Jlieutue rJjr (tTtntraut
Hitier dreigt, Chamberlain waarschuwt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
CHAMBERLAIN WAARBORGT
PRAAGS BELOFTEN
Lagerhuis morgen
bijeen
GREG0R SERBAN
RYNBENDE
FIRMA D. KATZ
PERKAMENT DQP
HITLERS REDE
iaticmntmetTtsprtjS:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j cL
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1938 19e Jaargang
lïfoertentieprifetn:
iigezonden Mededeelingen
Voor het bevragen aan '1
bureau
NO. 6507
Komt er nog een
laatste woord
teeg
De bijeenkomst in het Berlijnsche Sport
paleis, alwaar gisteravond de stem van
Adolf Hitler in een felle rede bijna an
derhalf uur weerklonken heeft, droeg het
karakter van een meeting, niet van zuiver
plaatselijke, doch van nationale afmetin
gen. Zij moest duidelijk dienst doen als
een vertegenwoordiging van het geheele
Groot-Duitsche Rijk. ditmaal niet door
middel van Rijks- of Partijdag, doch door
bet bijeenbrengen der massa, welke het
woord van den Führer aanhooren. en
daarop door gejuich en door spreekkoren
reageeren kon. Voor dit Duitsche volk
heeft Hitier de betuigingen van zijn vre
deswil opnieuw samengevat. Het was een
herhaling van de reeks ontwapenings- en
qrenswaarborgwoorstellen, gelijk wi]deze
reeds bij meer dan een gelegenheid uit
denzelfden mond hebben gehoord. Uit
maal, gelijk bij vorige gelegenheden, mis
ten wij eveneens wederom de opsomming
van de factoren, waarom de wereld tot op
heden geaarzeld heeft, deze Duitsche
hand der verzoening te aanvaarden. Met
Duitsche volk behoeft zich blijkbaar ook
thans nog niet met zulke kwesties bezig
te houden. Men komt dan op het gevaar
lijke terrein van het zelfstandig nadenken,
en niets is, volgens de opvattingen der
autoritaire staten meer dienstig, om dif
ferentiatie en daardoor een gespleten volks
wil te verkrijgen dan de vrije, onbelem
merde uitingsmogelijkheden van den geest.
Doch terzake.
Tegenover deze Duitsche vredesbereid-
heid, welke de spreker op zulk een ken
merkend eenzijdige manier v=rt°lk'e'
plaatste hij in zijn betoog het Duitsche
wantrouwen, of ook de laatste territoriale
eisch, welke het Rijk te stellei. hee t, nl.
de liquidatie van het Tsjechoslowaaksche
probleem, met eerlijkheid en rechtvaardig
heid zou kunnen geschieden. Dit wan
trouwen belichaamde hij in de figuur en
'den naam van een persoon, waardoor de
politiek van den Tsjechischen nabuur als
het ware werd samengevat en zoo op het
diepste gehoond. De klank „Benesj werd
'tot een aanfluiting en een beschimping ge
maakt op een manier, als waaraan wij
sinds lang door den toon der Duitsche
pers gewend zijn, doch dit zelf te moeten
aanhooren, terwijl men aan zijn luidspre
ker zat, zal voor velen een onprettige en
beschamende gewaarwording zijn geweest.
Uit dit Duitsche wantrouwen, be
lichaamd als „Benesj". een der scheppers
van den Tsjechoslowaakschen staat, heeft
Hitier heel de huidige situatie verklaard.
Hij deed dit op een wijze, die tegenover
zijn volksche toehoorders een bevestiging
en handhaving van zijn eischen aan Praag
was. Voor wie scherper opmerkte viel er
echter een zekere speling te constateeren,
alsof door de woorden van den volksrede
naar tevens een diplomatiek thema heen-
klinken moest. Het eerst kon dit worden
gesignaleerd bij het herhaalde: „Ik spreek
voor de Duitschers". Daarin kon men be
luisteren. dat Hitier zich niet tot woord
voerder en kampioen voor de andere min
derheden in Tsjechoslowakije wenschte te
maken, iets wat hem den laatsten tijd niet
ten onrechte in leidinggevende internatio
nale kringen werd verweten. Toen het leek
of Duitschland, uit welbegrepen eigenbe
lang, na de aanvaarding zijner eerste ter
ritoriale eischen thans die der overige
ïninderheden ter hand nam, heeft juist dit
den weerstand tegen de Tsjechische poli
tiek van het Rijk vereenigd en versterkt.
Hitier heeft nog een tweede pacificatie
motief door zijn op het gehoor af zoo oor
logszuchtige rede gevlochten, toen hij
verklaarde dat met de verwerving der Su-
detengebieden de laatste territoriale aan
spraken van het Rijk in Europa afgedaan
zouden zijn. Ongetwijfeld was deze uitla
ting bedoeld als een geruststelling tegen
hen, die een campagne tegen Duitschland
prediken, omdat aan dit land eindelijk eens
een halt moet worden toegeroepen, eer het
half Europa aan zich zou trekken. Dus
geen corridor-kwestie, geen dispuut om
Deensche grensgebieden, geen kwesties
meer met België over Eupen en Malmédy.
Slechts het Sudetenland, en daarmee uit.
De ervaring, met Duitsche opvattingen
en uitspraken opgedaan, plaatst hier een
vraagteeken. Verklaarde Hitier niet op
21 Mei 1935, dat Duitschland niet van
zins was zich met de Oostenrijksche zaken
te bemoeien of dit land te annexeeren? Op
ill Maart 1938 trokken de Duitsche troe
pen de „Oostmark" binnen!
In diezelfde Maartdagen zeiden Goe-
ting enVon Neurath tegenover den
[Tsjechischen gezant, dat Duitschland geen
oogmerken koesterde t.o.v. Tsjechoslowa
kije. „Wij wenschen enkel betere betrek
kingen". Het gebeuren van vandaag le
vert daarop een welsprekend commentaar!
Over zijn memorandum aan Praag rep
pende, legde de Führer er zeer sterk den
nadruk op dat dit niet anders inhield dan
de invordering van de door het kabinet
Hodzja gedane toezeggingen. Het js piet
Niet uitgelokte aanval plaatst Frankrijk,
Engeland en Rusland achter
Tsjecho-Slowakije
Nieuw beroep op Duitschlands redelijkheid
LONDEN, 26 Sept. (Reuter). Vanavond is de volqende verklaring van den
Britschen minister-president gepubliceerd:
„Ik heb de rede van den Duitschen rijkskanselier gelezen en ik waardeer
hetgeen hij gezegd heeft over de pogingen, die ik gedaan heb om den vrede
te redden.
„Ik kan deze pogingen niet opgeven, aangezien het mij ongelooflijk voor
komt, dat de Europeesche volken, die geen oorlog met elkaar willen, in een
bloedigen strijd zouden kunnen worden gewikkeld, over een kwestie waar
omtrent reeds in aanzienlijke mate overeenstemming is bereikt.
„Het schijnt, dat de rijkskanselier er geen vertrouwen in heeft, dat de gedane
beloften zullen worden nagekomen. Deze beloften werden niet rechtstreeks
aan de Duitsche regeering gedaan, doch in de eerste instantie aan de Britsche
en Fransche regeering.
Uit naam van de Britsche regeering verklaar ik, dat wij ons
moreel verplicht achten er op toe te zien, dat de beloften eerlijk
en volledig worden nagekomen, en wij zijn bereid er voor te
zorgen, dat zij op dusdanige wijze met allen redelijken spoed
worden uitgevoerd, mits de Duitsche regeering toestemt in een
regeling van de voorwaarden der gebiedsoverdracht door onder
handeling en niet door geweld
„Ik vertrouw, dat de rijkskanselier dit voorstel, dat gedaan wordt in den
zelfden geest van vriendschap als waarin ik in Duitschland werd ontvangen,
en dat, indien het aanvaard wordt in overeenstemming zal zijn met den
wensch tot aansluiting van de Sudeten-Duitschers bij het Duitsche rijk, zon
der dat in eenig deel van Europa bloed wordt vergoten, niet zal verwerpen".
LONDEN, 26 Sept. (Reuter). Vanwege het Engelsche Ministerie van
Buitenlandsche Zaken is de volgende officieele verklaring gepubliceerd:
In officieele kringen wordt verklaard, dat Chamberlain de vorige week
heeft getracht met den Duitschen rijkskanselier een vreedzame oplossing
voor het Tsjechoslowaaksche vraagstuk te vinden. Het is nog steeds moge
lijk, dit door onderhandelingen te doen. In den Duitschen eisch, inzake over
dracht van de Sudeten-Duitsche gebieden is reeds toegestemd door de
Fransche, Britsche en Tsjechoslowaaksche regeeringen.
Indien echter, ondanks alle pogingen, die door den Britschen
minister-president zijn aangewend, door Duitschland een aanval
wordt gedaan op Tsjechoslowakije, moet het onmiddellijk ge
volg wezen, dat Frankrijk verplicht zal zijn, laatstgenoemd land
te hulp te komen en Engeland en de Sovjet Unie zullen Frankrijk
zeker steunen.
Het is niet te laat, om deze groote tragedie te doen eindigen en voor de
volken van alle landen om aan te dringen op een regeling door vrije onder
handeling.
DRUKKE BERAADSLAGINGEN
TE BERLIJN
De boodschap van Wilson
heden beantwoord
Gisteren is in de Rijkskanselarij te
Berlijn de eene beraadslaging: na de an
dere gehouden.
Göring, Göbbels, Hess, Von
Ribbentrop alsmede de generaals
Keitel en Von Brauchitsch bespraken
met H i 11 e r de jongste ontwikkeling
van den toestand en de uitwerking
daarvan op de Duitsche houding. Het
ging hierbij klaarblijkelijk vooral over
de vraag of een eventueel conflict met
Tsjechoslowakije al dan niet gelocali-
seerd zou kunnen worden.'
Politieke waarnemers meenden, zooals
bekend, reeds sedert lang te kunnen vast
stellen, dat in kringen van de nationaal-
socialistische partij de meening overheerscht,
dat Engeland en Frankrijk, aangezien zij
zich reeds met een vreedzamen afstand van
het Sudeten-gebied accoord verklaard heb
ben, niet aan een eventueelen strijd zullen
deelnemen, terwijl hooge militairen en ook
conservatieve partijkringen een tegenover
gestelde meening zouden zijn toegedaan.
De namiddagbesprekingen, waarvoor om
half vijf ook Von Ribbentrop in de rijkskan
selarij arriveerde, stonden in het teek en van
de bijzondere boodschap, welke Sir Horace
Wilson om vijf uur namens Chamberlain
tijdens een onderhoud, dat veertig minuten
duurde, aan Hitier overhandigde.
Wilson zal heden per vliegtuig naar
Londen terugkeeren met Hitiers ant
woord aan Chamberlain.
Naar Reuier bericht zal het
Britsche parlement Woens
dag 28 dezer bijeenkomen.
Verwacht mag worden, dat
dan het standpunt van Groot.
Britannië en van de Britsche
dominions ten opzichte van
de vraag van oorlog of vrede
met groote beslistheid naar
voren zal worden gebracht.
uitgesloten, dat in deze uitlating de mo
gelijkheid in het vooruitzicht is gesteld,
.door onderhandelingen over deze details
nog tot een overeenstemming te komen.
Men kan het, met eenig optimisme, uitleg
gen als rekkelijkheid.
Tenslotte was er nog de toezegging, dat
men de volksstemming zou regelen willen
op denzelfden voet als die welke in het
Saargebied plaats vond, eex dit krachtens
volksuitspraak tot Duitschland terugkeer
de, en dan de toegift, dat men, als men
daarop zoozeer stond ook de nieuwe
Tsjechische grenzen zou willen waarbor
gen. Allemaal dingen, die toch op een
geest van plooibaarheid duiden, al blijft
de mogelijkheid, zich bij den uitleg van een
en ander té optimist te toonen, en derhalve
zich te vergissen.
Op Hitiers wantrouwen, in deze rede
zoo duidelijk aan den dag gelegd ten op
zichte van Praag, is reeds onmiddellijk
een dubbel antwoord gevolgd, dat op zich
zelf een alternatief stelt. In een verklaring,
gisteravond afgelegd, wees de Britsche
premier erop, dat Praags beloften niet aan
Berlijn, doch aan Londen en Parijs zijn
gedaan, en dat derhalve Engeland en
Frankrijk op de nakoming zullen toezien.
Dat is één. Nimmer twee was het al
ternatief, te vinden in een publicatie van
het Foreign Office, dat Tsjechoslowakije,
bij 'n niet uitgelokten aanval, door Sovjet-
Rusland, Frankrijk en Engeland zal wor
den bijgestaan.
Hitier heeft den datum van 1 October
voor de ontruiming van Sudetenland ge
handhaafd. Morgen echter komt het Brit
sche Lagerhuis bijeen, en zal Berlijn de
meening van Engeland en de dominions
kunnen vernemen. Wacht de Führer
daarop voor zijn laatste woord?
Het Derde Rijk heeft nu de keus.
Pachtwet i November in werking
's-GRAVENHAGE, 27 September. Giste
ren is afgekondigd het Koninklijk Bestuit
van 23 September 1938 (Staatsblad nr. 2SCT)
waarbij de dag van inwerkingtreding van de
pachtwet is vastgesteld op 1 November 1938.
RESTAURANT TAVERNE TEAROOM
LUNCH F 1.50 DINER F 2.—, F 3.-
L0BSTER COCKTAIL
C'est un
Rève!
Specialité
de la Malson
a partir du 16 Septembre
ET SON ENSEMBLE
Cuisine el Mesique
Soul au Troeadérocomma toutuniques!
De Belgische
grens-voorzorgen
Nieuwe manschappen
onder de wapenen
Gistermiddag hebben de Belgische
ministers van drie tot vijf uur over den
internationalen toestand beraadslaagd.
Besloten werd, de reeds aanvankelijk
genomen militaire voorzorgsmaatrege
len uit te breiden, en de manschappen
van de Ardensche jagers, de gemotori
seerde cavalêrie en zekere eenheden
van de fortenbezetting, welke zich met
groot verlof bevonden, onder de wape
nen te roepen.
De maatregelen, welke de Belgische re
geering genomen heeft ten overstaan van
den internationalen toestand, hebben in
België en vooral ook te Antwerpen groote
consternatie verwekt, meer nog dein in 1914
toen de bewoners niet wisten wat oorlogs
gevaar beteekende.
Het is in het bijzonder de manier, waarop
deze maatregelen werden uitgevoerd, die
een geweldigen indruk heeft gemaakt. De
nachtelijke, oproepingen van officieren en
manschappen, het in beslagnemen van ver-
voermateriaal in de vroege morgenuren,
thuis, en bijvoorbeeld op de marktplaatsen
gaven aan de bevolking den schijn, dat er
iets zeer ernstigs voor de deur moest staan.
Belgie heeft deze nachtelijke maatregelen
genomen, zoo verklaart men ons, om op alle
gebeurtenissen voorbereid te zijn, maar ook
als demonstratie tegenover de geheele we
reld, dat het zijn nieuwe politiek n.l. die
van zelfstandige neutraliteit met het ge
weer in de hand wil toepassen.
De wijze, waarop deze eerste technische
maatregelen werden doorgevoerd, levert
daarvan ook het bewijs. Zoowel langs de
kust, als in de Fransche, Duitsche en Ne-
derlandsche grensstreken werden dezelfde
defensie voorbereidingen getroffen.
De uitvoering van de eerste opdrachten,
welke wij in 't Noordelijk grensgebied van
nabij hebben kunnen volgen, heeft ons een
huitenge\yonen indruk gegeven van de hui
dige organisatie van het Belgische leger,
welke ongetwijfeld veel, veel hooger staat
dan in 1914. De uitrusting is „af' en de
snelheid van handelen was waarlijk be
wonderenswaardig.
ring op advies van haar Fransche vrien
den aanvaarde Fransch-Brit'ohe voor-
etel Een nadere bestudeering van Hitiers
memorandum wees evenwel uit, cat het
niet ging om een uitvoering van het
Fransch-Britsche plan, doch om nieuwe
voorstellen, welke buiten het kader van
het plan uitgaan.
De nieuwe eischen van Hitier bedoelen,
iedere levensmogelijkheid voor een vrij Tsie-
cho-Slowakije te vernietigen. De Tsjecho
slowaaksche republiek zou geheel verlamd
worden uit industrieel, economisch en mili
tair oogpunt. Zij zou bovendien verdeeld
worden in drie stukken. Er zouden geen
rechtstreeksche verbindingen meer bestaan
tusschen Praag en Noord- en Zuid-Slowakije,
noch tusschen Praag en Zuid- en Zuid-Oost
Moravie. Een aanvaarding van het memo
randum zou geheel het Westen van Tsjecho-
Slowakije, geheel Bohemen en geheel Mo
ravie aan de willekeur van Duitschland
prijsgeven. Deze poging om den Tsjecho-Slo-
waakschen staat lam te leggen zou de supre
matie van het Duitsche rijk in Centraal
Europa voorbereiden.
Het Tsjechische antwoord herinnert eraan,
dat de regeering te Praag blijk heeft gegeven
van den besten wil, om de kwestie van de
Sudeten op te lossen. Zij ging tot de
uiterste grens van de conces'sfes,
toen zij het Fransch-Britsche plan als basis
van overeenstemming aanvaardde. De nieu
we door generaal Syrovy gepresideerde re
geering is bezield met denzelfden onwrik-
baren wil als de vorige regeering. Zij is er
van overtuigd, dat men tot een werkelijk
accoord kan geraken en den vrede kan
handhaven, als Frankrijk en Engeland hun
voorste] van Berchtesgaden. dat den 19den
September aan de Tsjecho-Slowaaksche re
geering gedaan werd en door haar werd an-
genomen, handhanen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladert
Hitlers groote rede in het sportpaleis te
Berlijn: het memorandum aan Praag blijft
gehandhaafd.
Chamberlain doet een nieuw beroep op
Berlijn en waarborgt de naleving der
Tsjechoslowaaksche beloften.
Verklaring van het Foreign Office dat
Duitschland bij een aanval Rusland.
Frankrijk en Engeland tegenover zich zal
vinden.
Morgen bijeenkomst van het Engelsche
parlement.
De pachtwet zal op 1 November in
werking treden.
Naar de oorzaak van de ramp met de
.Flamingo" wordt geen verder onderzoek'
ingesteld.
De Rotterdamsche Kamer van Koop*
handel heeft in een gisteren gehouden
vergadering krachtig geprotesteerd tegen
de plannen voor een nationaal luchtvaart
terrein te Amsterdam.
De Amerikanen
verlaten Frankrijk
Er is geen scheepsruimte genoeg
De Amerikaansch^ ambassade te Pa
rijs heeft aan alle Amerikanen, die
geen zakenbelangen in Frankrijk heb
ben, aanwijzing gegeven, Fransch grond
gebied zoo spoedig mogelijk te verlaten,
temeer daar het meerendeel der Ameri-
kaansche touristen die in Europa zijn,
zich naar Frankrijk heeft begeven.
Het gevolg hiervan was, dat zich hon
derden Amerikanen vcor de ambassade
verzamelden, teneinde inlichtingen en
raad ii
Praag en het Duitsche
memorandum
Waarom het niet aanvaardbaar is
Een gisteravond te Praag door de radio
verspreid communiqué geeft den inhoud
weer van het antwoord van Tsjecho-Slo
wakije op het Duitsche memorandum
dat door Chamberlains bemiddeling te
Praag werd overhandigd.
In dit antwoord verklaart de Tsjecho
Slowaaksohe regeering, dat zij, toen zij
het momorandum ontving, geloofde,
dat dit gebaseerd was op het den 19der
September te Berchtesgaden uitgewerkte
en door de Tsjecho-Slowaaksche regee-
IK SNAK ER NAAR
„BLAUFRIES'
AMSTERDAM
ROTTERDAM-
OPSLAG-EXPEDITIE-CONTROLE
HET ADRES voor:
VAKKUNDIG VERTROUWENSWERK l
VRAAGT TARIEVEN I j
Spoorstraat 33/37, Dieren, Tel. 4202
DOORLOOPENDE TENTOONSTELLING
VAN 17e EEUWSCHE OUD-HOLLAND- I
SCHE MEESTERWERKEN, ITALIAAN* j
SCHE en VLAAMSCHE PRIMITIEVEN. 1
Dagelijks geopend van 96 uur.
-mtAcIen
li/i-Aook/i
87 ni
vastgesteld door het Küksn,
heldslaboratorlum te Delft. In
De situatie is gecompliceerd, gezien het
feit, dat alle schepen, die deze week naar
Amerika vertrekken volgeboekt zijn. Geen
enkele groote scheepvaartlijn, uitgezonderd
waarschijnlijk die van neutrale landen, boekt
passages meer voor den lsten October. De wu,.c<r... uu«. «uum
toeristen worden dan ook afgewezen met I plannen bestaan, het nieuw gevormde At-
verkocht. De Amerikaansche schepen hebben
tot einde October en de Nederlandsche boo
ten tot 15 October geen pascagebiljet meer
vrij.
Met het oog hierop is het mogelijk, dat
Amerikaansche schepen, die andere routes
bevaren, thans naar Europa gezonden wor
den worden. De Amerikaansche ambassade
heeft weliswaar niet te kennen gegeven, dat
Amerikaansche oorlogsschepen ter beschik
king gesteld zullen worde... doch er zouden
den raad, dat zij einde der week kunnen
terugkeeren, om te vernemer of er nog boo
ten varen.
Alle vrachtbooten met accomodate voor
passagiers zijn reeds voor drie weken uit-
lantische eskader naar de Europeesche
wateren te zenden bij het geringste gevaar,
om passagiers te escorteeren en eventueel
eveneens Amerikaansche onderdanen aan
boord te nemen.
In het Sportpaleis heeft Hitier een rede gehouden over het Tsjechoslo-
wakijsche vraagstuk. Hij reide daarin o.a.i
Ik treed alleen op voor de rechten van de Duitschers in
Tsjechoslowakije;
Mijn aanspraak op het Sudetenland is Duitschlands laatste
territoriale eisch in Europa;
Volksstemming zal kunnen plaats hebben onder internatio
naal toezicht, gelijk in het Saargebied geschied is;
Duitschland is bereid, de nieuwe Tsjechoslowaaksche
grenzen te garandeeren;
Het Duitsche memorandum en de laatste datum van inwil
liging van I October blijven gehandhaafd.
