DEELZENBER
KAP S
SCHUDT UW LEVER
WAKKER
WOENSDAG 13 JULI 1938
EERSTE BLAD PAG.WOE
Duitsche volksauto in wording
In koortsachtig tempo wordt een
groote fabrieksstad uit den
grond gestampt
Productie van 500.000 wagens
per jaar
Een vernuftig spaarsysteem
(Van onzen Duitsdhen correspondent)
„Wie een Kraft-durch-Freude-auto wil
hebben, die kan er een koopen!"
Ziodaar het antwoord, dat Bernhard
Iv h 1 er, de ledder der Commissie voor de
Economische Politiek der N.S.D.A.P. op de
van allen kant binnenkomende vragen geeft
om nadere informatie dienaangaande.
Want nauwelijks had Hitier persoonlijk
den eersten steen te Fallerleben gelegd
voor een geiheel nieuw aan te leggen fa
brieksstad, waar dit wereldwonder tot stand
gebracht zal worden, of allerlei geruchten
over een voorgeschreven beperking van den
kooperskring deden de ronde. Menschen, die
zich hiertoe bevoegd achtten, verzekerden
ons, dat zoo'n „volkswagentje" uitsluitend
bestemd is voor arbeiders, die niet" boven de
300 Mark per maand verdienen. Menschen,
die meer verdienen, kunnen best een duur-
deren wagen koopen, want de fabriek te
Fallersleben is niet bedoeld als een concur
rentie van Benz of Opel of Mercedes of an
dere ondernemingen met Duitsch kapitaal.
Dat klonk erg aannemelijk, maar nu
komt Bernhard Kohier ons in het laatst
verschenen nummer van zijn „Wirtechafts-
politische Parole" iets heel anders vertel
len:
„Waarom zouden ook bever gesitueerden
zoo'n volks-auto niet aanschaffen? Wellicht
omdat men in den doorsnee-eigenaar van
zoo'n volks-„oar" een „armen man" meent
te zien?? Voor ons bestaat deze marxisti
sche klassen-indeologie allang niet' meerl
Integendeel: ..Wie ook maar eenigszins in
staat is om een KdF-wagen te koopen, die
doe het! Met 300 Mark salaris heeft dat
niets uivstaanidei!"
En hij besluit zijn kalmeerend antwoord
op allerlei vragen en geruchten aldus: „La
ten wij liever hlij zijn, als er velen zijn, die
zoo'n IvdF-wagen kunnen koopen, omdat zij
iets beters nergens kunnen krijgen!"
De wagen in 1940 gereed
Van 1940 af zal dus waarschijnlijk heel 't
Derde Rijk in het teeken staan van den
IvdF-wagea en onder de leuze „Kracht door
Ontspanning" rijdt dan iedere derde Duit-
scher zijn betere toekomst tegemoet!
Toen wij onlangs van een korte vacant»
in ons land naar Berlijn terugkeerden, za
gen we in de buurt van Hannover druk
werken. Dacht bij het haast duizendjarige
stadje Fallersleben is men sedert enkele we
ken doende, niet sledhts een fabriek voor
30.000 arbeiders, docth tevens een nieuwe
stad van 60- tot 70.000 inwoners te bouwen.
Op dit enorme grondgebied, eigendom van
graaf von der Sdhulenburg, moeten binnen
afzienbaren tijd minstens 500.000 auto's per
jaar gefabriceerd worden!
In deze aan natuurschoon rijke omgeving
zal een groote au tof abri ek in duizelingwek
kend tempo verrijzen Een goede maand ge
leden heeft Hitier hiertoe den eersten 6teen
gelegd en vanuit de verte konden we reeds
groote barakken voor de arbeiders aan
schouwen, terwijl overal in de omgeving nog
druk gerooid werd. Er wordt een eigen ha
ven aangelegd, die in directe verbinding
zal staan met het Mittelland-kanaal en zoo
doende met alle waterwegen over heel het
Rijk.
Garages, een ziekenhuis Voor het perso
neel, een zwembassin, bestuursgebouwen,
werkplaatsen voor reparatie, parkeerplei-
nen, een huizencomplex voor een voorloopig
personeel van 20.000 man en nog veel meer
is in wording en wanneer deze fabriek
straks gereed is, dan zullen er woningen
voor ongeveer 70.000 menschen beschikbaar
moeten zijn. Want van dat oogenblik af
heeft men behoefte aan politie, winkels en
kantoren, aan representatieve gebouwen in
dienst van den Staat en de Partij.
't Centrum van deze stad zal vermoedelijk
een groot plein worden, waar politieke de
monstraties kunnen plaats vinden en men
kan er thans al wel op rekenen, dat het
den naam van den Führer zal dragen.
Natuurlijk zijn er ook in Duitschland nog
heel wat menschen. die het bouwen van
zulk een Amerikaansche fabrieksstad als
een bewijs van zelfoverschatting opvatten.
Is het mogelijk zoo hoort men fluisterend
vragen dat zoo'n limousine of cabriolet
of opep car voor 990 mark in de handel
gebracht kan worden? En dat men dan
tevens met een goede kwaliteit te doen
heeft?
Gen vernuftig spaarsysteem
Als antwoord op deze alleszins begrvjpe-
lijke vragen herinneren wij aan het feit,
dat Hitier persoonlijk in gezelschap van
Alfred Rosenberg en Dr. Ley naar
Fallersleben is gegaan, waar de construc
teur Dr Porsche, hem de eerste modellen
van den toekomstigen KdF-wagen heeft ge
toond. Een grondig onderzoek en een proef-
ritje hebben zelfs Adolf Hitler ervan over
tuigd, dat deze volksauto aan hooge eisohen
zal beantwoorden.
Maar zoo hoort men dan verder vra
gen waar haalt de eenvoudige arbeider
zoo maar een kleine duizend mark van
daan?
Het antwoord op deze vraag is het
sensationeele bericht, dat door middel
van een nieuw spaar- en verzekerings
systeem met de minimale bedragen van
5 en 1 mark per week de aanschaffing
mogelijk gemaakt zal wordenl
Belasting zal er voor den volkswagen niet
worden geheven en voor parkeerplaatsen
zal bijtijds in de drukste wijken van alle
groote steden worden gezorgd. Reeds hoort
men over „lantaren-garages" spreken, welke
in de meer stille straten een gelegenheid
tot parkeeren bieden en dat herinnert aan
de drukte tijdens de Olympische Spelen,
toen daar ook reeds gebruik van werd ge
maakt.
Voorts lieten wij ons vertellen, dat het
Arbeidsfront voornemens is, om een specia
le auto-spaarkas op te richten. Met maande-
lijksche termijnen van hoogstens twintig
mark per maand kan begonnen worden en
dit bedrag wordt dan tegelijk met de overi
ge verplichte bijdragen geïncasseerd of van
het loon afgetrokken. Dat het hierbij om
een utopie gaat, wordt duidelijk, wanneer
wij eraan herinneren, hoe ook in den bloei
tijd van het socialisme en communisme
vele arbeiders er een stevige motorfiets on
na hielden. En bij de politieke demonstra
ties dier dagen kon men zien, dat 't daarbij
niet slechts om den beter gesitueerden ar
beider ging. Welnu, de thans aangekondig
de volksauto zal aan onderhoudskosten de
toenmalige motorfiets niet te boven gaan.
En in de maanden tot 1910 kan er door hen,
die zoo'n karretje persé -willen hebben nog
heel wat gespaard worden!
De bezetting der
Paracelsuseilanden
Officieel aan Japan medegedeeld
De Fransche ambassadeur Henry heeft den
Japanschen min. van Buiteni. zaken, Oegaki,
een nota overhandigd, waarin de Fransche
regeering officieel mededeeling doet van het
bezetten der Paracelsuseilanden. In de nota
wordt er verder op gewezen, dat Frankrijk
de economische belangen van Japan bij de
Paraselsuseilanden (visscherij en delving van
fosfaatihoudende meststoffen) niet aal aan-
Het Japamsdhe telegraaf agentschap Domei
deelt in dit verband nog uit Hongkong mede,
dat de laatste dagen vrij groote, Fransche
vlooteenheden in de nabijheid van de Para
celsuseilanden zijn saamgetrokken, die iedere
beweging van de Japamsche vloot aandachtig
volgen. Bovendienzouden belangrijke hoe
veelheden wapens, munitie en levensmidde
len op de eilanden zijn gelost.
Autobus te Aken verongelukt
Zes dooden, vele zwaar gewonden
AKEN, 13 Juli. Ter hoogte van de ge
meente H a a r e n bij Aken is em ernstig
ongeluk gebeurd, waarbij zee personen
het leven verloren hebben en twintig
deels ernstige verwondingen opliepen.
Het ongeluk ontstond, doordat een auto
bus op een hellende straat voor den ingang
van liet dorp tegen een wielrijdster aanreed
en bij het uitwijken tegen een 'hiuis aanbot
ste. Hierbij werd de autobus aan de rechter
zijde opengescheurd. Vijf inzittenden waren
op slag dood, evenals de wiel rij dster.
De inzittenden waren oud-strijders met
hun familieleden, die een tocht naar de slag
velden in België wilden maken. De botsing
met het huis was zoo hevig, dat het gebouw
moest worden gestut. De chauffeur van de
autobus, die een verwonding aan het hoofd
gekregen had, verklaarde, dat de remmen
geweigerd hadden.
LOSBLADIGE
BOEKEN
KANTOO R B O E K E N FABRIEK
ROTTERDAM-C W liN.B RUGSTRAAI 6X8
DALADIER IS OPTIMISTISCH
Vertrouwen in de verdere
ontwikkeling in Centraal-Europa
Vriendelijk woord voor
Duitschland
De Fransche minister-president D a 1 a-
d i e r heeft gisteravond tijdens een banket,
dat was aangericht door de Proven^aalsChe
en Languedonschc vereenigingen te Parijs,
een groote rede gehouden, waarin hij o.m.
het volgende zeide:
„Benige weken geleden schenen de gebeur
tenissen, welke zich afspeelden in Centraal
Europa, de handhaving van den vrede aan
een harde en geduchte proe.f te moeten on-
DALADIER
derwerpem. Een verbreken van hef even
wicht, dat de volken naar een onherstelbare
catastrofe dreigde mee te sleuren, kon toen
evenwel vermeden worden dank zij de me
dewerking van ieders goeden wil, waarbij de
vreedzame vastbeslotenheid van Engeland
en Frankrijk die van andere landen ontmoet
te, met name ik heb den plicht dit te zeg
gen die van Duitschland. Ik wil hieraan
toevoegen, dat bij die gelegenheid de Fran
sche regeering vertrouwen heeft willen stel
len in de vreedzame aspiraties, waarop de
rijkskanselier zich steeds in het openbaar
heeft beroepen.
De recente ervaring geeft ons reden, om
de toekomst met vertrouwen tegemoet te
zien. Wij willen dit samentreffen van vrij
willig en spontaan tot' uiting gebrachte
goede gezindheden niiet als een toeval be
schouwen. Wat eenmaal kon worden verwe
zenlijkt, moet' te verwerkelijken blijven tot
dat de onderhavige kwestie geheel is gerei-
geld".
Daladier snrak verder over den binnen-
landschen toestand. Hij zeide een onver
woestbaar vertrouwen ln de toekomst van
heit land te hebben. De regeering heeft de
eenheid in de begrooting reeds hersteld. Zij
zal orde in de openbare financiën scheppen.
Alle overbodige uitgaven zullen afgeschaft
worden, de controle zal verscherpt worden.
De valuta zal gehandhaafd worden: de bin-
nenlandeche vrede moet geëerbiedigd blij
ven. De onschendbaarheid van Frankrijk en
zijn koloniën zal gewaarborgd worden.
Duitsch schoolschip vermist
62 opvarenden aan boord
De directie van de HamburgAmerika-lijn
deeüt mede, niets to weten omtrent het lot
van het schoolschip der marine, „Admiraal
Kaïpfanger", dat op 7 Februari j.l. van
Australië naar Engeland vertrokken is.
Sedert 1 Maart heeft men niets meer van
het' schip gehoord. Het heeft 62 opvarenden
aan boord, onder wie 40 kadetten. Het schip
is een viermaster. Men maalct zich ernstig
ongerust.
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgéns „kiplekker"
uit bed springen,
lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal
ln Uw Ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende is, verteert Uw voedsel
niet, het bederft. U voelt U opgeblazen. U raakt
verstopt. Uw lichaam is vergiftigd en U bent
humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber ln.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on-
ovSf om de gal te doen stroomen.
drogisten?l o.7N Leverpllletjes apothekers en
De Spaansche burgeroorlog
Franco bombardeert
Cartagena
Aantal dooden en gewonden
Regeeringstroepen bieden
krachtig weerstand
De rechtsche luchtmacht heeft gister
C a r v e g e n a en de dorpen A1 m e g e-
si, Alciza en Silla gebombardeerd.
Tijdens het bombardement van Cartage
na werden 24 personen gedood en 36 ge
wond.
Tijdens een bombardement, dat het stadje
S i t g e s had te ondergaan, heeft een waver,
vliegtuig een schip onder mitrailleurvuur
genomen, dat, naar men veronderstelt van
buitenlandsche nationaliteit is, en dat zich
in volle zee bevond. Het schip trachtte in
de haven van Sivges de wijk te nemen, doch
een ander watervliegtuig, dat tot geringe
hoogte daalde, wierp handgranaten neer en
nam het schip opnieuw onder mitrailleur-
vuur. Vier leden der bemanning werden ge
wond.
Huls in 'de lucht gevlogen
In een officieeJ communique omtrent het
levantleger wordt gemeld, dat een patrouille
regeeringsmanechappen in den sector Mos-
quera in den afgeloopen nacht diep is door
gedrongen op vijandelijk gebied, waar zij
een huis in de lucht lieven vliegen, waar de
commandopost van een brigade opstandelin
gen gevestigd was. Een luitenant-kolonel en
verscheidene officieren kwamen om het let-
ven. In de zone van Artana hebben de
regeeringstroepen krachtig weerstand gebo
den aan den rechtschen druk. Na een tegen
aanval heroverden zij La Mallneta. De
luchtstrijdkrachten zijn gistermorgen ook
opgetreden: jachtvliegtuigen der regeering
verjoegen vijf dricmotorige Italiaansche toe
stellen, die een poging ondernamen Valeu-
cia te bombardeeren. De aanvallende machi
nes moesten hun bommen in zee werpen.
De minister van defensie spreekt krachtig
vegen, dat de stad Nu les, gelijk de recht-
schen in eon communique hebben gemeld,
door de regeeringstroepen zou zijn vernield.
„Nules is bijna geheel platgeschoten door
het. vijandelijk bombardement tijdens het of
fensief op Castellon".
Twee jaar burgeroorlog
Op IS Juli zal de tweee verjaardag van het
uitbraken van den opstand in geheel het
rechtsche Spanje met groote feestelijkheden
gevierd worden. Generaal Franco zal op dien
dag een boodschap tot het Spaansdhe volk
richten,
De Conferentie
te Evian
Ontwerpresolutie opgesteld
Na tien dagen confereeren is men thans
op de conferentie te Evian inzake het
vluchtelingenvraagstuk bezig een ontwerp
resolutie op te stellen. Het ligt in de bedoe
ling deze ontwerp-resolutie ajs. Vrijdag in
een openbare vergadering aan de orde te
stellen.
De resolutie voorziet in de vorming van
een permanent comité voor de vluchtelin
gen, dat te Landen zitting zal houden, waar
schijnlijk onder voorzitterschap van een
Amerikaan of een Engelsohm an.
Het comité zal gevormd worden uit de
diplomatieke vertegenwoordigers der op de
conferentie gedelegeerde staten.
Staten, die vluchtelingen kunnen opne
men, zullen hun immigratie/wetten op zulk
een wijze toepassen, dat de immigratie van
geschikte vluchtelingen mogelijk wordt.
Indien de vluohtelingen niet over een
paspoort beschikken, zullen de regeeringen
elk ander geschikt identiteitsbewijs accep
teeren.
De Ameri'k&ansohe gedelegeerde zou
wensohen, dat het comité van Londen het
geheele vluchtelingen-vraagstuk zal be
handelen, terwijl de Fransche en Engelsolie
gedelegeerden van oordeel zijn, dat onder
de huidige omstandigheden de taak van
het comité reeds zwaar genoeg zal zijn.
zelfs wanneer deze beperkt wordt tot het
bestudeeren van het probleem der uitslui
tend uit Duitschland en Oostenrijk afkom
stige uitgewekenen
Het permanente comité, waarvan de
ontwerp-resolutie de samenstelling re
gelt, zou op 3 Augustus a.s. te Londen
bijeenkomen.
Venezuela uit den Volkenbond
Uit Genève wordt gemeld, dat Vene
zuela uit den Volkenbond is getreden
Venezuela was sedert 1920 lid. Met dit
land is de negende Zuid-Amerikaansche
republiek uit den Volkenbond getreklen.
Woe-Tsjang zwaar
gebombardeerd
Minstens 500 dooden
en gewonden
School van Amerikaansche
missie vernield
Uit H a n k a u wordt gemeld, dat 18
Japansche vliegtuigen gistermiddag 150
bommen op W o e-T s j a ng bebben
neergeworpen. Daardoor werd gedeelte
lijk een meisjesschool van de Ameri
can Chnrch Mission vernield, terwijl
het provinciale ziekenhuis geheel ver
woest werd. Onder de bevolking vielen
talrijke slachtoffers.
Op het dak van de school waren twee
groote Amerikaansche vlaggen geschil
derd.
Naar het Chineesche persbureau nader
meldt, zijn bij het Japansche luchtbombar
dement op Woe-Tsjang minstens vijfhonderd
burgers om het leven gekomen of gewond.
Op het bericht, dat 50 Japansche toestellen
in aantocht waren, stegen Chineesche ja
gers op bij Woehan, die de meeste aanval
lers konden tegenhouden. Achttien Japan
sche machines glipten echter door de ver
dedigingslinie en volbrachten haar moord-
dadigen arbeid boven Woe-Tsjang. Het is
vooral het deel der bevolking, dat in de
krotten woont, dat van den aanval te lijden
heeft gehad.
Negen Japansche toestellen hebben de
verdragshaven Itsjang gebombardeerd,
waar talrijke slachtoffers te betreuren zijn.
Kanton wederom gebombardeerd
Na een pauze van wier weken is Kanton
gister wederom door Japansche vliegtuigen
gebombardeerd. O.a. werden bommen ge
worpen op Wongsja, het eindpunt van den
spoorweg Kanton—Hankau.
Japansche garnizoenen ontzet
De te Wensi en Joentsjeng aan 't
zuidelijke deel van de spoorlijn Tatoeng-
Poe ka u in de provincie Sjansi, en ook
te H 0 t s i n in het zuidwestelijk deel van
Sjansi geïsoleerde Japansche garnizoenen
hebben hun verbindingen met de andere
Japansche troepen, die optrekken naar Joe-
nakoe op den noordelijken oever van de
gele rivier, hersteld. Omstreeks tien Ch'-
neesche divisies trekken zuidwaarts over
de rivier terug, aldus melden berichten uit
Taijoeng.
Na den val van Soetsjau, Lanfeng en
Kaifen grukken de Chineesche troepen
westwaarts terug cn marcheerden Sjansi
binnen nabij .Mengtsin. Deze troepen, onge
veer 300.000 man, omsingelden de Japan
sche garnizoenen te Joenstjeng, Wensi er
Hotsin, en sneden hun verbindingslijnen
af. Het beleg duurde ongeveer twee maan
den. In dien tijd kregen de Japanneezen
voedselgebrek, al werden van tijd tot tijd
per vliegtuig voorraden neergeworpen.
Bijna geheel uitgehongerd alle honden
en katten waren reeds geconsumeerd
hielden de garnizoenen echter stand tot 5
Juli, toen een Japansch detachement
Wensi bereikte na de Chineesche troepen
verdreven te hebben. Het Japansche deta
chement Morimoto te Joentsjeng begon op
3 Juli het offensief, brak door de be."
ring heen en trok op 5 Juli Wensi binnen.
De Chineesche troepen trekken thans terug
in de westelijke of zuidelijke richting,
UIT OOST- EN WEST-KOL
INDIE v RA
De luchtlijn naar Australië p
Nog enkele kleine verbeteringen noodig D
BATAVIA, 12 Juli. (Araeta) De PK—AI Ko
landde in den dienst Australië-Indië gist* corp£
middag precies op tijd op het vliegv*
Tjililitan. Het vliegtuig bracht verschillen ing
passagiers mede, o.a. den heer Ir. v. Haeft* de F
die met de openingsvlucht naar Austra band
as gag-iaa. i0nel
De heer Vaa Haeüten verklaarde dat 1
,-er de reis uiterst tevreden was, béhoude Op -
over het nachtverblijf te Darwin. Hij a
het mogelijk het reisschema geheel te hai
haven, behoudens een kleine wijziging
de heenreis, waarvoor de tijdi iets te krap»
Zelfbestuurders op Bali
Een indrukwekkende plechtigheid
Mr W. H. J. Elias heelt in de „Loc."
uitvoerige beschrijving gegeven van
plechtige eedsaflegging en de onderteel
ning der z.g. „korte verklaring" door
hun ambt bevestigde Balische zelfbestui
dors. Het volgende is er aan ontleend:
Als het vuur bij den godenzetel is onl
stoken en de blauwe rook de grijze lucï
indwarrelt, schrijden de aanstaande zei
bestuurders voorwaarts en nemen thanl
na,ast elkaar plaats met het gezicht naa
deze gewijde plaats.
De pendanda's zijn in gebed verzonken, n>I
1 dan verbroken door een ijl belgerink*'
De rijksgrooten dragen de sieraden aan ei
plaatsen deze achter de bestuurders. Dai'
heffen de acht kleurige figuren de slank
handen omhoog, met een bloem in goud oNedei
rood' als offer, terwijl de priesters de belleiEeemi
laten rinkelen, en komt plots de zon dit in.werd
drukwekkend tafereel verlichten met eeiftuut 1
gulden glans. Links hurken de vrouwen i^iwetei
blauwe en lila sarongs, en weer opnieuv
rinkelen de bellen om het sein te geven®011.'
dat de zelfbestuurders nogmaals de hande]6eru!
plechtig omhoogbrengen. Achter hen schitme"
teren de gouden krissen in het zonlicht r,
Dan zingt een eenvoudig gekleede pries??.
r van een Ion tanblad gelegen op een zilve, gze]
ren blad, de eedsfoxmule in het B'alineesch| jat
gebaseerd op de z.g. korte verklaring: Word
„dat hij mitsdien steeds getrouw zal zjja^1t.tp
De terreur in Palestina
De imam van de Omarmoskee te Jeruza
lem, sjeik Abinoerel Kathis, is gister
in een hoek van de oude stad Jeruzalem
door verscheidene sohoten getroffen en ge
dood. De moord heeft groote opwinding ver
oorzaakt in Arabische kringen.
De toestand in Noord-Palestina blijft ern
stig, De spanning neemt toe. Heit gerucht
blijft de ronde doen, dat de Joodsche kolonie
Mosha, in Noord-Palestina verwoest is en
dat de kolonisten zijn afgeslacht. Berichten
omtrent gebeurtenissen in die streek moeten
echter met voorbehoud worden opgenomen.
Voor een winkel in het centrum van Je
ruzalem is een bom ontploft, waardoor twee
passé erende Joden ernstig gewond werden.
De dader nam op zijn fiets de wijk.
De autoriteiten trachten hot gebied van
wanordeijkheden te Ibeiperken. Zoo is
grens tussdhen Palestina en Transjordanie
gesloten, terwijl de grensposten versterkt
Whisky Soda
Cara me II a
van Lonk a
te Breda
aan H.M. de Koningin der Nederlanden
aan Z.Exc. den Gouverneur-Generaal ah «een
Hoogstderzelver vertegenwoordiger, uil t0
wiens handen hij het bestuur over het land werc
schap aanvaardt... zullende de vijanden van Ratti
Nederland ook zijn vijanden, de vrienden iüj
van Nederland ook zijn vrienden zijnVan
flat hij in het algemeen alle bevelen zal op- hij t
volgen, die hem door of namens den Gom offic
erneur-Generaal of Diens vertegenwoordi- en p
ger zijn of zullen worden gegeven". raba
Alle acht Zelfbestuurders houden de han- gen
den gevouwen op het goudgeborduurde bid- well
kleedje en luisteren gespannen naar hei pers
zingend voorlezen, waarvan de lange uit- itere
halen vervloeien in de lucht Dan keeren I®
zij zich naar de pedanda's, die hen bespren-
kelen en bloemen strooien. dan:
Als dit plechtigste oogienblik voor Bal?
voorbij is, legt resident Moll er in zijn toe* p.
spraak, welke daarop volgt, dien nadruk op,
dat dit een van de meest belangrijke *arh
«ogenblikken is in de bestuurspractijk yani Vt
Ball.
Het
bp
het
F
Zeeofficier vindt
veiligheidslamp uit
Naar de „Indische Crt." meldit, heeft de Do:
luitenant-ter-zee eerste klasse de heer W. H, de
van Zadelhoff, een apparaat geconstm- ka2
eerd, waardoor het mogelijk zal zijn om
draagbare lantaarns op automatische wijze
vam waarneming door vliegtuigen uit de
•lucht te vrijwaren. 'Cl
Het behoeft geen nader betoog, dat dezö
uitviinidiiinig vooral in tijden, waarin het ver
duisteren van steden schering en inslag is,
van groot nut zal blijken.
Bovendien is het apparaat dermate gecon
strueerd, dat de lantaarns bij gebruik ini
vliegtuigen absoluut onzichtbaar zijn voor,
waarnemers op den grond.
Van het departement van Defensie te!
's-Gravenhage mocht de uitvinder een schrij
ven ontvangen, waarin wordt verklaard, dat
ten departemente het voornemen bestaat om
deze lamp aan te schaffen voor gebruik aan
boord der schepen en bij inrichtingen aaö
den wal.
(B1
TWEE KINDEREN VERBRAND
BENKOELEN, 12 Juli (Aneta). Gister
nacht zijn drie huizen tot den grond toe af«
gefbrand. Hiehbij zijn twee Ohineesdhe kinden
ren, resp. vier en vijf jaar oud, om het le
ven gekomen. De verkoolde lijkjes zijn ge*
vonden.
De oorzaak van den brand is onbekend.
Ir. VAN DER LAAKEN VEROORDEELD
BATAVIA, 12 Juli. (Aneta). De Raad vaiï ,pi
Justitie heeft heden den oud-leider der
N.SJ3. in Indië, Ir. A. L van der Laa- &t
ken tot honderd' guldlen boete, subsidiair jw
één maand hechtenis veroordeeld, wegeng |w
het bekende spreek-delict. gi
li'
Bij Stijn was 't eene groene luik gesloten, *t andere was uit
'de hangen gelicht en stond schuin tegen den muur. Zij zelf
keek door een spleet achter 't neergelaten rolgordijn naar den
voorbij trekkenden stoet De kinderen zaten boven voor 't
raampje op zolder. Stijn schreide.
„Wet nou, Hieere, wet nou?"
Later dan anders kwam Gijs dien middag eten. Hij was
'stil, maar de talrijke vragen van Stijn en de kinderen dwongen
hem om te vertellen van wie er waren en wat hij verder voor
bijzonders wist.
Onderwijl reed de stoet onder de troebele lucht verder over
den slingerenden grintweg naar Dengeren.
't Vrouwvolk was bij 't afrijden voor de half gesloten ramen
gekomen of had zich onder de als torren blinkende paraplu's
buiten gewaagd. Maar nu waren ze bezig om toebereidselen
te maken voor den maaltijd. Tegen drieën werden de mannen
terug verwacht en dan moest alles gereed zijn. Overdadige
hoeveelheden brood werden gesneden: ham, boter, kaas,
koffie, stapels witte klontjes wachtten de hongerigen. Nu was
ook de beklemming verdwenen en er werd druk gepraat.
Maai^ afgezien vaa de opmerkingen over 'i eten, ging
't gesprek meest over Tonia en Bas Smuikers, die in 't
kamertje van Jan waren gegaan, waarin op een wenk van de
vrouw 't wijfje, dat zielig alleen op de geut zat, hen gevolgd
was. Nooit heeft iemand geweten wat ze daar hebben be
sproken, maar na een half uur kwam Tonia 't trapje af en
beval aan de meid brood en koffie binnen te brengen. En
lang voor de rijtuigen in zicht waren vertrokken de beide
bezoekers, zonder iemand te groeten. Nadien ging Tonia rond
om te zien of alles gedaan werd volgens de opdrachten door
haar 's morgens gegeven.
Terwijl dien namiddag de vele menschen zich onder druk
gepraat te goed deden aan het overvloedige maal, was Gijs
met 't rammelend melkwagentje naar de wei gegaan. De
koperen kannen stonden fel blinkend in den regen. Hij had
een zak om zijn schouders geslagen. De wind was uit het
Noordwesten gekrompen naar Zuidelijker streken en tegelijk
toegenomen, zoodat de regen begon te striemen in schuine
stralen. De koeien stonden met 't kouwelijk samengeknepen
achterstel naar den windkant aan de sloot, met de koppen
neerhangend, gelaten en onbeweeglijk.
Als Gijs van achter z'n beesten om naar de lucht keek,
waren 't zware grauwe koppen, die 't effen grijs van den
hemel verdonkerden in steigerenden drang, van ver over de
boomenrijen van den weg naar Grondel.
Drijfnat keerde hij terug op den Elzenberm en toen de meid
hem zag stuurde ze hem naar huis om zich te verschoonen.
„Hier", zei ze, hem een pak in den natten arm drukkend,
„hier hedde gij ook wet, d'r is toch genogt over en ge het
best wet verdiend".
Toen hij met het pak onder zijn natte jas thuis kwam waren
allen benieuwd.
„Brooid, wittenbrooid"..
Stijn schikte 't op 'n schotel.
„Eein, twejedrieNet vur ieder twee sneje en kek
toch is wet 'n kèès, wet 'n kèès".
,,'k Wou det Jan Donkerstal eiken dag begraove wier",
zei Aart ineens.
Ontzet waren allen. Verschrikkelijk om nu zoo ïets te
zeggen.
Een klets om z'n ooren en *n duw toonden hem, dat z'n
woorden niet te pas kwamen en hij werd naar den zolder ge
stuurd.
Dien avond, toen alle vreemden den Elzenberm hadden
verlaten en de meid met haar helpsters de boel probeerde te
redderen, vroeg Gijs aan Tonia: „Vrouw, hedde nog iets vur
mijn te doen. Bij mijn weten is alles gedaon, mer es ge nog
wet wit, zegget dan mer".
„Ik dacht det 't oewen tijd al was", zei ze, „ge kunt gerust
gaon hur. Gert zal wel 't een en aander doen".
Ontmoedigd kwam Gijs thuis. Was deze onvriendelijkheid
een begin? Van nu af aan was Tonia immers de bazin van
't bedrijf.
De dagen gingen. Toen de zon twee dagen had geschenen
waren de plassen opgedroogd en flitsten de zicthen weer in
't koren. De Elzenberm kreeg zijn oogst binnen, maar 't werk
werd geleid door Hein de Grauw.
Den tweeden dag al na Jans begrafenis had Gert van Tonia
de opdracht gekregen 's avonds na 't werk naar Hein te gaan
om hem op de hoogte te houden van het werk en te vragen
wat er verder moest gebeuren. Onder 't werk was Hein nog
niet op den Elzenberm verschenen.
Was 't, omdat Jan Donkerstal bij zijn leven zich altijd zoo
kleineerend over den „opkammer" had uitgelaten, dat zij hem
nu aanstelde tot zijn opvolger? Van de knechts nam ze zoo
goed als geen notitie. Er hing ïmmer een gedrukte stemming
en al waren Gijs en Gert beiden van oordeel, dat Hein de
Grauw meeviel, dat ze niet de minste last van hem hadden en
dat alles wat zij voorstelden door hem werd goed gevonden,
toch was 't voor beiden duidelijk, dat 't zoo niet kon blijven
duren. En wat dan?
In September kreeg Gert de opdracht 't karretje bij Heirt
te halen en met Tonia naar 't stadje te rijden. Den heelen weg
over hadden ze geen tien woorden gezegd, omdat de knecht,
toch al weinig spraakzaam, merkte, dat 't de vrouw liever
was te zwijgen. Ze zat met 'n doek om haar schouders in den'
hoek van 't karretje gedoken. Toen ze over de lange Beems-i
brug waren en over de ongelijke keien 't stadje binnen reden,
vroeg de knecht, waar hij moest zijn.
,.Ge mot mer uitspannen", zei ze.
Bij de Korenbeurs hielp Gert zijn meesteres uit 't gerij.
„Hedde lang werk?" vroeg hij.
„Det weet ik nog nie, mer ge kunt hier wel waachten,
Bring det maandje appel bij den Jood, ge wit wel, war?"
Toen ging ze 't stadje in, een klein, gebogen boerenn
vrouwtje met een sneeuwwitte muts op en in haar zwarte
kleeren, onwennig loopend, 't nauwe Boterstraatje in. Verder
kon Gert haar niet nazien.
Een knecht van de uitspanning had de deuren van de
paardenstal opengegooid en samen spanden ze 't paard uit.
„Wie was det", informeerde hij.
„Det was de vrouw van den Elzenberm nou", zei Gert.
„Zoo, cente genogt zeker?"
„Mieer es gij en ikke saome".
„Kunde gij gin goei wordje vur me doen, went ze is tocH
weduwvrouw geworde is 't nie?" j
Wordt yervolgd, J
