jMettiur £i*itisd)r (üourant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
I.G.B.
UbonnemttttsprijS:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 4- portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j cf.
NO. 6540
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1938 19e Jaargang
attfoerttnttepriftm:
Van 1 tot 5 regelsf L17'/i
Elke regel meer0.22'/i
Ingezonden Mededeelingen
van 1-5 regels2.30
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekendf 0.10
SCHOLINGSARBEID VOOR
JEUGDIGE WERKLOOZEN
Onze aanvankelijke meening over de plan
hen van minister Romme tot bestrijding
van de jeugdwerkloosheid, is gunstig. Be
grijpen wij het goed, dan is de hoofdge
dachte deze: loonarbeid voor jongens be
neden 15 en voor meisjes beneden 16 jaar
te verbieden en deze te vervangen door
scholingsarbeid en nijverheidsonderwijs.
De Regeering verwacht van deze maat
regelen een zoodanige verschuiving in de
verhouding van vraag naar en aanbod van
jeugdigen, dat in meer dan een jaarklasse
van hen, voor wie de ondernemingsarbcid
toegelaten blijft, de werkloosheid zal ver
dwijnen.
Dit ware een zeer toe te juichen gevolg.
Maar de maatregelen brengen ook conse-
kwenties met zich mee. Op één daarvan ves
tigt de Regeering zelf de aandacht: ze zullen
geld kosten.
Wanneer de Regeering enkel een verbod
van loonarbeid uitvaardigde, zou de gaping
tusschen school en bedrijfsleven nog groo'cr
•worden. En waar de Regeering geen gelden
beschikbaar kan stellen voor een achtste
leerjaar, (hoewel sommigen zelfs een negen
de leerjaar verwachten) zouden de niet-
leerplichtige kinderen derhalve de straat
op moeten, met al de nadeelen en gevaren
daaraan verbonden. Dus stuurt de Minister
op scholingsarbeid aan. En daarom heeft de
Regeering reeds besloten meer subsidie ie
verleenen aan kampwerk, centrale werk
plaatsen, werkobjecten en cursussen en zelfs
de bedrijven eenige schadeloosstelling toe te
kennen.
Dit gaat in tegen „het advies der negen'',
maar er zal niet aan te ontkomen zijn, wil
men iets bereiken.
De bijdragen in de kampkosten worden bv.
Verhoogd van 75 tot 85 pet. Uitnemend, zou
den wij zeggen, maar men moet in het alge
meen ook niet verder gaan.
In het advies der negen zat zeker dit
goede element, dat men aandrong op meer
Aanmoediging van het particulier initiatief.
Er wordt van particuliere zijde veel gedaan;
er kan bij wijze van spreken door een
goed georganiseerde actie steeds meer ge
daan worden. Steunen op de overheid is in
vele gevallen niet te ontgaan en ook vaak
Volkomen rationeel; maar het mag niet zóó
worden, dat het particulier initiatief, waarop
ide Minister ook nu een beroep deed, slechts
regelend en uitvoerend optreedt.
Over een ander gevolg van de voorgeno
men maatregelen zegt de Minister, als we
het wel hebben, nog niets.
Het is duidelijk, dat wanneer alle veer
tienjarigen van ondememingsarbeid uitge
sloten worden, dit voor kinderrijke en werk-
arme gezinnen moeilijkheden kan opleveren.
Wanneer de veertienjarige zoon vier of zes
gulden per week gaat verdienen, dan is dat
voor vele moeders een uitkomst.
Nu werd tot heden aan jongelui, die in de
jeugdwerkverschaffing of kampen werden
geplaatst, wel een bedrag als zakgeld uitge
keerd, maar zeker niet beneden de 18 jaar
De gezinnen met 14-jarige jongens zijn hier
mee dus niet geholpen. Meent de Minister,
dat deze last gedragen kan worden?,
Ontploffing op een
Duitsch schip
Werd zij door een bom
veroorzaakt
Na den geheimzinnigen brand op het s.s.
„Deutschland" is thans een tweede schip
de HamburgAmerika Lijn uoor een
ongeval getroffen. Het s.s. „Vancouver", dat
geladen was met goederen in blik, heeft n.l.
kort na vertrek uit de haven van Oakland
ontploffing meegemaakt, welk} mijlen
was te hooren. Volgens sommigen zou
deze gebeurtenis zich in de machinekamer
hebben voorgedaan, die daarop met water
pol stroomde.
Toeschouwers op den wal zagen dat de
„Vancouver", die slechts langzaam voer, be
gon te zinken. Kustwachtschepen en andere
booten verleenden met spoed assistentie,
waarop het schip voor Oakland aan den
grond kon worden gezet
De vrees, dat cr bij het ongeluk dooden
gevallen waren, is ongegrond gebleken. De
kapitein, Moessingcr heeft reeds meegedeeld,
Lijk van Engelsch vlieger
aangespoeld
EGMOND AAN ZEE, 4 November. Gis
termiddag is op 2 Km. ten Zuiden van Eg-
mond een lijk aangespoeld. Bijzondere ken-
teekenen, zooals de kleeding, wijzen erop,
dat men hier te doen heeft met het stoffe
lijk overschot van een Engelschen vlieger.
Vraagt Uw leverancier
„St.Raphaëi"
QUINQUINA
De fijnste apéritif.
Trompenberg's
PALACE HOTEL
Hilversum Telefoon 7941 (2 lijnen)
Hel geheele a a t geopend
BRACK'S
DOELEN HOTEL
AMSTERDAM-CENTRUM
Kamers incl. Holl. Ontbijt vanaf -f f.-
Rostige sfeer In het '•entrum van de stad
l\ leder 'modern comfort -» Telefoon 40661
dat
Moessinger noemde de ontploffing, die aan
stuurboord geschiedde, zer-r verdacht en
achtte het niet uitgesloten, dat zij veroor
zaakt is door een bom.
Dr H. SAP
Wordt op 17 Nov. a.s. zeventig jaar
DEN HAAG, 4 Nov. Op 17 Nov. as.
hoopt Dr. H. Sap, zenuwarts alhier, zijn
zeventigsten verjaardag te herdenken.
Dit feit zal uiteraard allereerst door den
jubilaris en de zijnen met dankbaarheid
worden herdacht. Maar het zal onge
twijfeld óók voor vele oude en nieuwe
vrienden en bekenden aanleiding zijn om
op dien dag van hun medeleven blijk te
Omtrent den levensloop van Dr. S., waar
van bij zijn 40-jarig ambtsjubileum breed
voerig mededeeling werd gedaan, behoeven
we nu niet in allerlei bijzonderheden te
treden. Slechts willen we er aan herinneren,
dat Dr. Sap na een voorspoedig volbrachte
studie, zich in 1897 als geneesheer aan de
Stichting „Veldwijk" te Ermelo verbond en
dat hij in 1907 tot Geneesheer-Directeur van
Bloemendaal te Loosduinen werd benoemd.
zoodanig was hij werkzaam tot 1 Nov.
1931, op welken datum hij gepensionneerd
Het is vooral aan z ij n activiteit te
danken, dat de aan Bloemendaal verbon
den kliniek „Ockenburgh" (op 28 Nov.
1930 geopend) werd gesticht.
Aan de Ver. tot Chr. Verzorging van Kran-
ken in Nederland, waarvan genoemde inrich
tingen uitgaan, heeft hij dus zijn beste krach
ten gegeven. En over zijn hartelijke toewij
ding wordt nog steeds in breeden kring met
waardeering gesproken. Zijn verdiensten
werden mede erkend door zijn benoeming tot
Officier in de Orde van Oranje Nassau.
De groote toewijding, waarmede Dr. Sap
Het Prinselijk gezin naar
Duitschland
Hedenmorgen vertrokken
's-GRAVENHAGE, 4 November. Men
meldt ons van officieele zijde, dat
Prinses Juliana en Prins Bernhard met
Prinses Beatrix heden naar Duitschland
zijn vertrokken voor een 14-daagsch be
zoek aan Prinses Armgard te Reejten-
walde.
Mr L. G. Besier f
Oud-procnreur-generaal
bij den Hoogen Raad
's-GRAVENHAGE, 4 November Op
70-jarigen ouderdom is hodenochtend te
dezer stede overleden Mr. L. C. B e s 1 e r,
oud-procureur-generaal bij den Hoogen
Raad der Nederlanden, commandeur in
Orden van den Nederlandschen Leeuw*
en van Oranje-Nassau.
Met ingang van 1 April j.l heelt Mr.
Besier wegens het bereiken van den
daartoe door de wet gestelden leeftijd,
zijn hooge functie neergelegd. Onder
dankbetuiging voor de vele en gewich
tige diensten, door hem in verschillende
rechterlijke betrekkingen aan den iande
bewezen, werd hem toen eervol ontslag
verleend. Hij werd opgevolgd door Mr.
W. J. Berger.
Kalverteelt-regeling
en mond- en klauwzeer
Onmiddellijke opheffing gevraagd
In een te Utrecht gehouden vergadering,
onder voorzitterschap van den heer G. J
Ruiter te Knype, ter bespreking van <l°n
noodtoestand onder de veehouders, welke
ontstaan is tengevolge van de kaïverteelt-
regeling, vooral in verband met de verwoes
ting welke het mond- en klauwzeer thans
teweeg bracht, is besloten den minister van
Economische Zaken een telegram te zenden,
waarin verzocht wordt onmiddellijk tot op
heffing der teeltregeling te willen ove-gaan.
De vergadering besloot voorts om de eaee-
ring een uitvoerig adres te zenden en een
commissie te benoemen, bestaande, uit ve>*
tegenwoordigers van diverse op de ve~~a
dering aanwezige organisaties cn individu-
eele personen, teneinde tot een krachtige
actie over het geheele land te komen.
Op deze vergadering waren onder meer
aanwezig afgevaardigden van de volgende
instellingen: de Vereeniging van actie tegen
de bestaande kalverteeltbeperking in Fries
land, Landbouw en Maatschappij, de NeJ.
Vereen, van veeweiders en mesters, de Bond
van Melkveehouders in Utrecht, de Christel,
organisatie van kleine zelfstandigen in Gel
derland en verder individueele veehouders
uit nagenoeg alle provincies, alsmde Dr. M.
D. Dijt uit Haarlem en de heer S. Vellinga,
secretaris van den Frieschen Agrarigchen
Bond.
Meer Spaansche sinaasappelen
Op de vergadering van de frieuwe Zuid-
vruchtenbond, gister te Utrecht gehouden,
wees de voorzitter de heer R. Mol te Rot
terdam op het feit, dat de sinaasappelen
import uit Spanje, die ondanks den oorlogs
toestand, in 1937 nog 800.000 kisten bedroeg,
dit seizoen terugliep tot 20.000 kisten. Wat
voor de handelaren enorme schade betee-
kende. Namens een der importeurs deelde
de voorzitter mede, dat voor het a.s. seizoen
over grooter import kon plaats hebben, zij
het dan nog een aanmerkelijk geringer hoe
veelheid dan in 1937.
zijn arbeid heeft verricht is ongetwijfeld
hieruit te verklaren, dat hij, krachtens de
beginselen waaruit hij leefde, wist wat
Christelijke barmhartigheid is. Steeds heeft
hij de zorgende en beschermende hand uitge
strekt over zwakken en kranken en daarne
vens getoond óók een open oog en een warm
hart te hebben voor de stoffelijke en
geestelijke belangen van het personeel.
Worde het den jubilaris gegeven zijn taak
als zenuwarts, die hij in nog ongebroken
kracht verricht, nog vele jaren te vervullen
en moge ook zijn arbeid als voorzitter van
het College van Regenten der Gevangenissen
te 's-Gravenhage en als medewerker in het
reclasseeringswerk rijkelijk gezegend worden.
Op het gouden jubileum van den Chr. Militairen Bond in Oost- en West-Indië.
In de pauze nuttigt Dr H. Colijn in gezelschap van Dr A. A. L. Rutgers en Dr J.
Schokking een kopje koffie.
Processen over de wilde
busdiensten
De één zegt ja, de ander nee
's-GRAVENHAGE, 4 November. De be
handeling van het kort geding voor den
president van de Haagsdhe Rechtbank
waarbij de autnverhuurondernemer A. Koch
den Staat heeft gedagvaard vanwege bet
onrechtmatig aanhouden van zijn autobus
sen, is uitgesteld tot Vrijdag 11 November
des ochtends om elf uur.
De behandeling van het kort geding van
de Nederlandsche Unie N. V. tegen den
Staat is nog niet vastgesteld.
Voorts vernemen wij, dat Jhr. Mr. W. H.
den Beer Portugael, raadsman van de Haag-
sche Tramweg Maatschappij, alsnog hooger
beroer» zal aanteekenen van het vonnis in
kort geding van den president van de Haag-
sche Rechtbank, waarbij de stopzetting van
de autobusdiensten van het Reisbureau
Stoop werd geweigerd.
Eisch van Spoorwegen niet toegewezen
ARNHEM, 4 November. Gisteren heelt
de president van de Arnhemsche rechtbank,
Mr J. H o u w i n k. in kort geding uitspraak
g daan betreffende de vordering van de Ne
derlandsche Spoorwegen om de wilde bus
diensten van de N.V. Matser, die de verbin
ding van Arnhem met Den Haag onder
houdt, en de busdienst van het autobusbe
drijf Toonen te Nijmegen, een dienst tus
«chen Nijmegen en Amsterdam, te staken.
Gisteren heeft de Arnhemsche politie h^t
vertrekken van verschillende bussen uit
Arnhem naar Amsterdam verhinderd.
Deze diensten zijn door den president van
de Amsterdamsche rechtbank verbo-
Regeeringstomatensoep
Wegens den overvloedigen tomatenoogst
heeft de Nederlandsche Groenten- en Fruit-
centrale, teneinde de telers te behoeden vooi
de noodlottige gevolgen van overproductie,
een groote hoeveelheid tomaten uit de markt
genomen en deze, onder bijvoeging van rijst,
laten verwerken tot tomatensoep in blik.
Van deze blikken zullen eerlang iy2 mil-
lioen stuks beschikbaar worden gesteld
voor distributie onder de werkloozen.
Maar daarnaast is de Nederlandsche
Groentep- en Fr uiteen tr ale voornemens
partij van niet minder dan 4y2 millioen
blikken in den vrijen handel te brengen.
Het ligt in de bedoeling dezen verkoop te
doen geschieden via grossiers, winkeliers,
coöperaties en grootwinkelbedrijven, onder
het etiket „Centrale voor de veilingen".
Om het nieuwe regeeringsartikel ingang
te doen vinden, zal de Centrale een bedrag
van 60.000 beschikbaar stellen voor
clamedoeleinden.
De ministers De Wilde. Colijn en Weiter (zittend v.l.n.r.) tijdens de va
Beheer van het Algemeen Nederlandsch Persbureau, bij de opening van het r
Heerengracht te Amsterdam:
heer Nijgh. voorzitter van den Raad van
kantoorgebouw van het A.N.P.aan de
Nieuwe Burgemeester
Men schrijft ons uit Hendrik-Ido-Aml- icht:
De heer H. Duiker, die met ingang van
Nov. is benoemd tot burgemereter onzer
t i-meente, werd geboren te Assen, op 2 Oct
1905. Een paar jaren later vertrokken zijn
ouders naar Hilversum, waar de heer
Dmker de lagere school en de H B.S. be
zocht Daarna werd hij in Sept 1923 werk
zaam gesteld als volontair ter gemeente
secretarie te Maartensdijk. Van 1 Dec. 1924
tot 1 Mei 1925 was hij ambtenaa; ter secre
tarie te Hilversum, waarna hij van 1 Mei
1925 tot heden de functie bekleedde van ad
junct-commies ter secretarie te Maartens
dijk. Tevens was hij daar ambtenaar van
den burgerlijken stand.
De heer Duiker is Chr. Historisch en is
lid der Ned. Herv Gemeente. Hij gaf zich
buiten zijn ambtelijken werkkring aan
velerlei arbeid, wat kan blijken uit de
omstandigheid, dat hij secretaris is der
-Chr. Hist. Kiesvereen. en van de Oranje-
vereenaging; hij is voorts secr.-penning
meester van de Burgerwacht, secretaris van
de afdeeling van hest Ned. Bijl^lgenoot-
schap en van de Vereeniging tot Evangeli
satie te Hollandsche Rading.
Het no-jarig bestaan der K.M.A.
Wordt op 24 en 25 Nov. te Breda herdacht
BREDA, 4 Nov. De herdenking van het
110-jang bestaan van de Koninklijke Mili
taire Academie, zal plaatsvinden op 24 en
~5 November a.s. Het programma van de
feestelijkheden vermeldt o.m. op den eers
ten dag een marsch door de stad en een
defile voor autoriteiten alsmede een recep
tie in de receptiezaal van de Academie en
voor den tweeden dag de inauguratie
het ethnografisch museum der K.M.A.
Uitslaande brand in de hoofdstad
Twee verdiepingen vernield
AMSTERDAM, 4 November. Een
fel uitslaande brand heeft gistermiddag
te circa half vier de eerste en tweede
verdieping van het perceel Singel 307
bij de Heisteeg te Amsterdam totaal
vernield.
Op beide verdiepingen is een pension ge
vestigd. Op de eerste étage woont een vrouw
roet een kind terwijl op de tweede verdie
ping twee Suriramers hun kamers hebben.
Toen een van deze Surinamers thuis
kwam, bemerkte hij reeds op de trap eer
brandlucht. De trap van de tweede verdie
ping kon hij door de zware rookontwikke
ling niet meer opgaan. Hij snelde naar de
achterkamer van de eerste verdieping, waar
de vlammen het hevigst woedden en in wel
ke kamer de brand scheen te zijn uitgebro
ken. Aan blusschen viel voor hem niet te
denken. Hij keerde terug naar de voorkamer
van de verdieping, waar hij de bewoonster
cn haar kindje voor het groote gevaar waar
schuwde. Deze hadden toen blijkbaar nog
niets bemerkt
De inmiddels gealarmeerde brandweei
verscheen met de motorspuiten van de ka
zernes Prinsengracht en Rozengracht, waar
van alleen de eerste water gaf. Met twee
stralen werden de reeds naar buiten slaande
vlammen bestreden en reeds na korten tijd
niocht het den brandweerlieden gelukken 'f
vuur meester te worden. Beide verdiepir
gen echter brandden totaal uit, van den in
hoedel kon zoo goed als niets worden ge
De kantoorruimte van een gelijkvloers ge
vestigde expeditiefirma kreeg belangrijke
waterschade.
De „Chryssi" wordt opgeblazen
ROTTERDAM, 4 November. Gister is men
begonnen met de voorbereidende werkzaam
heden voor het opruimen van het wrak van
de ..Chryssi". het Grieksehe stoomschip dat
vorige week bij Poortershaven is gezonken
Lnkere bergingsvaartuigen van de N.V. v
d. Tak s Bergings Mij zijn bij het wrak aan
gekomen. In de eerstvolgende dagen wordt
een aanvang gemaakt met het leggen dei
dynamietlaoingen. Eerst zal "het wrak ech
ter zooveel mogelijk worden gesloopt. Daar
na wordt het in gedeelten opgeblazen. Het
geheele karwei zal drie manden in beslag
nemen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Het Prinselijk gezin is naar Berlijn ver-
trokken.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
der Tweede Kamer over de begrooting
van Onderwijs.
Te Amsterdam is een Poolsche bankier
gearresteerd, verdacht van oplichting.
Gisteravond heeft het A.N.P. een nieuw
hoofdkantoor officieel in gebruik genomen
De Centrale Raad van Beroep heeft het
ontslag van Ir. van der Veen behandeld.
In Amsterdam heeft een felle brand
gewoed.
Ook het Britsche Lagerhuis heeft de
inwerkingtreding van het Engelsch-Ita-
liaansche accoord goedgekeurd.
Het Duitsche s.s. „Vancouver" geteis
terd door een ontploffing.
Chineesch oordeel over Konoje's ver
klaring.
KWALITEIT en LIJN harmonieeren
volkomen in de W.L.D. Schoen
Heeren die het ge
noegen kennen van
het beste te
dragen, kie
zen daarom
steeds
W.L.D. SCHOENEN
)F al voor weer krijgen we
Matige tot krachtige westelijke tot
zuidelijke wind, zwaar bewolkt tot be
trokken, waarschijnlijk eenige regen,
weinig verandering in temperatuur.
87 nuttige warmte (bö normalen
•tand van den regulator) Officieel
vastgesteld door het RUksnUver-
heldsl&boratorlum te Delft. In prü-
Basaltinetegels
in alle kleuren.
TROTTOIRBANDEN - enz.
N.V. HOLLANDSCHE BASALT1NE
TEGELFABRIEK - ROTTERDAM
plooi» »n Mochin»fobn»li I.G B l
»n #n Bronzen Porren Deuren Kozijnen
Plool>refi<#n en UzerconsFruciies lel20*4.
VALKENBURG (L.)
Hotel Franssen
Bondshotel A N W B.E N A O.
80 kamers, koud en warm stroomend water.
Lift. Centrale verwarming Eigen garage
gratia. Pensionprijs f &50 tot f L—
Gelderland en het emigratie-
vraagstuk
Er zullen weinig provincies in ons land
land zijn waar hert vraagstuk van de e.v.
emigratie meerdere belangstelling hebbef»
kan dan in Gelderland. De boerderijen, dio
toch al niet tot de grootste behoorden, zijn
gesplitst toen een vader twee zoons op een
bedrijf moest zetten en daardoor is het getal
„kleine bedrijven" in onze provincie zeer
groot.
Daarom is het initiatief dat de heer J. J.
G. Boot, burgemeester van Wisch, genomen
ieeft te prijzen om n.l. tot een onderzoek te
komen in hoeverre emigratie voor onze
Gelderlanders beveekenis hebben kan. Jm
dit met elkaar te overleggen, heeft hij tegen
Zaterdag 19 November een vergadering be
legd in het gebouw voor Chr. Belangen te
Arnhem, waar over dit vraagstuk zal A-or
den gesproken. Allereerst zal aldaar spre
ken de heer W. Warn a ar. Burgemeester
van Hazerswoude. voorzitter van de Chr.
Emigratie-Centrale, verwijl de heer C.
Sm e enk, lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, een toelichting zal geven
op den stand van het emigratio-vraagstuk.
Voor onze provincie mag dit werk van
groot belang geacht worden. Verschillende
vooraanstaande personen betuigden reeds
hun sympathie met dit streven.