HENRY FORD
1863-30 JULI 1938
ik»
T
ïodtOD
MAANDAG n JULI 1938
BINNENLAND
Ons schoone polderland
Monumentendag te Gouda
Zaterdag is te Gouda de dertiende Monu
mentendag gehouden.
In zijn openingswoord wees de voorzitter
der commissie voor den Monumentendag.
Prof. Dr. A. W. Bijvanck er op. dat op
dezen Monumentendag het Nederlandsehe
polderlandschap ter sprake zal komen. Gni-
da is het middelpunt van het polderland,
maar deze streek is niet alleen een verzame
ling van plassen en dijken, het polderland
is evengoed een monuf -n' :r de d rf, het
vernuft en de energie van het voorgeslacht
Ir J. G. B ii 1 hield een voordracht over
„Ons Polderlandschap".
De drooggemaakte Beemster, Purmer
Schermer enz. kenmerken zich door vier
kante verkavelingen in blokken. Wie de
volle schoonheid van een diepgelegen noldnr
land ervaren wil. zal geduld moeten hebben
tot het landschap van de Wieringermeer
volgroeid zal zijn.
De terpen, dijken, afdammingen, sluizen,
windmolens, veenderijen enz. waren pro
ducten onzer cultuur: het zijn monumenten,
die wij behouden wil'en, doch helaas dcig!
de menschelijke vernielzucht.
Wij moeten aldus spr., den schendenden
handen, die naar de windmolens reiker een
halt toeroepen.
Prof. Dr. Th. Weevers sprak daarna
over „De natuurmonumenten van ons pol-
Spr. behandelde de rietmoerassen van
Nieuwkoop en Noorden. Daar heeft op enke
le plaatsen de ontwikkeling vr-n de vege
tatie. uitgaande van het planter gezelschap
van de waterlelies, zich kunnen voltrekken
eerst tot een rietmoeras, dan tot een moa-
rasbosch van els, berk en wilg, dat op zijn
beurt weer beginnende hoogveenvorming
kan vertooncn.
In de plaats van Mr. Dr. E. J. Beumer, die
door ziekte verhinderd was, sprak Drs. p
A. .T. Vermeulen, onder-directeur van
het rijksbureau voor de monumuntenzorg,
over ..Binnengedachten van een monumen
tenverzorger".
I-Iet spreekt vanzelf zoo betoogde spr.
dat bij een totaal budget van f 500.000
per jaar. telkens slechts een zeer beperkt
aantal restauraties kan worden ondernomen
Onder den drang der omstandigheden zal
hierin thans echter verandering kunnen en
moeten komen.
Spr. zette uiteen, hog, het werkfonds hier
een uitzicht op nieuwe mogelijkheden opent.
De regeering is n.l. bereid ook voor monu
mentenzorg belangrijke sommen uit het
werkfonds beschikbaar te stellen ten behoo
ve van restauratiewerken, in den vorm van
voorschotten op het arbeidsloon.
Over nadere uitwerking dezer plannen
wordt nog onderhandeld tusschen de betrok
ken departementen.
Na afloop van de vergadering werd ren
gemeenschappelijk bezoek gebracht aan de
tentoonstelling „Goudsche glazen 1938".
Geref. Jeugdleiders-Organisatie
Zomervergadering der afd. Zuid-Holland
De Geref. Jeugdleiders-Organisatie
Zuid-Holland heeft Zaterdagmiddag in
„De Eendracht", te Rotterdam onder
voorzitterschap van den heer L o d.
Kooyman, van Pijnaoker, haar zomer
vergadering gehouden. De vergadering
was uitstekend bezocht.
Nacat de voorzitter met een kort woord
had geopend en eenige huishoudelijke bezig
heden waren verricht, heeft Ds. J. G. F e e n-
s t r a. van Soheveningen, een rede gehouden
over „Jeugdanbeid en Gezin".
Spr. schetste de beteekenis van het gezin
als Goddelijke instelling, verwoest door Sa
tan en herstela' in Christus.
God schiep eenheid en versoheidenlheid in
man en vrouw. Het wezen van het huwelijk
is in den liefde band gelegen. Het huwe
lijk krijgt in het gezin verrijking en verdie
ping. Het gezin is
het meest oorspronkelijke Instituut.
Het Verbond Gods met den mensch krijgt
er diepe beteekenis door. De aanvallen van
Satan zijn dan ook vooral op het gezin
gericht. Het gezin is schoon doch kan ont
zaglijk bedorven zijn door de zonde. Chris
tus, die in een gezin is opgevoed, het eer
ste wonder in een gezin deed en kinderspe
len voor zijn gelijkenissen heeft gebruikt,
herstelt het gezin.
Komend tot den jeugdarbeid, wijst Spr. op
de verachting en onderschatting en over
schatting van dien arbeid Wij hebben hier
te waken voor de zonde der eenzijdigheid',
ook in onze propaganda. Wij hebben een rij
ken zegen en een heerlijke roeping in onzen
jeugdarbeid. Het gaat hier om een gevaarlij
ken maar ook mooien leeftijd. Door den
jeugdarbeid worden mannen en vrouwen
gekweekt die zonder dezen nooit zouden zijn
wat ze door Gods genade geworden zijn. Wij
moeten onze roeping hier, krachtens het
ambt der geloovigen, verstaan.
verhouding van gezin en jeugdarbeid
zijn er gevaren. Voor 't gezin zou 't een groot
gevaar zijn als het gezin en de jeugdarbeid
niet op gelijke principieele basis zouden
staan. Dat is het gevaar van de niet-princi-
pieele of andens-geriohte organisatie. Het ge
vaar van uithuizigheid door den jeugdarbeid
wordt vaak overdreven. Laat men er voor
waken, dat niet aan het gezin tijd ontnomen
wordt door noodeloos vergaderingen te
rekken.
De gevaren van het gezin voor de jeugd
vereen. is grooter, <nl. door minachting van
de vereeniging. Er moet samenwerking
zijn tusschen gezin en vereeniging. De ou
ders hebben den plicht mede-verantwoorde-
lijkheid en belangstelling voor onze veree-
nigingen op zich te nemen. Het gezin kan
door toezicht, hulp en steun en niet het
minst door gebed den jeugdarbeid steunen.
Wij moeten vrijwillig de taak opnemen, die
Christus on6 oplegt, om uit liefde tot Hem,
aan de jeugdopvoeding onze krachten te
Onze jeugdarbeid kan van groote beteeke
nis wezen voor onze gezinnen. Daar
om: eerbied bij onzen jeugdarbeid voor het
gezin en werken aan de verheffing van het
gezin. Veel ouders hebben weinig tijd of
gaven. Wat is het dan heerlijk hun taak
voor een deel over te nemen, als we maar
weten, dat we nooit kunnen geven wat de
ouders kunnen geven door hun liefde en him
bijzondere gebeden. De gezinnen worden be
ter als de jeugdarbeid zijn taak verstaat.
De jeugdarbeid kan ook van het gezin lee-
ren. Wanneer er geen oudersvereeniging is,
moeten de ouders ook genoodigd worden op
de vergaderingen. En ook moet met.de ou
dere worden gesproken, want de ouders ken
nen hun kinderen vaak beter dan vreemden..
Laten ook allen, die leiding geven aan onze
vergaderingen, bedenken, dat er thuis over
hen wordt gesproken.
Als we hier onze roeping zien dan zal van
onzen jeugdarbeidd voor heel het leven een
rijke zegen uitgaan.
Na een korte pauze volgde nog een leer
zame
ONDERWIJS
Prof. Ir. J. KLOPPER
Prof. ir. J. Klopper, curator der Techn.
Hoogeschool te Delft viert Zondag 17 dezer
zijn zestigsten verjaardag.
Prof. Dr. H. M. v. NES
Vrijdag 15 Juli a.s. herdenkt Prof. dr. H.
M. v. Nes, rustend hoogleeraar der Rijks
universiteit te Leiden, den dag, waarop hij
voor 60 jaar het predikambt in de Ned. Herv.
Kerk aanvaardde.
Prof. ULRICH STUTZ t
Te Berlijn is prof. Ulrich Stutz,
oud-hoogleeraar aan de universiteit aldaar, op
70-jarigen leeftijd overleden. Prof. Stutz had
v^fmaardheid gekregen door zijn studies over
kerkelijk recht.
Dr. A. W. C. v. VEELEN
De promotie van Dr. van Veelen, aits te
Drachten, Maandag j.l. vermeld, heeft blij
kens „De Vrije dries'' ook in het buitenland
de aandacht getrokken. De beteekenis van
zijn acad. proefschrift, uitkomend in de door
hem gevonden slotsom, dat leverafwijkingen
bij de Basedowsche ziekte voorkomen en dat
zij 'n duidelijken morphologischen grondslag
hebben, schijnt voor deskundigen op dit
terrein met een ingrijpende wijziging van hun
opvatting gelijk te staan. Prof. Wegelin heeft
uit Zwi'serland in een zeer waardeerend
schrijven aan het pathologisch laboratorium
te Groningen zijn groote interesse voor dit
proefschrift betuigd. Hij schreef o.a. dat het
thans vast staat dat de Basedow-lever een
begrip op zichzelf is, en dat door dit onder
zoek de meesten hun meening zullen
moeten herzien. Ook heeft Dr. van
Veelen een gelukwensch ontvangen van Prof.
Rössle uit Berlijn.
AFSCHEID Dr. J. C. SCHALKWIJK
Zaterdag heeft dr. J. C. S c h a 1 k w ij k, die
wegens het bereiken van den pensioengerech
tigden leeftijd ontslag heeft genomen als di
recteur van de gem. H.B.S. te Leiden. 'Scheid
genomen.
CHR. H.B.S. AMSTERDAM
Dr. A. de F roe, die den pensioengerech
tigden leeftijd 1 Mei 1939 hoopt te bereiken,
zal dan aftreden als directeur der Chr. H.B.S.
met 5-j. cursus (A) te Amsterdam). In
zijn plaats is benoemd de heer A. J. D r e-
w e s B.Fz.. onder-dir. en leeraar boekhouden
en wiskunde aan de Chr. H.B.S. (B) Moreel-
sestraat te Amsterdam.
GEREP. SCHOOLVERBAND
Wisseling van secretaris
Het secretariaat van Geref. Schoolverband
gaat met ingang van 15 Juli a.s. van Nijkerk
over naar den heer J. Bos, Ieplaan 199, den
Haag. Het adres van de redactie van „De
Gereformeerde school" blijft bij den heer J.
van der Waals, te Nijkerk.
Verlaging der leerlingenschaal
Adres aan den Ministerraad
De Bond van Ned. Onderwijzers, het Kath.
Onderwijzers Vevbond, het Ned. Onderw.
Genootschap, de Unie van Chr. Onderwijzers
(essen) en de Ver. van Hoofden van Scholen
hebben aan den President van den Minister-
een adres gezonden, waarin zij schrij
ven dat tot hun groote teleurstelling bij de
behandeling der RijksbegTooting voor 1938
door de Regeering geen gevolg is gegeven
den wensch van alle onderwij zersorgani-
s, om de in art. 28 der Lager Onderwijs
wet 1920 vastgelegde leerlingenschalen be
langrijk te verlage.i, niettegenstaande de
aandrang, waarmede die wensch door vele
leden der Staten-Generaal gesteund werd;
dat dientengevolge de groote bezwaren
blijven bestaan, welke tegen de huidige scha
len van alle zijden zijn aangevoerd en dat
deze zelfs nog zijn toegenomen, als gevolg
van de verdere afschaffing van boventallige
leerkrachten;
dat de vigeerende schalen niet beantwoor
den aan redelijke eischen van paedagogischen,
algemeen-socialen en hygiënischen aard;
redenen, waarom zij dringend verzoeken,
bij de samenstelling van de Rijksbegrooting
voor het jaar 1939 maatregelen te nemen,
waardoor ten spoedigste zal kunnen worden
overgegaan tot invoering van een verlaagde
leerlingenschaal,
die voor het gewoon lager onderwijs de
zelfde verhouding tusschen de aantallen
leerlingen en leerkrachten waarborgt a-ls
de in 1920 vastgestelde schaal deed en
bij het uitgebreid lager onderwijs voor
de berekening van het aantal onderwij
zers een uniforme 26-schaal als grond
slag wordt genomen.
EXAMENS HOOFDACTE
De minister van onderwijs brengt ter ken
nis van belanghebbenden dat, het mondeling
gedeelte van het examen akte hoofdonder wij
zer(es) zal worden gehouden te Breda, Arn
hem, Amsterdam, Haarlem, Utrecht, Leeuwar
den, Zwolle, Groningen. Roermond:
's-Gravenhage: In „Het Nederlandsch Ly
ceum", Willemstraat no, 40, op alle werkda
gen gedurende het tijdvak van 19 dezer tot
en met 22 Aug. a.s., aanvangende des voor
middags om 8 uur 45;
Rotterdam I: in het gebouw der eerste hoo-
gere burgerschool met vijfjarigen cursus B
aan den 's-Gravendijkwal 58b, op alle werk
dagen gedurende het tijdvak van 19 dezer tot
en met 16 Aug. a.s., aanvangende des voor-
middags om 9 uur;
Rotterdam II: in het gebouw der eerste
hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus
B, aan den 's-Gravendijkwal 58b, op alle
Een aantal jongelui, geslaagd voor het examen stuurmansleerling aan de Zee
vaartschool te Texel, kreeg van den heer Plesman toestemming om voor half geld
per K.L.M. naar huis te komen. De vliegende zeelui bij hun aankomst op Schiphol.
werkdagen gedurende het tijdvak van 19
dezer tot en met 15 Aug. a.s., aanvangende
des voormiddags om 9 uur.
ONDER WIJSBENOEMINGEN
Amsterdam. Jan de Liefdesehool
(hoofd G. C. van Mourik). Tot onderwijzeres
Mej. E. P. Meyer te Amsterdam. Tot vak
onderwijzeressen: de dames H. A. K ij n e te
Bussum en C. J. E m e n s te Nieuwer-Amstel.
Heiningen. Chr. School. Tot onderwij
zeres: Mej. A. G. Scholsz, kw. m. a. te
Rotterdam (voor deze vac. waren 60 soil.,
waarbij 45 gesl. van 1934 en eerder).
A. VAN KALKEN
De heer A. van Kalken, hoofd der Van
Beeck Calkoenschool te Utrecht, gaat met
het begin van den nieuwen cursus wegens
het bereiken van den pensioengerechtigden
leeftijd, het Chr. onderwijs verlaten.
DE NIEUWE DUITSCHE SCHOOLWET
De nieuwe wet op het onderwijs, waarbij
het schoolwezen in Duitschland geünificeerd
wordt, is Zaterdag j.l. afgekondigd.
De eerste vier schooljaren moeten worden
doorgebracht op de „Voliksschule", waardoor
praotisch de bijzondere scholen voor de eer
ste vier leerjaren worden uitgeschakeld.
Met deze wet bedoelt men de Duitsche
jeugd een grondige nationaal-socialistische
opleiding te geven.
Lelden. Bevorderd tot doctor ln de God
geleerdheid. op proefschrift, getiteld: „Wllleir
de Clercq, de mensch en zijn strijd", mej. C.
Lelden. Gesl.: Klass. Lett.: ca.nd.ex., de heer
Th. H. Noorman van der Dussen. Den Haag;
doet. ex.. de heer W. F. Jongbloed. Den Haa-ï.
Ned. Lett.: doet. ex., de heer J. W. Weevers,
U ti recht. Gesl.: Apothekersex. Ie ged., mej.
B. C. Modderman: de heeren A. J. v. d. Bergb
Gesl.
Apothekeirsex., de dames C. W. de Boer en E
le Coultre; de heeren W. E. Bouman, T. B. S
Goor en J. M. F. v. de Lande.
Economie: doet. ex., de heeren li F. Ras, C.
M. Nlenhuys en J. A. F. de Wolf.
Sociografie: doet. ex.. de heer H. E. Toet.
Rotterdam. Gesl.Econ. Wetensch.doet
ex., de heeren G. H. Krulsink en E. A. V. Ver
maas; cand.ex., de heeren H. C Konijn, D. Boer,
J. P. B. Tlssot van Patot.
Delft. Gesl.: Mijningen., ingen.ex., de heerer
J. W. Pennell, Velsen; A. L. Halgt.
sono; P. Wlntgens, Heerlen.
so, C. H. Post; de
GUn, D. Hagenaai
dames E. ICraay en
G o r k u m. Rijks H.B.S. Gesl. J. v. d. Berg,
v. Deursen, C. J. P. Gamier, W. de Gier, Ph.
P. Hartman, W. Hoogendoorn en mej. M. Zwar
bom, Gorkum; J. v. d. Boomgaard, mej. C.
Nlemantsverdrlet, A. Reilingh en C. de W;
HENRY FORD, zijn naam is klein
maar zijn daden zijn groot Zoo
wel het eerste als het tweede mag ge
constateerd worden, en het tweede met
temeer reden, nu de drager van den
kleinen naam weldra 30 Juli den
75©ten verjaardag vieren zal.
Daadbij heeft hij den leeftijd der sterken
reeds ver overedhreden. In welken zin deze
sterkte moet worden opgpvat zeker is, dat
Henry Ford zich zijn gansdhe leven heeft
doen kennen als een krachtige persoonlijk
heid, en belangwekkend is huiten eeni-
gen twijfel, nu het cijfer der tientallen een
zoo beteekenisvollen sprong maakt, ons
eens even te bezinnen op hetgeen door dezen
man tot stand is gebracht. In zijn persoon
is de rationalisatie tot gestaltenis gekomen,
wat hier niet zeggen wil, dat de mensch in
het conflict tusschen mensch en machine het
onderspit gedolven heeft. Bij 't nagaan van
Ford's leven komt men bij voortduur tot de
ontdekking en de conclusie, dat zijn stre
ven erop gericht was, den mensch-in-oen-
mensch te behouden en weldadig doet het
aan, juist uit den mond van dezen man te
mogen vernemen, dat de waarde van alle
aardsche uitvindingen en de beteekenis vpi
alle voortschrijden der techniek tooh met
dan zeer betrekkelijk heeten kan.
Geboren en opgegroeid in den tijd, waar
in de mensch almeer losraakte uit het zui
ver „natuurlijke" leven en langzaamaan zijn
leven beheersoht zag door mechanische
krachten, voltrok in Ford zich het proces
van den overgang uit de romantiek naar de
koele berekening van het modeme leven.
Spoedig was de weg afgelegd. Leest men
zijn autobiografie, dan wordt men weldra
getroffen door het streven dat bij den jeug
digen Ford voorzat, om het landbouwbedrijf,
dat nog ging den tragen tred van eeuwen
lange overleveringen te onderwerpen aan
allerhande regelen van economie.
Al vroeg tusschen machines
ou Juli 1863 geboren op een boerderij in
de buurt van Dearborn in Michigan zocht
hij snel zijn vermaak en bezigheid bij een
klein werkbankje met enikele, uiteraard pri
mitieve gereedschappen. Zonder incidenten
verliep deze plattelands-jeugd, totdat in zijn
jonge leventje dè groote gebeurtenis plaats
vond: Langs de boerderij kwam een locomo
biel, een nogal onbehouwen gevaarte, dat
dienst deed bij het aandrijven van land
bouwmachines, maar dat in staat was, zich
voort te bewegen zonder dat er een paard
voor gespannen werd. Deze locomobiel wek
te in den jongen Ford de begeerte naar het
vervaardigen van ^elf-bewegende vervoer
middelen".
De boerderij raakte daarbij op den achter
grond. Zeker, vooralsnog was 't streven ge
richt op het maken van instrumenten, die
voor het landbouwbedrijf van eenig nut
konden zijn voor den akker werd een
stoomwagen in elkaar gezet maar het
leeuwenaandeel van de belangstelling kwam
toch langzaamaan ten goede aan macmnes-
,'oor-den-weg.
Een goed Hollandsdh spreekwoord weet te
vertellen, dat wie aan den weg timmert,
veel bekijks heeft. Ook als Amerikaan was
Ford ervan op de hoogte, dat het publiek
zich niet in de eerste plaats zou interessee
ren voor machinerieën, welker taak beperkt
bleef tot het terrein van het boerenerf, maar
die op de straat van haar bestaan deden
blijken.
Was hij reeds op 17-jarigen leeftijd als
leerjongen in dienst gekomen bij de Dry doek
Engine Works, waar hij het machinist-diplo
ma behaalde, later trad hij in betrekking als
mecanicien en machinist bij de Detroit Elec
tric Company voor het aanleggen van een
leiding voor electrisoh licht door de stad.
Al de vrije tijd werd inmiddels opgeofferd
aan de vervaardiging van door hem zelf ont
worpen machines en in 1890 kwam voor het
erst
en voertuig met twee cylinders
ven viel, totdat deze wagen in April 1893
tot tevredenheid van den maker vooruit
kwam. De heele machine woog 200 Kg., het
reservoir kon 14 liter benzine bevatten en
voor de voortbeweging was een drijfriem
vereischt. Het behoeft geen betoog, dat deze
eerste auto heel wat verkeersopstoppingen
op zijn geweten kreeg. De politie van haar
kant stelde een speciale rijvergunning ver
plicht. Voor 200 dollar deed Ford' het vehikel
van de hand, om het echter later weer op
te koopen en het sindsdien als bezienswaar
digheid en een herinnering aan dit vroeg
tijdig pogen te bewaren.
Inmiddels werden de onderzoekingen
voortgezet en in Augustus 1899 achtte Ford
het moment aangebroken, zijn werkkring
bij de electriciteitsmaatschappij te verlaten
en zich in het bijzonder aan de auto-indu
strie te gaan wijden.
Waar intusschen ook anderen zich waren
gaan toeleggen op de vervaardiging van der
gelijke voertuigen, kwam de concurrentie
om den hoek en er moest iets op worden ge
vonden, om de betere kwaliteit van het
eene product boven het andere te doen uit
komen. Met tegenzin van Ford nam men
daarbij de toevlucht tot auto-races. Wie won
was de sterkste. Terecht was de jeugdige
constructeur van oordeel, dat de waarde van
de auto op deze wijze op vrij relatieve wijze
aan het licht kwam. Achterblijven achtte
hij echter niet mogelijk
Een spannende race
Belangwekkend is het te lezen, hoe Ford
zelf van zoo'n wedstrijd verhaalt: „In 1903
bouwde ik, samen met Tom Cooper, twee
pur-sang race-wagens. Zij leken op elkaar
als tweelingen. Den eenen noemden wij
„999" en den ander de „Arrow". Als een
automobiel naam 'kon maken door snelheid
dan zou ik een automobiel maken, die ge
noemd zou worden, overal waar van snel
heid sprake was. Met „999" en de „Arrow"
is dit werkelijk het geval geweest. Wij mon
teerden in deze wagens een motor met vier
groote cylinders, die 80 P.K. ontwikkelden
een prestatie, die in die dagen nog iets
fantastisch was. Het geloei van deze cylin
ders alleen was bijna genoeg om iemand te
doen sterven. Er was maar één zitplaats.
Eén menschenleven per wagen was vol
doende. Ik probeerde de wagens zelf. Cooper
probeerde ze. Wij lieten ze op volle kracht
ioopen. Het is mij onmogelijk die sensatie
te beschrijven. Met een boot over de Niagara
te gaan zou een kleinigheid zijn geweest
na een volle-kracht rit in een van die wa
gens. Ik wenschte de verantwoordelijkheid
niet op mij te nemen de „999" te rijden,
waarmee wij op de eerste race wilden uit
komen en Cooper evenmin. Cooper zeide dat
hij iemand kende, die „van snelheid leefde"
die nooit iets t e snel had gevonden. Hij
stuurde een telegram naar Salt Lake City
en weldra verscheen er een professional
wielrenner, Barney Olofield geheeten. Hij
had nog nooit een automobiel gereden, maar
hij voelde er veel voor. Hij zeide, dat er op
dat gebied niets was. dat hij niet probeeren
„Het ohauffeeren leerden wij hem in een
week. De man wist niet wat vrees was. Al
wat hij te leere-n had. was de besturing van
het monster. Maar het besturen van den
snelsten wagen van heden was niets, ver
geleken met het besturen van dien wagen.
Het stuurrad was toen nog niet uitgevonden.
Al de automobielen, die ik tot dan toe ge
bouwd had, bezaten slechts een stuur-
handle. Op dezen wagen had ik een stuur-
hanole met twee handvaten aangebracht,
want het vergde al de kracht van een ster
ken man, om hem op den weg te houden. De
wedstrijd, waarvan sprake is, zou gehouden
worden op den weg naar Grosse Point. Wij
spraken geen woord over onze wagens. De
voorspellingen over de race lieten wij aan
anderen over. De wegen werden te dien tijde
•nog niet behoorlijk aangelegd en onderhou
den. Niemand' wist tot welke snelheid een
motor-wagen het nog zou kunnen brengen.
Niemand wist, zoo goed als Oldfield, wat de
bochten in zulke wegen beteekenden
toen hij in den wagen plaats nam voor
race, terwijl ik mij gereed maakte den motor
aan te slaan, zeide hij lachend: „Nu, 't is
mogelijk dat dit vehikel mij aan mijn end
brengt, maar dan zullen ze ten minste zeg
gen dat ik reed als detoen ik over den
berm ging".
„En hij reed!Hij durfde niet éénmaal
omkijken. Bij de bochten minderde hij geen
gas. Hij liet den wagen eenvoudig loopen
en 't loopen was enorm. Hij won de race
met een Kilometer voorsprong!"
Een week na de race werd de Ford
Motor Company opgericht Ford kreeg
de functie van vice-president, ontwerper
en hoofd-ingenieur. Het oprichtingska
pitaal bedroeg 100.000 dollar. In 1906
kocht hij zooveel aandeelen op, dat 51
pet. van het kapitaal in zijn handen
kwam. De resteeren.de kwamen in 1919
in het familiebezit
Typisch is ook
de eerste annonce
van de nieuwe maatschappij in 1903: „Het
is onze bedoeling aan de markt te brengen
een automobiel, die speciaal geconstrueerd
is voor dagelijksoh gebruik in zaken, in
beroeps-uitoefening en voor genoegen; een
automobiel, die een voldoende snelheid be
reiken kan om ieder gebruiker tevreden te
stellen, doch niet in staat is tot die duize
lingwekikendlheden, die elk verstandig
mensch zoo terecht veroordeelt; een machine
die door een ieder bewonderd zal worden
om haar compacten bouw, haar eenvoud,
haar veiligheid, haar gemakkelijkheid in het
gebruik, en - ten slotte haar ongewoon
lagen prijs, die haar in het bereik brengt
van duizenden, bij wie het nimmer opgeko
men is, de fabelachtige prijzen te betalen,
die voor de meeste machines gevraagd
worden".
De volgende jaren gaven een grooten op
bloei te zien. De fabrieksterreinen breidden
zich snel uit, het personeel nam in aantal
toe en de dagelijksohe productie steeg aan
zienlijk. Een belangrijke datum was bij dit
alles de 1ste April 1913, toen voor het eerst
de vermaarde loopende band werd -aange
wend'. Merkwaardig is, dat door de zoo snelle
vermeerdering van het aantal vervaardigde
auto's de aandeelhouders van Ford ernstig
ongerust werdenHun vrees werd alsnog
beschaamd.
Terug naar het land
Zoo heeft Ford het grootste deel zijns le
vens tusschen de machines doorgebracht.
Hij heeft ze zien en doen groeien, hij heeft
aan haar afwerking een groot aandeel ge
had. Maar de romanticus is in hem niet
geheel gestorven. En zoo kon het gebeuren,
dat Henry Ford tegen het vallen van den
levensavond voor zich een klein, rustiek en
rustig dorpje deed bouwen, waarin het kerk
je van zijn jeugd een plaats vond, waarin de
postkoets rondtrekt, waarin de klok van
den tijd is stilgezet enwaar de claxon
van de auto niet mag worden gehoord.
Na „das Leben der Auto's" kwam het ge
noeglijk leven des landmans zijn rechten op-
eischen.
Op dit plekske grond vond de stoere wer
ker, teruggekeerd tot de natuur, rust na
harden arbeid.
HILVERSUM I. 1785 en 415,5 M. AVRO-Ultzen-
dlng. 8.00 Gram.muziek (Om 8.30 Berichten)
10.00 Morgenwijding. 10 15 Gram.muziek.
10.30 Viool en piano. 11.00 Wenken voer de j
huishouding. 11.30 Kovacs
(Om 12 15 Belichten). 12.30
dn - - - -
2.40 Declamatie. 2.00 Jonny jvroon s en
semble. Hawaian-ensemble en solist. 4.30
Kinderkoorzang. 5.00 Kinderuurtje. 5.30 De
Palladlans. 6 15 Gram.muziek. 6 30 Kinder-
koor. 7.00 AVRO-Dansorkest. 7.40 Causerie:
„WU gaan de wijde wereld in". 8.00 Berich-
ten ANP. Mededeelingen. 8.15 Omroeporkest,
Kovacs Lajos' orkest en solisten. 9.30 Re
sidentie-orkest. 10.15 Gram.muziek. 10.30
Karolyi Arpad's orkest. 11.00 Berichten
ANP., hierna tot 12.00 AVRO-Aeolian-or-
kesb (opn.).
ILVERSUM II 301.5 M. KRO-Ultsendlng.
g.009.15 Gram.muziek. (Om 8.15 Berichten)
10.00 Gram.muziek. 11.30 Godsdienstig half-
uurtje. 12.00 Berichten. 12 15 De KRO-Melo-
disten en solist. (1.00—1.'20 Gram platen),
2.00 Voor de vrouw. 3.00 Gram.muziek, 3.45 I
KRO-ICamerorkest (Om 4.09 Berichten). 4.30
Zang. 4.45 KRO-orkest 5.30 Gram.muziek
5.45 Gelukwenschen, 6.05 Do KRO-Melodis- 1
solist. 7.00 1C
-arichten. 7.15 Ci
over luchtbescherming 7.35 Spctrtpraatje^
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen. 8.15
Stedelijk orkest van Maastricht. 9.15 De
clamatie. 9.30 De KRO-Melodisten en solist.
10.15 Voor schakers. 10.30 Berichten ANP.
10 40 Morriz Miller's orkest en solistem
11:20—12.00 Gram.muziek.
DROITWICH 1500 M. 11.20 Orkest _2.00 De
clamatie 7.05 Orgel
orkes
8.50
ilksliederen. 10.45 Orkest. 11.35 Orkest
RADIO-PARIS 1648 M. 12.40 en 1 50 Orkest
3 05 Viool. 3.20 Vocaal ensemble. 5.20 Orkest. p°
7.20 Piano. 8.35 Kam er muziek 9.5011.50 jgg,
Radlotooneel. -p
RVSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 en 1,30
Orkest 8.20 Orkest. 9.20 Radiol
484 M.: 12.20 Gra
tra's H.B.S. m.
GesirH. K. Beyerman. Delft; E. 3. Bi
J. Billroth. E. E. Deneki
o. li. -• Koek, Voorburg:
Linden, Den Haag: A, O. Meijer. Bloemen
laai: F. Oberholzer. H. F. Pothast, H. Pronk
in D. E. v. Raai te. Den Haag: W. Rif1"®"»
ïreda; C. de Roede. C. M. Uultee, J. J, Weljers
n F. Winkler, Den Haag.
Gem. Lyceum voor mei
ix. gesl. H. J. de Grc -
Leeuwarden. Chr. H.B.S Afd.
H.B.S. A, Hofstedestr. Gesl. J.
êukniet, A. F. Laf ober, J. L. Lagro W. E.
ermans, L. de Neef. G. Obermans, J. B. Rei-
irdt A. C. Rotmans. A. Schram, C. Snoep en
Arnhem. Gesl.: voor A: E. Klsman. TJ.
Kapinga, J. v. d. Weijden. K. J. Haan H J. W.
Homan, J. Wlltlnk. G. W. Tiecken. L Ebbers,
J Wlllemse, L. H. Bols, W. Boesveld. G. J»
Langenbare, It J. F. J. Atkins. A. B. G. Rein-
ties ATTj Veste. E. Reindens. C. Rijks. A.
Eldl'k, L. M. Erkens, A. M. St®6m"s: TO„' q'"
C. J. Boekholt. J. Borgmeder, Tj. Maas. M. G.
11M. Go«: voor B: H»"™"*-.11-";jH^S
t t. Verduiin. A. L. de Mubnck, G. H. J. aui
pers en R. A. Papegaai). Middelburg: J. F. Blom-
aart J A. Rotte en L. de Ronde Zlerikzee. M.
C Duijnhouwer. Haamstede: J v. Eeden Peter-
lo NooZellé: M. v. d. Sar.de. Nieuwerkerk;
L. K01
C. Rogge-
D.' J. v. d. Panne. Scha-
auw. W. J. Kom
i. J- P- J.
Snoaers en r. v. Tijen, Vlissingen; W C. v. Dam
me. Wolfaartsdijk; F. W. Bezemer. Goes: P. J
T. Vergers, Domburg: M. P. Schipper, Wisse-
keDeCn Haag. Gesl. voor B: J. O. de Kat, J.
de Gans, G. F. Schmidt. A. J. de Veer W v. d.
Boon, J. C. J. v. Dijk, H. W. E. Keuchenius, P,
J. v. Speybroeck en J. Mutje. Den Haag; W. A.
NlenhuU. Delft; A. D
tVillemee. M. Lohr
d. Heidan. W. der
ouer rn. -uwmaji, Den Haagt
L. M.' Streng, Rijswijk: J. A. Semeijn D. A- Vis
ser, J. J. Goossen en A. Kardolus, Voorburg.
Dordrecht. Gesl. voor B: J. W. v. d. Stek,
L. ïtage en J. H. Castelljn; voor A: J. C. Hovln-
ga, K. v. Dalen, T. J. O. v. d. Stek. T. Smaal. N.-
Smaal, J. Post F. G. Vos, N. Visser. J. W. Wa
terbeek. H. G. Velders. J. K. Oubcn-g. P. A.
Okker. J. Nagtegaal en G. A. Molendijk Dor
drecht: A, J. v. Donge. Leerdam: R. Kraay.
Everdimren: J. S. Verkouw. A. Hoogstraten. L.
Hoogendoorn en A, v. Es, Gorkum: C. Trompet
ter 's-Gravendeel; A. G. v Buuren, Kcdlchem;
H. 'v. d. Vorm, Strijen: H. G. Kleyn. H. I. Am-
Hlilegersbere. Gesl. A. J. Krijgsman, 1.
Teeuwen, T. Spannenberg. E. Barneveld. J,
Alken. A. D. v. d. Veen en L. J. P. M. Zent-
graaff, Rotterdam; W. Nesse. M. F. Lips, P.
's-Graveeande, L, v. d. Ende. J. J. Ostc. W. de
Ronde en C. Slagmolen. Schiedam; T. Streef
kerk en W. Verkaik. Capelle a. d. IJssel: H.
Meuldijk, Maasland; T. H. Born, Sommelsdljk"
F. J. C. Korteweg, Ooltgensplaat: B. C. Lokke,
Den Bommel: J. Witvliet Middelharnls; H. C.
Luycndijk, Nieuwenhoor
Utrecht Gesl. aanv. dlpl.: C. G. van Eek,
Zeist: dlpl. B: L. L. Wilson, J. Ph. Hommersen.
en Ch. Kockheim, Hilversum; dipl. A: E. Roos,
Soest: J. C. ter Kulle, H. W. Schoof. K. P.
Rijper. W. Monkhorst, C. H. v. d. Kamp en J.
Jansen, Amersfoort:R. G. van Zanten, C. W.-
van Luntoren, en H." Loman. De Bilt: W. Kra
mer en L. Sirks, Den Dolder; H. Wildschut,
Bilbhoven; H. L. H. Portema, Baam; J. Doorne
bal, Ameringen; K. den Herberg, en A. G. de
Haan. Leusden: J. Lavelkoel, H. Pasma en I.
J. Karmar, Hilversum: J. A. van Cooten, Leer-
sum: A. Ch. Bestebroer. Woerden: M. Witten
berg en E. A. W. Tricke, Doorn; Agn. Jocker,
De Bilt
kl.
Koerti
id.: J. C. Bono
Zeevaartschool. Rotterdam. Gesl. getuig
schrift B: A. H. Alblas. J. H. W. M. Berendsen,
A. J. den Boon, J. E. Coerkamp V. de Goede.
D. HutJssoon, P. de Kievit, N. van der KooiJ.
W. Koppelaar. J. C. Pothof. J. P. J. Schaap. P.
J. van Steenveldt. J. van der Wol. W. C. Wit;
getuigschrift A: C. die Bruin, A. Tieleman.
iiano (middelbaar onderwijs): de dames C. D.
M. M. Middelhof f. Purmerend; M. Thoman—van
Wagenlngen, Dordrecht: de heeren: P. E.
Beenen, Arnhem: P. Niesing, Rotterdam: Idem
(lager onderwijs): de dames: W. P. Agterberg,
Amsterdam: E. v. d. Berg en G. Broese van
Groenou. Den Haag; J. E. Cuperus, Leeuwar
den; M. J. Dekkeir. Hilversum: L. Docters van'
Leeuwen: Ph. M. E. Kaanen, Wijk-Maastricht:
E. C. Kalf f—De Hartog, Vogelenzang; H. J. M.
Klever, Arnhem: E. A. M. Kraakman. Haarlem;
C. A. Leeuwenberg, Heemstede: E. v. d. Leek,
Blaricum: J. C. Spigt en G. Stins. Amsterdam:
H. M. A. Topper—Wilhelm, Utrecht: W. C. Ver
meulen. Wormerveer; J. W. v. Vliet. Den Haag;
L. Weevers, Amersfoort: P. J. A. v. d. Zwan,
Den Haag: de heeren J. J. F. M. Carpay, Breda;
J. H. Claeissens, Berg en Terbllit; J. M. Ham,
Den Haag; J. Matter, Marken: H. Milo. Nijme
gen: H. Th. J. Nunnink, Deventer: Chr. Rabé.
Amsterdam: J. J. Wierenga, Zuidlaren.
Viool (l.o.): mej. W. M. Kan. Utrecht; de hee
ren N. W. G. v. d. Akker. Den Bosch; C. A. H.
de la Bije, Rotterdam: J. R. Elzlnga, Leeuwar
den: D. A. Kaste lijn. Rotterdam; C. J. Pothast,
Bollandsche Rading (gem. Maartensdijk).
Violoncel (l.o.)mej. J. 't Hart, Den Haag.
Orgel (l.o.): de heeren J. H. Claessens. Berg
en Telblljt: C. H. v Kooten, Woerden: C. J. J.
Stolwijk. Woerden: L. Chr. Toebosch, Maastricht
Solozang (l.o.): de dames G. Keuker. Hilver
sum: M. y. d. Kooy. Rotterdam.
Koorzang: mej. J. D. Naayen Rotterdam; d«
heeren: Y. Sj. Rusticus, Sneek; H. B. te Strake,
