I
VIM "reinigt nfft.s
„Dokter Hartje"
advisem„Mijnhardtje
[krc^EROPDEWnD
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1938
Gevolgen van forensenbelasting
Extra belasting voor velen
Heftig verzet der gemeenten
te wachten
Het gaat met de financiën der gemeente
en meer bepaaldelijk met die der grootere
nog niet naar wensch. Men had gehoopt en
stellig ook verwacht, dat de door de regee
ring in het verleden genomen maatregelen
uitkomst hadden gebracht. Maar zelfs de in
het najaar van 1936 ingetreden economische
verbeteringen hebben er vooralsnog niet toe
kunnen leiden, dat ae begrootingen zonder
tekorten kunnen sluiten. De opbrengsten der
middelen nemen wel toe, maar daai'van pro
fiteert allereerst en allermeest 's Rijks kas,
omdat het Rijk relatief meer conjunctuur
gevoelige belastingen heeft dan de gemeen
ten. De uitgaven voor werkloozenzorg blij
ven, hoewel deze iets zijn teruggeloopen, nog
angstwekkend hoog, terwijl ook de kosten
voor armenzorg tot ongekende bedragen zijn
gestegen en nog geen neiging tot daling ver-
toonen. Nu ontvangen de gemeenten in de
kosten der werkloosheid wel bearagen uit
het werkloosheidssubsi diefonds. 'Deze berei
ken in sommige gevallen een hoog percen
tage n.l. 99. Voorts ontvangen deze nog een
z.g. belastingbij drage, bestaande uit een ge
deelte der opbrengst der belastingen, welke
zij aan genoemd fonds hebben moeten af
staan. Laatstgenoemde bijdrage kon even
wel in meerdere gevallen belangrijk grootei
zijn, indien dit fonds over volooende midde
len beschikte, om deze daaruit volledig te
bekostigen. Maar het fonds worstelt zelf
met tekorten. En de regeering is niet bij
machte en blijkens de jongste millioenen-
nota ook niet voornemens om dit van aan
vullende middelen te voorzien. Op belang
rijk meerderen steun van 't Rijk en hoogere
ontvangsten uit het werkloosheidssubsidie-
fonds kunnen de gemeenten dus niet reke
nen. Als nu ae inkomsten niet of niet vol
doende toenemen en de in den loop der ja
ren sterk teruggedrongen uitgaven, mede
ten gevolge van de zeer groote kosten we
gens armenzorg waarin de gemeenten
rechtstreeks geen bijdragen ontvangen
niet verminderen, blijven deze voorloopig
met groote jaarlijksche tekorten zitten.
Men zal zich afvragen, of die gemeenten
dan niet zooals reeds herhaaldelijk heeft
plaats gehad de belastingen kunnen ver
hogen. De belastingen, welke de gemeenten
mogen heffen zijn eensoeels aan wettelijke
maxima gebonden en anderzijds zijn er
grenzen die men in het algemeen niet kan
overschrijden. De meeste gemeenten hebben
nu zoo langzamerhand de heffingen tot het
maximum opgevoerd en de grenzen, aan een
redelijke belastingheffing gesteld, bereikt.
Deze gemeenten verkeeren dus zij het
ook wellicht tijdelijk in een zeer benarde
positie. Toenemende crisistekorten, hooge
uitgaven, waarop schier niets meer valt te
bezuinigen, traag vloeiende inkomstenbron
nen, beperkte xiitkeeringen uit de z.g. rijks-
fondsen en geen onbetreden belastinggebied
meer.
Onhoudbare financieele toestand
De financieele toestand' is dan ook voor
vele gemeenten onhoudbaar geworden. Er
moest dus wel iets gebeuren. Herhaaldelijk
is er bij de regeering op aangedrongen, laat
stelijk neg bij de behandeling van de be
grooting van het werkloosheidssubsidie-
fonds in de Eerste Kamer, om haar uit dien
noodtoestand te helpen. Daarbij is wel dui
delijk aan het licht gekomen, dat de regee
ring op het standpunt staat, dat de gemeen
ten in de eerste plaats ernstig moeten pogeh
140 Modellen en uitvoeringen» con
franco door geheel Nederland
1.50 x 1.40 x 1.85 M 1 15.— O.V
2.00 x 1.70 x 1.85 M 30.—
2.90 x 2.00 x 1.85 M 42.—
6.00 x 6.40 x 2.15 M 180.—
6.00 x 7.40 x 2.15 M f 200.—
Bezoekt onze terreinen ol zendt 20 cl
porti voor 't Boekje No 8
„DE GROOT'S HOUTBOUW
om zelf zooveel mogelijk in de tekorten te
voorzien. Maar daarnaast heeft de regeering
te kennen gegeven, dat zij ook de vraag on
der de oogen wilde zien op welke wijze do
moeilijkheden kunnen worden weggenomen
of verminderd, indien de gemeenten niet
door saneeringsmaatregelen ziohzelf kunnen
helpen. Hiermede heeft de regeering tevens
erkend, dat in sommige gevallen de moei
lijkheden met de gemeentelijke financiën
zoo groot kunnen zijn, dat buitengewone
maatregelen niet adhterwege mogen v,-or
den gelaten.
Het behoeft dan ook geen nader betoog,
dat de gemeentebesturen met klimmende
belangstelling naar het tijdstip, waarop de
regeering met haar voorstellen bij de Kamer
zou komen, hebben uitgezien. Dit tijdstip is
thans aangebroken.
de millioenennota aangekondigde
wetsontwerpen zijn verschenen. Het eene be
helst de herziening van de wet tot steun
noodlijdende gemeenten en het andere
wijziging van de wet op de financieele ver
houding regelende het forensenvraagstuk.
In de millioenennota gaf de regeering
reeds blijk van haar voornemen om ten
bate der noodlijdende gemeenten nog een
bedrag van 5.000.000 uit te trekken alsmede
om ter vervanging van de reeds door de ge
meenten genoten rentelooze voorschotten
deze uit 's Ijijks kas volledig fonds perdu
te verstrekken. Daarbij sprak zij als haar
vertrouwen uit dat door dit complex van
maatregelen de saneering van de gemeente
lijke financiën daadwerkelijk zou worden
bevorderd.
Wat beteekenen nu de zoo juist inge
diende voorstellen voor de gemeenten? Wij
beginnen met de oplossing van het foren
senvraagstuk. De regeling daarvan is in het
algemeen zoo gedacht, dat de aanslag (op
centen alleen) in de gemeentefondsbelas
ting wordt verdeeld tusschen de woon- en
werkgemeenten. met uitzondering van die
welke betrekking hebben op lage inkomens.
Woongemeenten de dupe
Dientengevolge zullen de woongemeenten
zich belasting zien ontgaan, terwijl de werk
gemeenten zich nieuwe opbrengsten zullen
zien toegewezen. Voor eerstgenoemde ge
meenten kan dit een zeer gevoelig verlies
beteekenen, vooral wanneer deze relatief
veel inwoners hebben die elders hun be
roeps- of bedrijfswerkzaamheden verrichten.
De andere gemeenten (meest grootere)
zullen daaruit wel eenig voordeel trekken,
hetwelk naar onze overtuiging niet zoo
groot zal zijn als men zich dat gewoonlijk
voorstelt. In elk geval zal men daarvan niet
moeten verwachten dat de groote jaarlijk
sche tekorten belangrijk worden verminderd.
Kan het financieel voordeel uit dezen
maatregel alzoo voor de meeste gemeenten
niet groot zijn voor sommige gemeenten
werkt deze zelfs zeer nadeelig de andere
maatregel, voorgesteld in het wetsontwerp
tot wijziging van de wet tot steun aan nood
lijdende gemeenten, biedt weliswaar meer
perspectieven, maar heeft o.i. een zeer be
denkelijke zijde. Wat toch is het geval?
Indien de gemeente zichzelf niet kan hel
pen en dat is na hetgeen in de achter ons
liggende jaren op financieel gebied heeft
jehad, in vele gevallen zoo dan
mag zij boven de bestaande belastingen nog
een eigen gemeentelijke inkomstenbelasting
van haar inwoners en van de z.g. werkfo-
rensen heffen. Een dergelijke gemeente die
terecht of ten onrechte als noodlijdend wordt
aangemerkt, ontvangt noch van het Rijk,
noch uit de fondsen extra steun, voor en al
eer zij deze nieuwe belasting invoert en
daarmede het belastingpeil doet stijgen
boven het niveau dat maximaal in andere
gemeenten mag worden bereikt. Wij laten
in het midden de vraag of de opbrengsten
dezer belastingverzwaring, die de egalisatie
van belastingdruk bedenkelijk, dreigt te
verstoren, groot genoeg zullen zijn om tot
het gestelde doel, n.l. een sluitende begroo
ting te geraken en of de gemeenten deson
danks toch nog om steun bij het
Rijk moeten blijven aankloppen. Voor die
gemeenten is het in elk geval allerminst
plezierig om haar ingezetenen zrwaardere
lasten op te leggen dan noodig zou zijn ge
weest, indien haar uit het werkloosheids-
subsidiefonds de bijdragen waren verleend,
waarop zij redelijkerwijze haar verwachting
hadden mogen stellen.
Kan nog bezuinigd worden?
Het is ons niet ontgaan dat de Regeering
met haar voorstellen mede beoogt om
gemeenten tot nog grootere zuinigheid in
haar beheer aan te sporen en de
financieel afhankelijke gemeenten de zoo
zeer begeerde financieele zelfstandigheid
terug te geven. Of door bezuiniging nog
wel iets van beteekenis te bereiken valt,
moet, na al hetgeen op dit gebied reeds heeft
plaats gevonden, ernstig worden betwijfeld.
De financieele zelfstandigheid zal door de
gemeente in elk geval worden de wets
ontwerpen tot Wet verheven zeer duur
moeten worden gekocht.
Beter ware het o.i. dan ook geweest als
door de Regeering een andere weg was
ingeslagen.
Indien als vaststaand mag worden aan
genomen dat sommige gemeenten uit het
vverkloosheidssubsidiefonds nog belangrijke
bedragen te vorderen hebben, ware het dan
niet rationeeler geweest om in de eerste
plaats de middelen van het fonds te verster
ken? Een matige verhooging der gemeente
fondsbelasting zou daarvoor wellicht vol
doende zijn geweest. Dit zou, naar het ons
wil voorkomen, meer in overeenstemming
zijn geweest met het doel van dat fonds,
hetwelk is ingesteld „ter bevordering eener
betere verdeeling van de gemeentelijke las
ten, voortspruitende uit de voorzieningen
ter zake van werkloosheid, tusschen de ge
meenten onderling en tusschen het Rijk en
de Gemeenten".
Wat de betrokken gemeenten dan nog te
kort zouden komen, zou haar door de Re
geering kunnen worden toegewezen uit de
middelen welke de Regeering daarvoor ook
thans ter beschikking heeft gehouden.
Het zal ons niet verwonderen als de Re-
geeringsvoorstellen van de zijde der ge
meentebesturen in plaats van groote waar
deering, heftige bestrijding zullen ont
moeten.
Een driewerf hoera op Ypenburg voor Hein Schmidt Cransdie Woensdag zijn
20-jarig jubileum als aviateur vierde
VOOR DE VAART OP
DUITSCHLAND
Aangeven van radiotoestellen
Met Duitschland is een regeling getroffen,
waarin is vastgesteld, dat het hebben en ge
bruiken van radio-ontvanginrichtingen, wel
ke niet in Duitschland zijn aangegeven, aan
boord van Nedérlandschë schepen in Duit
sche wateren is toegestaan, mits een schrif
telijk-be wijs kan worden getoond, waaruit
blijkt, dat de radio-ontvanginrichtingen -n
Nederland zijn aangegeven.
Het was in Duitschland tot dusver ge
woonte, als door de politic-ambtenaren al
daar op Nederlandsche schepen opvang
inrichtingen werden aangetroffen, er mede
l"e volstaan, de eigenaars er op te wij:
dat zij voor een spoedige aangifte in Neder
land hadden zorg te dragen.
Door het Duitsche Rijkspostministerie ls
thans aan den directeur-generaal der poste
rijen, telegrafie en telefonie in Nederland
bericht,- dat herhaaldelijk is gebleken, dav'
door Nederlandsche schippers, ook na
zoodanige waarschuwing, niet aan hun ver
plichtingen werd voldaan en dat zij maan
den lang in Duitschland verbleven, zonder
hun ontvangtoestel aan te geven.
De betrokken Duitsche autoriteiten heb
ben daarom besloten voortaan den eisch te
stellen, dat als niet een bewijs van aangifte
in Nederland kan worden getoond, de aan
gifte zal geschieden bij het naastbij zijn de
postkantoor in Duitschland met gelijktijdige
betaling van het recht, dat bij een tijdelijk
verblijf voor den duur daarvan verschul
digd is. De berekening van dit recht ge
schiede alsdan over volle kalendermaanden.
Wil houder van het toestel hieraan niet
voldoen, dan-zal hij dit toestel uiteen moo-
aemen en van het luisteren naar den
radio-omroep afstand moeten doen, toi'dat
hij in Nederland aangifte zal hebben gedaan.
Ter voorkoming van moeilijkheden is het
voor de betrokkenen van belang, dat zij voor
hun vertrek naar Duitschland er voor
gen, dat de aan boord van hun schepen
aanwezige radio-ontvangtoestellen 1 ve re en-
komst ig her bepaalde in art. 66 2.1c :id van
het Radio-reglement 1930 worden aangege
ven op een kantoor of station van den P.T.
T., bij voorkeur in hun woonplaats.
VERZEKERING VAN GEMEENTEGELDEN
'S-GRAVENHAGE, 2 Nov. Met vernietiging
van een besluit van Ged. Staten van Over
ijssel, waarbij goedkeuring was onthouden
aan het besluit van den gemeenteraad van
Tubbergen van 20 Dec. 1937 om deel te
men aan de waarborgingsregeling van de
vereeniging „Fraude-Risico-Onderlinge van
Gemeenten" te 's-Gravenhage, heeft de
Kroon aan genoemd raadsbesluit alsnog
goedkeuring verleend.
MÊk>~ ook emaifCe
m
OP ELKE BUS EEN BON VOOR GESCHENKEN
WETTELIJKE REGELING VAN
KINDERBIJSLAGVERZEKERING
Advies van den Hoogen Raad
van Arbeid
De Hooge Raad van Arbeid heeft advies
uitgebracht aan den Minister van Econo
mische Zaken over het voorontwerp wette
lijke regeling inzake Kinderbijslagverzeke
ring.
De Raad heeft zioh met 22 tegen 12 stem
men uitgesproken tegen het scheppen van
de mogelijkheid van bedrijfsgewijze getrof
fen afwijkende regelingen.
Voorts adviseert de meerderheid van den
Raad, dat het huispersoneel niet principie£l
buitengesloten worde van de werking van
deze wet. Bij algemeenen maatregel van be
stuur zou dan kunnen worden aangewezen,
welke groepen (b.v. chauffeurs e.d.) bij de
verzekering zullen worden betrokken.
De meerderheid van den Raad (2014) is
van oordeel, dat de kleine zelfstandigen niet
onder oe kinderbijslagverzekering dienen te
worden gebracht.
De stemmen hebben gestaakt over de
vraag, of de werkgevers onder de kinderbij
slagverzekering dienen te worden gebracht.
De kleinst mogelijke meerderheid van den
Raad is van oordeel, dat in het wetsontwerp
een loon- of inkomstengrens dient te worden
opgenomen.
De meerderheid van den Raad (1914)
van oordeel, dat de kinderbijslagverzekering
dient aan te vangen bij hef 4e kind. De
groote meerderheid van den Raad (276) is
van oordeel, dat de leeftijdsgrens moet ge
steld worden op 15 jaar.
Voorts bleek de Raad met op een na al-
gemeene stemmen van oordeel, dat het
systeem van het voorontwerp ter berekening
van de hoogte van den kinderbijslag wegens
te groote administratieve moeilijkheden
niot kan worden gehandhaafd.
Een klassestelsel
In een afzonderlijke bijlage stelt de Raad
een klassestelsel voor, volgens hetwelk de
kinderbijslag bedraagt voor arbeiders met
een weekloon van minder dan 18: 0.60
per week of 2.60 per maand; 18 tot 24:
ƒ0.75 per week of ƒ3.25 per maand; ƒ24 tot
f 30: f 0.90 per week of f 3.90 per maand;
tot f 36: f 1.10 per week of f 4.77 per
maand; ƒ36 tot ƒ42: ƒ1.30 per week of
ƒ5.63 per maand; ƒ42 of meer: ƒ1.50 per
week of 6.50 per maand.
De grootst mogelijke meerderheid van den
Raad is van oordeel, dat de totale kosten der
verzekering niet door den Staat behooren te
worden gedragen.
De meerderheid van den Raad is van mee
ning, dat de Staat ook niet heeft bij te dra
gen in de kosten. Een zestal was van mee
ning, dat de Staat heeft bij te dragen in de
kosten. De groote meerderheid van den Raad
is van oordeel, dat verhaal op de arbeiders
terecht in het voorontwerp niet is toegelaten
(twee leden tegen).
De meerderheid van den Raad (2113) is
van oordeel, dat de uitvoeringsorganen van
de verzekering niet moeten worden gekozen
zooals het ontwerp voorstelt Zij is daarte
genover van oordeel, dat de uitvoering in de
eerste plaats dient te geschieden door de
bedrijfs vereeniging. Daar, waar een Bedrijfs-
raad is. kan deze als bestuur aan het hoofd
der Bedrijfsvereeniging gesteld worden, con
form art. 26 Bedrijfsradenwet.
De Raad is van oordeel, dat alleen de uit-
keeringx, berustend op de normaal wette
lijke regeling, voor verevening in aanmer
king komen. Een wetsbepaling in dien geest
wordt wenschelijk geacht.
VRIJDAG, 4 NOVEMBER.
HILVERSUM I. 1875
ihriftlezli
Sang me
L2.00
NCRV. 8.00 uup
ng, meditatie. 8.15 Berichten, gr.
(9.309.45 Gelukwienschen). 10.S?
03 Gram.muaiek. 11.15
miftifMne-. en gr.muzielCr
ïuzlek.. 12.30
planobege
ichten. 12.1
Cithei
nichten, --
uzlek. 2 25—2.55 Christelijke Lectuur. 3.00
et Theuerzelt-trlo en Grom.muziek. '(OM
45 Berichten). 4.15 Gram.muzlek. 5.00 uuu»
>rdracht en Gram.muziek. 5.46 De»
en gram.muziek. 6.30 Voor Tuin»
liefhebbers. 7.00 Beriohben. 7 15 Literair#
Causerie. 7.45 Gram.muziek. 8.00 Berichten
ANP. Herhaling S.O.S.-Beriohben, 8.15
NCRV-Salon orkest. 9.00 Exegetische cause
rie. 9.30 Orelspel. 10.00 Berichten ANP,
hierna actuéele uitzending. 10.30 Het Apol
lo-ensemble. 10.45 Gymnastiekles. 11.00 Ver
volg enseanbleconcei-t. 11.25 Gram.imuziek,
11.5012.00 Schriftlezing.
HILVERSUM II. 301,5 M &00 VARA. 10.00
VPRO. 10.20 VARA. 12.00* AVRO. 4.00 VARA,
7.30 VPRO. 0.00 VARA. 10.40 VPRO. 11.00
12.00 VARA. 8.00 VARA-ICalender 8.16 Gr,
muziek. (Om 8.16 Berichten). 10.00 Morgen
wijding. 10.20 Gram.muziek. 11.00 Declama
tie. 11.20 Orgellepel. 1Z.00 Renovakwintet.
(Om 12.15 Berichten) 12.45 Gram.muziek
1.15 AVRO-Amusementsorkest. 2.00 Cause
rie over Eleonora Duse. 2.30 Zaïng en
Piano.. 3.00 Cabaretprogramma, ber. 4.09
Gram.muziek. 4.30 Het Rotterdamsch Piano
kwartet. 6 00 Voor de kinderen. 6.30 Gram,
muziek. 6.00 Fantasia. 6.30 De Ramblers,
7.00 Causerie „Opvoeding tot democratie™,
7.20 Berichten ANP. 7.30 Berichten. 7.35
Causerie „Wat en hoe gelooven wij?" 8.00!
Zang en Orgel. 8.30 Causerie „Koorzang lir
onze kerken". 900 Voor sohakens. 9.02
Fragmenten opera„Les pöchours de per-
les". 10.00 C. Steyn's accordeonorkest. 10.39
Berichten 'ANP. 10.40 AvondWiJding. 11.09
Esmeralda en sol/Lsten. 11.30 Jazzmuziek
(Gr. pl.). 11.55X2.-00 Gram muziek.
DROITWICH 1500 M. 11.40 Piano. 12.10 Orgel
15 Octet. 5.29
bijHoofdpijn, Kiespij'n, Zenuw
pijnen, Maandbezwaren, Rheu-
matiek. Koorts, Griep, Spit,
Lusteloosheid, Gevatte Koude.
Een beier kou- en pijnverdrljvend middel, dal snel
ler en gunstiger werkt dan „Mljnhardtjes". is niet
denkbaar. Na het Innemen van een „Mljnhardtje**
voelt U de hevigste pijn terstond wegzakken,
terwijl ze enkele minuten latergeheelverdwenenic.
De pijnverdrijver bij uitnemendheid.
1 „Mljnhardtje" 5 et
12 „Mijnhardtje»" 50 cL
land. 1.35 Strükorkes-1
I Mandoline. 6.45 Radio-tooneel.' 7.05
itair overzicht. 7.50 Orkest. 8.29
nschalk LiJautiJ. 8.3
PI?PARIS 1648 lil. 12.35 Zang. 1.06 Orkesf
jl'PI Zang. 4 40 Cello. 5.25 Kamermuziek,
6.35 Piano. 7.20 Orkest. 8.35 Zang. 9.50 Ra.
11.3a Nachtsoi
triof1"5.2o Radiol
BRUSSEL 322 cn
1.30 Co
en piai
10.30 Con
8.20 Orkest. 9.20 Symphonie-orkest
'S-GRAVENHAGE. 3 Nov. Naar wij verne
men, heeft H. M. de Koningin op den bazar
van de Vereen. Tesselschade belangrijke
aankoopen laten doen, terwijl de Prinses een
mooie bijdrage voor het doel geschonken
heeft.
Federatie van Chr. Vereen, van
en voor vrouwen en meisjes
De algemeene vergadering
De algemeene vergadering van de Fede
••atie van Chr. Vereenigingen van en voor
Vrouwen en Meisjes zal, naar wij ver
nemen, Woensdag 23 en Donderdag 24 Nov.
a.s. in hotel Brinkman te Haarlem worden
gehouden. Behalve de behandeling van ver
schillende verslagen en huishoudelijke
zaken, vermeldt het agendum 5-minuten-
toespraken van de Union, den Vrouwen
Zendingsbond, de Ver. van Academisch-
gevormde Christen-vrouwen, het Ned. Ver
bond van Chr. Jonge Vrouwen- en Meisjes-
vereenigingen. den Oud-leerlingenbond der
S.C.S.A. en de plaatselijke Federatie
Utrecht. Ook staan op het agendum Mede-
flcelingen over het werk in Ned.-Indië doo
Mevr. l Slotemaker de BruineRutgers en
een referaat van Mevr. C. C. J. Stelma—
Loosjes van Kralingen, over: „Vereenigings-
leven en gezinstaak." Aan den avond
Woensdag 23 Nov. zal een gezellig samen
zijn worden gehouden, waarin Jkvr. Clau-
dine Witsen Elias zal declameeren,
gymnastiekclub uit Haarlem een korte uit
voering geven zal en Jkvr. J. A. Wttewaall
van Stoetwegen verslag zal uitbrengen van
haar ervaringen in Amerika. De vergade
ring van 24 Nov. vangt aan met een wij
dingswoord van Moj. F. H. v. d. Schaar.
Nederlandsche japonnen-
conventie
'S-GRAVENHAGE, 2 November. De Ned.
Staatscrt van 31 Oct. 1938 bevat de ministe-
rieele beschikking, waarbij de Nederland
sche japonnen-conventie met ingang van
heden voor den duur van een jaar opnieuw
4 84 M: 1.00 en 1.
Concert. 6.35 Voce
kest. 9.35 Concert
DENTSCHLANDSENIÏER 1571 M. 7.50 Radiotooe
"".ei. 9.50 Fluit en harp. 10.20 Orkest.
RADIO3
RIJKEN de LANGE
GED.BINNENROTTE 154 ROTTERDAM1
algemeen verbindend is verklaard. In deza
beschikking zijn de overwegingen, welke toé
algemeen verbindendverklaring hebben ge
leid, alsmede de verbindend verklaarde be
palingen opgenomen.
Wenschelijkheid van
politieke voorlichting
Naar aanleiding van de vergadering van,'
missionaire predikanten op Midden-Java ten
Zuiden, te Djocja gehouden, schreef Dr. S,
H. Zuidema in het Zendingsblad van de
Geref. Kerken in Nederland onder andere
het volgende:
„Eén ondewerp, op onze vergadering be
handeld, mag ik niet ongemerkt laten voor-
ian. Dr. van Andel leidde n.l. de bespre
kingen in over de politieke voorlichting,
welke we aan onze goeroes en goeroes indjil
zullen hebben te geven. Dat zal sommigen in
Holland wel een minder prettige gewaarwor
ding geven. Terwijl daar tegenwoordig veel
predikanten, al is 't niet uit onze kerken, de
idee propageeren, dat de predikanten „neu
traal" moeten staan tegenover alles, wat maan
eenigszins op politiek zou kunnen betrekking
hebben, zijn hier missionaire predikanten
druk bezig zich „te bezinnen" over politieke
voorlidhting aan jonge christenen. We troos
ten ons hier evenwel met de gedachte, dat
de groote heidenapostel de jonge kerken ook
politieke voorlichting heeft gegeven en scha
men ons niet, hem in dit spoor te volgen,
We waren er allen van overtuigd, dat deze
voorlichting - niet mag achterwege blijven.
Niet op het terrein der practisdhe politiek
evenwel, doch enkel op het terrein der uit
eenzetting van de beginselen (al weer zoo'n
woord, waar zekere kringen in Holland en
daarbuiten tegenwoordig vopschuw voor zijn)1,
Een kleine verklaring der beginselen zou
niet ongewenscht zijn. En de vergadering
nam de noodige stappen om deze zoo spoedig
mogelijk het licht te doen zien".
Dolf las: alleen deze plaatsen zijn voor kleurlingen.
Dat is een dwaze vertooning, vond Dolf.
Je wist toch, dat een neger in Amerika niet voor de volle
mik meetelt?
Dat wel, maar niet, dat ze het zoo sterk doorvoerden.
Tja, dat is de andere kant, het pietlutterige. Mensch is
ïnensch, niet?
Het was al laat, toen ze uit de bioscoop kwamen.
En nou gaan we zeker naar Jim Jankee, ik val flauw
yan de dorst, zei Mannes.
In orde, zei Zwiers.
Heeft hij nog altijd zijn zaak? vroeg Vlas.
Waarschijnlijk wel, met steekpenningen doe je veel.
Maar eens loop je toch tegen de lamp.
Dat moet hij weten, we gaan in ieder geval kijken.
Ze verlieten de binnenstad en togen naar een buitenwijk.
Dolf. nieuwsgierig, vroeg zich at. waar 2e hem nu weer zou
den brengen.
Ze liepen door minder sterk verlichte straten. De matrozen
Schenen den weg nauwkeurig te kennen. Geen oogenblik
aarzelden zij.
Na een lange wandeling arriveerde het groepje in een
tamelijk duistere straat.
Hier.
Mannes bleef voor een gesloten deur staan. Dolf bekeek
het huis. Hét leek een pand als alle andere.
Mannes klopte.
Dat gaat er nogal geheimzinnig aan toe, dacht Dolf.
De deur werd geopend door een bejaarden neger. Zijn
dikke lippen trokken een breede grijns.
Old friends, ouwe baardaap, grinnikte Mannes.
Come-in, noodigde de neger uit.
Ze stapten door een gang, staken een pleintje over, traden
in een woonkamer. Er zat een negerin te dommelen.
Niks veranderd, zei Vlas en wreef in zijn handen.
Die vrouw?, vroeg Dolf, ietwat spottend.
Hij kreeg geen antwoord.
Ze daalden een steenen trap af.
Dolf hoorde dof gedruisch en verre klanken van muziek.
Kedin, zei Mannes.
Een andere neger, die een soort portierspet op zijn hoofd
geplakt had, deed een zware deur open.'
Een tumult van schorre stemmen en rinkelende glazen viel
over de vier mannen.
Een dicht gordijn verborg voor hen nog de ruimte, waaruit
de geluiden opbruisten.
Zwiers schoof het opzij.
Even stonden ze te knipoogen. Hoewel er een gedempt
licht waasde, konden de mannen, na de tocht door de donkere
keldergang, niet in eenen het gewelf overzien. Want een ge
welf was het.
Er stonden kleine tafels rond een dansvloer, waarop een
kluwen schuifelende mannen en vrouwen in trage deining
zich bewoog.
Niemand lette op de binnenkomenden.
Op een platform schetterde een band.
Zwiers laveerde tusschen tafeltjes en tabouretj es naar den
anderen hoek van het gewelf, waar zich het buffet bevond.
Hij begroette een reus van een kerel, die bij een tapkraan
stond, en hen onderzoekend opnam.
Z'n kleine zwarte oogen scholen haast weg onder zware
wenkbrauwen. Er was iets in zijn gezicht, dat Dolf onprettig
aandeed. Het waren niet de vettige wangen, evenmin was het
de vierkante kin. Toen zag hij de smalle lippen om een te
kleinen mond, en hij voelde intuitief de wanverhouding daar
van met het kolossale lichaam.
Hallo Jim, riep Zwiers. You know the Dutch?
De man scheen hem te herkennen, en trok een grimas.
My friends, you know?
Dacht je, dat hij mij niet kan? schamperde Mannes, een
weinig uit zijn humeur.
Well Jim!
Er werden handen geschud. Dolf voelde zich niet bepaald
vereerd, maar hij drukte even de knuist van Jim Yankee.
Sit down my boys, werd hun gezegd.
Zwiers nam plaats, doch niet aan de tafel, die hem gewezen
werd. Hij schoof dicht bij het buffet, waarachter in den muur
een metalen deur was aangebracht.
Dolf ontdekte die eerst, toen Zwiers er hem fluisterend op
attent maakte.
Die is er niet om niet, snap je?
Hoe bedoel je? vroeg Dolf, die een vaag vermoeden had
van het doel dezer deur,
Well, ik heb het eens meegemaakt, in een andere haven,
dat er een inval gedaan werd, in zoo'n drankshop. Ik zag de..«
ja, allemaal zoo'n poeier, zei Zwiers tot Vfas, die een kelnerin
aanriep om iets te bestellen.
Hij vervolgde: Het ging alles gauw in z'n werk, maar ïk
zag toch de keeper door een deur achter het buffet verdwijnen*
En toen wij als bezoekers in een wagen geladen werden, wag
hij er niet bij. Gepiept. Daarom blijf ik voortaan liever dicht
bij het vuur, dan heb je de meeste warmte, begrepen?
Dolf knikte, en voelde zich niet erg op zijn gemak.
Ondanks het gedrum en geblobber met nu en dan schelle
klanksprongen van de jazz, hing er in het lokaal een zwoele
sfeer. Die werd dringender, .oen de muziek(!) in een scheeve
schreeuw stukknapte. Enkele jonge vrouwen schoven bij het
tafeltje aan. Mannes en Vlas trachtten een gesprek te be
ginnen. Maar de meisjes hadden meer aandacht voor den
jongen matroos.
En Dolf, niet gewend aan de prikkelende drank, keek met
verhit hoofd naar haar, hij zag, dat ze, zonder besliste schoon-i
heden te zijn, toch knappe figuurtjes waren. Ze dronken nog
eens. En toen begon Mannes, nijdig over zijn geringe succes
bij;de dames, en jaloersch op Dolf, die scheen te slagen, twist
te zoeken.
Indien Dolf nog volkomen nuchter geweest was, had hij
zich rustig teruggetrokken. Nu echter, na de weerbarstige
drank, en in het bijzijn van de jonge vrouwen, liet hij zich niet
onbetuigd en hakkelde uitdagende woorden. Opeens en zoo
snel, dat noch Vlas, noch Zwiers het verhinderen kon, slin
gerde Mannes een glas vol bier in Dolfs gezicht. De jonge
matroos stond met een ruk op, smeet in zijn drift een stoel
omver en scheen zich op den stoker te willen werpen. Zwiers
was ook opgesprongen, gereed om erger te voorkomen.
Wordt vervólg'd
