Dr COLIJN OVERZIET VEERTIG JAREN
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1938
TWEEDE BLAD PAG. 5
Groeiende gehechtheid
In stille bewondering voor den
vooruitgang
Beslechting van den schoolstrijd
Uitkomsten van het
regeeringsbeleid
nergens overtroffen
Boven alles: dank aan God
Aan de rede. die onze minister-presi-
dent. Dr. H. C ol ij n. vanmorgen in de
'Nieuwe Kerk heeft gehouden, is het vol
gende ontleend:
Het woerd van den Psalmist, aldus Dr.
Colijn, waarin wordt gewaagd van ge
dachten, die zich binnen in ons vermenig
vuldigen, geeft wellicht beter dan iets an
ders uitdrukking aan de gevoelens, die
ons in deze dagen vervullen.
Veertig jaar is het geleden, dat in.dit
zelfde kerkgebouw een 18-jarige vorstin,
onder inroeping van de hulpe van den
Almachtigen God, het verbond tusschen
Oranje Nederland plechtiglijk kwam ver
nieuwen. Een verbond dat. naar z n vorm
van dezen tijd, in wezen nochtans bogen
kan op een bestaan van niet veel minder
dan 4 eeuwen. Een band, die in den loop
dier eeuwen af en toe verbroken scheen,
maar die juist daarna in hechtheid bleek
te zijn toegenomen.
Is het dan te verwonderen, dat wij in
deze dagen bij die geschiedenis van
eeuwen verwijlen, dat wij in onze historie
de wondere wegen Gods trachten te zien
en met name, dat we de gebeurtenissen
der laatste 40 jaren in onzen geest laten
voorbijtrekken? Om dan ook onzerzijds te
zeggen: de gedachten vermenigvuldigen
zich binnen in ons en we kunnen er slechts
op onbeholpen wijze uitdrukking aan ge
ven.
T egenstellingen
Als we in deze ure de regeeringsjaren
sinds 1898 trachten te overzien, dan worden
we wel het meest geteroffen door de tegen
stellingen tusschen het begin en het eind de
zer 40-jarige periode. Tegenstellingen op
bijna elk terrein van het leven, maar wel
licht het meest opzienbarend op internatio
naal gebied.
Ongetwijfeld, ook tegen het einde der 19e
eeuw waren er allerlei moeilijkheden in de
wereld, maar als. we in een vergelijking tre
ilen tusschen den algemeenen wereldtoe
stand in 1898 en dien van het jaar 1938, dan
kan men de kleuren op zijn palet voor 1S9S
bijna niet licht genoeg en oip dat voor 193S
nauwelijks donker genoeg nemen om de te
genstellingen naar waarde te doen uitko-
;men.
Is 1898 een jaar waarin de vredesklanken
'overheerschend waren, 1938 geeft ons een
wereld te zien, die vervuld is van oorlogsru
moer en oorlogsvrees.
In 1898 over het algemeen nog een vrij be
vredigende vrijheid van goederenverkeer,
welke zooveel heeft bijgedragen tot bevor
dering van de welvaart der volleen; in 1938
al sinds jaren een ononderbroken strijd op
economisch terrein met daaraan gepaarde
bemoeilijkingen van het goederenverkeer en
daaruit voortvloeiende welvaartsverminde
ringen der volken.
Groote staatkundige!
veranderingen
Niet minder trekken de staatkundige ver
anderingen, met name in Europa, de aan
dacht. .Staten, die hun bestaan met eeuwen
berekenden, werden uiteengescheurd; nieu
we staatkundige eenihedien ontstonden. Vor
stenhuizen, welker naam ons de eeuwen
door tegenklonk, werden terzijde gesteld. De
monarchale regeeringsvorm, in 1898 in Euro
pa nog vrij algemeen, maakte sindsdien in
een aantal landen plaats voor den republi-
keinschen.
Ook in de algemeene geestelijke gesteld
heid der menschheid steekt het einde dezer
40-jarige priode niet gunstig af tegen het
jaar 1898. Al was ook destijds afwijking van
de in een Christelijke levensbeschouwing ge
fundeerde begrippen niet zeldzaam, de tra
ditie hield toen ten minste nog veel staande,
dat thans zonder bedenken ter zijde wordt
gesteld.
Indien men zich op een dag als deze uit
sluitend zou moeten beperken tot een verge
lijkende schets van den algemeenen toe
stand in de wereld van heden met dien aan
het einde der 19e eeuw, dan zou metterdaad
getuigd moeten worden, dat het slot van de
40-jarige regeeringsperiode van Uwe Majes
teit met wolken en donkerheid omgeven
was; althans indien we dat slot zien in den
betrekkelijk nog lichtenden glans van het
jaar 1898.
Het „Je Mamtiendrai" in
vervulling gegaan
Maar gelukkig is er plaats voor een an
dere visie. We willen heden onze feestebjke
stemming niet laten beinvloeden door alléén
maar te letten op wat de wereld om ons
heen te zien geeft; we willen ook acht slaan
op de plaats die Nederland temidden dei-
volkeren inneemt.
En dan herinneren wij ons allereerst het
woord uit Uwer Majesteits proclamatie bij
de troonsbestijging geuit, dat Zij den eer
bied voor den Nederlandschen naam en de
Nederlandsehe vlag begeerde te bevestigen,
om er dan onmiddellijk met innige verheu
ging op te wijzen, dat dit Koninklijk woord
ten volle in vervulling is gegaan.
Er is immers geen twijfel mogelijk over 't
antwoord op de vraag of de eerbied voor den
Nederlandschen naam. en de Nederlandsehe
vlag door Uwe Majesteit metterdaad beves
tigd is geworden Zoo ooit, dan is hier het
„Je maintiendrai" in vervulling gegaan.
Hiermede houdt ook verband de bijzon
dere belangstelling door Uwe Majesteit
steeds aan den dag gelegd voor de weer
macht van den Staat
Zoo is er, ondanks alle verwarring en
moeilijkheid in de wereld, zelfs internatio
naal reden tot bijzondere voldoening indien
we de plaats van Nederland te midden der
volkeren in dit tijdsgewricht in beschouwing
nemen.
Vooruitgang binnen het
Koninkrijk
De voldoening, die we mogen koeste
ren als men let op de plaats van Nederland
in het internationale verband, gaat over in
stille bewondering, indien men den blik
laat gaan over den vooruitgang, die in deze
40 jaren b i n n e n het Koninkrijk viel waar
te nemen.
Allereerst een in de Westersóhe landen
ongeëvenaarde groei der bevolking, 'bevor
derd door een voortreffelijke zorg voor de
volksgezondheid en gedragen door een even
voorbeeldige zorg voor de volkswelvaart.
De belangstelling voor den landbouw riep
een sterke verhooging van de bodemproduc
tie in het leven.
Op industrieel terrein valt in deze 4-0 jaren
bewonderenswaardige vooruitgang te ver
melden. Talrijke belangrijke ondernemingen
zijn ontstaan; andere groeiden uit tot tevo
ren ongekende afmetingen. Deze indiustrieele
bedrijvigheid heeft ertoe geleid, dat thans
het aantal industrie-arbeiders in ons land
ruim dubbel zoo groot is als 40 jaren ge
leden.
Van den bloei van den handel getuigt het
feit, dat de totale goederenverplaatsing over
Utetarsnd [XP* fe», aankomst
Onder de zegeningen dezer 40 jaren, die
in een rede als deze niet eens alle zelfs
maar voor bloote vermelding in aanmerking
kunnen komen, is er nochtans één, waar
over men kan, noch mag zwijgen.
Het is het heugelijk verschijnsel van de
groeiende geheahtheid van ons Volk aan het
Oranjehuis.
Terwijl in verscheidene landen de volken
den band mot hun eeuwenoude vorstenhui
zen verbraken, werden het Nederlandsehe
Volk en Oranje in deze 40 jaren steeds
nauwer saamgesnoerd. De roerselen, die het
hart van een volk bewegen, zijn niet altijd
gemakkelijk te analyseeren, maar in dit
geval behoeft men niet zoekend rond te
tasten. Dat ook de persoon van den Vorst
hierbij niet zonder beteekenis is, behoeft
niet nadrukkelijk te worden gezegd, maar
kan thans blijven rusten om ons te bepalen I
tot de algemeene oorzaken eener verdiepte u x.iu v.
waardeering. I net detilè voor M. M. de Koningin tijdens de massale huldebetooglna
Ons regeerend vorstenhuis is ig, zijn nor- 4 qq den Dam
had heeft. Hierbij den vredespalm aan het
Nederlandsehe volk te hebben kunnen uit
reiken, is een daad van Uwer Majesteits Re
geering geweest, waarvan de beteekenis
eerst in later tijd ten volle zal worden
gewaardeerd.
Van niet minder beteekenis moet worden
geacht de bevordering van betere toestan
den in de wereld van den arbeid. In de
jaren negentig van de vorige eeuw lieten
de sociale toestanden en verhoudingen ook
bij ons nog veel te wenschen over.
Deze toestanden riepen om verbetering en
het is niet de minste eere van Uwer Majes
teits Regeering in deze 40 jaren, dat hierin
geleidelijk belangrijke verbetering is
opgetreden.
Ontwikkeling der koloniën
de grens te water èn te land van
tot 1937 is gestegen van bijna 40 tot ten-
naastenbij 150 millioen ton.
Tot nogtoe stipte ik een en ander aan van
wat op commercieel en technisch gebied in
de verloopen 40 jaar het belangrijkst mag
worden geacht, maar ik zou tekort schieten
in de mij zelf gestelde taak, indien ik ook
niet gewaagde van heugelijke feiten en
voorzieningen op ander terrein. Indien ik
bv. naliet erop te wijzen, dat Nederlandsehe
wetenschap en kunst bij herhaling door het
buitenland werden geëerd; indien ik ver
zuimde te gewagen van den groei eener in
den regel op.hoog peil staande dagbladpers;
indien ik naliet melding te maken van de
werken der barmhartigheid, die in deze
jaren in aantal en beteekenis zoo wonder
baarlijk zijn gegroeid, of indien ik zweeg
van alles wat gedaan werd in het belang
van de jeugdvorming.
Beslechting van den schoolstrijd
En waar ik dit laatste noem, gaan onze
gedachten tevens uit naar het gewichtig ge
beuren onder Uwer Majesteits Regeering,
toen het einde werd gezien van een ande-
In gelijken zin mag ik mij uiten als we
den blik richten naar de deelen van het
Rijk overzee.
De cijfers van den gezamenlijken in- en
uitvoer wijzen op een verblijdende ontwik
keling. Tegenover een totaalbedrag, aan in-
en uitvoer saam, van nog geen 400 millioen
gulden in 1898, wijst 1937 een cijfer aan van
ruim, 1400 millioen.
Voor Suriname mag van een verdubbeling
van den in- en uitvoer worden gewaagd, ter
wijl Curasao, door bijzondere oorzaken,
wijzen kan op zeer uitzonderlijken vooruit
gang.
Naast dit alles mag niet worden verzuimd
melding te maken van de ingrijpende wijzi
gingen, die in het bestuur over Neder-
landsch-Indië hebben plaats gegrepen.
Gezegende periode uit onze
historie
Wie nu onbevangen, vrij van elke nei
ging tot Byzantinisme, de verloopen 40
jaren overziet; wie daarbij het feit niet
veronachtzaamt, dat bijna 25 van die 40
jaren doorleefd zijn onder omstandighe
den, die het woord van den Psalmist zoo
begrijpelijk maken als hij gewaagt
„moeiten en verdriet"; wie voorts eenig
begrip heeft van de krachten, die weer
staan moesten worden om te kunnen blij
ven wat we waren, om te behouden en te
verwerven waj we thans als natie ons
geestelijk en stoffelijk bezit mogen noe
men, die zal ook al houdt hij rekening
met schaduwen, die b.v. in den vorm van
ernstige werkloosheid, over de laatst',
jaren vallen moeten toegeven, dat deze
40-jarige regeeringsperiode tot de meest
gezegende uit onze rijke historie behoort;
die wordt ook gedwongen tot de erken
ning, dat zij de vergelijking met wat el-
Ha Haar aankomst in de hoofdstad inspecteert H. M. de Koningin de eerewacht van de
studenten-weerbaarheid, welke voor het Haarlemmermeerstation was opgesteld
'en 80-jarigen oorlog dan die waarvan onze
ïistoriebladen gewagen. Ik denk bierbij aan
le beslechting van den schoolstrijd, die van
bngeveer 1840 tot 1920 tot zulke voortduren
de politieke spanningen heeft geleid en op
de structuur van het parlementaire leven in
ons land zulk een beslissenden invloed ge-
eters, onder vergelijkbare voorwaarden en
omstandighedengeboekstaafd kan wor
den, met glans kan doorstaan. De uitkom
sten van het regeeringsbeleid dezer 40
jaren mogen elders wellicht geëvenaard
worden, wanneer men het geheele veld en
het geheele tijdvak overziet, worden ze
nergens overtroffen.
Dit te kunnen zeggen, ter plaatse waar
Uwe Majesteit zich voor axu 40 jaren met
een pleohtigen eed aan Haar Volk verbond,
is voor beel Nederland Ne de rl an a hier
en Nederland overzee oorzaak, dat ons
hart overvloeit van eerbiedigen dank. Dank
aan Uwe Majesteit, dat Zij al Haar krach
ten in dienst van bet Vaderland beeft ge
steld, maar bovenal dank aan den Almach
tigen God, die U begenadigde met alles, wat
noodig was om Uwe hooge roeping te ver
vullen op de wijze, als zij vervuld werd.
ichausseé's, die de afzetting op den Dam handhaafden, moest het tegen den
geestdrift van het publiek afleggen
sprong zuiver nationaal. Het wortelt in den
zelfden bo.dem waaruit ook onze nationale
zelfstandigheid opkwam. Het Huis van
Oranje leverde in den eersten Willem den
grondlegger van die zelfstandigheid en de
latere loten van den stam hebben haar on
der vaak onzegbaar groote moeilijkheden,
op een enkele uitzondering van korten duur
na, weten te bewaren. Vorstenhuis en volk
Ktoe'en op denzelfden wortel van nationaal
besef. Daaruit vloeit dan de wisselwerking
voort tusschen den groei van het nationaal
besef en de waardeering voor het Vorsten
huis, daarin wortelt het inniger worden
van den samenhang tusschen Volk en Vorst.
Maar uit die eenheid in den wortel vloeit
nog iets anders voort Daaruit resulteert
ook het grondig begrip van wat het regee
ringsbeleid voor het Nederlandsehe volk
vordert.
Keizer Karei V, die dit volk óók kende,
heeft eens gezegd, dat er geen volk ter we
reld is, hetwelk, mits vaderlijk geleid, meer
geneigd is de wenschen van zijn vorst te
volgen dan het Nederlandsehe, ofschoon er
ook geen volk is dat meer afkeerig is van
dienstbaarheid. Eerbied wordt bij het Ne
derlandsehe volk, zoo ging hij voort, niet
ingeboezemd door het verwekken van vrt
het is eer geneigd tot stijfhoofdig verzet
gen willekeurig krachtsvertoon; het is mee
gaand als het met verstand behandeld
ordt en zijn rechten en vrijheden worden
Onder de moderne verhoudingen is door
Uwe Majesteit aan deze zelfde gedachte
uiting gegeven bij de eedsaflegging, toen Zij
bezwoer de algemeene en bijzondere vrij
heid en de rechten van Hare onderdanen
te zullen beschermen.
En in de proclamatie van den 20sten No
vember 191S klinkt het met stoere overtui
ging:
„Getrouw aan de traditie van mijn Voor
vaderen, heb ik nooit anders gewild dan
mijn Volk te dienen door handhaving van
het recht en bevestiging zijner vrijheden,
door verzekering van ieders rechtmatige
aanspraken op geestelijk en stoffelijk gebied
Gedragen door Uw liefde en trouw, zie ik
Mij in die roeping bevestigd."
Dat kan een Vorst zeggen, die zich één
weet met zijn Volk; een vorst, die de bijzon
dere eigenschappen van dat volk niet maar
kent, dodh ze ook deelt, die ook in dit
opzicht de eerste Nederlander is.
Draagster van Oranjetradities
Getrouw aan de traditie van mijn Voor
vaderen! Dat juist is het. waarom het Volk
het onweerstaanbaar geloof bezit, dat zijne
rechten en vrijheden nergens heiliger zijn
dan in de handen van Uwe Majesteit, als
persoon en als draagster van de beste
Oranjetradities.
Deze gelegenheid leent zich niet tot uit
weiding over deze verhoudingen, maar dit
mag toch gezegd, dat het overgroote deel
des Volks uit den diepsten grond des harten
God dankt voor het voorrecht, die rechten
en vrijheden zóó veilig bewaard te weten.
Ook daarom staat het volk van Nederland
met zulk een ongeschokt vertrouwen vóór,
achter, rondom den troon der Oranjes.
Oók daarom. Maar niet alleen daarom.
Want, Majesteit, aan U wordt, naast achting
en eerbied, ook de liefde van Uw volk toe
gebracht. Het is zoo duidelijk gebleken bij
de zware slagen die U de laatste jaren heb
ben getroffen. Tweemaal moest de Ko
ninklijke grafkelder te Delft worden geo
pend om een geliefde Moeder en een diep
betreurden echtgenoot ten grave te dragen.
Het volk in al zijn lagen heeft toen met U
~iee geleefd en mee geleden.
Ook heeft het. soms tot uitbundigheid toe,
zich met U verheugd toen onze allerwege
beminde Kroonprinses zich met Prins Bern-
hard in den echt verbond. En het hart van
allo Nederlanders in binnen- en buitenland
heeft getrild van blydschap toen Uwe klein
dochter het levenslicht aanschouwde. Die
vreugde stond wel niet los van zorg en hoop
voor de toekomst, maar ze gold vooral niet
minder het persoonlijk geluk van het Ko
ninklijk Huis.
Die hart ontroerende blijken van mee
leven zijn wellicht het schoonste merktee-
ken voor de plaats, die Uwe Majesteit en
Haar Huis onder ons innemen.
Geloof, Hoop en Liefde
Gebruik makend van de woorden, die
de Apostel in een zijner brieven aan de
gemeente te Corinthe tot 'n bekende trits
verbond, moge ik hier, mij wetend te
spreken namens het Volk van Nederland
ten slotte alles samenvatten in de getuid
genis van ons onwrikbaar G elo of in de
heilzame werking van het voortbestaan!,
van den band tusschen Nederland ert
Oranje, in de uiting onzer vurige Hoop
dat de Almachtige God ook in dat op
zicht zijne gunst over Land en Volk be+
stendige en in de verzekeringmet diepe
overtuiging uitgesproken, dat het volk vart
Nederland, óók in de toekomst, U zal
blijven omringen met zijn warme Liefde
en zijn ongebroken trouw.
BINNENLAND
Vreugdevuren langs de kust
Duizenden kijkers te Scheveningen
's-GRAVENHAGE, 6 Sept. Op groot-
sche wijze heeft de Nederlandsehe
jeugd H. M. Koningin Wilhelmina aan
den vooravond van den nationalen
feestdag gehuldigd. Niet minder dan
225 vreugdevuren zijn gisteravond langa
de Nederlandsehe kust, de grenzen en
in de provinciale hoofdsteden ontstoken
en vele duizenden jongeren hebben
door hun medewerking en aanwezig
heid deze symbolische daad luister bij
gezet.
Op het Scheveningsche strand is het
vuur voor het Seinpostduin ontstoken en
behalve de talrijke jongerenorganisaties,
die om het vuur geschaard stonden, waren
op den boulevard nog duizenden kijkers
aanwezig.
De deelnemers verzamelden zich om S
uur aan de Noordzijde van de Visschers-
haven, vanwaar zij met de muziek van het
jongeliedenmuziekcorps „Juliana" aan het
hoofd, naar het strand marcheerden. Daar
waren inmiddels reeds aangekomen de
wethouder van onderwijs, prof. Van der
Bilt, die de jongeren zou toespreken, als
mede de voorzitter en secretaris van het
comité ter luisterrijke viering.
Nadat het vuur door de padvinders was
aangestoken hield prof. Van der Bilt een
korte rede, welke door middel van luid
sprekers overal in den omtrek van het'
strand en boulevard te volgen was.
Oorkonde voor H.M. de Koningin
Van de R.K. Universiteit
NIJMEGEN, 6 Sept. Rector en senaat der
R.K. Universiteit te Nijmegen hebben aan!.
H. M. de Koningin in verband met haar,
veertigjarig regeeringsjubileum een oor-t
konde van gelukwenschen aangeboden,
welke op artistieke wijze is uitgevoerd.
Christelijk Werkgeversverbond
Jaarvergadering uitgesteld tot 10 Oct. a.S*
De jaarvergadering van het Chr. Werkt
geversverbond is verschoven van 28 Sept
tember tot 10 October a.s., zulks in vert
band met de dienstregeling der Rotterd.
Lloyd, welke maatschappij wederom éénr
harer Indië-booten welwillend beschikbaar
stelde voor het gebruiken van een maaltijd.
Zooals meegedeeld zullen Dr A. A. L.
Rutgers te 's-Gravenhage en de heer
W. de Vries Gzn. te Amsterdam spret
ken over de „Economische samenwerking
tusschen Nederland en Ned.-Indië".
