NORTH «Mi,
Aan de groeve van „Berolina"
SCHOOLMEUBELEN
HET KERKELIJK JAAR 1938
DINSDAG 3 JANUARI 1939
KERK EN ZENDING
Werk toch die griep weg
met Dr. J. B. Meenk's
Koorts- en Kiespijnpoeders
ets. per poeder. Ook bij periodieke
pijuen voor vrouwen een uitkomst
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Groote Lin-dit (toez.)J.
de Ruiter te AaOsuan c.a. Te Ter-munten i -
(Gron (toez cand. A. Borgenaar te OPENING DER VLAAMSCHE ACADEMIËN
Utrecht.
w Naar Nieuweschains, H.
W. Bosch te Brielsch NieuWland.
GEREF. KERKEN
Beroepen: Te Hardenibeng (2e pred.pl.),
D. Vreuigdienhil te Appelscha.
GEREF. GEM.
Beroepen: Te Terneuoeni, M. Heikoop
te Utrecht, die bedankte voor Yerseke.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Krommenie
H. van
Op Nieuwjaarsdag he erft Ds.
A n d e l, die naar Soest gaat, afisobeid ge- j onder voorzitterschap
BRUSSEL, 2 Januari. (A.N.P.). De beide
onlangs opgerichte Vlaeumoche Academiën,
n.l. die van wetenschappen, letteren en kunst
en die van geneeskunde, zulten, op 21 Januari
a.s. des middags oor, drie uur in het paleis
der Academiën te Brussel in een plech
tige zitting worden geïnstalleerd.
Koning Leopold zal de plechtigheid by-
STUDENTEN,ZENDINGSCONFERENTIE
Uitgaande van de Studeniten-Zendinigscam-
missde van den Zendiimgssüudie-Raadl, zal van
212G Januari cp „Woudsdhoteni" te Zeist
Ds. J. Ve
nomen van de Geref. Kerk te Krommenie,
sprekende over Pred. Ii213 en 14. Het thema
van deze predikatie was „De vreeze Gods als
oonciusie van den Prediker: le. gezien zijn
prediking der ijdeUhedd; 2e. gezien zijn pre
diking des geriiohts.
Toespraken zijn gehouden door den heer
S. Jurstin g namens den Kerkeraad, Drs.
J. H. Becker, hulpprediker te Krommenie,
Ds. K. Doornbos van Wormer namens de
classis Zaandam en den heer J. Ka Iff, bur
gemeester van Krommenie.
Ds. W. J. J. VELDERS
Naar wij vernemen, is de toestand van Ds.
W. J. J. Veld era, predikant der Gererf.
Kerk van Rotterdam, die reeds geruimen tijd
te kampen had met de gevolgen van te hoogen
bloeddruk, dermate verergerd, dlait men met
zorg het verloop voigt. Hoewel geen onimd-
delllylk levensgevaar dreigt, geeft de aandoe
ning van hart en meren toch reden tot
spreken van zeer ernstige omstandigheden.
FEDERATIE VAN NED. HERV.
DIACONIEËN
De Diaconieën van de Ned. Herv. Gem.
van Drogeham, Harenkarspel, Kolharn, The-
sknige, Vrienenrveen en Warrrmels en Hijlaard,
zijn toegetreden tot de Federatie van Diaco
nieën in de Ned. Herv. Kerk. Totaal sloten
eioh over 1033 45 nieuwe diaconieën aan,
waardoor het tetaal aantal is gestegen tot
745 aangesloten Diaconieën.
OECUMENISCHE JEUGDCONFERENTIE
Van 45 Februari as. vindt op Woudscho-
ten te Zeist een oecumenische jeugdconrfe-
renitie plaats, voorbereiding op de groote
.wereld jeugdconrferent ie welke dit jaar te
Amsterdam zal plaats vinden. Het program
ma vermeldt de volgende onderwerpen: „De
beteekenis van de wereldconferentie 1939"
door jkvr. C. M. van Asch van Wijck
.(gevraagd), „De kerk als wereldgemeenschap
in Ohiristus" door prorf. dr. S. F. H. J. B er-
kelbach van der Sprenkel, Zondag
morgen godsdienstoefening, voongainger dr. P.
Boendermaker, „De Christen in een
wereld vol conflicten", door mr. R. Baelde.
Inlichtingen over deze verkrijgt rneni bij mej.
mr. F. H. M. B e u m e r, secretaresse van hat
.Oecumenisch Jeugd-Oomité in Nederland,
Koningslaan 40 te Utrecfhjt.
Pr. ALBERT SCHWEITZER
Vermoedelijk heeft Dr. AI b e r t S e h w e i t-
zer „zijn" Lambarene op dit oogenblik al
verlaten om eenigen tyd te pauzeeren in
Europa, waar men deze buitengewone figuur
als theoloog-medicus-musicus vooral om zijn
medisch zendingswerk kent en hoogacht. Up
14 Jan. a.s. wordt hij 64 jaar en zal dan waar
schijnlijk te Londen zijn. Gelijk bekend, heeft
Dr. Schweitzer in 't vorige jaar het zilveren
jubileum van zjjn werk in Lambarene herdacht
en toen heeft men hem daar welverdiend ge
huldigd. De Tel. vertelt, dat hij op den jubel
dag 's morgens in de eetzaal een buffet, dat
uit kostbaar hout door leerlingen van de
industrieschool vervaardigd was, neergezet
vond; het was t geschenk van de zendelingen.
Aan den feestelijk versierden disch vond
Pr. Schweitzer een atlas, als geschenk van
zyn medehelpers en een envelop met inhoud,
die het aanschafffen van een installatie voor
X-stralen mogelijk maakt. Dat was de jubi-
bileum-gave van de Europeanen, die in het
Ogowedistrict wonen.
Een geschenk van vrienden uit Amerika en
Japan, n.l. een pneumatisch orgel, moest l>r.
Schweitzer om klimaat-redenen weigeren.
te Oegstgeest de 7e Studenten-Zensdinigsoon-
ferenitie wonden gehouden.
Zarterdagaivond zal Dr. J. Koopmans, de
nieuwe oud1-leden-secretaris, van de' N.C.S.V.
te Leiderdorp, het onderwerp „Kerk en Zen
ding" behandelen.
Zondagmiddag hoopt Dr. F. L. Bakken,
tiheol. decent aan de Opleidingsschool te Djok
jakarta de waag .beantwoorden: „Mogen de
Westersche Kerken de versdhi'ltende, -histo
risch gegroeide denominaties overplanten
naar het Oosten?"
Zondagavond zal Prof. Mr. F. M, Baron
van A s b e c k, l'id van de Mandaten-com
missie van dën Volkertbond, te Soheveninigen,
spraken over „Koüondale Politiek en Zending".
Voor oud-studenten is een beperkt
aantal plaatsen beschikbaar.
Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen bij
Ds. H. D. J. Boissevain, secretaris van
de Studenten- Zendingscoinmiss ie, Utrecht-
sdheweg 64, Zeist.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Westmaas. Ghr. Nat. SdhooL Tot kw.
m. au: de heer W. J. v. Ned er spelt, id.
Ghr. school te Hednenoord.
IH I AMERICAN %/CI0ARETTES]_
De halfjaarlijksche opruiming is begonnen en daarmee is de run op alle voordeelige aanbiedingen en koopjes aangevangen. In
warenhuizen en winkels heerscht een over stelpende drukte.
(Van
Duiteohen oorrespondent)
Ze woonde in het drukke centrum,
der stad, in Sdhöneberg en wel in de
F^jisdaimim erst rasse, waar men ze kort
geleden nog voor h et raam der
tweede étage kon zien zitten. Want
ze hield van haar geboortestad, deze
Fraai Anna Fellgiebel, geboren
Saffe en dat was waarlijk geen won
der, want ze heeft in de geschiedenis
der Rijkshoofdstad zooal niet een
toonaangevende, dan toch efcn voor-
Leidekkers bedrijf
J. H.v. d. Sigtenhorst
Doetinchem Tel. 452
ONDERWIJS
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
De dies naitai-is dier universiteit van Am
sterdam zal worden -herdacht in een open
bare vergadering op Maandagmiddag 9 dezer.
In deze vergadering zal de rector magni
ficus de gebruikelijke rede uitspreken en aan
jonlkvr. G M. die Raoitz, seimi-arts te
Groningen, en den heer H. L. W o 1 f fi, med.
candi. te Utrecht, de geurden medaille en
den heer J. A. M. Leistikow, jur. c
te Amsterdam, het getuigschrift der eervolle
vermelding uitreiken, voor hiun antwoord- op
een prijsvraag toegekend.
Prof. Dr. J. J. WESTER
Vandaag is dr. J. J. Wester, hoogleeraar
aan <te faculteit voor veeartsenijkunde der
rijksuniversiteit te Utrecht en directeur van
de daaraan verbonden kliniek voor inwen
dige ziekten der groote huisdieren, zeventig
jaar geworden. Hij zafl mitsdien binnenkort
moeten aftreden.
HET GEBRUIK VAN
NOORDHOF F's
UITGAVEN
BIJ DE OPLEIDING VOOR HET
MIDDENSTANDS - DIPLOMA
WAARBORGT
SUCCES
FIRMA J. ROTHUIZEN ZN.. HEELSUM BIJ ARNHEM
VEREENIGING' TOT CHRISTELIJKE VERZORGING
VAN GEESTES- EN ZENUWZIEKEN
Stichtingen:| J
PSYCHIATRISCHE- EN NEUROLOGISCHE KLI
NIEK. Veleriusplein, Amsterdam, Ie. 2een 3e kt.
OCKENBURGH-KIINIEK. Loosduinen. 3e klasse
SANATORIUM-AFDEELING 1e en 2e Masse
Ie Ermelo. (afzonderlijk Sanatorium In-aanbouw.)
KLINIEK NEDER-VELUWEte WoHheze. 3e kl.
NOORDER-SANATORIUM te ZufcHaren. 3e Kt
SANATORIUM-AFDEELING te BennebrDck, 3e
Klasse, tussehen-efdeeting
.VELDWIJK* te Ermeta, te, 2e ert^ë GTasse
.BLQEMENDAAl* te koosdutnen, 3e klasse
I .DENNENOORD* te Zuidlaren. 3e (class®
I .WOLFHEZE* te Wolfheze. 3e klasse
I .VOGELENZANG* te Bennebroefe. 3e
ïjtchtea tot Oen Genrethee^Oveeret».
aanstaande rol gespeeld. Ongeveer een
halve eeuw geleden stond zij voor
professor Emil Hundrieser eenige
maanden model als de toekomstige
en sedertdien veel bevochten „Bero-
lina", min of meer dus als de toe
komstige beschermvrouwe van haar
eigen stad!
Er zullen ongeveer vijf jaar verloopen
zijn, sedert „Berolina" de haar van huis
uit toekomende plaats aan den gemoderni-
seerden Alexanderplatz heroverd heeft.
Kort na den oorlog stond zij aan allerlei
venijnige aazwallen in de Berlijnsdhe pers
bloot: men vond haar ouderwetsch, te ger-
maansch, te stevig van bouw en op een
gegeven moment was ze „spurlos ver-
schwunden". Geruimen tijd hoorde men
haar naam niet meer noemen en reeds
meende men te kunnen zeggen: „Aus dem
Auge, aus dem Sinn", toen plotseling de
Berlijnsehe pers weer vol stond over het
schreeuwende onrecht, hetwelk men „Bero
lina" zou hebben aangedaan. Nu ja, men
gaf grif toe, dat ze nogal pompeus van
figuur was, maar ze had dan toch minstens
35 j,aar lang als beschermvrouwe van Ber
lijn haar dienst gedaan en nu de verbou
wing van den Alex haar voltooiing tege
moet ging, achtte men het „selbstverstand-
lich", dat Berolina uit haar schuilplaats te
voorschijn gehaald moest worden.
Zelfs hoorde men in die dagen beweren,
dat niet slechts de thans overleden Frau
Anna Fellgiebel, doch ook nog andere Ber
lijnsehe dames model hebben gestaan bij
professor Hundrieser. maar tenslotte schijnt
eerstgenoemde toch de overwinning behaald
te hebben, want zij wordt thans als de
eenige ware „Berolina" herdacht!
U I schreven door den reecfe hoogbejaarden Prof.
I Dr. A. G. Honig; er was een proef-proces
Hoewel de am-trek ken van het jaar-1 fcussohen de Geref. Kerk van Eindhoven en
's-Hertogertbosoh, om uitgemaakt
overzicht dezer Kerken minder scherpe kan
ten te zien geven dam die van 1'937, is daar-
nog niet de indruk gevestigd, dat de
dergrond der deiningen in polemiek
dispuut -tot rust zou gekomen zijn. Veeleer
aan te nemen, dat twee oorzaken meewer
ken tot een zekere matiging: eemerzijds
de afwachtende houding t.o.v. de Gen. Synode,
die in 1939 te Smeek wordt gehouden en waar
van met meer af minder recht een „eindbe
slissing" verwacht wordt; anderzijds de sterke
verbreed-img van den kring, die het moede
wordt, nog langer in de sfeer van -het wapenge
druisah te verkeeren. Er zijn sedert het vorige
jaar slechts twee nieuwe momenten van
persdebat bij gekomen: de gedachtenwisse-
*ng rond „het nieuwe kerkrecht'', waartoe
de dissertatie van Dn M. Bou
leiding gaifi, en de reis van Prof. Dr. K.
Schil dier naar N. Amerika,
sohëlijkheid waarvan in den kerkélijken kring
der Ver. Staten ongelijk gedacht werd. Geen
dezer twee zaken- edbter heeft wijziging ge
bracht in het gehalte der gedachten-wrijvin
gen; dit bleef zicbzeflif gelijk, zoodat Prof. Dr.
K. Dijk, d'ie door zijn positie het kamp wel
overzien -kan, einde 1938 nog schrijven kon
(in de Bazuin): maar de verwijdering
wordt onder ons èl grooter en grooter en de
verhoudingen meer gespannen!". En:
eenheid- der Kerk beleeft geen schoone
dagen1". In zooverre zien wij met
ondersteund de reeds twee j'.
maakte opmerking, dat „de niuianceerinigen
(welke zich toen arfteekenidlen) verdacht veel
op tegenstellingen beginnen te Dijken".
Inzake de perspolemiek heeft
Vrije Universiteit zich officieel uitgesproken,
toen in Mei van die Curatoren feen schrij ven
gepubliceerd werd, waarin zij hiun teleur
stelling uitspraken over de verbreiding
opvattingen, die „nog niet voldoende in eigen
kring zijn- bezien", en „over de wijze, waarop
de polemiek naar aanleiding daarvan is
voerdf'. Deze uitspraak te ook te zien als
resultaat van het protest, in Februari geuit
door den Ring Roenmonld—Venlo van de V.U.
organisatie.
AIS een weldoende oase deed ondier deze
omstandigheden aan de in April gehouden
buitengewone Gen. Synode, (feitelijk de
voortzetting der Synode, die
provisorisch gesloten was) ter benoeming
van een Zendingshoogl
kroon op een volhardende Zendiingsa-rbeid
van 2030 jaren op Java. De -benoemde Dr.
J. H. Bavinok te Bandoeng, is docent aan
de opleidingsschool te Djokjacarta, en heeft
derivative reeds een zekere ervaring achter
zich, d-och veelmeer mag van deze benoeming
goede verwachting gekoesterd worden, om
dat Dr. Bavinck als wetenschappelijk man
een schoone reputatie verworven heeft, zoo
dat de colleges, wélke hij te Kampen en te
Amsterdam zal geven, de behoefte aan spe
ciale opleiding in de Zendingswetensdhap
stellig ten goede zullen komen.
Overigens hadden de Geref. Kerken
1938 weinig ingrijpende gebeurtenissen te
boeken. Er was rumoer rond een locaal con
flict te Drachten, waarbij zijdelings het
recht der meerdere vergaderingen was en
werd betrokken: er was de verheugende ver
schijning eener Geref. Dogmatiek, ge-
I stond in
j blad 1
i 2 Jan.
Geref. Kerken in H.V.
zien, of een classis recht
is. Deze, ook voor andere kerkgroepen belang
wekkende vraag, is op 1-3 Mei door den Hoo
gen Raad beantwoord met een arrest, waarin
de classes als rechtspersoon worden erkend.
Bijzondere aandacht had in 1938 de gees
telijke verzorging der militairen.
In April had de benoeming plaats van Dr R.
Ramaker als veldprediker, d-och met speciale
aanwijzing voor en .verbonden aan de Geref.
Kerk van Utrecht. In dezelfde maand, en ook
in Juli, vergaderden de Deputaten der Gen.
Synode voor deze belangen, en namen ver
schillende besluiten waaruit blijkt, dat de
garnizoenskerken hiun volle aandeel naast
dat der legerpredikanten ten deze willen
behouden. Den 26en Ootober verscheen een
publicatie waarin aan de regeering het
nemen wordt toegeschreven, wijziging te
wfflen brengen in de positie der legerpredi-
ka-nten. En opmerkelijk daarbij is de slotzin,
waarin aan een nieuw te benoemen „over
ste" de opdracht wordt gegeven, „om het
contact tucschen die leger- en vlootleiding en
de kerkelijke autoriteiten te onderhouden".
Het is niet onmogelijk, dat in deze -bewoor
dingen schuilgaat de neiging, om het insti
tuut der legerpredikanten te toetsen aan de
in vroeger jaren gemaakte bezwaren van de
zijdie der Geref. Kerken.
In het -afgeloopen Jaiar hadiden deze kerken
•hielt overlijden van T9 predikanten -te
boeken. Onder hen waren 'bekende figuren-;
wij n-oemen slechts Ds. C. Lindeboom,
Ds. H. M. Dethmers, Ds F. W. H. Bra-
mer, Ds J. D. Wie 1 en-ga, Ds D. de Wit
en Ds C. W. E. P1 o o s v a n A m s t e 1. Even
eens werden door het emeritaat bekende
predikanten aan den actieven dienst onttrok
ken, zooals Ds. A. H. v. Minnen, Ds. H. H.
Schoenmakers, Ds J. Douma, Ds B.
Alkema, en in Indië Dr B. J. Ess er en
Ds A. Merkelijm.
I-n d/en c andid-aten-o ver vlo ed
kwam gelet op de ndeuw-aangekomerien, -geen
merkbare vermindering; 3-0 humner zij-n in
1938 predikant geworden.
Meurwe kerkgebouwen zijn in gebruik ge
nomen te Nederhiorst den Berg, Westervoort),
Epe, Sdheveninigen en Schagen. Ook in deze
kerkengroep zijn eenige nieuwe kerken in
voorbereiding of aanbouw.
Chr. Geref. Kerk
Voor de Ohr. Geref. Kerk was 1938 een
jaar zonder groote gebeurtenissen; in de per
sonalia evenwel was een belangrijke verschui
ving en een ziware schaduw te boeken.
De hoogleeraar-wisseling aan haar Theolo
gische School te Apeldoorn, waar Prof.
P. J. M. de Bruin na een lange en
eervolle ambtsperiode emeri-tus werd en Ds
L. H. v. d. Meiden van Den Haag-Oenrtuim
zijn opvolger, was -het eenige groote gebeu
ren. Over die plechtigheid van atf- en optre
den vielen de schaduwen der ziekte van Prof.
J. W. Geels en Prof. J. J. v. d. Schuit,
na enkele maanden gevolgd door den zwaren
slag van het overlijden van den Haarlem-
sdhen predikant Ds. W. Bijleveld. Met
den em.-predikant Ds. Jch.. v. d. Ve gt vult
hij de necrologie van 1038. In dit jaar heeft
geen candidaat de Theol. Sohool verlaten en
kwatm er dus voor de vacante gennen-ten
geen aanvulling.
Niet uit eigen opleiding, maar door over
komst uit andere kenkforma/ties werden de
vacatures in de Geref. Kerken H.V. eeniger-
mate vervuld' door de intrede van 2 candi-
daten der Vrije Universiteit en 1 van de
Rijksuniversiteit te Utrecht.
Op 18 October werd de jaanliijkscbe alge-
me ene vergadering dezer Kerken gehouden,
en hier werd het candidatenvraa
stuk in dezen zin geregeld, dat voortaan
het cand.-exaimen zeven maanden moet door
gestudeerd worden in nauw contact met de
predikanten der Geref. Kerken in H.V. De
alg. vergadering benoemde oefc een deputiaat
voor het jeugdwerk. Van het Zendings-
veld, waar Ds. Hild-oring, ook volgens
buiten deze kerkengroep staande wa-2
mera, met verblijdend resultaat arbeidt, zal
een film gemaakt worden. Ds. E. L. S
lik vertegenwoordigde de Kerken bij het
400-jarig bestaan der Universiteit van De-
breczen; hij was reeds op reis naar Honga
rije, toen het bericht van uitstel der eere
promoties en der feesten Nederl-andi bereikte,
Eenig opzien baarden de fina-ncieele on
regelmatigheden, waarvan Ds. Hasper te
's-Gravenhage de dupe werd, en die eens
temeer in het licht hebben gesteld', welk een
eerbiedwekkend stuk werk Ds. Hasper in zijn
jarenlange studie van het oude kerklied',
reeds beeft verricht. Zelf zou huj- binnenkort
ook met het oog op d-ie studie, emeritaat
vragen.
Ev. Luth. Kerk
In 1938 had de Ev. Luthi. Kerk bet verlies
van twee bekende figuren te (boeken: op 6
Juni stierf Ds. Walliën te Weesp-, ook bij
velen buiten deze Kerkengroep gewaardeerd
om zijn radio-toespraken en -preekeiK op
9 Aug. overleed- de 98-jarige Ds. Bleek er,
de nestor der Nedertamdsche predikanten
De Synode der Ev. Luth. Kerk, -in Junii
gehouden had geen ingrijpende punten op
het -agenda; zij maan een -bestuit, inhoudende
fin-an-cieele verruiming voor de
kerkeraden. Aan het Seminarium waren
22 studenten ingeschreven. Ter Luth. predi-
kamfteiwergaderm-g van 1 November werd
gesproken over het rapport inzake de be
lijdenis; blijkens de door den referent
(Ds. Riemers) gedane mededeelingen acht
ook de Ev. Luth. Kerk h-aar positie t.o.v. de
belijdenis onbevredigend. Zij wil geen ge
loof®- en- leervrijheid, maar een terugkeer tot
het belijdenïskarakter der Kerk acht de Syn.
Commissie ongewenscht en onmogelijk. Ook
leertudht acht zy principieel af te wijzen en
niet door te voeren. In het licht van deze
zienswijze is het begrijpelijk, dat men over
ging tot het openen van besprekingen met
den vrijzinnigen kerkelijken hoogleer aar.
Hiermee in een voorzichtig begin ge
maakt. In dit verband is opmerkelijk, dat
de Ev. Luth. Kerk in ons land zich aansloot
bij het Luthensdh Wereldconvent, dat van
zijn leden de aanvaarding der Amgsburgsche
Confessie vraagt.
De R.K. Kerk
Ook in 1938 voerde de R.K. Kerk in toene
mende mate propaganda. Door den dood
verloor zij twee beteeken isvolle propagandas-
ten. De eene was een geboren orator: Pater
Hendridhs, de ander was zeer bekend uit de
radio: pastoor Perquin.
Den hartaanval, waaraan Paus Piius XI op
26 Nov. heeft blootgestaan, heeft deze hoog-
bepaarde, p/hysiek zeer sterke kerkvorst we
derom doorstaan. In het licht van den Kerk-
strijd in Duitsehland en Oostenrijk kan men
een gevoel van mededoogen met dezen ten
grave neigenden strijder n-iet onderdrukken.
In ieder geval was haar geschiedenis als
standbeeld vol afwisseling, men zou kunnen
zeggen, haast net zoo rijk aan afwisseling
als die van de stad Berlijn. Aanvankelijk
stond ze op den Potsdamer Platz vlak voor
het station, waarvan men beweert, dat het
binnen afzienibaren tijd tegen den grond
gehaald zal worden. Dat was omstreeks 18S9
toen koning Humbert van Italië een offi
cieel bezoek kwam afleggen. Z.M. beviel het
gipsmodel zoozeer, dat hij een model van
klein formaat mede nam naar Rome en
men vertelde ons dat dit souvenir nqg
altijd wordt bewaard. Maar nog veel groo
ter schijnt de geestdrift der toenmalige
Berlijnsehe bevolking geweest te zijn. want
op haar aandringen werd het gipsmodel
door de magistraat aangekocht en in haar
huidige bronzen gedaante kreeg Berolina
toen haar definitieve eereplaats aan den
Alex. Dat geschiedde op 17 December 1S95,
dus thans ruim 43 jaar geleden. Wij hoor
den beweren, dat ze bij die gelegenheid
opzettelijk of bij vergissing? veel van
haar natuurlijke charme heeft verloren,
want het standbeeld bleek erg massief, wat
de (Berliner „vollschlank" pleegt te noemen.
Daar schijnt de sympathie der bevolking
niet onder geleden te hebben, want zelfs in
de moeilijke oorlogsjaren heeft men Bero
lina niet gesmolten. Bij het heerschende
gebrek aan metaal wil dat heel wat zeggen!
Toen men in het jjaar 1925 tegenwoor
dig noemt men dat met een verachtelijk
gebaar de „systeemtijd" besloot, om met
de verbouwing van den Alex een begin te
maken, was op zekeren dag de populaire
.Berolina" in de stilte van den nacht van
de vlakte verdwenen en iedereen wilde
weten, waar ze gebleven was. Persoonlijk
zijn we toen op onderzoek uitgegaan en we
vonden ze liggende weer in een schuur in
Treptow. Daar is ze eenige jaren blijven
liggen, want niemand wist, wat men met
haar kon beginnen. Ze was als het ware
„versunken und vergessen" en we zouden
(haar misschien nooit meer aanschouwd heb
ben, wanneer niet zekere Stadrat Johannes
Engel er in den gemeenteraad voor gepleit
-had, Berolina op den gerestaureerden Alex
opnieuw een behoorlijke plaats te geven.
Van dat oogenblik stonden de Berlijnsehe
bladen dagen achtereen vol ingezonden
stukken over het „Berolina-vraagstuk"
terzelfder tijd hoorde men toen Frau Fell
giebel noemen, die minstens even zwaar
over deze degradatie geleden had als Bero
lina! Zoo kon zij nog den dag beleven,
waarop „haar standbeeld" in eere werd
hersteld, ook al kreeg het een andere plaats
op den Alex dan voorheen. En toen zij
Föbruari van dit jaar haar 75sten geboorte
dag mocht vieren, heeft het aan belang
stelling van officieele en particuliere zijde
niet ontbroken!
Bij die gelegenheid kregen wij te hooren,
dat ze niet slechts voor de Berolina" model
heeft gestaan, doch dat ook bekende kun
stenaars als Menzel, Begas, Hugo Vogel en
vele andere haar op hun atelier hebben
ontboden. De kunstschilder Mühlenbruch
heeft haar in de Burgerzaal van 't Ber
lijnsehe stadhuis op het daa*- hangende
groote schilderij eveneens als „Berolina"
weergegeven. En bij Hugo Vogel is zij zelfs
als de „Keurvorstin" opgetreden! Maar bij
de bevolking der Rijkshoofdstad zal ze toch
wel het meest (en het langst blijven voort
leven als de stoere (Berolina aan den ge-
moderniseerden Alexanderplatz!
Land- en Tuinbouw
in 1938
In de agrarische bedrijven is in 1938 weer,
eens meer dan ooit gebleken, dat maatrege
len om het land- en tuinbouwbedrijf staan
de te houden niet gemist kunnen worden.
En waar de crisisomstandigheden van dien
aard zijn geworden, dat men van blijvende
malaise kan spreken, daar is niet meer ge
noeg, dat de bedrijven enkel gesteund wori
den tot bet drijvend houden er van: meb
mag nu ook wel eens gaVn letten op maat
regelen, die eenige bedrijfswinst garandee
ren.
Bij de behandeling van de begrooting vaü
het Landbouwcrisisfonds in 1933 deelde mi
nister Steenberghe als zijn opvatting mede,
dat hij met de steunmaatregelen niet verder
kon gaan dan tot instandhouding der be
drijven. Maar bij jarenlang blijvende moei
ten kan dit niet voldoende zijn. Bovendien
geeft welvaart in de agrarische bedrijven,
welvaart voor andere bedrijfstakken;
De opvatting, dat enkel instandhouding
der bedrijven doel der maatregelen kan zijn!
dient gewijzigd te worden. Maar biermede,
komt men ook tot de erkenning, dat de re-
geeringsmaatregelen zoo langzamerhand!
moeten worden .overgenomen dooi* de be
drijven zelf. Natuurlijk onder toezicht vait
de overheid. De plannen daartoe zijn al .van
vóór 1936. Doch tot uitvoering is het nog
niet ver gekomen. 'Alleen vat de consump-'
tiemelk betreft is begin 193S de bedrijfsorde-'
n-ing tot uitvoering gebracht. Of dit welge
slaagd mag heeten zullen we bier niet be-
oordeelen. Dat er dit jaar geen andere ondernj
deelen „geordend" zijn mag een bewijs zijn*
(Nadruk verboden).
BINNENLAND
Minister Colijn met vacantie
DEN HAAG, 3 Januari. De Minister-Pre
sident en Mevrouw Colijn zijn gistermiddag
om 3.15 uur van het Staatsspoorstation ,voor
14 dagen naar Zwitserland vertrokken,
Burgemeester Bulten van Blokzijl
gaat heen
Afscheid nemen van den raad was
niet meer mogelijk
Vrijdagavond., bereikte den
van Blokzijl, den heer H. J. Bulten, een brief
van den commissaris der Koningin met af
schrift van een brief van den minister van
binmenHandsahe zaken, waarin deze mede
deelde den heer Bulten aan de Koningin te
zu-llen voordragen voor eervol ontslag per 1
Januari 1939.
Een desbetreffend Kon. besluit is echter
in het oude jaar niet openbaar gemaakt. De
heer Bul-ten, die het vorige jaar den 65-jariigen
leeftijd heeft bereikt, heeft bij zijn herbenoe
ming in 1936 de principieele verklaring afge
legd', dat hij -te allen tijde bereid was, wan
neer dit door het hooger gezag noodiig of
wenscheldjik geacht zou worden, zijn ontslag
aanvraag in te dienen. De heer Bulten achtte
het echter niet doenlijk een catagorische be
lofte af te leggen zijn ontslag te zullen aan
vragen.
Naar aanleiding van een onderhoud met
den chef van het Kabinet van den commis
saris der Koningin over een eventueel ont
slag, d-iende de heer Bulten op 17 December
jl. in verband met het bereiken van den
65-jarigen leeftijd zijn ontslagaanvraag in,
zonder echter te vermelden tegen welken
datum.
Vrijdag nu kwam bij den heer Bulten af
schrift in van genoemden brief, waarin de
minister hem mededeelde hem per 1 Januari
voor eervol ontslag te zullen voord-ragen en
dat, nu de ontslagaanvraag te laat was inge-
dat de moeilijkheden vele zijn. Binnenkort?
zal de regeering met de orgapisaties nadeff
overleg plegen over deze aangelegenheid.
Het inwerkingtreden van de Pachtwet og
1 November was wel een van de belang»'
rijkste zaken, die ons bedrijfsleven betreffen.
Wel niet dadelijk merkt men de groote be»
teekenis er van. doch op den duur zal blij»!
ken van welk een ingrijpenden aard deze
nieuwe paohtwet zal zijn.
De moeilijkheid om de graanprijzen voor,
den Nederlandschen boer loonend te doeq!;
zijn is wel groot geweest. De verschillende!
wijzigingen in 1938 van de monopolieheffin-!
gen getuigen hiervan.
Het plan-Westhoff, dat in "de laatste helft
van 1938 heel wat aandacht trok hiet alleeqj!
van de grondgebruikers, doch ook van de[l
zijde van handel en industrie is voor deni'
landbouwer om meer dan een reden vanl
groote beteekenis. Vóór dat het met dezet!
plannen tot een uitvoering komt zal er nog'
wel heel veel over gesproken worden en ver»i
schillende punten van dit zeer uitvoerig en;
goed doordacht plan zullen misschien well!
eenige wijzigingen moeten ondergaan. 1
De vrees voor uitbreiding der landbouw*
productie, die bij uitvoering te wachten is»*1
behoeft o.L niet te leiden tot beslist afwij-».'
zend staan tegenover de uitvoering.
Voor de zuivel was 1938 een jaar vari) tei
leurste-llin-gen. Het mond- en klauwzeer heeft;'
veel narigheid gebracht De prijzen van def
melk waren niet zóó gunstig, dat de noodigsj
expansie voor tegenheden als deze aanwezig
was. Verschillende veestallen hebben da.
schadelijke gevolgen van de veeziekte on«
dervonden en leden althans voor de eerste!
jaren onherstelbare schade.
De teeltbeperking werkt in deze gevallen
niet mede om spoedige herstelling te ver
krijgen. i
In den tuinbouw begon men in 1988 me?
goeden moed. Weliswaar was het een hopen}
met beven, doch men hoopte althans, dat
het een jaar zou worden, waarin het ieta
beter zou gaan.
't Is niet uitgekomen. In het eene gevaf
ging het wat beter, in het andere wat mindec
r van een moedgevende verandering is
geen sprake. Wel is waar draaiden mindec
groenten door en werden in doorsnede be
tere prijzen gemaakt, doch als men met da
eene hand moet uitgeven wat de andere ont*
vangt, dan is het resultaat gelijk. De toe»
stand blijft zorgelijk en dit te meer nu doj
slechte jaren zoo lang aanhouden zooals wo
in het begin van dit artikel reeds opmerkten;
In bepaalde cultures speciaal die van da
koudegrondtuinders is het heel slecht ge
steld en kan men van noodtoestanden spre
ken. Da&r vooral wordt door de jaren aan
houdende malaise bittere armoede- geleden., J
De steun voor kleine boeren en kleine tuin»
ders moge eenig leed verzachten, het feit^
dat een groote groep zeer nijvere werkers,1
arbeiders aan de levensmiddelenvoorziening!
der menschen het zoo zwaar hebben, dat
aan het allernoodigste gebrek geleden wordt,
st-cmt tot nadenken.
Hoe zwaar het soms ook moge vallen ver»
trouwen te hebben en den Heere, Die allei
bestiert, toch zal alleen dat vertrouwen dg
noodige kracht schenken om de aarde weer
te bewerken op hoop, dat het eens tets beter
zal worden.
De weersgesteldheid vari 1938 was afwij
kend ongewoon. Januari gaf veel regen, heel
veel. Met ruim 45 m.m. boven normaal!
kwam deze m§and geen goede verwachtin
gen wekken. Doch het bleek alras, dat men
niet te gauw conclusies moet trekken, want
de volgende 8 maanden bleef de regenval
beneden tot ver beneden normaal, terwijl de(
laatste maanden van 193S het tekort weer
rijkelijk aanvulden.
Ook de temperatuur was tamelijk veel
van de gewone afwijkend. De eerste maan-
den en vooral Maart was de thermometer
enkele graden boven normaal. Maart was
het bepaald wat men met eenige overdrij
ving noemde zomerweer. Doch met April
viel plotseling de koude in en daalde de tem
peratuur een paar graden beneden de gewone
om verder vrij groote schommelingen boven
en beneden de normale te laten zien.
diend, er ook gêen gelegenheid bestond tot
het gebruikelijke overleg met den commis
saris der Koningin.
Hoewel de ontslagverleeninig de Koningin
nog niet gepasseerd was op Oudejaarsdag
hield de heer Bulten toch met de mededeeling
van den minister rekening. Het zal hem thans
niet mogelijk zijn officiéél arfsdheid- te nemen
van zijn raad, waarvan hij sedert 1918 voor
zitter is geweest.
Gistermiddag heeft de burgerij van Blok
zijl gelegenheid gehad te zijnen huize afscheid
van den burgemeester te nemen.
De Staatscourant van gisteren bevatte het
Kon. besluit, waarbij den heer Bulten op zSjn
verzoek eervol pnMag is verleend.
