcer inhoudt: bc.uven
aan een Huis, dat eens klaar komt en dan
de bouwers verrukken zal, omdat zij gear
beid hebben in het geloof aan die voltooiing
en in den liefdedienst, die mooitverdriet.
Hedenochtend ongeveer 6 uur is Paus
Pius XI, nadat gisteravond twee keer
een ernstige aanval van hartzwakte had
plaats gehad, overleden. De laatste woor
den van den Paus waren volgens de Un.
Press: „Wij hadden nog zoovele dingen
te doen".
De laatste uren
Hoewel het bericht van Woensdagavond,
dat de Paus den hartaanval van dien d'ag
reeds weer te boven gekomen was, de ver
wachting op herstel deedi herleven (temeer,
waar slechts een lichte griep de aanleiding
scheen), is toch wel gebleken, dat ook de
Bterkste en welk een krachtig lichaam
heeft hier gekampt tegen den dood! enkel
ijdelheid is.
Gisteravond deed zich eerst een hartaanval
voor, die drie kwartier bewusteloosheid ten
gevolge had, om half negen volgde een twee
de, en na dezen bleek de Paus niet in staat tot
spreken. Een en ander deed in het Vaticaan
nu toch wel vreezen, dat dit de laatste voor
boden van den dood zouden zijn, in verband
waarmee dan ook verschillende dignitarissen,
de lijfarts, de biechtvader en de kardinaal
staatssecretaris werden ontboden. Om 5 uur
vannacht bleek het einde nabij en werden
ook des Pausen zuster en zijn neef in de
sterfkamer toegelaten. De komst van een in
haast geroepen specialist in nierziekten doet
vermoeden, dat het lichaam ook langs ande
re weg dan door verkalking was gesloopt.
Te 5.10 werden den stervende de laatste sa
cramenten toegediend en te 5.31 blies haj den
laatsten adem uit.
Volgens de berichten uit Rome is de Paus
tot het laatste oogenblik toe helder van geest
gebleven. Slechts aan de beweging der lippen
kon men zien, dat hij de gebeden volgde.
Zijn oogen stonden helder en duidelijk, uit
gezonderd, wanneer een nieuwe hartaanval
hem kwelde. Op het laatste oogenblik hief
hij de hand op om den zegen te geven.
In het Vaticaan
In het vaticaan is afgekondigd, dat een
volkomen stilzwijgen in acht genomen moet
worden. De poorten van Vaticaan-stad zijn
•gesloten. Alle vreemdelingen hebben de om
geving van het vaticaan moeten verlaten.
Het bestuur over de kerkelijke zaken is thans
in handen van den kardinaal-secretaris Mgr.
P a c e 11 i, en van een commissie van kerke
lijke hoogwaarddgheidsbekleeders, dde door
den Paus kort voor zijn dood benoemd waren.
Twee wachters met den getrokken sabel
naar den grond gericht staan voor de deur
van de sterfkamer. Kort na het overlijden
werden de veertig in Rome aanwezige kar
dinalen tot de sterfkamer toegelaten, waar
zij een voor een neerknielden en den H.
Vader de hand busten.
De prefect der ceremonieën, mgr. Res-
pi g h i, kleedde den paus daarop in zijn
pontificaal gewaad. Het balsemen van het
stoffelijk overschot zal eenigen tijd in beslag
nemen, en waarschijnlijk zal het twee dagen
duren alvorens het publiek in de Sint Pieter
zijn eerbied kan betoonen.
Na het sterven
Havas seint nog uit Rome: De Paus heeft
den laatsten adem uitgeblazen.... een sluier
van witte zijde bedekt zijn gelaat.
In de sterfkamer worden de gebe
den der stervenden gebeden. Kardinaal
P a c e 11 i heeft het overlijden van den
Paus officieel vastgesteld. Hij naderde het
doodsbed van den Paus, waarvan het ge
laat werd onthuld. Driemaal riep de kar
dinaal den overledene bij zijn naam en tel
kens stiet hij met een kleinen zilveren ha
mer tegen zijn slaap. Vervolgens richtte hij
zich tot de aanwezigen en riep uit: „De Paus
is waarlijk dood". Daarna knielde hij neer
om het „de Profundis" voor te bidden.
Vervolgens overhandigde een kamferheer
aan kardinaal Pacelli den visschercxing en
het wapen van den Paus. De staatssecreta
ris maakte vervolgens een acte op van het
overlijden en van de overhandiging van den
ring en las deze aan alle aanwezigen voor.
Daarna verliet hij de sterfkamer, waar al
leen eenige geestelijken, in gebed verzon
ken, achterbleven. Kardinaal Pacelli begaf
zich vervolgens naar een zijkamer, waar
hij zich ontdeed van de schoudermantel,
welke hij tot dusver droeg, hiermede te
kennen gevende, dat hij het bestuur der kerk
ad interim op zich nam. De kardinaal tee-
kende de acte van overlijden en gaf bevel
den zwaren klok van de St Pieter te luiden
om den geloovigen mededeeling te doen
van het overlijden van den Paus. Daarna
trad hij <3e zaal der congregaties binnen,
waar hij zijn verdere orders gaf. Op het
luiden der zware klokken der St Pieter na
men alle kerken van Rome het luiden over.
De St Pieter begon te luiden om 6.45 uur.
Vanmiddag wordt het stoffelijk overschot
van den Paus overgebracht naar de troon
zaal.
Conclave op 28 Februari
ROME, 10 Februari. Naar Reuter
verneemt, zullen de kardinalen der Katho
lieke Kerk op 28 Februari in een conclave
bijeenkomen, om den nieuwen paus te
kiezen. De autoriteiten van het vaticaan
hebben terstond Mussolini van het over
lijden in kennis gesteld, die daarop on
verwijld koning Victor Emmamuel op de
hoogte stelde.
Levensloop
Ruim 17 jaren heeft Paus Pius XI den
Heiligen Stoel bezet. In Januari 1922 werd
hij na 14 stemmingen door het conclave tot
Paus gekozen. Achille Ratti (zijn familie
naam) was toen 66 jaar oud. Een leeftijd,
waarop men gewoonlijk geen omvangrijke
taak meer op d schouders neemt, laat staan
die van kerkvorst van wereldomvattende be-
teekenis. Maar het waren sterke schou
ders die den last van het pausschap te dra
gen kregen. Het belang van het evenwicht
van een gezonden geest in een gezond
lidhaam heeft Paus XI van der jeugd al aan
ingezien en ook tijdens zija Pausschap heeft
hij voortdurend de volle aandacht geschon
ken aan de handhaving van dat evenwicht.
Het tijdperk van Pius' Pausschap heeft zich
vooral gekenmerkt door de handhaving van
het defensief in landen waar Kerk en Staat
in gevoelige aanraking kwamen: Rusland,
Mexico, Duitsch land, Oostenrijk, Spanje
Maar ook het offensief werd door dezen Paus
verzorgd, want in het algemeen kan men ir
de jaren van zijn Pontificaat een sterke pro
paganda waarnemen.
Ontegenzeggelijk beschikte Pius XI daarbij
ook over persoonlijke kwaliteiten, die
zijn strevingen steunden. Een fanaticus
hij niet, eer een maa, die zijn tijd en dus ook
de voorwaarden van welslagen kende: niet
temin droeg hem een rotsvast geloof in di
prioriteit van z:jn Kerk, waarnaast een ver
standig inzicht hem dei. weg baande als het
ging om Rome's positie in nationaal sterk
aangezette landen (Italië, Duitschland) te
doen meetellen. Juist Zondag as. zoi
Paus zelf de viering van het 10-jarig bestaan
van het verdrag van Latheranen met Italië
leiden.
Dat Paus XI zijn tijd verstond, bleek niet
alleen uit de vlotte wijze, waarop hij zich
bij het moderne leven aansloot wij denken
aan de radio maar oók uit de gave var
het arrangement, die hem als hoofd van eer
wereldorganisatie te pas kwam. Wij herinne
ren aan het jubeljaar, dat hij in 1925 op
touw zette en waardoor hij maandenlang
Rome tot het centrum van bedevaarten
verhoogde kerkelijke activiteit maakte. Een
zeer reeent voorbeeld van 's Pausen doorzicht
was het denkbeeld, om te Rome een wereld
tentoonstelling van de R. K. Pers te doen
aanrichten, waardoor èn naar tuiten èn naar
binnen een krachtmeting van dit moderne
-wapen kon plaats hebben.
Evenals zijn voorganger in de oorlogs
jaren, heeft Pius XI ook te kampengehad
met tegenspoeden.
Evenals' andere Kerken, was ook zijn Kerk
in de branding: verdrukking en vervolging,
afval en inwendige verzwakking waren ook
bij Rome te ondergaan of te weerstaan. En
de betrekkelijkheid van zijn invloed ten op
zichte van wereldgebeurtenissen werd ook
dezen Paus weer pijnlijk bewezen, toen het
land zijner inwoning zich tot den bescha
vingsoorlog in Abessynië aangordde.
Van diplomatieke talenten lang niet ont
bloot, heeft Paus Pius met Italië een con
cordaat kunnen sluiten, waarvan de draag
wijdte eigenaardig gesymboliseerd is in zijn
zich losmaken uit de „gevangenschap"
het Vaticaan, zoodat hij de eerste Paus
die sedert 1870 langs eigen spoorbaan Rome
verliet om aan zee te genieten van de rust
Niet alleen echter zijn ambtelijke, ook zijn
persoonlijke idealen werden hiermee bena
derd. Immers en nu geven we nog even
aandacht aan de historie van dit merkwaar
dige leven Pius XI was vóór zijn verhef
fing tot den Pauselijken troon een hartstoch
telijk minnaar van de natuur. Zyn alpinis-
tische practijk was overbekend en de Zwit-
sersche 'berggidsen, die hem in het Alpenland
boven de 4000 meter terzijde stonden, toen
hij nog prefect was van de Ambrosiaansche
Bibliotheek te Milaan, zullen in dezen ge
zonden en gespierden bergbeklimmer aller
minst een toek-omstigen Paus gezien hebben.
Ratti's geboorteland ligt niet ver van de
centra zijner bergtochten: in Rogeno tusschen
Milaan en Como heeft zijn wieg gestaan in
een uiterst eenvoudig milieu: het gezin van
een landarbeider die later werkzaam was als
wever. Op 10-jarigen leeftijd al was Achille
op een gymnasium, daarna op een Lyceum.
Daar reeds bleek van zijn bijzonderen aan
leg; een zijner leeraren zei: „Ik was gedwon
gen, mijn lessen extra goed voor te bereiden
als ik voor zoo'n discipel verschijnen moest".
Hoewel letterkunde en wiskunde z'n sterkste
vakken waren, werd Ratti seminarist, zoodat
hij op 23-jarigen leeftijd tot priester gewijd
werd.
Intusschen zette de leergierige jongeman
zyn studies voort, om vervolgens aan de Gre-
goriaansche Hoogeschool te Rome te promo-
veeren, in maar liefst drie vakken: theologie,
kanoniek recht en wijsbegeerte. Na vijf jaren
gedoceerd te hebben, werd Ratti prefect van
de Ambrosiaansche Bibliotheek te Milaan.
Tot 1914 is hij dit geweest: toen volgde zijn
benoeming tot bibliothecaris van de wereld
vermaarde Vaticaanbibliotheek te Rome.
In de dusver kerkelijk-wetenschappelijk
voortgaande levenslijn kwam vrij onver
wacht een ombuiging, toen aan den 63-jarige
werd opgedragen een diplomatieke zending
naar Polen. Deze zending bleek den juisten
man op de juiste plaats gebracht te hebben:
door de handhaving der strikte neutraliteit
hem door de Roomsche curie opgedragen,
werd hij zoowel van Duilsche als van Pool-
sche zijde verdacht van vooringenomenheid
het beste bewijs, dat hij het juiste midden
hield.
Al spoedig na deze missie is de verheffing
tot kardinaal gevolgd, en werd hem de aarts
bisschoppelijke zetel van Milaan aangewezen.
In 1922 bereikte kardinaal Ratti de hoogste
plaats in de R.K. Kerk en werd hij tot Paus
gekozen.
Gedurende zijn bewind heeft Paus XI niet
minder dan 21 Encyclieken uit°evaardigd.
Met niet minder dan 17 Staatshoofden
werd een Concordaat afgesloten. De geschie
denis zal echter Pius XI later betitelen als
de Paus der Missie, want tijdens zijn Ponti
ficaat werden byna 100 nieuwe Apostolische,
VRAAGBAAK rv voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
V ertrouwensadcessen ten dienste varl
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen. Sanatoria. Instellingen. Tehuizen
DRENTSCHE EXPORTSLACHTERIJ
telefoon 10
prima Grove Metworst
(Gerookt ol ongerookt) en
Grove Snijworst
Vraagt olterte ot reizigersbezoek
Luehtververschlng v
absoluut geruischlooi
door onz* Waldorp-
Stroomlijn-Vantllator
n.v. Waldorp Ventilatoren!
's-Gravenhage Telefoon 112289 117610}
DE
ROTTERDAMSCHE
BOAZ BANK N.V.
POMPENBURGSINGEL 13
ROTTERDAM
BIEDT AAN 3H°f„ en V OBLIGATIES van
Protest. Kerken, Scholen en Chr. Philantr
Inrichtingen, met korten looptijd, in coupures
van »1000.- 1500.- en t 100.-
Qw ^WWrrTB
houthandel A. BOOM
rotterdam
DENNEN BEUKEN LIJSTWERK
VUREN EIKEN DETAIL
GRENEN TRIPLEX ENGROS
VERKOOP
BRIELSCHELAAN 15 - TELEFOON 51378
ZAGERIJ EN WOONHUIS
HOLLANDSCHESTR. 7 - TELEF. 50582
'8Fo£i
Talelzuren,
Mosterd, Piccadilly, Peekoffie
H.V. WED. MATTHEEUSSENS ZONEH
Ossendrecbl (Holland)
Prefecturen opgericht, terwijl 80 Apostolische
Vicariaten werden gesticht.
Ook de liefdadigheid had in den overleden
Paus een warm voorstander. Geen enkele
ramp kon de wereld teisteren, of de H. Vader
stelde onmiddellijk een groot bedrag beschik
baar om den nood der slachtoffers te lenigen;
zoowel voor de hongerlijders van Sovjet-
Rusland, als voor de slachtoffers van den
watersnood in China, Holland, de Vereenigde
Staten of waar ter wereld ook, onverschillig
of deze on gelukkigen RK., dan wel Protestant
waren of tot geen enkele religie behoorden.
JAARVERGADERING „ELIM"
TE ROTTERDAM
ROTTERDAM, 10 Febr. De Ned. Vereen,
voor Zending onder Israël „Elim" heeft gis
teravond haar jaarvergadering gehouden. Aan
het jaarverslag ontleenen wij, dat de Zen
delingen, vermeerderd met de komst van
Mej. R. van Gelder, die in Maart 1938 haar
arbeid aanving, regelmatig hun werk hebben
mogen voortzetten. Op den 2en Paaschdag
van hetzelfde jaar werd in de Laakkapel te
Den Haag de Doop bediend aan een bekeerde
Jodin.
Aan de kransen van Rotterdam. Hillegers-
berg en Schiebroek wordt dank gebracht
voor hun steun bij den verkoop van handwer
ken ten bate der Zendingskas. Financieel was
het jaar 1938 zeer gunstig. De oplage der
Elimbode is met 100 ex. gestegen. Elim heeft
de Ned. Federatie van „Christian Approach
to the Jews" verlaten. Een propaganaa-
Commissie is gevormd om Elim uit te bouwen;
men hoopt, dat meer kerkeraden en gemeen
ten hun steun zullen geven. Op 19 Nov. 1938
heeft men het oude Zendingshuis-Tulpstraat
verlaten: gelijk bekend, komt er een nieuw te
's-Gravenhage, geschenk van een Haagsch
echtpvaar. Het Zendingsstation te Antwerpen
werd opgeheven.
In het verslag van Ds. J. Rottenberg
wordt uiteraard gewag gemaakt van de
Joden vervolging in Duitschland, en van de
dientengevolge verhoogde activiteit van Elim.
Voorts gaven Zendeling Trostianetzky
(nu weer te Rotterdam werkzaam). Zende
ling Tabaksblat, en Zendelinge Mej. R.
van Gelder indrukken van hun arbeid en
ervaringen. Ondanks den zwaren gang van
dit werk was er reden tot dank voor telkens
weer mogelijk gebleken vorderingen bij het
bezoeken en helpen der JocxLsche gezinnen,
