UIT BRAZILIË
VAN KRANTENJONGEN TOT UITVINDER
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1938
r EERSTE BLAD PAG. a
Bombardement van
Tsjang Koe Feng
Japanners slaan
nieuwen aanval
af
Volgens de persafdeejing van het Japan
sche Koreaansche leger hetoiben in formatie
[vliegende Russische legervliegtuigen gister
middag de Koreaansche grens geschonden
op een punt aan den rechteroever vajn de
rivier Toornen. De Russische toestellen
wierpen bommen op het dorp Kojo in Noord-
Korea.
In hetzelfde communiqué wordt er verder
melding van gemaakt, dat tot gistermiddag
zes uur drie Japansche officieren en 27 sol
daten zijn gedood vaai af het hegin der
moeilijkheden, terwijl 67 Japansche solda
ten gewond worden.
Aan Russisch zijde werden ongeveer 250
Sovjet-officieren en soldaten gedood of ge
wond. Zeventig lijken der Russen hieven
achter op het slagveld.
De Japanners maakten ziah meester van
elf tanks en vijf andere Russische tanks
werden ernstig beschadigd door de Japan
ners tijdens de gevechten op 1. en 2 Aug.
Het hoofdkwartier van het leger in Korea
heeft, naar Havas uit Seoel meldt, medege
deeld, dat een bataljon van het roode leger
een aanval heeft gedaan op Tsjang Koe
Feng. Het bataljon werd voorafgegaan door
inegen veöhtwagens. De aanval werd afge
slagen en de Russen lieten drie veöhtwagens
achter. Alvorens de infanterie met de veclit-
wagens aanviel, hadden twaalf bommen
werpers de Japansche stellingen onder vuur
genomen.
De vliegtuigen bombardeerden niet alleen
Tsjang oe Feng, doch ook Sja Sau Ping.
Het Japansche hoofdkwartier heeft ten
slotte verklaard, dat de Japannrs hun ge
duld bewaren ten aanzien van deze nieuwe
uitoaging.
Een officieel bericht uit Tokio meldt, dat
de Sovjet-Russische troepen bij het vallen
van den nacht een aanval hebben ingezet in
het gebied van de omstreden heuvels van
Tsjang Koe Feng en Sja Sau Ping.
Naar Havas meldt, is de door de Russen
•bij het invallen van de duisternis ingezette
aanval bij Tsjang Koe Feng door de Japan
sche troepen afgeslagen.
Japansche luchtmacht waarschuwt
Gisterochtend is een aantal Japansche
vliegtuigen gevlogen langs de oostelijke
grens van Mandsjoekwo, o.a. over Tsjan Koe
Feng. Zij passeerden de grens evenwel niet
Volgens het Japansahe ministerie van oor
log kan' men spreken van een „waarschu
wing". De Russen reageerden evenwel niet
De Japansch-Chineesche oorlog
Chineezen geven
Soesoeng prijs
Japanners versterken
hun bewapening
Naar het Chineesche telelgraafagenf-
schap meldt, hebben de Chineezen Soe
soeng, tegenover Hoekau, op 40 K.M.
ten Zuid-Westen van Taihoe, prijs
gegeven.
Sinds Zondag j.l. doen de Chineezen
tegenaanvallen op de Japansche stel
lingen te Tsiensjan, ruim 80 KM. ten
noord-oosten van Soesoeng. Bij den slag
van Zondag zouden ruim duizend Ja
panners gedood zijn. Intusschen wor
den uitgebreide Japansche versterkin
gen naar het Jang Tse-front gezonden.
Honderd Japansche kanonneerbooten en
driehonderd stoombarkassen opereeren
thans op de Jang Tse. Dertig Japansche
oorlogsschepen zijn Woehoe gepasseerd,
stroomopwaarts varende, in den loop der
laatste dagen. Twintig waren vol bezet met
troepen.
Een Japansch vliegtuigmoederschip is
onderweg naar de Hang Isjaubaai. Het
heeft 44 jachtvliegtuigen en 25 bombarde
mentstoestellen aan boord. Zes Japansche
torpedoboot jagers voeren groote aantallen
Japansche troepen naar de streek Sjanghai-
Ha ng Tsjau.
Intusschen zijn, naar schatting, 20.000
man Japansche troepen uit Noord-China
Tientsin de laatste vier dagen gepasseerd op
weg naar Mandsjoekwo. Het grootste
deel dezer troepen is terugge
trokken uit het zuiden der pro
vincie Sjans i, het Westelijke
front in China.
In moeilijk bergterrein, tusschen de spoor
lijn Kioe Kiang—Nan Tsjang en het Po-
Jangmeer, staan de Japansche troepen, die
door do Chineezen geraamd worden op twee
divisies, op ongeveer SO K.M. ten Noorden
van Nan Tsjang, teiwijl de Chineesche troe
pen in Westelijke richting wijken.
Tevens rukken sterke Japansche troepen-
afdeelingen aan den Noordelijken oever van
do Jang tse, ten Noorden van Kioe Kiang en
ten Westen van Soesoeng aan de grens van
'AnhweiHoejei, op naar Loeng Ping aan
de Jang Tse, ten einde de Chineesche stel
lingen op den Zuidelijken oever in den rug
te bedreigen.
Beide acties zijn door de Japanners met
'talrijke luchtaanvallen voorbereid, zoodat in
Nan Tsjang gisteren ononderbroken alarm
heerschte, terwijl boven Loeng Ping ver
scheidene luchtgevechten geleverd zijn.
Chineesche dagbladen melden, dat de
dijken van de Jang Tse aan den Noorde
lijken oever, in de nabijheid van Loeng Ping
zijn doorgebroken, waardoor groote terrei
nen van het door de Japanners bedreigde
gebied, snel onder water gezet zijn.
Nog hoop voor de
„Hawaii Clipper"
Do plaatselijke militaire autoriteiten van
Manilla hebben oorlogsbodems en 'bombar
dementsvliegtuigen aangewezen, welke moe
ten zoeken naar den sedert vijf dagen ver
misten „Hawaii Clipper'.
Hot, gebied, dat doorzocht moet worden, is
uitgebreid, aangezien men veronderstelt,
dat, na de laatste berichten van de vlieg
boot. 7.ij sterk uit den koers is gedreven.
Aangezien geen wrakstuikken zijn gevon
den, hoopt men, dat de vliegboot nog drij
vende is, of een van de duizenden kleine
eilandjes, welke hier verspreid liggen,
(heeft toereikt*
PRAAG EN HET NATIONALI
TEITEN-VRAAGSTUK
Hodza dringt op spoed aan
De Tsjechoslowaaksche minister-presi
dent Hodza heeft aan de technische en
politieke comité's van zijn kabinet op
dracht gegcfen, de minderheidswerkzaam
heden te voltooien vóór de aankomst van
Runciman.
Hodza is gereed om met de onderhande
lingen met de Henleinisten een aanvang
te maken. Later zullen verschillende mi
nisters met Henleindeskundigen conferee-
De partij van H1 i n k a heef tde voltooi
ing van 't ontwerp van een memorandum
aangekondigd, dat Runciman overhandigd
zal worden. Hetzelfde zal de Hongaarsche
oppositiepartij doen.
De Amerikaansche gezant in Duitschland
W i ls o n, zal a.s. Donderdag met den Ame-
rikaanschen gezant te Praag, Wilbur
C a r r, confereeren, op den dag dus, die op
de aankomst van Runciman volgt. Zij zul
len spreken over de Duitsche en Tsjechi
sche opvatingen van het minderheidspro
bleem.
Ofschoon Runciman geweigerd heeft,
iets naders "mede te deelen omtrent den
duur van zijn reis naar Tsjecho Slowakije,
heeft een zijner vrienden, die op het per
ron afscheid van hem nam, volgens Havas
aan de pers verklaard, dat de staatsman
allo voorbereidingen heeft getroffen voor
een landurig verblijf.
Het huis van afgevaardigden
Het Tsjechoslowaaksche huis van afge
vaardigden, dat gisteren twintig minuten
bijeen is geweest voor het afwerken van
een weinig belangrijke agenda, zal naar ver
moed wordt eerst op 24 Augustus opnieuw
vergaderen. De datum zal echter van de
ontwikkeling der binnenlanasche politieke
aangelegenheden afhangen.
Kinderen, die in het Poolsohe dorp Wola
Skapska, bij Waischau, aan (het spelen
waren, vonden een bewusteloozen man in
een buiten gebruik gestelden kelder liggen.
De politie ontdekte, dat de man een boer
was, Stefanski geheeten, die versuft was en
die drie maanden geleden in den kelder was
opgesloten door een buurman, met wien hij
een twist had gehad. Sindsdien had zijn
„gevangenbewaarder" hem op water en
brood doen leven en herhaaldelijk afgeran
seld.
Eén van Stefanski's beenen was door het
slaan gebroken en moest worden afgezet.
De Spaansche Burgeroorlog
Mislukte aanval op Ebro-monding
Gistel-morgen hebben vijf drie-motorige
Junker-vliegtuigcn zestig bommen op Barce
lona geworpen; de schade is aanzienlijk.
Uit Saragossa wordt gemeld, dat de repu-
blikeinsche troepen heftige aanvallen heb
ben gedaan op de vijandelijke linies aan
de monding van de Ebro. De nationalisten
verdedigden zich krachtig en brachten aan
de republikeinen zware verliezen toe.
Uit Gibraltar wordt geseind, dat de krui
sers „Canarias" en „Almirante Cervera",
welke zich in handen der nationalisten be
vinden, Zondag door vliegtuigen ter hoogte
van Cartbagena zijn gebombardeerd.
De Britsche vloot-autoriteiten bevestigen
noch ontikennen dit bericht.
Anti-Joodsche maatregelen
in Italië
De correspondent te Rome van het na-
tionaal-socialistischo orgaan „Rote Erde''
meldt, dat Italië binnenkort 60.000 uit Oos
tenrijk en Duitschland afkomstige Joden
zal uitwijzen. Hetzelfde blad meldt, dat
Joodsche studenten voortaan volledig zul
len worden uitgesloten van de faculteiten
der medicijnen.
Nazi-ongeregeldheden
te Zürich
Verboden betooging uiteengejaagd
Te Zürich hebben gisteren de zoogenaam
de frontisten, leden van een nationaal-
socialistische beweging, een vergadering
gehouden, waarin de leider, de afgevaardig
de T o b 1 e r, een opruiende toespraak tot
zijn aanhangers heeft gericht. Later op den
avond werd een betooging met fakkellicht
georganiseerd; daar de politie zulks had
verboden zag zij zich genoodzaakt de deel
nemers met de blanke wapenen uiteen te
drijven. Een dertigtal personen werd daar
bij gearresteerd. Men heeft op de betoogers
documenten gevonden, waaruit bijzonder
heden blijken over do organisatie van het
nationale front, o.a. lidmaatschapsboekjes,
waarin het district, de groep en de cel ver
meld waren, waartoe de houder behoorde,
alsmede kaarten met gegevens omtrent den
staat van dienst, waarop aanteekeningen
stonden betreffende de individueels deelne
ming aan de agitatie der frontisten.
NIEUWE WEG PORT SAID—SUEZ
De Suez-Kanaalmaatsoha.ppij te Cairo
heeft erin toegestemd, een bedrag van 300.000
Egyptische ponden bij te dragen In de kos
ten van den aanleg va.n een nieuwen mili
tairen weg van Port Said naar Suez, waar
van de totale kosten worden geraamd op
445.000 Egyptische ponden
Skeletten gevonden
in Australische woestijn
Overblijfselen van een Duitsche expeditie?
SYDNEY, 3 Augustus. Uit Adelaide
wordt gemeld, dat gisteren in het parle
ment van Zuid-Australia is medegedeeld,
dat in de Simpsonwocstijn, ten noordwes
ten van Mount Dare Station, de skeletten
van acht blanken zijn- gevonden. Men ver
onderstelt, dat dit het stoffelijk overschot
is van de leden van de expeditie L e i c h-
hardt, welke ongeveer negentig jaren ge
leden is verdwenen. In Maart 1846 is dc
Duitsche ontdekkingsreiziger Leich-
hardt vertrokken voor een tocht van
Queensland, dwars door Australië naar
Perth, doch de expeditie is spoorloos ver
dwenen. Men veronderstelde, dat de le
den door inboorlingen waren vermoord.
Maandag is de Duitsche vliegboot „Nord-
win'd' vertrokken van Port Washington, in
den staat New-York, voor het maken van
een vlucht om de wereld.
Het toestel is inmiddels te Horta, op de
Azoren, geland. Volgens sommige berichten
het daarbij met een jacht in botsing ge
komen en zou de neus van een der vleu
gels ernstig zijn beschadigd.
GEMENGD NIEUWS
AUTO TEGEN BOOM GEREDEN
UBBENA. 3 Aug. Vanochtend is op den
Rijksstraatweg Assen-Groningen een ernstig
auto-ongeluk gebeurd. Een personen-auto
•aarin vijf dames zaten, passeerde het dorp
Ubbena, waar de weg is opgebroken. Op het
midden van den weg lag een hoop steenen,
waarin een roode vlag als waarschuwings-
teeken was gestoken. De chauffeur bemerk
te dit te laat en gooide het stuur om, waar
door de wagen tegen een langs den weg
staanden boom vloog.
Een der inzittenden, Mevrouw Schut, uit
Winsum, bekwam een lichte hersenschud
ding en inwendige kneuzingen; de andere
inzittenden liepen snijwonden op. Een dok
ter, die spoedig ter plaatse was achtte over
brenging van Mevrouw Schut, en het veer
tienjarige meisje Trijntje Kerkstra uit
Ezinge naar het ziekenhuis te Groningen
noodzakelijk. De overigen werden ter plaat
se verbonden en konden hun weg vervol
gen.
DE BIJENWOLF
Te Buggenum (L.) werd op verschil
lende plaatsen de bijenwolf gevonden, die er
ware slachting aanricht onder de bijen.
Niet alleen de imkers, doch ook de talrijke
fruittelers zijn hierdoor in hun bedrijf ge
dupeerd.
Niet voor iedereen
(Particuliere correspondentie)
De nieuwe Braziliaansche Immigratie-
wet, door President Vargas uitgevaardigd
bij decreet van 4 Mei 1938, beteekent eener-
zijds ongetwijfeld een aanmoediging en
vergemakkelijking; van de emigratie naar
het schoone Brazilië, dat nog zooveel on
ontgonnen rijkdommen op en in zijn bodera
bergt en aan met voorzichtigheid aange
wende buitenlandsche energie zulke aan
lokkelijke mogelijkheden biedt, maar bevat
anderzijds een aantal bepalingen, welke in
staat zijn om van emigratie en vooral van
groepsemigratie, van kolonisatie, af te
schrikken.
Tegen al te veel vrees durven we echter
met een gerust hart waarschuwen. Ver
scheidene bepalingen zijn inderdaad bar
en maken den indruk haar ontstaan te
danken te hebben aan een op de spits ge
dreven nationaliteitsgevoel of een te groote
beduchtheid voor vreemde invloeden. Die
indruk zou evenwel een verkeerde zijn. De
Braziliaansche Regeering is volledig over
tuigd van de groote beteekenis en de nood-
zakelijkheidswaarde van de medewerking
van buitenlanders aan de ontwikkeling
der welvaartsbronnen Aan haar rijke maar
zeer uitgestrekte en dun bevolkte lan'l.
President Dr Getulio Vargas noemde op
een persconferentie zijn land een immigra
tieland. Maar de medewerking van het
vreemde element, zoo verlangt Brazilië,
moet medewerking, samenwerking met de
Brazilianen en het Braziliaansch nationale
verband blijven en mag geen inmenging
worden in Braziliaansche aangelegenhe
den, geen gelegenheid worden voor een op
treden en ageeren tegen de Braziliaansche
instellingen op politiek en maatschappe
lijk terrein, niet ontaarden in het misbrui
ken der Braziliaansche gastvrijheid voor
propaganda voor en het doordringen van
ideeën en ideologieën, welke de Braziliaan
sche Regeering voor haar land en haar
volk ongeschikt en gevaarlijk en derhalve
ongewenscht acht. Door de uitvaardiging
der nieuwe Immigratiewet heeft de Regee
ring zich de middelen verschaft om te be
reiken wat 7.ij gewenscht acht, te voorko
men en te bestrijden wat zij niet wil dul
den. En daar zij van krachtig en doeltref
fend optreden houdt, zijn de gekozen wa
penen van groote, angstaanjagende scherp
te geworden.
Dit beteekent echter niet, dat iedereen
zich vrees behoeft te laten aanjagen. Be
ducht voor treffen mogen zijn zij, die be-
hooren tot de ongewenschte elementen, die
aanhangers zijn van niet gedulde stre
vingen. Maar buitenlanders, nationalitei
ten die bereid zijn om met de Brazilianen
samen te werken op de wijze en onder de
verhoudingen, welke de Braziliaansche Re
gcering wenscht, en die als zoodanig door
de overheid zijn gekend en erkend, mogen
ongetwijfeld rekenen op de welwillendheid
en de tegemoetkomendheid der Regeering
van dit land. Hun zal, in verband met een
soepele toepassing der wet, ongetwijfeld
toegestaan blijven hun eigen nationaal ka
rakter te bewaren, voorzoover dat niet nin-
derliik botst tegen de Braziliaansche sa
menleving, hun oude vaderland te blijven
eeren en liefhebben naast het nieuwe va
derland; mits ze maar, als tot 'dusverre,
geen eigen politiek voeren en bereid zijn
zich tc schikken in de Braziliaansche in
stellingen. De practijk der toepassing van
do Avet van 4 Mei 1938 Avijst er reeds op,
dat de Regeering niet handelt zonder aan
zien des persoons, dat zij haar Avapenen
niet richt tegen vreemdelingengroepen, die
haar Avehvillendc bejegening hebben ver
diend. Er zijn kolonies van buitenlanders
Avien te kennen is gegeven, dat zij zich
vooralsnog niet bezorgd behoeven te ma-'
ken in verband met de omstandigheden,
dat haar samenstelling en haar scholen
bijvoorbeeld niet ten volle voldoen om de
wettelijke voorschriften.
Doch er zijn Avel Duitsche scholen ge
sloten en Duitsche kranten verboden. Wat
den indruk versterkt, dat de nieuAve wette
lijke bepalingen misschien dan Avel niet
opzettelijk gericht zijn tegen de Duit-
schers, die tegemvoordig in Brazilië gqen
personae gratae zijn en Avaarvan er den laat-
sten tijd zeer velen het land verlaten, maar
dan toch beschouwd Avorden als wapenen,
Avelke, indien geAArenscht, bijzonder goed
tegen ongeAvenschte Duitschers en onge
wilde Duitsche invloeden en strevingen
gebruikt kunnen worden.
Van die wapenen bevat de wet een ruim
voorzien arsenaal.
We hebben hierbij niet zoozeer het oog
op de bepaling, dat het binnenkomen in
Brazilië verboden is aan personen, Avier ge
drag klaarblijkelijk strijdig is met de open
bare orde, de nationale veiligheid of de
bestaande staatsinrichtingen. Daardoor
Avorden voornamelijk bepaald oproerige en
revolutionaire elementen bedreigd en ge-
Aveerd. Maar het artikel, Avaarbij de Re
geering der Vereenigde Staten van Brazi
lië zich het recht voorbehoudt op grond
van ovenvegingen van economisclien en
socialen aard het binnenkomen te beper
ken of op te heffen van personen, die tot
bepaalde rassen behooren of van een be
paalde afstamming zijn, zal Avel op de
eerste plaats een gevaar voor de Joden be-
teekenen, maar lijkt toch ook allerminst
van gevaar ontbloot voor nationaliteiten,
die haar karakter en voortreffelijkheid uit
sluitend afleiden van ras en afstamming.
Verder zijn het voornamelijk de Duit
schers, die reden hebben tot beduchtheid
in verband met de regeling der immigra
tiequoten. Zeer veel landen zullen er wat
betreft hun aandeel in de emigratie naar
Brazilië op vooruitgaan door de bepaling,
dat de Raad voor Immigratie en Kolonisa
tie het quote tot drieduizend personen kan
verhoogen, indien de berekening naar den
primairen regel dat aantal niet doet berei
ken. Voor zeer veel landen beteekent im
mers twee percent van het getal hunner
emigranten naar Brazilië, die zich in het
tijdvak van 1 Januari 1884 tot 31 December
.1933 blijvend in dit land vestigden, een
getal, dat minder is dan het quote
van drie duizend, dat kan vrorden
toegestaan In Brazilië AA'onen echter zoo
veel Duitschers, dat voor Duitschland een
verhooging tot drieduizend geen beteekenis
zou hebben; gesteld dan al dat de verhoo
ging zou worden toegestaan.
En alweer zijn het de Duitschers, die
vele zuiver Duitsche kolonies A'ormden,
welke het meeste last kunnen hebben van
de bepalingen betreffende groepsemigratie,
het vormen van koloniale nederzettingen
en centra. Bepalingen, die erop gericht
zijn een overheerschende positie van een
bepaalde nationaliteit in kolonies te be
letten. Het is zonder meer verboden kolo
nies te vormen van buitenlanders, die tot
slechts één nationaliteit behooren. De aan
wezigheid van een behoorlijke Braziliaan
sche kern in de kolonies Avordt geAvaar-
borgd door het voorschrift, dat in iedere
kolonie ten minste dertig percent der be-
Avoners Brazilianen moeten zijn. En tegen
een overheerschende positie van een af
andere nationaliteit Avaakt verder de be
paling. dat in een kolonie niet meer dan
een vierde der imvoners van eenzelfde
nationaliteit mag zijn.
Van ver strekkende beteekenis is de in
haar Avijde algemeenheid zeer speciale toe
passingen mogelijk makende opdracht aan
den Raad voor Immigratie en Kolonisatie
om te verhinderen, dat grond Avordt A-er-
kocht of verpacht aan buitenlanders van
een nationaliteit, „Avelker getalsovcrwicht
of concentratie in kernen, centrales of ko
lonies, in Avording of in ontAvikkeling, een
bedreiging vormt van de nationale of de
maatschappelijke instellingen van het Bra
ziliaansche volk".
Bijzonder goed bruikbaar tegen al te zui
ver eigen-nationaal, Braziliaansch-vreemd
optreden zijn ook de voorschriften inzake
het onderwijs aan koloniescholen. Allo
officieele en particuliere scholen in kolo-*
nies of koloniale centra moeten steeds door
geboren Brazilianen geleid AA'orden; het
ondenvijs in alle vakken moet in het Bra
ziliaansch worden gegeven; de schoolboe
ken moeten in de Brazijjaansche taal zijn
geschreven; ondenvijs in de Braziliaansche
geschiedenis en in de aardrijkskunde van
het land is verplicht; op scholen voor vol-
Avassen buitenlanders moet ondenvijs in
de politieke instellingen van Brazilië AA'or
den gegeven; en van de tegemoetkomend
heid der bepaling, dat het onderwijs in een
levende vreemde taal in die taal zelf mag
worden gegeven, Avordt heel wat afgedaan
door het verbod om op de scholen aan
minderjarigen tot veertien jaar een vreem
de taal te onderwijzen.
Ten slotte zijn er nog de drukpersbepa
lingen, die in de ImmigratieAvct zijn op
genomen en Avaarbij het uitgeven op Bra
ziliaansch gebied van boeken, tijdschriften
en dagbladen in een vreemde taal zonder
toestemming van den Raad van Immigra
tie en Kolonisatie en hot verspreiden van
boeken, vlugschriften, tijdschriften, dag
bladen en strooibiljetten in een vreemde
taal zonder vergunning van den Minister
van Justitie verboden Avordt.
Nog eens: daar is veel bij AA'at de angst
om het hart zou doen slaan, als Ave niet
mochten aannemen, dat de Braziliaanscho
Regeering de A'Olle gestrengheid der wet
reserveert voor nationaliteiten, groepen, of
personen, op Avier medeAverking aan den
opbloei van het land zij geen prijs stelt,
omdat zij hun denkbeelden, hun propa
ganda, hun actie, als onvereenigbaar met
het streven van Brazilië om zich zelf te
zijn, niet kan toelaten.
VIJF MANNEN DOOLDEN ROND
OP OPEN ZEE
Ruim veertien dagen
zonder eten of drinken
Na drie-en-dertig dagen
weer veilig thuis
Vijf inheemsche bamboe-handelaars
uit West-Java hebben een hachelijk
aA'ontuur beleefd. Op den 26sten Juni
brachten zij, van de monding van
Tjiasem pijn. 1600 stuks bamboe ln
vlotten van 150 A 160 stuks, in totaal
dus tien vlotten, naar Tjilamaja, om
Diamanten huwelijksfeest
DRACHTEN, 3 Aug. Heden herdenken
Egbert Boelens en Alberdina Haak, Afblij
vende in het Tehuis voor Ouden van Dagen
alhier, den dag Avaarop zij zestig jaar ge
leden in het huwelijk traden.
DOCTDELIJKE VAL
De 18-jarige J. Groenenberg te H a r-
dinx veld kwam zoodanig van een ge
laden hooiwagen te valfen, dat hij naar het
ziekengasthuis te Gorinchem moest worden
vervoerd. Operatief ingrijpen kon niet ver
hoeden dat de jongeman aan de gevolgen
is overleden
NIJMEGEN, 3 Aug. De 25-jarige leidekker]
K, die een reparatie verrichtte op het dak'1
van de Rosastichting te Neerbosoh, is uit*
gegleden en van groote hoogte op den grond!
gevallen. De man werd dood opgenomen.
ze aan den man te brengen en als ge-
1 Avoonlijk voeren zij langs het strand.
Op Maandag 27 Juni Averd de heele
vlottenvloot bij de*monding van Tjia
sem overvallen door een geAveldigen
storm, welke hen verder de zee in
dreef.
Daags daarna waren ze Aveder in
staat het strand te benaderen, waarop
zij echter voor den tAveedcn, derden
en zelfs vierden keer weder door den
storm teruggedreven Averden, zoodat
zij plotseling ver van het strand ver
wijderd waren. Zij kAvamcn zelfs zoo
ver, dat zij het niet meer konden on
derscheiden. De vlotten AA'erden intus
schen door de A\roeste zee uit elkander
geslagen en gingen verloren.
Er bleef nog één vlot over van pl.m. 150
stuks bamboe, Avaarop het vijftal zich be
vond. Zij hadden totaal niets bij zich, geen
eten en geen drinkwater. Wel Avaren zij
voor de reis A-an Tjiasem naar Tjilamaja.
die geAvoonlijk sleohts twee dagen duurt, in
het bezit van mondA'Oorraad.
Pagaaien Avas niet mogelijk. Het vlot werd
direct een speelbal der Avoeste galven. Zij
merkten, dat zij hoe langer hoe A'erder van
het strand geraakten en dat zij, naar den
stand der zon en maan te oordeelen, steeds
in noordelijker riohting afdreven. Om hen
heen zagen zij niets anders dan Avoeste gol
ven. De Auirige hoop, dat zij een boot of iets
dergelijks zouden ont\Araren, die redding
kon brengen, bleek ijdel. Dagen gingen
voorbij zonder eten of drinken, alleen als
het regende konden de ongelukkigen met
hun geopende monden het hemelwater op
vangen.
Na ongeveer zeventien dagen rond
gedobberd te hebben zagen zij einde-
lijk, heel Avazig, land, dooh het was
nog heel ver. Langzaam doch zeker
hlies de zeewind het vlot naar het land
toe. Twee dagen gingen weer voorbij,
voordat zij eindelijk vasten grond
onder hun voeten haddien, doch zij
hadden geen flauAV idee Avaar zij zich
bevonden. Het oertoosch, dat voor hen
stond, Averd betreden om voedsel te
zoeken, tegelijk met de hoop om men-
sohen te ontmoeten; eA'enAvel vruchte
loos. Zij konden slechts bladeren eten
en hier en daar vruohten van nipah-
palmen.
Vier lange dagen gingen zij het bosch in,
doch vonden geen kampong of ladang. Toen
erd besloten om terug te keeren naar het
strand, vanwaar zij in noordelijke richting
erder liepen.
Na zes dagen langs het strand geloopen te
hebben, zagen zij eindelijk een manspersoon,
een hengelaar. Zij stormden op den visscher
toe en smeekten hem om hulp en oom eten.
Gelukkig konden zij, met Avat Maleisch,
zichzelf A-erstaantoaar maken. De visscher
bracht hen eerst naar huis en onthaalde hen
op eterijen, daarop bracht hij hen naar den
kepala (hoofd) van zijn kampqng.
Het kamponghoofd hield de gasten een
paar dagen aan om hen op adem te laten
komen, daarop bracht hij hen met de prauw
naar de hoofdplaats Menggala, Avaar hij hen
aan het bestuur overleverde.
De reis langs de rivier duurde zes dagen.
Den 26sten Juli lcwamen de bamboe-hande
laars'onder geleide van de veldpolitie van
Menggala te Telokbetong aan, vamA'aar zij
nog denzelfden middag door de zorg van de
politie aan boord van de K.P.M.-boot Aver-
den gezet om verder naar hun plaats van
afkomst terug te keeren. Avaar zij den vol
genden middag zouden arriveeren, na
drie-en.-de rtig dagen afAvezig te
zijn gefeest.
DE „KARIMATA" ZWOEGT
NOG TEVERGEEFS
Slechts zand en schelpen komen
boven
WEST-TERSCHELLING, 2 Aug. DriS
meeuAven zweven hoog boven de „Karima-
ta", zeilend op de Avindvlagen, die vandaag
feller zijn opgestoken over de vlakten van
het gouddelverseiland. Zij hangen daar in'
volkomen rust, maar zien neer op de drie
mannen beneden hen, Avier oogen onafge
broken speuren in de gapende draaiende
piepende zeefgoot, waaruit het goud ten
slotte te voorschijn moet komen. Drie ge
robberde schildAvachten, die de schat moe-
ten aanwijzen, wanneer dc zee haar aandeel
heeft willen prijsgeven.
Maar de zee is koppig en weigert voorals
nog af te staan. AA'at zij 140 jaar lang wlsti
te 'bewaren. Zij neemt den handschoen op, j
AA'elke de „Karimata" haar tAA'ee maanden' j
geleden toeAvierp: een ijzeren handschoen
overigens, Avaarin de ,,Lutine"-brokstukken
langzamerhand fijngeknepen Avorden.
De Avind van vandaag bracht geen wol
ken en over het thans beroemd geworden
eiland straalde de Zomersche zon ten ple-
ziere van honderden A'acantiegangers eiï
eendaags-nieuwsgierigen, die hun belang
stelling voor het machtige werk van deze
goudfabriek naar Avij hopen tenminste
daadAverkelijk willen toonen.
Vandaag bracht de „Stortemelk 2" den'
heer Houwert, een der directeuren van
de Gemeenschappelijke Mijnbonwmaat-
schappij „Billiton" in gezelschap van o.a.
Admiraal b. d, J. C. F. Hooykans naar den'
molen. Het zou een vriendelijke geste van
de „Lutine" geweest zijn, Avanneer er nu
iets van goud naar boven zou komen. Der
halve namen wij eveneens op de „Storte
melk" plaats, omdat men tenslotte nooit
kan weten
Wel werkt de „Karimata" op voJle kracht,
wel dreunt het gevaarte in alle stalen ge
deelten, doch ook nu, geen goud', zeflfs geen
hout of spijkers, slechts zand eh scholpen.
Het opbaggeren van schelpen is overigens
Avel een goed teeken. De heer Bol legde ons
uit hoe de molen doende is het verschui
vende zand te Aderwerken. De schelpen dui
den aan, dat men door de zandmassa heen
raakt, dan volgt de zachte en harde klei
en daarin ligt het begeerde.
De „Karimata" zwoegt gravend verder en
spuit duizenden kubieke meters grond uit.
Tot nu toe AA'erd naar schatting 250.000 ku
bieke meter A'erwerkt tot een nieuAv eiland,
dat bij eb droog ligt
Het is mogelijk, dat vannacht de kleilaag
bereikt wordt en van dit oogenblik af zal
de „Karimata" weer iets dichter naar het
doel toeschuiven.
De vriendelijke geste bleef derhalve uit en
toen de „Stortemelk" snel naar Terschelling
voer om de dagploeg de verdiende rost te
geven, knerste de molen verder in een oor-
verdoovende krachtsmanifestatie.
De wind ging* liggen en de avond viel
over Terschelling en over alles: gouddel
vers, wier droomen morgen realiteit kunnen'
wondenof overmorgenWij weten
het niet, maar hopen op de verrichtingen,
waartoe de „Karimata" in staat is.
Weer boven het wrak
In den afgeloopen' nacht heeft de „Kari
mata" de zand- en schclpenmassa, welko
verschoven was, geheel verwerkt. Langza
merhand kon de baggerdiepte vergroot Avor-
AA-ant gisteren Averkte de molen op
negentien meter en tegen tAvaalf uur Aran-
nacht boorden de emmers zich op 21 y2 M.
door de klei. Op dat oogenltolik is de ..Kari
mata" ook drie meter vooruit gegaan en
het resultaat, was, dat na tAA'aalf uur Aveder-
wrakhout van de „Lutine" naar boven
kAA'am. Het spreekt vanzelf, dat hierdoor de
spanning stijgt; het zeer geringe opont
houd, ontstaan door de (landverschuiving,
is nu achter den rug.
Tekst en illustratie van H. KANNEGIETER
151 Langzamerhand Averd de oude werk
plaats Aveer te klein. Hij zag uit naar
een toeter en groter huis. Op geld be
hoefde hij niet te kijken. Door de verbe
tering van de telefoon had hij zoveel
geld verdiend, dat hij zich zeven nitu-
Ave werkplaatsen liet bou\A'en. En als
Edison die gebouAven zo eens aanzag,
moest hij toch vaak denken aan het
■huisje, Avaar hij geboren was, waar hij
zoveel kattekAyaad had uitgehaald met
zijn vrienden, zodat zijn yader soms
geen raad met hem wist,
152 Al die gebouAVen waren prachtig inge
richt en juist zoals Edison het hebben
Avilde. Hier in deze getoouAven Averden
natuurlijk heel Avat uitvindingen ge
daan en hier kon hij dan met zijn man
nen zo hard Averken als men maar
AAilde. Wat jullie misschien Avel vreemd
zullen vinden is, dat de grote uitvinder
ook nog wel eens tijd had voor wat an
ders. Bekijk het plaatje maar eens.
Daar zit hij orgel te spelen. Dit stond in
zijn grote Averkkamer. In een vrij kwar
tier speelde hij hier graag op.
153 Edison's vader Avas een oude. eerbied
waardige grijsaard geworden. Hij kwam
vaak zijn beroemden zoon opzoeken,
waarop hij erg trots geworden Avas.
Maar er was nog iemand, die onzen uit
vinder vaak kwam bezoeken. Wij zullen
hem ook nog Avel kennen. Het was do
man, die den jongen Edison het eerste
les had gegeven in de geheimen van de
telegrafie. Het was de vroegero sta
tionschef, wions zoontje gered was van
de treinrails door den nu zo beroemden,'
man.
