DE ELZENBER
VIM en een
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1938
EERSTE BLAD PAG. 2 w
Hongarije en de
kleine Entente
Rchtsgelijkheid inzake
bewapening erkend
Minderhedenkwesties zijn
nog hangende
De Kleine Entente, welke dezer dagen
to Bled in Joego-Slavië haar periodieke
ministers-conferentie heeft gehouden,
heeft thans haar besprekingen beëin
digd en omtrent het resultaat daarvan
een uitvoerig communiqué in het licht
gegeven. De verhouding tot het gena-
buurde Hongarije is een der belangrijk
ste punten der discussie geweest
De officicele verklaring zegt daarvan: De
permanente raad van de Kleine Entente
heeft met voldoening geconstateerd, dat de
sedert een jaar met Hongarije gevoerde
onderhandelingen in staat gesteld hebben
te komen tot accoorden, welke behelzen een
wedcrzijdsch afzien van iedere toevlucht tot
geweld tusschen Hongarije en de staten der
Kleine Entente, benevens een erkenning van
den kant dezer drie staten van de rechtsge
lijkheid van Hongarije in bewapeningsop
zicht. Zekere andere problemen, die bespro
ken worden, teneinde den weg te banen voor
betrekkingen van goede nabuurschap tus
schen Hongarije en de drie staten der Kleine
Entente, zijn nog niet opgelost, weshalve de
publicatie der genoemde accoorden nog niet
heeft kunnen plaats vinden.
Intusschen zijn de staten der Kleine En
tente en Hongarije het er over eens gewor-
den, dat tegelijkertijd te Bied door den per
manenten raad der Kleine Entente en te
Boedapest door de Hongaarsche regeering,
een gelijkluidend communiqué wordt gepu
bliceerd, waarin de tegenwoordige staat de?
bewuste onderhandelingen wordt vastgelegd.
De raad prijst zich gelukkig over de be
langrijke resultaten, die verkregen zijn, en
spreekt de hoop uit, dat dank zij een geest
ivan wederzijdsch begrip, welke niet alleen
rekening houdt met de belangen der betrok
ken landen, maar ook met die van het ge-
fheele Donaugebied, het niet lang zal duren
voor een volledige overeenkomst tot stand
zal zijn gekomen".
De „zekere andere problemen", waarover
in het communiqué wordt gerept, hebben
ongetwijfeld betrekking op het vraagstuk
van de Hongaarsche minderheden in dc
Kleine Entente-landen. Deze minoriteiten
kwestie is o.a. door de besprekingen, welke
te Praag aan de orde zijn, in een zeer
actueel stadium geraakt, zoodat het te be
grijpen is, dat men haar in Bied uitvoerig
heeft besproken. De omstandigheid, dat de
Hongaarsche premier Imredy, vanwege 't
bezoek, dat deze in gezelschap van den Hon-
gaarschen Rijksbestuurder H o r t h y aan
Duitschland brengt, verhinderd was per
soonlijk de onderhandelingen mee te maken,
heeft er mede toe geleid, dat dit onderdeel
van het program van Bied nog niet volledig
is afgehandeld
De Donau-kwestie
Omtrent de Donau-vraagstukken zegt het
communiqué:
„Vervolgens heeft de raad de Donau-kwes
tie in groote lijnen bestudeerd. Hij besloot,
dat de technische deskundigen van de drie
regceringen binnenkort bijeen zullen komen
4e Belgrado, om deze kwestie in al haar
details te bestudeeren, uitgaande van den
wensch, welke is uitgesproken door den per
manenten raad, in gemeenschappelijk over
leg oplossingen te vinden, die in staat kun
nen stellen, de samenwerking met alle be
langhebbende staten voort te zetten.
De permanente raad legt eens te meer
den nadruk op de belangrijkheid van het
werk van den economischen raad, strekken
de tot het intensiever tot .ontwikkeling bren
gen van de handelsbetrekkingen tussohen
de staten der Kleine Entente. De drie regec-
ringen zijn zich volledig bewust van de
noodzakelijkheid om de economische uitwis
selingen tusschen de drie staten tot den
hoogsten graad op te voeren. Zij zullen niet
in gebreke blijven, hun steun te verleenen
aan iederen maatregel, die tot dit doel wordt
.voorgesteld".
Het communiqué verklaart tenslotte, dal
'de eerstvolgende zitting van den permanen
ten raad der Kleine Entente in September
gehouden zal worden in Genève, waar dan
ook de 19e Volkenbondsvergadering bijeen
zal zijn.
Een aanslag op
Tsjang Kai Sjek P
Volgens nog niet bevestigde geruch
ten zou dezer dagen een aanslag zijn ge
pleegd op Tsjang Kai Sjek. De
Maarschalk, die te Hankau vertoefde,
zou daarbij licht gewond zijn.
Bijzonderheden worden nog niet me
degedeeld.
Benesj ontvangt
Runciman
Ook Watkin voert besprekingen
Het secretariaat van lord Runciman
heeft gisteren te Praag het volgende com
muniqué uitgegeven:
„De president der republiek, Benesj, heeft
vanmorgen om 11 uur Lord Runciman out-
Vanmiddag om 4 uur hebben de leden der
missie-Runciman een bespreking gevoerd
met de vertegenwoordigers der parlemen
taire commissie van zes en zetten zij de be
studeering voort, die de vorige week begon
nen is van de tegenwoordige grondwet van
Tsjecho-Slowakije.
De commissie van zes word vertegenwoor
digd door Malypetr, Dr. Meissner, Dr. Klap-
ka. Dr. Rasin en Heidrich van het ministe
rie van buitenlanasche zaken.
De leden van de missie-Runciman waren:
Ashton G. Watkin, Stopford en John Hen
derson".
Onderhoud met Henlein
Lord Runcimans medewerker W a t k i n
heeft een langdurig onderhoud gehad met
den leider der Sudeten-Duitschers Hen
lein. Deze bespreking, welke drie uur in
beslag nam, is streng geheim gehouden
Naar echter verluidt moet er besloten zijn
dat Henleins woordvoerder K u n d t niet
deel zal nemen aan het binnenkort te Stock
holm te openen minderheden-congres.
Acht arbeiderswoningen in puin
Te Coatbridge (Engel.) is gistermorgen de
schoorsteen van een metaalwarenfabriek
omgewaaid en neergekomen op een groep
arbeiderswoningen. In zijn val heeft hij te
vens de hoofdleiding van (ton gasaanvoer
onklaar gemaakt Bijna onmiddellijk daarna
werd een hevige ontploffing gehoord, door
welke acht woningen vernield zijn. De be
woners vlogen de straat op. Toen de brand
weer de ruïnes onderzocht, bleek een man
gedood te zijn en acht bewoners werden met
min of meer zware verwondingen uil' het
puin te voorschijn gehaald.
natte doek of borstel
De Spaansche burgeroorlog
Opnieuw talrijke
bombardementen
Naar een nieuwen
rechtschen aanval?
Een rcchtsch watervliegtuig heeft Mal-
grat, «en kustplaats ten noorden van
Barcelona, gebombardeerd en de bevol
king met machinegeweervuur bestookt.
Ook het station van Blanes werd gebom
bardeerd.
Er is slechts materieele schade aan
gericht. Vier toestellen der nationalisten
hebben Rosas gebombardeerd. Een Jun-
ker-vliegtuig is door het afweergeschut
neergehaald en moest in zee dalen. De
bemanning, bestaande uit drie Duit
sche vliegers, is aan land gebracht.
Ook de haven van Sagunto werd drie
maal door rechtsche vliegtuigen onder
vuur genomen. De projectielen kwamen
neer nabij het Engelsoh s.s. „Fredavore"
dat met steenkool was geladen.
In Bayonne komen uit 't rechtsche Spanje
berichten binnen, welke er steeds duide
lijker op wijzen, dat de slag aan de Ebro,
welke sinds verscheiden dagen woedt tus
schen Villalba de los Arcos en Gandcsa, be
schouwd moet worden als een voorafgaand
stadium van een veel uitgebreider offensief.
In dit verband herinnert man aan den
uitputtingsslag, die in den winter van 1937-
1938 geleverd is in de omgeving van Teruel
en die eindigde met het groote offensief in
Aragon. De strijd van de laatste dagen aan
de Ebro zou dan het karakter dragen van
een nieuwen uitputtingsstrijd, aangezien het
rechtsche opperbevel weet, dat de roode
strijdkrachten de beste troepen aan 't front
van GandPsa hebben samengetrokken, even
als het beste materiaal.
De eerste phase der door Franco ontwor
pen operatie op groote schaal zou ten doel
hebben de verovering van den geheelen
rechteroever van de Ebro.
De Japansch-Chineesche oorloe
Japansche opmarsch
naar Hankau vordert
Chineezen verwachten
algemeen offensief
Volgens een communiqué van het Ja
pansche ministerie van marine wordt de
opmarsch van de Japansche troepen in
de richting van Hankau stroomop
waarts van de Jangtse voortgezet De
Japansohe marine ontwikkelt een groote
activiteit in Midden- en Zuid-China.
In Chineesche militaire kringen rekent
men binnen vier en twintig uur op een
algemeen Japansch offensief in alle sec
toren van het Jangtse-gebied.
Den geheelen dag hebben de Japanners de
Chineesche stellingen aan het Jangtse-front
gebombardeerd en tegelijkertijd vonden
groote troepentransporten plaats.
Men schat het aantal Japansche verster
kingen, dat onderweg is, op 60.000 man.
Een Chineesche militaire woordvoerder
verklaarde, dat de Japansche troepen, die
Singtse veroverd hebben, thans oprukken
in Zuid-Westelijke richting, om den spoor
weg naar Nan-Tsjang af te snijden. De af
stand tusschen Singtse en Nan-Tsjang be
draagt weinig meer dan veertig kilometer.
Ook gaf de Chinees toe, dat de Japanners
oprukken naar Joei-Tsjang, een der sterkste
punten in de Chineesche verdediging, en
dat men binnenkort moet rekenen op den
val van deze vesting.
De verbindingen met Hankau liggen nog
altijd onder vuur. Tsjoe-Tsau aan den spoor
weg naar Kanton is grootcndeels door
brandbommen in asch gelegd.
De Chineesche troepen houden ten Zuiden
van Singtse nog wel stand, doch hun positie
is kritiek, ook in de oogen der Chineesche
militairen.
Volgens de laatste berichten van het front
bestormen de Japanners op het oogenblik
de wallen van Joei-Tsjang
FRANKRIJK BOUWT EEN NIEUW
LINIESCHIP
Het Fransche ministerie van marine deelt
mede:
De minister van marine, Campinchl,
heeft een decreet onderveekend tot het op
stapel zetten van een nieuw linieschip van
35.000 ton. De bodem zal den naam „Clemen-
ceau" dragen.
Het schip Is hei' derde van een reeks. Do
bouw is opgedragen aan het arsenaal te
Brest.
De Duitsche vlootrevue voor Kiel
Enkele indrukken van
een ooggetuige
Een uitnoodiging, om mee naar Kiel te
komen, ter gelegc-nhcid van het bezoek
dat Adolf Hitler en de Hongaarsche
Rijksbestuurder admiraal Hor thy aan
de Duitsche vloot brachten, werd door
ons gretig aanvaard, Wij zoudeil er iets
gaan beleven, wat sedert onheuglijken
tijd niet meer denkbaar scheen: een
vlootparade van groot formaatl En wat
men ons daar in de Kieler Boaht te
aanschouwen gaf, overtrof onze stoutste
verwachtingen.
Het was een „Erlebnis" in den vollen en
waren zin d.es woord. Voor onze oogen speel
de zich een schouwspel af, zooals we dat
sedert 25 jaar niet meer beleefd hebben. Eu
onwillekeurig dachten wij daarbij aan ad
miraal Tirpitz, den man, die tijdens het
bewind van keizer Wilhelm II de Duitsche
vloot over de gansclie wereld tot macht en
aanzien heeft gebracht.
Wij bevonden ons aan boord van de
„Pfeil", een groote sleepboot, die een goede
twintig jaar geleden dienst deed als torpedo
jager onder het nummer 139, op een vaartuig
dus, dat zijn geschiedenis al voor een b<»
langrijk deel achter den rug heeft. En direct
vóór ons glijdt de witte, elegante „Grille",
waaimede Hitier zijn hooge gasten naar een
parade op de Oostzee geleidt, welke ter eore
van Horthy's staatsbezoek in aanwezigheid
van diens gemalin en een vijftal Hongaar
sche ministers in de Kieler Bocht wordt ge
houden.
In de verte komen de „Patria" en de
„Adolf Woérmann" achter ons aan met de
overige genoodigden en die zullen ons on
getwijfeld benijden om het feit, dat wij van
zoo dichtbij de „Grille" en daarmee de pa
rade kunnen volgen. We bevinden ons in
gezelschap van een dertigtal hooge officie
ren der Duitsche oorlogsmarine, wij, dat wil
zeggen: een dertigtal Duitsche journalisten,
een goede twintig Hongaarsche collega's, die
extra voor deze staatsvisite uit Budapest
hierheen zijn gekomen en dan nog een klein
aantal buitenlandsche journalisten, waarvan
ik de eepige Nederlander blijkt te zijn.
Sedert 1918 speelt de oorlogsmarine van
Duitschland zoowel als van Hongarije geen
-1 meer in Europa en wanneer men ons
tijdens dezen historischen tocht van zeer
bevoegde zijde verzekert, dat deze parade
is het begin beveekent van een nieuwe aera
de Duitsche geschiedenis. dan geloo-
•n wij dat zonder meer. Het is een schouw
spel van ongekende schoonheid, hetgeen ons
hier geboden wordt: de „Gneisenau", de
„Admiraal Graaf Spee", de „Admiraal
Scheer", de ..Duitschland" glijden trots
fier aan ons voorbij. Aan de reeling van
elk oorlogsschip ziet men de bemanning in
Zondagsuniform en als we elkander passee-
ren, dan salueeren zij allen, de officieren,
de onderofficieren, de matrozen. En het
merkwaardige hierbij is, dat cTeze zelfde
mannen straks, enkele uren later, hals over
kop hun gewone plunje moeten aantrekken
om weer deel te -nemen aan de nachtelijke
anoeuvres, die in vollen gang zijn!
Na de pantserschepen paradeeren de ge
wone kruisers, de „Neuren'l^rg" bij liet
lezen van dien naam begin ik plotseling te
rillen, want daar vindt van 5 tot 12 Sept do
Rijkspartijdag plaats en dat beteekent nieu
we verrassingen! getooid met de vlag van
den commandant, vice-admiraal Deutsch,
dan volgen de „Leipzig", de „Keulen". Daar
op vertoonen zich de opleidingsschepen
„Brommer" en „Brems", die uiteraard een
meer ouderwetschen indruk maken, althans
vergeleken bij wat. we eerst te zien kregen.
Vanuit de verte zien we Hor thy in le
vendig gesprek mot generaal-admiraal Roe
der, die den hoogen gast alle gewenschte
informaties verstrekt over den wederopbouw
van Duitschlands verdediging ter zee e>n on
willekeurig zullen de gedachten van den
„Reichsverweser" teruggaan naar den tijd,
toen zijn land door het verdrag van Trianon
dezelfde vernederingen moest ondergaan,
welke het zelfstandig en onafhankelijk ge
worden Groot-Duitschland thans definitief
heeft overwonnen 1
Nadat de laatste onderzeebooten eerst de
„Grille" en dan ons gepasseerd zijn, neman
beide schepen koers op Kiel en aan boord
heerscht een opvallende kalmte Sommigen
zijn in de kajuit erwtensoep met spek gaan
eten, maar de meesten van ons hebben hun
honger vergeten. Twee jaar zijn er sedert
Duitschlands eerste vlootparade van 1936
verloopen en de „Gneisenau' was toen hoi'
hoogtepunt. Maar sedertdien is er in alle
stilte hard gewerkt en Duitschland zal wel
dra bij machte zijn om zich niet slechts te
land en in de lucht, doch ook ter zee met
de overige landen van ons werelddeel te
meten!
DONDRRDAG 25 AUGUSTUS 1038
II I. 1875 M. AVRO-Ulticndln*. 8.O0
ziek (Oni 8.15 Berichten). 10.00
Morgenwijding:. 10.15 Gewijde muziek (gr.-
LONDEN CONFEREERT
OVER DE SPAANSCHE
KWESTIE
Nog geen commentaar op
Franco's antwoord
Het rapport dat Charles, de Britsche
zaakgelastigde te Rome, aan de Engelsche
regeering heeft gezonden over zijn onder
houd met den Italiaanschen minister van
buitenlandsche zaken Ciano, heeft aldaar
eenige verbazing gewekt. Ciano zou name
lijk hebben toegegeven, dat Italië onlangs
nog weder officieren en manschappen naar
Spanje zou hebben gezonden. Hij zou daarbij
weliswaar als argument hebben gebruikt, dat
Italië natuurlijk oorlogsmateriaal moest zen
den om datgene, wat onbruikbaar geworden
is, te vervangen, doch daarbij werd tevens
erkend, dat detachementen Italiaansche ge
regelde troepen en officieren naar Spanje
gezonden waren om de plaats in te nemen
van de vrijwilligers, die in de laatste ge
vechten gewond of gedood zijn.
Dit nieuwe aspect van het probleem heeft,
samen met Franco's antwoord en het feit,
dat Rusland erop staat, dat de heele aange
legenheid onmiddellijk voor de non-inter-
ventiecommissie gebraóht moet worden, de
situatie aanmerkelijk gecompliceerder ge
maakt.
Er is bij dit alles slechts een, zij het kleine
geruststelling, en wel deze. dat Frankrijk niet
spoedig tot heropening van de Spaansche
grens zal overgaan, daar de linkervleugel
voorloopig te zeer met de binnenlandsche
aangelegenheden geoccupeerd is.
Halifax aan 't overleggen
Ten aanzien van het antwoord van Franco
betreffende het plan tot terugtrekking der
buitenlandsche vrijwilligers is nog steeds
geen officieele Britsche commentaar ter be
schikking.
Halifax heeft gisteren een onderhoud ge
had met lord Plymouth, die hem zijn opvat
ting mededeelde over de antwoordnota van
Franco en hem verslag uitbracht van zijn
besprekingen met vertegenwoordigers van
Frankrijk, Duitschland, Italië, Rusland en
Portugal.
Om vijf uur bracht Halifax een bezoek
aan Chamberlain, wien hij rapport uit
bracht. Chamberlain en zijn staatssecretaris
hebben thans de taak, de procedure vast te
stellen, die gevolgd moet worden op den
grondslag van de gegevens verstrekt door
Plymouth.
Er is nog steeds geen sprake van een bij
eenkomst der niet-inmengingscommissie of
sub-commissie.
Hitier en de militaire luchtvaart
Een pact ln voorbereiding?
Ook de „Daily Express" brengt thans de
veronderstelling, welke reeds meer was ge
opperd. dat Adolf Hitler zou wenschcn
te onderhandelen over een algemeen lucht
vaart-verdrag. De Führer zou reeds bespre
kingen hebben geopend met maarschalk
B a 1 b o en den Fransche generaal V u i 11 e-
m i n en thans wenscht men te weten, of
ook de Britsche minister van luchtvaart,
sir K i n g 1 e y Wood, voornemens is naar
Berlijn te komen.
Het doel van een dergelijk verdrag zou
zijn, een einde te maken aan het bombar-
deeren van open steden en het beperken
van de luchtvloten.
In gezaghebbende Parijsche kringen ver
klaart men echter, volgens Havas. dat de be
sprekingen tussohen Vuillemin en Goe-
r i n g op een zeer algemeen plan zouden zijn
gebleven. Weliswaar heeft Goering alle ban
gendp. internationale problemen aangesne
den, in het bijzonder 't Tsjecho-Slowaaksche
vraagstuk doch Vuillemin heeft daartegen
over slechts een houding aangenomen, die
overeenstemt met de hoffelijkheidstradities
van het Fransche leger.
DE AS. POLITIEKE PROCESSEN
TE WEENEN
Er is tot dusverre nog geen enkele beslis
sing genomen ten opzichte van de toelating
van pers en publiek bij de processen, die te
Weenen gevoerd zullen worden voor hei'
hooge gerechtshof, dat krachtens de wet van
20 Augstus gevoirnd is.
Bevoegde Duitsche kringen verklaren, dat
de hierover verschenen berichvem voorbarig
zijn. Bovendien wijzen zij er op, dat de mo
daliteiten van de toepassing der wet van
Augustus nog niet afgekondigd zijn door
den minister van binnenlandsche zaken en
dat nog geen enkele datum voor de proces
sen is vastgesteld.
Te Berlijn denkt men, dat rechtsverhan-
deling niei' voor dezen winter zal plaats
hebben.
DE HAVENSTAKING TE MARSEILLE
De havenarbeiders van Marseille weigeren
nog steeds betaalden overarbeid te verrich
ten, ook al is dit noodzakelijk gebleken, daar
anders de groenten en vruchten, welke van
uit Afrika aldaar worden aangevoerd, in de
scheepsruimen tot bederf overgaan. De Fran
sche regeering heeft, tijdens den duur van
het conflict, soldaten met het waarnemen
van den kade-arbeid belast
De afgevaardigden der stakers handhaven
intusschen hum oude eischen: onmiddellijk
terugtrekken van de troepen, toepassen van
pl.) 10.30 Het Omrc
12.30 Gri
12.15 Berichten),;
n.platen. 1.15 Stafmulzek 6e R. I.
muziek. 2.20 Vervolg concert. 3.00
og: ra mm a (gr. pl.). 1.00 Voor zie-
4.30 Orgelspel (Opn.)
6.30 Sporthalf-
Variètè-i
ken en thuiszittendei
5.00 Voor de kinderen.
5.45 Het Renova-kwlnl
uurtje. 7.00 Secco's G
vleuws. 8.00 Berichten ANP., Mededeelln-j
gen. 8.16 Het Omroeporkest en solisten. 9.20
Rndtotooneel. 9.40 Carillonconcert. 10.001
Gram.platen. 10 30 Orgelconcert. 11.00 Be-
richten ANP. Hierna tot 12.00 Harry Cal-
serie. 12.00 Beri
12.39 Het KRO-c
3.00 Voor de vroi
Bijbellezing. 4.45
7.00 Berichten. 7.
overzicht. 7.45 RtpUi
ANP., herhaling SOS
izlek (Om 8.15 Berich
ten. 10.15 Morgendienst
.1.30 Godsdienstige eau
ien. 12.15 Gram,muziek
est 2.00 Gr°ssJ»i»>-"
sche Orke:
3.45
•laten. 5.00 Cursus
ugd. 5.30 Orgelspel
ït Leger des Heils.'
urnalistiek week-;
8.00 Berichten]
.-lohten. 8.15 Haar-|
Zendingsakker".
i Vervolg Concert. (10.00—10.15 Berich-
ANP). 10.30 Gram muziek. 10.45 Gym-
'tlekics 11.00 Gram.muziek. 11.50—12.00:
iriftlezlng.
DROTWICH. 1500 M. 11.25 Strijktrio. 12.05 Orgel
i2<ïsS Orkest. 150 Kwintet. 2.35 Kwintet,
c'o« P'anosoli. 3.35 Orkest. 5,95 Causerie,
Zangvoordracht. 5.40 Orkest. 7.00 Orkest.
7.50 Orkest. 8.35 Radiotooneel. 9.40 Or-eL
10.25 Orkest. 11.20 Orkest
BRUSSEL. 322 c 484 M. 322 M.: 12.20 en 1.30
—2.20 Gevar. programma. 6.20 Piano. 9.20
Reportage.
484 M.: 12.60 Orkest 8.29 Orkest.
ADIO PARIS. 1048 M. 12.40 Ork>
6.20 Radiotooneel. 7.20 „Figai
KEULEN. 450 M. 7.30 en 8.50—9.69 Orkest 12 20
Orkest 4.20 Orkest. 6 50 Zang en piano. 7.20
Orkest en pianotrio. 9.20 Ensemble. 10.60
Gevar. concert. 12,20 Nachtconcort.
de^sCHLANDSENDEU. 1571 M- 7-35 Orkest,
Srkfsl- 9 20-9-35 Declamatie. 10.60 Tri-
1.20 Nachtconcert
de geldende collectieve overeenkomst tot den
vastgesteiden termijn, voortzetten vam de be-,
sprekingen over het vaststellen van eer$
nieuwe loonschaal, aangepast aan het hui
dige levenspeil en in overeenstemming met
ae loonen in andeie groote havens.
UIT OOST- EN WEST-INDIE
Krijgt Nederland goedkooper
sigaretten
Proefnemingen op Java in vollen gang
De Ind. Crt verneemt, dat momenteel in
het Bodjonegorosche proeven worden geno-j
men, welke ertoe zullen moeten leiden, dat
voor de Nederlandsohe siga-ret/tenindustriqI
een goed en goedkoop prodiuct wordit ver-I
kregen. Tot dusverre gebruikte deze indu/
stne in hoofdzaak z,g. Orient- en Virginia'
tabak, die het vervaardigen van ©en goed*
koope cigaret evenwel niet in de hand
werkte, Nu Duitsohland zijn grenzen voon
Java-kerftabak echter grootendeels heelt
gesloten zoekt men langs dezen weg onzen
afzet te verruimen, waarbij dus zal kun,
nen blijken, of Nederland, mede in ver
band met de toenemende vraag naar siga
retten, in de toekomst een goede afnemer
zal zijn.
Ouder leiding van een zaadselection-
nist zijn proefvelden aangelegd, waar
op is uitgezaaid het verleden jaar ge
wonnen zaad van 26 Java-tabakken en
52 Amerikaansche variëteiten.
Een en ander houdt verband met het
streven der Nederlandsche sigaretten-
fabrikanten om in de toekomst 'n pro
duct te vervaardigen, dat het prijsni
veau van de Indische sigaret aanzien
lijk nadert, aangezien de sigaretten-
prijs in Nederland nog altijd te hoog
blijkt
De bedoeling Is een z.g. volksproduct te
maken, dat veel overeenkomst vertoont
met onze Indische merken.
Tevens worden deze proeven genomen'
om het peil der tabakken, welke voor de
inheemsohe markt worden gebruikt, te
verbeteren.
Whisky Soda
C a r a m e I i a
Van Lonk a
te Breda
'G.R van oer
Lijntje vroeg zich met bezorgdheid af wat er van Lien zou
worden en ze had er al over gedacht haar naar familie te laten
gaan voor onbepaalden tijd ergens in de huishouding, daar ze
wel inzag, dat 't voor haar op den Elzenberm tenslotte op 'n
bittere teleurstelling zou uitloopen. Haar gesprekken met de
oudste dochter over 'n mogelijk besluit wat betreft de keus,
waarvoor ze toch vandaag of morgen moest staan, liepen
Steeds uit op 'n:
„Moeder, ik wéét 't nie!"
Een mistigen najaarsdag, toen de Elzenberm lag opgesloten
ln de grauwte, klonk tegen den middag 't gepaf van Vermeers
motor.
Leen, die thuis was, haastte zich naar de geut om te roepen
dat de knalpot in aantocht was.
Lijntjes gezicht verstrakte. Alles goed en wel, maar daar
imoest eens 'n eind aan komen en driftig zei ze tegen Lien:
„Ge zult mijn 'n grooit plezier doen. es ge hum zegt, det ie
kommen kan es we mee 't werk klaor zijn en nie zoo mer bin
nen valle, op zukke ongelege tijen".
Lien kleurde. Dezen dag was ze opgestaan met 't verlangen
tfat hij komen zou. Klaarder was 't den laatsten tijd tot haar
doorgedrongen, dat noch Koordeweg, noch Hein de Grauw
maar Vermeer, sportief en levendig, gezellig en knap haar
meer, 't meest was.
En nu was Moeders ongenoegen haar een onverwachte
tegenstand.
Doch 't werd ditmaal geen bezoek, want Vermeer, in zijn
leeren jas, met de stofbril op zijn kap geschoven en de slanke
beenen in sierlijke, geregen schachten kwam even zeggen, dat
hij naar Demerum moest voor zaken.
„Kom de mee 't terugkommen nog aon?" vroeg Lien en
was voor hem heerlijker dan 't werk, waarin hij opging.
„Als je wilt, graag 'n uurtje." Hij keek haar strak aan.
De kleur vloeide in haar hals neer, haar oogen waren nauw
van ingehouden spanning, 't Leek hem of de huid op haar
voorhoofd trilde.
Kwam 't dan toch nog? Waren dan zijn tochten niet ver-
geefsch geweest?
„Lien" zei hij zacht „kan ik wat voor je mee brengen uit
de wereldstad Demerum aan de Beems, meid. Zeg 't maar".
Lijntje had zich verwijderd. Als de zaken zoo stonden be
hoorde zij voorloopig op den achtergrond.
„Es ge zelf komt is 't veurlooipig genog" zei Lien lachend.
Even later stierf langzaam 't geluid van de kloppende motor
weg in den mist.
Lijntje zei niets, maar in haar hart was een vreugde over 't
geen ze hoorde en zag. Zij had misschien liever Hein de
Grauw gezien als schoonzoon, want 't verschil in afkomst liet
haar koud. Ze had hem leeren waardeeren als een goed
buurman en de gedachte, dat Lien dicht bij huis zou blijven
had haar toeschietelijker gemaakt tegenover Hein, al had ze
zich wel gewacht hem op eenige manier aan te moedigen.
Dus Vermeer, de ingenieur!
En wat zou er dan van haar worden? Wat wisten ze eigen
lijk nog van hem?
De mist werd zoo mogelijk nog dichter na den middag. Als
een wattig waas hing de nevel om den Elzenberm, hij dempte
de geluiden, begroef alles in de beklemmende rust.
Tegen half drie kwamen Gijs en Bertus, de losse arbeider,
Jaop, de knecht, en Lindert uit schuur en achterhuis naar de
geut voor de thee.
Dat was van den eersten dag de gewoonte geweest als ze op
de boerderij werkten, 't Was 'n kwartier rust, dat door 't op
staan van Gijs, die als oudste zich hiertoe verplicht achtte,
werd afgebroken.
Toen ze buiten stonden en nauwelijks de boomen bij 't be
gin van den Dengerenschen grintweg konden onderscheiden
hief Gijs zijn hoofd op en luisterde. „Heur is" zei hij zijn
eene oor naar den Dengerschen kant wendend, „daor hedde
de klepkaast".
Ze hoorden 'L 't Naderde. Wat klonk 't nu luid door de
stilte. Regelmatig pletsten de klanken tegen de muren van den
Elzenberm. Hij zou nu na een paar minuten uit den mist op
doemen, want 't geluid werd harder.
Toen opeens hield 't op. De mannen keken mekaar aan.
„Hij haauwt stil" dacht Gijs.
„Ik heur roepe, luister mer" zei de knecht.
„De wittering!"
Ze stoven 't hek uit op hun klompen. Ze klepperden over
den grintweg, zoo hard ze konden. Leen won 't met de klom
pen in de hand.
Toen ze er kwamen op dezelfde plaats, waar Gijs eertijds
Jan Donkerstal dood op den kant had gehaald vonden ze Ver
meer nat en kreunend tegen de kade liggen. De motorfiets lag
in 't water. Voorzichtig tilden ze hem op. Een breede plank,
die daar vlak over 'n sloot lag, voor de melkers, werd als
draagbaar gebruikt en met groote omzichtigheid droegen ze
hem naar boven. Vermeer hield zijn oogen gesloten, en* bij 't
bewegen van zijn eene been trok zijn mond tot een pijnlijke
grijns en kreunde hij.
„Gebroken, dink ik. Mer ik zie gin bloed".
„Gijs" zei Lindert „gaauw de witvoet inspannen en nar den
dokter. Jaop gij op de fiets veur uit om um te zuke es 't ie nie
thuis is, gaauw wet, hur. En wij zullen um saome nar huis zien
te draoge. Vat verzichtig aon, Bertus."
Zoo was in eens de Elzenberm in rep en roer. Lien stond
angstig aan den grintweg bij Stijn te kijken. Toen ze Gijs aart
zagen komen gingen ze hem tegemoet.
„Wet is 't er, Gijs?"
„Hij is gevalle."
't Behoefde geen nader uitleg wie hij was. Lien begreep
en in den mist ging ze weg den kant van de brug op.
Daar droegen ze Vermeer.
Lindert zag haar komen.
„Zuut mer, 't is nie zoo erg. dink ik. 'n bieen gebroke
of zoo."
Lien liep langs de plank, waarop ze met haar broer 't
lichaam van Vermeer steunde.
Dicht bij den Elzenberm sloeg hij zijn oogen op. Hij kwam
niet bij uit een bewusteloosheid, maar de verdooving week en
in eens zag hij Lien naast zich en een flauwe glimlach trok
over zijn nat en bleek gezicht.
„Doe g'et zieer?" vroeg ze zacht.
Weer lachte hij flauwtjes en sloot de oogen.
(Wordt vervolgd^ j
