Geslaagde luchfbeschermingsoefening in dichtstbevolkte provincie Mist maakte controle uit de lucht onmogelijk LUCHTDOELLAMPEN 128 Kilometer met den Spooktrein VRIJDAG 20 JANUARI 1939 TWEEDE BEAD PAG. 5 Per extra trein door het verduisterde gebied Groote gebieden absoluut onvindbaar Uit de lucht gezien moet er gisteren een grootedonkere vlek op het grondgebied van Nederland te zien zijn geweest. De heele provincie Zuid-Holland hield een groote lucht beschermingsoefening, waaraan alle gemeenten hebben deelgenomen. Er is echter niemand geweest, die dat heeft kunnen const at eer en i een laaghangend wolkendek maakte het onmogelijk per vliegmachine te gaan controleeren. Zoo doende moest hel bij controle op den grond blijven, die na tuurlijk lang niet zoo afdoende kan zijn als uit de lucht. Toch is de verduistering zeer geslaagd geweest. Dat blijkt wel uit de indrukken van onze verslaggevers, die men hier onder vindt 'Een droom stad in het duister 's GRAVENHAGE, 19 Januari. Het was waarlijk geen woord te veel, toen onize bur gemeester bij het naderen van het mom,ent, waarop allerwege de lichten zouden uitgaan, sprak van 'n gedaanteverwisseling, die onze „lichtstad" ten deel zou vallen. Zoolang men niet zelf zulk een uitgestrekt huizencom plex bij volslagen duisternis heeft meege maakt van „zien" zullen we maar niet meer spreken blijft het bij een voorstel ling, welke de werkelijkheid op zijn best be nadert. Het is heel wat anders, of men in het don ker een onverlichten landweg afwandelt, dan dat men zich omgeven weet door een enorme huizenzee, zonder nochtans deze huizenzee te kunnen zien. Men krijgt een idee van uitgestorvenhuid, van lugubere leegheid. Huizenblok ziet men in het duister zich na huizenblok afteekenen, en schier ein deloos lijkt de tocht te zijn. Nu en dan flik kert er een lichtje, men bespeurt wat men- sohen, die langs het trottoir staan, een auto is met afgedekte lichten geparkeerd langs een stoeprand, doch dat is ook alles. Ziedaar het beeld, dat de Hofstad gister avond gedurende twee uren geboden heeft. En uit dit beeld, dat hoogstens met nega tieve hoedanigheden is gesierd, blijkt tevens, dat de breed opgezette verduisteringsoefe- jning uitstekend is geslaagd. Zoo luidde dan ook het eenparig oordeel van de autoritei ten, die in enkele autobussen een rondrit door de stad hebben gemaakt en zoodoende van nabij het resultaat van de talrijke orga- hisatiemaatregelen in oogenschouw konden nemen. Er is hard gewerkt, voordat het zoover was. De bedoeling was immers, dat het leven zooveel mogelijk zou voortgaan. Om den uitslag van deze massale oefening zoo voortreffelijk mogelijk te doen slagen, waren alleen in de Residentie ruim 1000 man poli tie in het geweer. Voorts ongeveer 800 leden Van de Burgerwacht, ter versterking van de politie. Dan was de afdeeling Den Haag van de Vereeniging tot Luchtbescherming in touw met 18Ö0 man. Deze lieden hadden een bijzondere paedagogische taak. Zij moesten immers nagaan, of er niet hier en daar een lichtje brandde, dait van buitenaf zichtbaar was, en zoo dat inderdaad het geval was, moesten zij de bewoners van het betreffende huis op hun plicht wijzen. Het electriciteitsbedrijf zat ook niet stil, en om hiervan een idee te krijgen, bedenke men, dat bv. ook tijdens de dichtste duister nis op de belangrijkste punten in de stad pen honderdtal zoogenaamde riohjtlampen moest bi?jven branden, om maar te zwijgen van de vele zuiltjes, welke evenmin konden worden gemist. Ook de telefoon had haar deel van de actie. Immers moesten vijf hoogc punten in de stad, van waaraf gecontroleerd werd, extra worden verbonden, opdat bij het minste blijk van onraad hiervan langs den draad melding kon worden gemiaakt Niet minder dan vijf-en-twintighonderd meter touw is voorts gebruikt om een veilige af zetting te bewerkstelligen op de plaatsen, waar auto's, fietsen e.d. vrij gemakkelijk in het water kondien rijden, dus vooral op de plaatsen, waar zijstraten op grachten uit komen. En dan reppen we nog niet eensvaö de controle, welke is uitgeoefend op de boo ten, die zich her en der verspreid in de ver» schillende wateren van de Residentie be vinden. Zoo zat de organisatie althans in enkelé hoofdtrekken in elkaar. En nu was het de vraag, of de bus zou kloppen. Toen om half elf de lichten ontstoken waren, was het geen vraag meer. Een zee van glans stroom de langs de straten. Maar de indruk van de duisternis, die nog *00 kort achter ons lag, zal ons lang heugen. Zoo behoort het ook te zijn. Want ware de zaak ènders verloo- pen, dan kon men niet dan met gemengde gevoelens op de proef terugzien. Doch nu er feitelijk niets te kijken overbleef, was ieder terecht voldaan. Een bizar gezicht blijft het, dat dooven van de talrijke lichten boven een groote stad. T e g e 1 ij k waren niet alle wijken duister. Het zing als met vlagen, doch tevens met onheilspellende zekerheid. Spookachtig sta ken de contouren van enkele groote gebou wen, van eenige torens ook, tegen 't flauwe schijnsel van den hemel af. En spookachtig ook was het. toen we ons éven op het sta tion Hollandsche Spoor bevonden en daar enkele treinen zagen binnenkomen en uit rijden. En zoo gigantisch als daar de droomstad in het duister te rusten lag, zoo geweldig was ook de aanblik, toen duizenden en dui zenden lichten ar» één keer ontstoken wer den. Het was als met een zucht van ver lichting, toen men dit gebeuren zag. Het was alsof een tijd van verschrikking achter ons lag. En zelden heeft het klokkenspel van den toren ons zoo lieflijk in de ooren geklon ken als toen 't het moment van half elf in luidde. Een duistere proef,maar een geslaag de proef lag achter ons. Moge het nooit ver der behoeven te komen dan tot een proef, s Autoriteiten te Rotterdam tevreden ROTTERDAM, 20 Januari. Angstaanja gend donker is het twee uur lang in Rot terdam geweest. Het effect van deze tweede verduisteringsproef is in de Maasstad veel intensiever geweest dan bij de vorige ge tegenheid op 13 October j.l. Wie buitenshuis vertoefde, kon letterlijk geen hand voor de oogen zien en het was levensgevaarlijk oen rijweg over te steken. De opgeschoten jeugd heeft ook ditmaal van de oefening een pretje gemaakt. Zij was zelfs veel hinderlijker dan een vorige maal. De bevolking zelf heeft echter in alle opzichten meegewerkt om de proef te doen slagen, zóó zelfs dat de Bur gemeester na afloop hierover zijn volle te vredenheid betuigde en verzocht het publiek zijn grooten dank over te brengen voor de medewerking aan alle kanten verleend. Vanaf den daktuin van hotel Atlanta heb ben wij enkele indrukken opgedaan van de verduisterde stad. Het verschil met de vorige maal was opvallend. Toen deden alleen Rotterdam en enkele randgemeenten mee, met gevolg, dat op 13 October het ver duisterde gebied aan alle kanten omringd was van twinkelende lichtjes der verder af gelegen gemeenten. Thans was hiervan niets te bemerken. Heit was onheilspellend conker en toen ook om kwart voor negen aan alle kanten de sirenes begonnen te loeien, legde de inogelijklheid van een 001- logsdreiging toch wel heel erg beslag op onze geesten. De officieele gegevens over de proeven met de 40 6irenes die in de stad waren opge steld, zijn thans nog niet bekend, doch op grond van onze ervaringen mag wel worden aangenomen, dat het alarmeeringssysteem nog voor verschillende verbeteringen vat baar is. Op den hoek van de Aert van Nes straat koncen wij de groote sirene van het Hoofdbureau aan het Haagscheveer maar ternauwernood hooren en dat waar er vrij wel geen verkeer was in het donkere avond uur, Ook uit andere Gezichtop het Rotterdamsche Stadhuis aan den in dikke duisternis gehulden Coolsingel. zijn klachten binnen gekomen, zoodat mag worden aangenomen dat in deze leemten zoo spoedig mogelijk zal worden voorzien. Trou wens, de Rotterdamsche luchtbeschermings dienst acht een minimum van 60 sirenes absoluut noodzakelijk, zoooat er in dit op zicht nog wel het een en ander te doen is Natuurlijk zijn er dezen avond overtredin gen begaan. De meestcn bleken te wijten te zijn aan die onhebbelijke gleuven en reten, die de meesten over het hoofd hadden ge zien en ook wel aan de soms zeer dunne overgordijnstoffen. In deze gevallen is de politie steeds zeer lankmoedig opgetreoen en naar wij vernamen is er dan ook slechts in een acht tal gevallen proces-verbaal op gemaakt. Daar was dan natuurlijk sprake van ahsoluten onwil tot medewerken. Een bijzonder goede beurt hebben ditmaal Hoek van Holland en de Linker Maasoever gemaakt. De rapporten uit deze afdeelingen meldden dat de verduistering beter was dan de vorige maal. Ook in het centrum en het westen van oe stad bleken afdoende maat regelen genomen te zijn. In het Oostelijk deel van de stad waren er aanvankelijk nog wat hiaten, doch later kwam dat bij. Vooral de achterkant van de huizen bleek de bevolking nog al eens parten te spelen! De tram is ditmaal in tegenstelling met de vorige maal blij ven rijden. De wagens waren werkelijk schitterend ver duisterd, maarhet groote struikel blok vormden de trambeugels. Telkens vonkten blauwe lichtjes langs de draad, die tot op grooten afstand te zien waren. In oorlogstijd zal dit vervoermiddel bij werkelijk gevaar niet kunnen blijven rijden! Helaas heeft de oefening ook nog een doodelijk ongeval ten gevolge gehad. In de Maashaven is een 16-jarige Deen te water geraakt en verdronken. Twee anderen, die te hulp schoten konden ternauwernood worden gered. Ook op andere plaatsen zijn menschen te water geraakt, doch zonder ernstige gevolgen. Tegen half elf werd de straatverlichting weer ontstoken en nam het verkeer lang zaam aan zijn rechten. Rotterdam heeft zich tijdens de tweede proef goed gehouden. Wanneer volgt de derde? Vermoedelijk, naar wij vernamen, Ln April. Waaruit maar weer blijkt, dat aanpakken de Rotterdam mers in het bloed zit Eén hinderlijk licht te Dordrecht DORDRECHT, 20 Jan. Dat we met o'e verduistering nog niet zijn waar we wezen moeten, bleek te Dordrecht. Oogenscihijnlij.lv zou men gemeend hebben, dat alles in orde was, want op straat was het pikkedonker maar aan de achterzijde der woningen ont brak er heel wat aan de liohtafscherming. Er zijn dan ook tal van verbaaltjes gevallen. Evenalö te Leiden, werd ook hier in een deel van de stad een proef genomen met Philips-protectorlampen, die practisch geen licht gaven op straat, maar als oriënteerings punten toch van beteekenis waren. De groote gebouwen als station, postkan toor ziekenhuizen, waren goed afgeschermd. Opvallena was echter de eigenlijk ontoe reikende afscherming van de Bemthien- kazerne. De veren rond Dordrecht konden nor maal functioneeren. Het verkeer was door de algemeene duisternis zeer gering, zoowel te land en te water. Het Zwijndrechtsche- veer zette in twee uren slechts 20 auto's over wat in normale gevallen door één pont-over tocht wordt verwerkt. De directeur van het veerbedrijf, de heer L. W. IJzerman, was zelf op de pont aanwezig. Vanaf den wal werden met blauwe lampen seinen gegeven bij het aanleggen van de pontbooten. Zeer veel hinder ondervond de pont van een licht, dat men per abuis in een badkamer ln een der woningen in de omgeving van het veer, had laten bran den. Het aanleggen werd door het valsche licht dat ontstond, zoodanig be moeilijkt, dat men voortdurend op een ongeval bedacht was. De Joh. de Witt werd zelfs met haar formidabele zoek lichten gereed gelegd, om dan te hulp te kunnen komen. De rijkspolitie liet gisteravond te Hillegom, voor de grens der provincie Zuid-Hol land. alle vervoermiddelen stoppen en adviseerde de bestuurders niet door te rij den. ln het midden de burgemeester van HillegomJhr Mr Dr O. F. A. H. vart Nispen tot Pannerden. halftien in de nabijheid van de gist en spi ritusfabriek tot twee maal toe hulpgeroep is gehoord. Onmiddellijk werd een onderzoek ingesteld dat echter geen resultaat heeft opgeleverd. Het verkeer aan het station was ook uiterst gering. De treinenloop verliep geheel normaal. Ruiten vernield te Delft DELFT, 20 Jan. Tijdens de verduisterings oefening te Delft, zijn twee groote spiegel ruiten. nl. die van een restaurant en een modemagazijn vernield. Aangezien in het restaurant een kei werd aangetroffen, meent de politie, dat er moedwil in het spel is. Verder werd gerapporteerd, dat omstreeks r VERDUISTERINGSLAMPEN welke aan de gestelde eischen beantwoorden levert „SOL" GLOEILAMPEN FABRIEKEN TE NIJMEGEN VRAAGT NOG HEDEN OFFERTE bij „S O L' te NIJMEGEN of bij den Agent voor ROTTERDAM: Boezemsingel 138b, Telefoon 50801 LEVERING UIT VOORRAAD Te Schiedam ging het wel De controle in Schiedam heeft uitgewezen* dat over het algemeen ce medewerking van de burgerij te roemen valt, al is de politie niet voor heelemaal tevreden. Nog te veel kwam het voor dat moest worden ge waarschuwd dat de bescherming niet vol doende was. Na de eerste waarschuwing werd als regel verbetering aangebracht of doofde men het liaht geheel. In drie gevallen werd bepaalde opzet en pertinente weigering geoonstateerd. In nog drie andere gevallen werd niet ten volle aan de sommatie vol daan. Van de eerste drie werd onmiddellijk proces verbaal opgemaakt en de laatste zijn' nog in onderzoek. Ongevallen zijn niet voorgevallen. Het verkeer per auto en fiets stond zoo goed als geheel stil. Vanaf de Sint Janstoren werden voorzie ningen gegeven door Ir ALkema, comman dant van de brandweer en den commissaris van politie. Alle controle werd', zoowel door de politie als door de burgerwacht en het Roode Kruis te voet uitgevoerd. Zie verder blz. Q Jhr Mr Dr H. A. van Karnebeek. commiss aris der Koningin in Zuid-Holland, minis ter Dr J. J. C. van Dijk. en andere autori teiten in den specialen trein tijdens den Controle-rondrit door Zuid-Holland L-J ET was wel een groote tegenval- Ier voor de luchtbeschermings autoriteiten, en een groep journalisten dat het op geringe hoogte boven den grond zoo mistig was, dat er absoluut niet gevlogen kon worden. Noch op Waalhaven, noch op Schiphol was het mogelijk om op te stijgen. Of, juister gezegd, wel om op te stijgen, maar op geringe hoogte boven den grond zou men al in den mist zitten, en zoodoende zou er niets te zien zijn. Om half negen wezen peilingen op Waalhaven uit, dat het wolkendek op slechtst 50 meter hoogte hing, ter wijl de peiling van half zeven slechts 25 Meter aanwees. Aangezien het op Schiphol niet veel beter was, steeg geen der vliegtuigen op, want om de verduistering goed te kunnen contro leeren, moet men toch minstens op 400 meter vliegen. Derhalve zat er niets anders op, dan pp den beganen grond te blijven. En zoodoende haast ten verschillende menschen zich naar Den Haag. om tenminste op een an dere wijze nog Iets van de verduiste ring te kunnen zien. Daar stond namelijk aan het H.S.M.- station een dieseltrein gereed, die een specialen rit door 't verduisterde gebied zou maken. De bedoeling van dezen tocht was in de eerste plaats om een eenigszins globaal overzicht te krijgen van het resultaat, vooral ook o(p de sta- stions, maar bovendien gold het hier een proef van de Nederlandsche Spoorwegen. Onder hen, die dezen tocht meemaakten bevonden zich o.a. de Minister van De fensie, de Minister van Binnenlandsche Zaken die in Gouda eerst instapte en de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland. Egyptische duisternis Precies om half negen sloegen de portie ren dicht, de motoren gingen luider zoemen en we konden ons papier niet meer van ons potlood onderscheiden1 Want op hetzelfde moment werd alles om ons heen aardedonker. De reizigers in de „gewone" treinen hadden daar weinig last van, want daarin bleef de verlichting normaal bran den, terwjjl de gordijntjes dicht gingen. Maar wij wilden wat „zien", dus moesten de gordijnen open blijven en het licht uit En zoo werden we voor het verdere van den tocht volslagen vreemden voor elkaar. Er waren collega's, die het op het gebied van de luchtbescherming al verder hadden gebracht dan wij, getuige het feit dat ze een zaklantaarn met een blauw papier hadden meegenomen, om zoodoende nog wat te kun nen opschrijven. Wij moesten dat maar op de tast doen! Zooals gezegd, in het aardedonker ver trokken we om half negen in de richting Rotterdam, dooh in Zuidelijk Den Haag kwamen we weer in het licht: de straatver lichting daar ging te laat uit. Nog juist kon den we een eind verder zien, hoe de scherpe lichtvlek, die zidh hier tegen de lucht af- I teekende, verdween. Toen was de vérduiste- ring volkomen. Het werd een ware spook- 'rit, die over Rotterdam, Gouda, Woerden, Leiden weer naar Den Haag terugvoerde. Slechts aan de stations kon men zich eenigs- zins oriënteeren. En terwijl we in Delft nog luist in een flits een paar slecht afge schermde ramen langs den spoorlijn zagen, maakten we een praatje met kapitein Van Riessen, adjunct-inspecteur van de lucht bescherming, die van armoe, omdat er niet gevlogen kon worden, ook maar in den trein gestapt was. Hij vertelde ons. dat naar zijn meening de lichten van de locomotieven nog te scherp waren. Natuurlijk waren de signalen langs de baan heel goed te zien juist nu doch de kapitein vertelde ons, dat er in oorlogstijd een soort van kachel- Eijpen op deze signalen gezet worden, die et onmogelijk maken, dat eenig licht naar boven Gf naar beneden uitstraalt. Om deze voorzieningen voor een avond te treffen, dat loopt natuurlijk te veel in de papieren. En zoo en passant vertelde de heer van Riessen ons ook nog, dat men voor f 18,— een flinke villa totaal kan afsohermen, dus een behoor lijke middenstandswoning voor een tientje. Natuurlijk niet voor een keer, maar zoo, dat de installatie altijd gebruikt kan worden zoo gauw dat noodig is. Een koopje, nietwaar? Een mislukte proefneming Inmiddels waren we Schiedam gepasseerd het was daar goed donker en Rotter dam kwam „in zicht". Dat konden we voor namelijk zien aan het vonken der beugels van de electrische trams en aan de seinlich ten van het station. Het station zelf was pradlitig verduisterd. Onder andere waren de wachtkamers ge heel afgeschermd in Den Haag was dat niet het geval en ook hier waren de ran den van perrons en trappen zooals overal elders wit geschilderd. Het eenige wat men zag, was zoo nu en dan een blauw zak- Iampje of het lidht van een locomotief. Maar toen we andersom gingen rijden, over de Ceintuurbaan naar Gouda, schrokken we heusch even. De heele Blijdorpwijk en de Bergpolder waren glorieus verlioht Een misverstand? Neen, dat niet. Een proefneming met een nieuw soort lampen in de straatlan taarns. Maar die proefneming is, al thans vanuit den trein te beoordeelen, glansrijk mislukt. Het leek wel of daar heelemaal niet verduisterd werd. In Hil- legersberg was wel iets te zien, maar toch heel weinig. Een eere-saluut Toen begon de duisternis pas goed. De dorpen tusschen Gouda en Rotterdam, zoo- als Moordrecht en Nieuwerkerk. leken als van den aardbodem verdwenen. Hoe zeer we ook staarden, we konden 7/?. niet ontdekken. Maar Gouda, dat immers zooveel grooter is, spande de kroon. We merkten niet eens. dat we op het station aankwamen, 7.00 volsla gen was daar de verduistering. Hulde aan de Gouweneezen! Het eenige mankement, dat we onderweg constateerden en we zagen het verderop ook weer was de overweg-verlichting, die groote lichtbundels op den grond wierp. Ver der zagen we niets dan de slooten, heel vaag weliswaar, maar toch zichtbaar, vooral als ze dwars op de rijrichting liepen, en als we er heel dicht langs kwamen, het silhouet van een molen. Den uithoek van Zuid-Holland, waarin Woerden ligt, zou een vreemdeling vast niet gevonden hebben. Hier schenen geen menschen te wonen, evenmin als in Woer» den zelf, Op dit deel van het traject ging op een gegeven moment een geloei van ver ontwaardiging op. Een heele lange weg in' de verte baadde in een glorie van licht, Maar dat was niemand kwalijk te nemen, want het was de grens van de pro vincie Utrecht, die zich in lantaarnlichtjes voor ons afteekende En we moeten onzen lofzang voortzetten, als we spreken over Alfen aan den R'jn en Rodegraven, ook al weer plaatsen, die er gewoon niet meer waren. Waarlijk, dat was in orde. Kapitein Van Riessen zei zelfs: „Ik heb het nooit zoo mooi gezien". Dat zegt wel iets. Leiden kwam er weer iets minder goed af; daar was hier en daar nog wel een licht straaltje te zien. Maar daar was het ook voor den eersten keer, dat 'n verduisterings oefening gehouden werd. Daarmee waren we er zoowat. Halverwege Den Haag en Leiden zagen we overal de lichten weer aangloeien en langzamerhand begon het bekende beeld van Den Haag bij avond zich weer voor ons te vertoonen. Gunstig oordeel van de autoriteiten Toen was ook het moment geko men om het licht aan te steken, en nadat onze ooqen uitgeknipperd waren, het oordeel van de autoritei ten te vragen. Kapitein Van Riessen was zeer tevreden. Er is een reuzen vooruit gang te constateeren, zoo zeide hij. Vier jaar geleden kon men in een vliegmachine de krant lezen bij een verduisteringsproef. Dat zou men nu niet meer moeten probeeren! En ook vergeleken bij de laatste proe ven was het nu een stuk beter, al thans vanuit den trein te beoordee len. Men kan zien dat het publiek steeds meer in de goede richting wordt opgevoed. Jhr. Mr. Dr. H. A. van Kar nebeek toonde zich ook zeer te vreden over de oefening, waaruit men veel heeft kunnen leeren, ter wijl generaal De Ridder tenslotte wees op de hiaten in Rotterdam en Leiden, waar echter een nieuw soort straatverlichting werd gepro beerd. En daarmee waren we aan het einde van den tocht met den „spooktrein", een tocht van 128 kilometer door de duisternis. Onder hen, die den tocht meemaakten bevonden zach, behalve de reeds genoemde autoritei ten onder andere nog: Mr. D. G. W. Spitzen, Secretaris-Generaal, vertegenwoordiger van den Minister van Waterstaat; Kolonel H. H. Thoden van Vet- zen. Directeur van den Etappen- en Vei- keorsdienst; H. Ch. R. van Ede van der J5 _,Direfdeur den Luchtvaartdienst: t t tT1'?5, de Bruin- Th. Heukels on Mr. J. J. R. Schmal, allen leden van Gedeo Sta- J®1? van Zuid-Holland: Lt Kolonel V. E Wilmar vanwege den Commandant der Luchtverdediging; Kolonel b. d. L J H Ko- remaiis, Adjunct-Inspecteur voor do Lucht bescherming en Mr T. G. Haitsma Muiier vertegenwoordiger van de Directie der Ned.' Spoorwegen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 5