Jlicuwc jCriiisrijf (tfouront Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken 1 Whisky abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijkschë zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j ct Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 61936 NO. 6517 ZATERDAG 8 OCTOBER 1938 19e Jaargang atrtjertentieprijjen: Van 1 tot 5 regels1.171/» Elke regel meer0.22 Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend ....•■•44 0.10 Opvallende evolutie Er is een merkwaardig verschil tus- schen 1918 en 1938. In 1918 kwam de „vrede" tot stand na een oorlog vol ver schrikking; ditmaal was het vrede zonder dat de krijg was uitgebarsten. Het is niet te zeggen in hoeverre de mentaliteit der volken van invloed is ge weest op het verloop der zaken; maar dit staat vast, dat er thans niet, ook niet in Duitschland, een hoerastemming heersch- te onder hen, die opgeroepen waren om *t geweer te schouderen. De meisjes om kransten de wapenen niet met bloemen; de lach verstierf, de tranen vloeiden- De volken schuwen gewapend geweld; zij vreezen den gemechaniseerden oor log. Vandaar de uitbundige vreugde over het accoord van München, al moest ieder, die nadacht, zich zelf toegeven, dat naast de vreugdewimpel eigenlijk ook een vlag halfstok moest hangen. Toch is het mededoogen met het volk van Benesj niet de oorzaak van he* ty peerend verschil tuss-hen 1918 en 1938 Er is een geheel ander verschijnsel. Ia 1918 klonk het „Nooit-meer-oorlog" geroep boven alles uit en wie dit niet overnam werd van zwartgalligheid en Oud-Testamentische somberheid beschul digd. Thans ziet men precies het omge keerde. Ook wat de groepeering betreft. Het spreekt vanzelf, dat wie vast houdt aan de Schrift nu en nimmer aan >,Nooit-meer-oorlog" gelooft. Integen deel, hij vreest een toeneming van oor logsgeweld. Maar hij weet ook, dat God barmhartig is en daarom durft hij bidden om en hopen op vrede. Waarom zou het bij God onmogelijk zijn om het wapenge weld, dat naar menschelijke berekening de beschaving van Europa zou vernieti gen, te keeren? „Wie kan Gods wijs be stel doorgronden?" Zoo'min als er in 1918 reden was voor zorgeloosheid en afbraak der weermacht, zoo min is er nu oorzaak om waanwijs te voorspellen: binnenkort barst het oor logsrumoer toch los. Het loont de moeite na te gaan van welke zijde deze stemmen gehoord wor den. Zij, die zoo spreken zijn dezelfden, die meer of minder bedekt, op oorlog hebben aangestuurd en die ten onzent meer of minder duidelijk het advies gaven: Nederland moet meedoen om de macht van den Duitschen dictator te breken. In deze redeneering school veel aan trekkelijks, maar niet minder speculatie. Het sympathieke was het opkomen voor het recht en het partijkiezen tegen het geweld, de brute kracht en de hoovaar- dige taal; de speculatie bestond hierin, dat men een gruwelijke slachting durfde riskeeren, omdat men hoopte, dat de Führer slechts comedie speelde en op het laatste oogenblik wel in zou binden. Mogelijk had men gelijk; maar zeker heid had niemand en Chamberlain die er toch ook wel iets van zal weten .verklaarde nog pas: vóór een soldaat van beroep of een vlieger zou zijn getrof fen, zou een man op straat of in een omnibus of zijn vrouw en kinderen in hun huis gedood zijn. Deze oorlog zou een armageddon gebracht hebben. Wie zoo spreekt toost te beseffen welk nameloos lijden vastzit aan de moderne oorlogvoering; wie uitstel daarvan licht acht, heeft te weinig oog voor den af grond, waarlangs de volkeren van Europa gegaan zijn. En het is wel uiter mate opvallend, dat dit dezelfde men- schen zijn, die jaar en dag ontwapening gepredikt hebben en die tusschen 1918 en zeg 1930 versterking onzer weer macht, al had de regeering daarmee uit sluitend bescherming der grenzen op het oog, hebben bestreden. Wij hebben het reeds meer gezegd en wij herhalen het gaarne: wij willen onze sociaal-democraten niet vervolgen met hun fouten in het verleden gemaakt. Maar dan behooren zij ook eenige be scheidenheid te betrachten. En wat min der inconsekwent zijn. Kan men zich heelemaal niet meer her inneren hoe grof men agitatie gevoerd heeft tegen de Vlootwet? De moeders hadden tot taak te weigeren, dat hun zonen voor het „moordbedrijf" werden opgeleid. De regeering, die leger, vloot en luchtmacht versterkte, vergrootte daarmee het oorlogsgevaar en riep het wapengeweld van anderen op. Er werden erger dingen gezegd; wij brengen slechts de minst bittere verwij ten in herinnering. Maar diezelfde men- schen hebben thans op oorlog aange stuurd! Zij durfden althans het risico te aanvaarden. Men moet zich toch wel verbazen over 'dergelijke sprongen. Maar de verwonde ring is nog grooter over de hoovaardij, Iwaarmee dit alles gepaard gaat. Men had mogen verwachten,- dat de sociaal-demo-* cratie eenige bescheidenheid geleerd had. Het tegendeel is het geval. Hun pers staat vol van zelfverheffing. Men heeft weer een nieuw „probleem" ontdekt: het vraagstuk der minderheden. Dat moet opgelost worden, en dus heet het: „Indien wij de taak van het socialisme verstaan, zullen wij erkennen, dat de oplossing van dit probleem ligt op onze schouders." Het socialisme zal het doen en daar om besluit het artikel, waaruit wij dit citaat knipten met de grootspraak: „Het wordt tijd, dat wij, de socialisten van alle landen, ons gezamenlijk opmaken om aan de menschheid onzen weg te wijzen." Men is wel hardleersch- Hoe groot was de bluf in 1914 over de „socialisten aller landen" en wat is er van tereiht geko men? Maar ook, hoe stuur- en richting loos is een partij, die het in eigen wijsheid zoekt en Gods.Woord als hoogste richt snoer verwerpt. Laten wij tegenover dezen menschelij- ken eigendunk erkennen, dat wij geen „problemen" kunnen oplossen, doch dat wij in gehoorzaamheid hebben te doen wat God van ons vraagt. Dan vergeten wij Hem niet nu Hij gebedsverhooring schonk en wij oefenen ons in de „heilige ongehoorzaamheid" van Jakob aan de Jabbok, zoodat wij God niet loslaten, tot dat Hij ons zegent. En die zegen is het geloof, dat Hij in ons Christus als onze Vader ontmoeten wil. „VANZELF" De parlementaire redacteur van de Nwi Rott CrL kon niet nalaten in zijn vreug de over de benoeming van Mr Oud tot bur gmeester van Rotterdam, een hatelijkheid te zeggen aan het adres der Christelijke par tijen. In wondere tegenspraak daarmee is wat de hoofdredactie van hetzelfde blad hetzelfde nummer schreef, hoewel beide auteurs van precies dezelfde gedachte uit gingen. In het artikel op de voorpagina kon men het volgende lezen: Benoeming van een man van rechts zou ook niet beantwoord hebben aan de samenstelling van den raad, die in meer derheid immers niet rechtsch is, De poli- tioneele bevoegdheden van den burge meester dienen gehanteerd te worden niet in strijd met do inzichten op gees telijk terrein, welke bij de meerderheid van de bevolking leven. Vanzelf diende de keuze dan ook te -vallen op iemand uit vrijzinnige kringen, die geacht kan wor den het „juste milieu" te vormen in het spel der opvattingen en overwegingen, welke het terrein van de gemeentepoli tiek beheerschen. Aldus kan de burge meester het bindende element tusschen de politieke groepeeringen en de onderschei dene bevolkingsgroepen vormen. Terwijl de parlementaire redacteur eens op stekelige wijze zijn verbazing uit over het feit, dat een innig vroom man als Mr. Oud niet opgenomen kon worden in het positief Chr. kabinet, gaat de hoofdredactie uit van deantithese. Vanzelf moest de keuze vallen op een vrijzinnig man, want dat is de korte inhoud een burge meester van rechts zou ten aanzien van publieke vermakelijkheden maar al te be krompen zijn. Een vrijzinnig Christen weet „het juiste midden" te kiezen. Vanzelfl Wij begrijpen geenszins, dat een burge meester uit een der Christelijke partijen in Rotterdam niet op zijn plaats zou zijn. Als men, zooals de N. R. C doet. de sociaal democraten uitschakelt, dan schiet er weinig meer dan de rechterzijde over. Een keuze daaruit zou, politiek gezien, volstrekt niet zonderling geweast zijn. Het „vanzelf on derschrijven wij geenszins. Dat wij ons desondanks zeer wel vereeni gen kunnen met, ja zelfs de benoeming toe juichen is daarvan het gevolg, dat naar onze meening de Regeering zich uitsluitend heeft laten leiden door de persoonlijke kwaliteiten van den benoemde, die èn als regeerings- persoon èn als financier in Rotterdam op zijn plaats zal zijn. Het „vanzelf' van het liberale blad wij zen we echter vierkant èf. De „Noordam" in New York aangekomen Een feestelijke ontvangst NEW YORK- 7 October. Het passagiersschip „Noordam" van de Holland- Amerika-lijn, dat voor het eerst den oceaan is overgestoken, heeft het traject Rotterdam —New York afgelegd in 7 dagen 6 uur en minuten, d.i. met een gemiddelde snelheid van zeventien knoopen per uur. In de haven werd het schip feestelijk ontvangen. Een groote groep landgenooten was ter begroe ting aanwezig en een muziekcorps deed zich hooren. Groote opwinding ontstond, toen op een gegeven oogenbük een botsing dreigde met een vrachtschip. Een enorm geloei steeg op van de stoomfluiten en sirenes, die an dere vaartuigen in de nabijheid ter waar schuwing in werking stelden. Gelukkig liep alles met een sisser af, want de beide sche pen konden elkaar, zij het op korten afstan passeeren. PRINS BERNHARD UIT DUITSCHLAND TERUG SOESTDIJK, 8 Oct. Prins Bernhard gisteravohd van zijn verblijf iji Duitschland ,ten paleize Soestdijk teruggekeerd. ALG. FRIESCHE LEVENSVERZ.-MY LEEUWARDEN - BURMANIAHUIS GROOT NOORDHOLLANDSCHE VAN 1845 AMSTERDAM - VAN BRIENENHUIS DUBBELE GARANTIE VOOR ALLE VERZEKERDEN R.K, KERKGANGERS IN WEENEN DEMONSTREEREN Naar aanleiding van het verbod de R.K. scholen te heropenen De houding van kardinaal Innitzer Het vermoeden, eenige dagen geleden versterkt door een uitlating van kardinaal Innitzer, dat hij bezig is „den weg terug" gehoorzaamheid aan en eenheid met den Paus af te leggen, is gisteravond ander maal bevestigd na een preek, welke hij ge houden had in de kathedraal van Weenen. De kardinaal had zich in die preek voorna melijk gericht tot de jeugdigen, tegen wie hij dat zij heden voor veel moeilijkheden stonden en verplicht waren „zich op plaatsen te bevinden waar priesters geen toegang had den". Aan het einde van zijn preek zeide hij: ,Aan het begin van dit schooljaar onder vinden wfj allerlei moeilijkheden. Het is be- n dat veel ouders en kinderen de voorkeur geven aan den Godsdienst. Wy danken hen en wy willen hopen, dat anderen, die van ons weggerukt zijn, in den schoot van de kerk zullen terugkeeren." Toen de kerk uitging, zoo wordt aan de Times gemeld (de berichtgever schatte een 10.000 bezoekers), bleven de kerkgangers op het plein staan, psalmen zingende en roe pende: „Onze Godsdienst, onze God, heil Jezus Christus en heil Innitzer, onzen bisschop". Spoedig daagde een troep nazi's in uniform op, die de katholieken uiteenjoeg onder het nlten van strijdkreten als: „Sleg Heil, SJeg Hitier", en „Onze godsdienst is Duitschland". Velen van de kerkgangers, die tegenstand boden, werden gearresteerd en gevankeiyk weggevoerd. Nadat de menigte uiteen was gegaan bleven nazi's op -het plein staan en riepen: „Wij wenschen den bisschop te zien", en „zendt Innitzer naar Dachau". (De laatste uitroep wijst wel zeer sterk op n ommekeer bij den kardinaal, die eerst zoo opvallend den „Anschluss" toejuichte). Achter deze demonstratie zit voornamelijk de onlangs uitgegeven order, waarbij her opening van R.K. scholen in Oostenrijk ver boden is. Groote Duitsche credieten aan Turkije Belangrijke economische besprekingen Omtrent de onderhandelingen, welke Funk, de Duitsche rijksminister voor Oecon. Zaken, met den Turkschen minister voor oeconomi- sche zaken, heeft gevoerd, wordt het volgen de communiqué uitgegeven: Bij de besprekingen, welke de laatste dagen tusschen den Duitschen rijksminister voor Oecon. Zaken en den Turksohen minister van Oecon. Zaken zijn gevoerd, zijn de grondslagen vastgelegd voor een door Duitschland aan Turkije te verleenen crediet ten bedrage van 150 millioen rijksmark. Dit crediet zal gebruikt worden voor de betaling van opdrachten van industrieclen en militairen aard, benevens voor bestellin gen op het gebied van openbare werken e.d. De voor de uitvoering van een dergelijk ver drag noodige bijzondere bepalingen zullen in overleg tusschen de beide regeeringen worden vastgesteld. Prot. Chr. Tehuis voor militairen te Breda Financieel tekort dreigt BREDA, 8 October. Op 30 November a.s- is het 60 jaar geleden, dat te Breda een Protestantsch Christelijk Tehuis voor Mili tairen werd opgericht. Ter gelegenheid van het 50-iarig jubileum mocht het bestuur van dat tehuis de voldoening smaken, dat een nieuw, goed ingericht, gezellig tehuis te zijner beschikking kon worden gesteld, door de in dat jubileumjaar verzamelde giften. Thans, nu het bestuur het 60-jarig jubi leum hoopt te herdenken, mag het dank baar getuigen dat het zich ondanks den nood der tijden, in staat zag gesteld het beheer doeltreffend te kunnen voeren. Evenwel dreigt het gevaar, dat het door allerlei oorzaken in de laatste jaren eer lang voor tekorten zal komen te staan. Er heeft zich thans een comité gevormd tot steun van het Prot. Chr. Tehuis voor militairen te Breda, welk comité den noodi- gen steun hoopt te vinden om op den dag van het zestig-iarig bestaan het Tehins- bestuur een zoodanig bedrag te kunnen aanbieden, dat de jaarlijksche tekorten lot het verleden zullen behooren en het tehuis op een gezoncle financieele basis zal komen te staan. Penningmeester is Dr. C. W. Pohl man, gironummer 315062, Zandberglaan ie Breda. Een aardige foto van den nieuw benoemden Burgemeester van Rotterdam, Mr P. J. Oud, gisteren genomen in zijn rustige woning aan de Van Aerssenstraat te Den Haag. Het Centrale Vliegveld Bezwaren van de Residentie tegen Schiphol Leiderdorp verdient de voorkeur gen de plannen van de Regeering om Schiphol een groote centrale luchthaven te maken, rijst thans ook van de zijde der Residentie ernstig verzet. B. en W. van ,'s-Gravenhage hebben na melijk bij den Gemeenteraad een voorstel ingediend om het volgende schrijven te richten tot de Regeering: Raad der gemeente 's-Gravenhage, er kennis van genomen hebbende, dat de re geering, naast de aanvankelijke gedachte, om een centraal luchtvaartterrein aan te leggen bq Leiderdorp, thans een in de tweede plaats mogelijke oplossing overweegt, n.l. de be stemming van Schiphol tot eenige luchthaven voor het groote internationale verkeer, dringt er op aan, deze subsidiaire oplossing niet te aanvaarden, maar vast te houden aan den aanleg van een luchthaven te Leiderdorp, waardoor zoowel het belang van 's-Graven hage, als het algemeen belang, op de beste wijze zal worden gediend". In de toelichting op dit schrqven betoogen en W. van 's-Gravenhage dat het door de regeering aanvankelijk gekozen punt bq Leiderdorp de theoretisch ideale ligging be nadert, en daarom de voorkeur verdient boven het geheel excentrisch gelegen Schiphol. Leiderdorp zal, als de ontworpen verkeers wegen zullen zijn voltooid, van Amsterdam in 30 minuten, van Den Haag in 20 minuten, van Rotterdam in 35 minuten kunnen worden bereikt. Schiphol is van Amsterdam in 10 minuten, van Den Haag echter in 45 minuten en van Rotterdam in 60 minuten te bereiken. Deze laatste verhouding miskent de betee- kenis van Den HaagRotterdam met te zamen 1.100.000 inwoners tegenover Amsterdam met 790.000 inwoners. Onze gemeente aldus besluiten B. en W. mag thans niet werkeloos toe zien en daarmede den schijn wekken, als zou de zaak haar onverschillig laten". De stormschade der Zuiderzeewerken Zooals te begrijpen is heeft de storm van de laatste dagen ook een aanval gedaan op de Zuiderzeewerken. En deze aanval heeft de werken aan den N.O.-polder groote scha de berokkend. Volgens het Alg. Hbl. zitten de baggerbakken her en der verspreid in den grond of tegen den dijk omhoog; van groote materieel, de kranen en machines, is een deel gezonken. Een der kranen zit half onder water; hiervan is eerst het bovenstuk de feitelijke kraan, losgeraakt, daarna langs de rails weggegleden en in zee geplonsd. Dit stuk schijnt zoodanig beschadigd te zijn, dat het als verloren kan worden beschouwd. Doch niet slechts het materieel heeft hel zwaar te verantwoorden gehad, ook aan den dijk zelve is grocte schade aangericht. Het onbekleede deel. dat de laatste dagen boven den waterspiegel was gebracht is verdwe nen; van het gedeelte van het dit jaar opge worpen stuk ter '.engte van pl.m. 4 K.M. is de bekleedine, bestaande uit z.g. Belgische basaltblokken, cementblokken of klinkers, geheel weggeslagen, zoodat als het ware geen steen op zijn plaats is gebleven. De schade is dus zeer groot Men hoort een som noemen van een ton. Thans kan van voortzetting van de werk zaamheden geen sprake zijn, omdalmen geen materiaal heeft. Het staat dan ook te bezien of dit jaar nog weer zal worden voortgedaan. N.V. GRONINGSGHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND gevestigd te GRONINGEN De Bank geeft uit: 31/2 Pandbrieven 100% (Koers van omwisseling lOOVfc Stoomtrawler in nood De opvarenden gered NES OP AMELAND. 8 Oct. Hedennacht Ti half een gaf een onbekend vaartuig, dwars van Nes op Ameland door middel van stakellichten -noodseinen. Binnen korten tijd voeren zoowel de motorreddingsboot „Insulinde" gestationneerd te Oostmahorn, alsmede de motorstrandreddingboot „Adri- aan de Bruine" van het station Hollum op Ameland uit naar de plaats van de schip breuk om assistentie te verleenen. Tegen half vijf in den ochtend heeft de vuurtorenwachter van Hollum groene licht- kogels waargenomen, hetgeen er op wijst, dat de bemanning van het in nood verkee- rend schip zou zijn gered. Vermoedelijk heeft de „Adriaan de Bruine" de opvaren den van het schip aan boord genomen. Verder vernemen wij, dat de noodseinen afkomstig waren van de stoomtrawler „IJmuiden 133" waarvan de bemanning, bestaande uit 9 koppen, door de „Adriaan de Bruine" aan boord is genomen en naar Nes is gebracht, waar zij voorloopig ir hotel de Boer is ondergebracht Het bleek, dat de „IJmuiden 133" niet gestrand is. doch ongeveer een mijl voor de kust dreef. De sleepboot „Holland" van de N.V. Doeksen en Zn is herwaarts vertrokken teneinde te trachten het schip te bergen. Overboord geslagen en verdronken Reddingspogingen faalden BRUINISSE, 8 October. Gistermiddag is de 58 jarige schippers-knecht J. Schoen maker uit Bruinisse, werkzaam op het motormossel vaartuig BRU 85, schipper W. Hoogcrheide, op het Volkerak nabij D i n - t e 1 s a s over boord geslagen en verdronken. Het schip was met mosselen op weg naar Rotterdam. Het slachtoffer was gehuwd. Gisteravond is de BRU 58 te Willem stad binnengeloopen. Men was er niet in geslaagd het lijk van den verdronken knecht te vinden. Het ongeluk gebeurde op een «•ogenblik, dat de schipper even in de kom buis vertoefde. Tot zijn ontsteltenis zag hij plotseling den knecht voorbij drijven. Po gingen om hem te redden faalden evenwel. Door een vallende baal getroffen Havenarbeider gedood ROTTERDAM. 8 Oct. Aan boord van het aan de Lloydkade liggende iichterschip „Drie Gebroeders" kreeg gisteravond de 37- jarige havenarbeider L. de Winter, uit de Eerste Schansstraat een baal kunstmest, welke uit een hijsch viel. op het lichaam. Met een wervel fractuur is de man per auto van den geneeskundigen dienst overgebracht naar het Havenziekenhuis, waar hij kort na aankomst aan de gevolgen van de bekomen verwondingen is overleden. De aanslag op den rijksveldwachter te Waddinxveen WADDINXVEEN, 8 October. In aanslui ting op het vorig bericht kan nog medege deeld worden, dat het Parket uit Rotterdam een bezoek aan Waddinxveen heeft ge bracht in verband met den aanslag door twee stroopers op den rijksveldwachter C van den Hoef, alhier. De officier van justitie, Mr. Meischke, een rech ter-commissaris en griffier bevonden zich langen tijd ten Roadhuize. Wij vernemen nog da4 het slachtoffer het naar omstandigheden vrij goed maakt VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen en het ZONDAGSBLAD. De tiende Toogdag van de A.R.J.A. is heden in Zwolle gehouden. Prof. Kielstra, de gouverneur van Suri name, is in ons land aangekomen, waarna hij mededeelingen heeft gedaan over de toestanden in Suriname. Te Weenen hebben voor een kathedraal vele roomsch-katholieken gedemonstreerd. In het conferentie-oord te Putten is n vergadering gehouden van Jeugdclub- leiders der Chr. Vakbonden. Financieel Weekoverzicht De vijfde partij van de match om het wereldkampioenschap Dammen is geëin digd met remise. De Duitschers hebben thans een deel der Tsjechische „Maginot"-linie bezet De kwestie der nieuwe Tsjechische grensafbakening. De Chineezen ontruimen Tei-An. Besprekingen over de Spaansche vrij* willigerskwestie. PRAKTIJ KEXAM EMS BOEKHOUDEN Middenstands - diploma Boekhouden M.0. Handelskennis L.0. Frans. Duits en Engels L.O. Wiskunde L.O. en M.O.K. t Nederl., Engelse en Duitse Handelscorrespondentie Hoofd a kteji.von. oïSJ Generaal Agent ANDRE KERSTENS, Tilburg PIJKS-TELCFOON STBOOMEND WARM .QAK EN KOUD WATER OP ALLE KAMERS KAMERS MET 0NTB'JT-f-3-MET BADKAMER -f-4- ONS NIEUWSTE EXTRA=NUMMER Voor zoover de voorraad strekt, ontvangen nieuwe lezers onze bijlage NEDERLAND LET OP U SAECK, gratis toegezonden. Binnenkort zal een Tweede Deel verschijnen. Wij zijn zeer dankbaar gestemd door de vele bewijzen van erken telijkheid, welke wij van menige zijde ontvangen voor deze uitgave, gelijk tot dusver nog nimmer ver scheen in ons land. Voor niet-lezers js een beperkt getal beschikbaar a 30 cent per exemplaar. DE ADMINISTRATIE DE KINDERVERLAMMING In het Academisch Ziekenhuis te Gro-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1