B
Dwars door Sudeten-Duitschland
Cellulose Meubelvernis M. 16
TITAMOL
HABI
STEMMERIK C°
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938
TWEEDE BL'AD PAG. 5
Reeds oudtijds streden Slaven
en Germanen er om den voorrang
Johannes Hnss als Tsjechisch
nationalist
I
Wie zijn vacantie dit jaar doorgebracht
heeft in het gebied, waar elke krant
over schrijft: Sudeten-Duitschland, kan
werkelijk pas verlicht ademhalen als hij
na een lange treinreis tenslotte weer be
houden in zijn eigen vrije vaderland is
teruggekeerd. Want veel heeft het niet
gescheeld of wij waren met een aan
zienlijke vertraging van misschien en
kele weken, in Nederland gearriveerd.
Doch laten wij op de geschiedenis niet
vooruitloqpen.
Veel hadden wij, reeds vroeger, gehoord
van de schoonheid van het Bohemer-woud.
Daarom was onze vacantie gebaseerd op een
reis naar 't zg. tweede Zwitserland: Bohemcn
beter bekend onder den naam. Sudeten-
Duitschland. Een reisbureau in Amsterdam
verzorgde onze geheele trip en verzekerde
ons nog eens nadrukkelijk, dat er van moei
lijkheden in dat gebied geen sprake zou zijn.
Zoo ginggn wij dan op weg van Amsterdam
naar Tsjecho-Slowakije, waar wij ons hotel
gereed zouden vinden in het grensplaatsje
Hernsgretchen.
Natuurlijk is 't onmogelijk zich in enkele
weken volledig op de hoogte te stellen van
een zoo ingewikkeld probleem als dat der
Sudeten-Duitschers. Deze lastige en oeroude
kwestie, welke thans, door het weer mach
tige en expansielustige Duitschland heftig
acuut geworden is, trekt de belangstelling
van vele diplomaten.
Het is reeds vijftien eeuwen geleden, dat
Slavische stammen in het tegenwoordige
Bohemen en Slowakije in aanraking moeten
zijn gekomen met Duitsche stammen.
Sedertdien hebben de Duitschers eigenlijk
doorloopend grooten invloed gehad op de
ontwikkeling dezer Slaven. Er is lang en
verbitterd gestreden om de macht in Bohe
men en in andere deelen van den tegen-
woordigen Tsjecho-Slowaakschen staat.
Reeds vroeg brachten Duitsche prinsessen,
die met Boheemsche vorsten huwden, haar
Duitsche gevolg mee naar dit Slaviscne
land.
Nadat de Tsjechen tot het Christendom
waren overgegaan, kwamen ook de meeste
geestelijken en haast alle monniken uit
Duitschland. Duitsche kooplieden deden er
al spoedig den Italiaanschen concurrentie
aan en vestigden er zich.
Massale Duitsche immigratie
eerste bestuurders werden. Vooral aan de
grenzen vestigden zich deze Duitschers zoo
talrijk, dat de oorspronkelijke Tsjechische
inwoners er een minderheid werden, of nog
slechts eilanden vormden in een Duitsch
taalgebied. De Tsjechische adel nam natuur
lijk het eerst de hoogere Duitsche bescha
ving over; zijn telgen sloten in grooten ge
tale huwelijken met Duitsche edelvrouwcn.
Tot botsingen tusschen Tsjechen en Duit
schers kwam het reeds vroeg in de geschie
denis. Aan de universiteit van Praag, die ii
1348 werd gesticht door Karei IV, den
koning van Bohemen, die toen tevens keizer
van het Duitsche Rijk was, en waar in het
Latijn werd onderwezen, kwam. het reeds ii
de tweede helft der 14e eeuw tot tweespalt
tusschen Tsjechen en Duitschers. In 1409
eindigde deze strijd ten gunste van de
Tsjechen.
Dat was acht jaren, nadat Johannes Huss
De man van wien veel afhangt in deze
dagen: Dc Edvard Benesj.
had verkondingd, „dat volgens goddelijk en
natuurrecht in het koninkrijk Bohemen
Tsjechen de eerste ambten moesten vervul
len, zooals de Franschen in Frankrijk en de
Duitschers in hun landen
Toen de Paus en het concilie van Con
stant met een Duitschen kruistocht tegen
de Tsjechische ketters onder Huss dreigden,
werd, in een vlammend manifest van April
1420, dezen venveten: „dat ze onze natuur
lijke vijanden, de Duitschers, overal in het
Een DIENSTBODENVERZEKERING van OE
PHILANTHROOP geeft meer, kost minder!
Vraagt vrijblijvend inlichtingen
aan onze agenten of het hoofd
kantoor.
N.V. Algem. Verz. Maatschappij
„DE PHILANTHROOP"
BOOMPJES 8c BOTTERDAM
(gebouw Eerste Rotterdamsche)
1813 - De wasscherij met 'n meer
dan 100-jarige ervaring 1938
N.V. Delftsche
Stoomwasscherij
v.h. A. VAN OSSELEN
Oostsingel 151—152, DELFT, TeL No. 166
GOUDS I ROOP
ZUIVERE RIETSUIKERSIROOP
IN FRAAIE BUSSEN
VAN Vz-1 en 2'A K.G. NETTO
r. moderne meubelen en betimmeringen.
Krasvast, water- en alcoholbestendtg.
Fabriek v. Industrieele Lakproducten
„F I L" ZEIST
eudekers
etere
essen jenever
ba J. Beudeker Rotterdam
Op het Schuttersveld te Rotterdam had gistermiddag de beëediging plaats van de 2e
luitenants M. Groenewegen, H. S. den Hartog en E. M. W. O. van Pohlreich tot officier
bij het korps Mariniers
VOOR ZUINIG BRANDEN
Zonder stof li
BECHT <S
DYSERINCK
Tel. 236
Vraagt gratis
aarden album
PAX III V.
rond tot een onrechtvaardigen strijd tegen
ons oproepen€n degenen opgehitst heb
ben, die ook, zonder eenige reden, tegen
onze taal woeden, en meenen, dat ze, zoo-
als ze onze taal aan den Rijn. in het land
van Meissen en in Pruisen hebben verjaagd,
ook dit met ons kunnen doen en de plaats
van de verdrevenen kunnen bezetten".
Men ziet, dat de strijd, die thans weer zoo
gevaarlijke vormen gaat aannemen, niet van
gisteren dateert
De beweging van Johannes Huss, die
eigenlijk tegen Rome ging, werd tevens tot
een nationaal protest tegen den Duitschen
invloed in Bohemen. Het werd een Tsjechi
sche renaissance ten koste der Duitschers.
Tegelijkertijd leerden de katholieke vorsten
en overheden den Duitschers, de Tsjechen
als een verachtelijk volk van ketters te
schouwen.
Onder de Habsburgers kwam een nieuwe
invasie van Duitschers en ontbrandde de
30jarige oorlog. In 1620 bereikte deze ooriog
een belangrijk punt toen de Tsjechen bij den
Witten Berg werden verslagen en Frede-
rik V als de „Winterkoning" zijn heil in
one land zocht Na dezen slag werd het
Duitsch weer de beerschende taal.
De taalgrenzen
In het begin der 18e eeuw liepen de taal
grenzen ongeveer gelijk met die van heden.
In 1848 kwam de strijd weer in een ander
stadium. De Groot-Duitsche beweging vond
ook onder een deel der Sudeten-Duitschers
Na het herstel van het absolutisme en
ook onder Franz Josef raakten Duitschers
en Tsjechen in Bohemen steeds vérder van
elkaar vervi*3emd.
De Oostenrijkers en Sudeten-Duitschers
beschouwden en behandelden den Tsjech als
een minderwaardig iemand. Den Tsjech
schiedde veel onrecht Het was dan ook
grijpelijk, dat deze, toen hij in 1918/19
heeren vredecnakens dien nieuwen Staat,
dat „Tsjechoslowakije zonder Tsjechoslowa*
ken" had laten maken- de schade van
eeuwen ging inhalen, en dat hij in „onze
republiek", zooals hij zelfbewust den nieu
wen staat aanduidde, de minderheden-rech
ten van al die Slowaken, Duitschers, Honga
ren, Polen en Roethenen allesbehalve loyaal
toepaste. De Tsjechen ontkennen thans
meestal niet, dat ze die schade van eeuwen
goed mogelijk trachtten !n te halen,
maar ze beweren, dat hun dit nog lang niet
gelukt is!
Een onderzoek daarnaar was natuurlijk
thans niet mogelijk. Men kan in enkele we
ken veel vragen en slechts hier en daar iets
zelf constateeren.
Merkwaardige verhoudingen
Zoo hebben we in deze twee weken o.a,
Eerst in de 12e eeuw begonnen 'de konin
gen van Bohemen Duitschers in massa naar
hun land te roepen, en deze immigratie nam
in de twee volgende eeuwen steeds meer
toe. Ze deden dat niet om te germaniseeren,
maar om zoodoende den rijkdom van het
land, en daardoor hun macht, te vergrooten.
Duitschers kwamen later ook de Boheem
sche mijnen ontginnen. Het waren deze Duit
schers. die de steden van Bohemen sticht
ten fiQj als voornaamste burgers, ook haar
WAI LEVERT LEVERT. IS GOED
Aan de grens tusschen Tsjecho-Slowakije ca Duitschland, links een onderaardsch
fortRechts liepen draadversperringen.
Te Malo-Les-Bains werd een monument onthuld, opgericht
ter nagedachtenis van den beroemden Franschen vlieger
Guynemer, die 21 jaar geleden in den wereldoorlog om
het leven kwam. De parade na de onthulling.
In Downing street 10 te Londen komen de Engelsche ministers telkens
bijeen om te beraadslagen over den huidig en politieken toestand in
Europa. De belangstelling voor deze beraadslagingen van de zijde van het
publiek is vaak zoo groot, dat de politie zoo nu en dan regelend moest
optreden. Opname rechts: Sir Samuel Hoare ziet, nadat hij een kabinets
zitting verlaten heeft, een batterij van foto-toestellen op zich gericht
„GOOI-EXPRESS" VERBODEN
Eisch van Gooische Tram ingewilligd
AMSTERDAM, 14 September. De civiele
kamer der Arr. Rechtbank heeft vonnis ge
wezen in het geding, dat de NV. Gooische
Tramweg Maatschappij heeft aanhangig ge
maakt tegen drie directeuren van de N.V.
A.N.R.O. Gooi-Espress. Deze laatste ex-
ploiteeren een wilden autobusdienst tus
schen Amsterdam en Hilversum. De Gooi
sche Tram stelde-- dat deze exploitatie, die
geschiedt in strijd met het R A.P. en de wet
op de openbare vervoermiddelen, jegens
haar een onrechtmatige daad oplevert. Zij
elschte een Devel van de rechtbank tot stop
zetting van den „wilden" dienst en schade
vergoeding. nader in een proces vast te stel
len.
De Rechtbank heeft den eisch ingewilligd
dus den den gedaagden verboden met de
busexploitatie door te gaan.
PLAK ME
Lord Halifax arriveert in Downingstreet
om aan de beraadslagingen van het En
gelsche kabinet deel te nemen
VRAAGT
UW
'n delicatesse
Gemeentebestuur
Het Augustusnummer van bovengenoemd
maandschrift (Uitgave N. Samsom, Alfen)
bevat het stenografisch verslag van net ver
handelde op het congres der vereeniging van
Ned. Gemeenten op 14 Juni 1.1. te Heerlen
gehouden en welk congres nog door Mr. P.
Droogleever Fortuyn gepresideerd werd.
gezien dat in een voornaam fabrieksoentrum
waar, naast ongeveer 20.000 Duitschers toch
ook 3000 Tsjechen wonen, uit den tijd van
de duibbel-monarchie nog een heele collectie
prachtige schoolgebouwen staat, uitsluitend
voor de Duitsch-sprekende bevolking. Ook,
dat géén van deze scholen in beslag geno
men werd om er een Tsjechische school van
te maken; en dat de kinderen der Tsjechen
er in 1938. twintig jaar na „de bevrijding",
lager- en mulo-onderwijs moeten genieten in
een armzalig, onhygiënisch gebouw. Jat een
schande is voor een Europeeschen staatl
Doch, we bezochten ook de Staatsglasschoo!
te Stein Schönau. Daar viel ons de buiten
gewone uitgebreidheid van leer* en werk
materiaal, van schitterende lokalen en mooi
ingerichte tentoonstellingszalen op. Dus zoo
wel het een als het ander valt te zien.
De ontevredenheid onder de Dultschens In
dat gebied is zeer groot. Immers in Je na
bijheid ligt Duitschland, dat verzekert „deze
taalgenooten te moeten beschermen tegen
eventueele onderdrukkingen".
De machtskwestie speelt hier grooter rol
dan het recht. Een klap, aan een Sudeten-
Duitscher gegeven, schendt het Duitsche
Rijk
Veel scheelde het in de maand Mei dan
ook niet of het smeulend vuur werd tot een
grooten brand.
En op 't oogenblik?
J. H. KRUIZINGA
INDISCHE UITRUSTINGEN
HEERENKLEEDING NAAR MAAT
LAAN VAN MEEROERVOORT 66
DEN HAAG
EIGEN ZAAK SOERABAIA GEMBLONGAN.;
