DEELZENBER
MAANDAG n JULI 1938
EERSTE BLAD PAG. a N
DE CONFERENTIE
TE EVIAN
Het stadje Evian ligt dicht aan het meer
Van Genève, doch niet op Zwitsersch grond
gebied; het is Fransch. Dit kleine aardrijks
kundige onderscheid onthult heel veel ovei
de huidige internationale verhoudingen. Pre
sident Roosevelt van de Vereenigde Staten
neemt het initiatief, om een conferentie bij
een te roepen, welke maatregelen tot ver
lichting van het zware lot der Duitsche en
Oostenrijksche vluchtelingen zal kunnen be
ramen, doch Zwitserland, het land der in
ternationale besprekingen bij uitnemendheid
is niet erop gesteld, den gedelegeerden gast
vrijheid te verleenen. Anders dan in de da
gen van een krachtigen volkenbond herin
nert zich het land van Wilhelm Teil, dat het
klein is, onbeschermd, en gelegen in het mid-
'den van krachtige, licht geraakte buren, die
zeer zwaar bewapend zjjn. Het acht zich niet
geroepen, ook maar eenig risico te nemen.
Het verloop der conferentie zelve geeft
een overeenkomstig beeld te aanschouwen.
Geen der deelnemende landen, twee en der
tig in aantal, waaronder ook Nederland, am
bieert het, den presidentszetel te bezetten,
omdat men niet al te zeer zich met de werk
zaamheden en eventueele besluiten vereen
zelvigen wil. Is de toestand overal in de
wereld niet zonder dat moeilijk genoeg?
Waarom zou men zich extra narigheden op
den hals halen? Tenslotte is het de Ameri-
kaansche afgevaardigde Taylor zelf, die no
lens volens voorzitter wortlt. Het besluit valt,
een inter-gouvernementeel bureau te stich
ten. een adres, een centrum, waarin zich de
geheele hulpactie samentrekken zal. Het
'Amerikaansche voorstel, dit bureau een
permanenten zetel te Parijs te verleenen,
wordt verworpen en het lastig veraf gelegen
Londen krijgt de eer, ook al weder om de
zelfde licht te bevroeden reden.
Na mededeeling van deze kenschetsende
'dingen zal men reeds hebben begrepen, dat
men van Evian niet al te wereldschokkende
besluiten zal moeten verwachten. De barm
hartige Samaritaan van de twintigste eeuw
laat zich niet meer leiden door zijn men-
schelijk gevoel alleen, doch veel meer door
zyn critische voorzichtigheid en zijn ver
stand. Zoo blijft elk d#r deelnemende twee
en dertig landen vrijwel op eigen, vanouds
bekende standpunt ten opzichte van de
yluchtelingenvraag staan. Frankrijk, Neder
land en België verklaren zich „vol", zij kun
nen geen nieuwen toevloed van ontwortel
den en onterfden opnemen. Groot-Brittannië
jlenkt daarover evenmin, maar heeft nog
'ergens in Oost-Afrika een vergeten brok
kolonie, Kenya, gelegen vlak tegen het Ita-
-üiaansche altijd nog wat gevaarlijke Abes-
Sinië, waar het wel wat anti-fascistische,
anti-Duitsche menschen, gebruiken kan.
Wellicht moet er later op hun strijdvaar
digheid een beroep worden gedaan, als de
>Britsch-Italiaansche „vriendschap" aan den
'dag komt voor wat zij inderdaad is.
Australië en Canada, beide gebieden met
ontzaglijk veel ledige ruimte, kunnen ook
;al geen menschen zonder geld en zonder
>kennis van den landbouw gebruiken. Zelfs
£de Zuid-Amerikaansche staten gaan nadruk
•jleggen op deze eischen: agrarische kennis
(en eenig kapitaal. Wat de Vereenigde Sta
pten aangaat, de republiek van Uncle Sam,
kaan welke wij deze besprekingen te danken
(hebben, heeft zich weer eens voor de zoo-
yeelste maal laten leiden door ethische mo-
itieven, die helaas weinig practischen ach
tergrond. hebben. Wellicht zal Washington
willen helpen met een handvol harde dol
lars, en verder met een gebaar van leed
wezen, dat de Staten geen emplooi voor
'duizenden hoofd- en. handarbeiders hebben.
De vooruitzichten zijn voor de wanhopigen,
die zonder dak en zonder vrienden, zijn,
verre van familie, werkkring, vaderland,
inderdaad wel uiterst bedroevend!
Goerings zorg voor het platteland
Goering heeft, als gemachtigde voor
Eet Duitsohe vierjarenplan, in samenwer
king met den rijksminister van Financiën en
den minister voor de Voedselvoorziening, een
[verordening afgekondigd ter bevordering van
het welzijn der plattelandsbevolking. Deze
verordening is er op gericht, den trek van de
plattelandsbevolking naar de steden tegen
rte gaan. Bewoners van het platteland kun
nen volgens de verordening vrijgesteld wor-
'den van de aflossing der hun verstrekte hu-
welijksleening, wanneer een der eehtgenoo-
ten, na ontvangst van de leening, tien jaar
lang onafgebroken op het land of in het
bo6chhedrijf werkzaam is. Verder kan aan
de bewoners van het platteland een leening
verstrekt worden om zich in te richten; deze
beloopt 400 rijksmark, wanneer een der
echtelieden en 800 mark, wanneer beide
echtgenooten gedurende de vijf jaren voor
hun huwelijk onafgebroken in den landbouw
[werkzaam zijn geweest.
DE VLUCHTELINGEN-
CONFERENTIE TE EVIAN
Een inter-gouvernementeel
bureau te Londen
De hulp van Zuid-Amerika
Op de vluchtelingen-conferentie te
Evian zijn Zaterdag de Vereenigde Sta
ten, Engeland en Frankrijk het eens
geworden over de instelling van een
permanente inter-gouvernementeele com
missie voor de vluchtelingen, met zetel'
te Londen.
De drie mogendheden waren het er
over eens, dat deze commissie gepresi
deerd zou moeten worden door een
vooraanstaande persoonlijkheid, zooals
wijlen N a n s e n. Men zou de voorkeur
geven aan een Amerikaansch onder
daan. Men is het er echter nog steeds
niet over eens, of de Londensche com
missie slechts de Oostenrijksche en
Duitsche vluchtelingen zal helpen
zooals de wensch is van Frankrijk en
Engeland of dat zij allen toekomsti-
gen vluchtelingen steun zal verleenen,
gelijk door Roosevelt wordt beoogd.
De Londensche commissie zal naar Uni
ted Press verneemt, samengesteld zijn uit
de diplomatieke vertegenwoordigers van de
32 mogendheden, welke aan de besprekin
gen te Evian deelnemen. Men heeft Lon
den als zetel gekozen, in plaats van Parijs,
omdat de Hooge Commissie van den Vol
kenbond voor de Duitsche vluchtelingen
eveneens in de Britsche hoofdstad geves
tigd is. De nieuwe commissie kan bij haar
arbeid veel verder gaan dan de Volken
bondscommissie, die niet over middelen
beschikt om druk op Duitschland te oefe
nen en die slechts hulp kan verleenen aan
vluchtelingen, welke het Duitsche rijk
verlaten hebben.
Blijkbaar koesteren de Vereenigde Staten
de hoop, dat de nieuwe commissie in staat
zal zijn van Duitschland te verkrijgen, dat
de vluchtelingen iets van hun bezittingen
zullen kunnen meenemen. Verder, dat de
commissie in staat zal zijn stappen te on
dernemen om de emigratie van die Jood-
sche, katholieke, protestantsche en andere
vluchtelingen uit Duitschland en Oosten
rijk te vergemakkelijken, die het rijks
gebied nog niet hebben kunnen verlaten.
De houding van Latijnsch-Amerika
Een ander lichtpunt vormden de rede
voeringen van de gedelegeerden van Chili,
Columbia, Mexico, Ecuador, Peru, Vene
zuela, Uruguay en de Dominicaansche re
publiek. Wel is waar wenscht geen der re
geeringen de deur wijd open te zetten, doch
zij zijn bereid haar medewerking te ver
leenen bij eiken stap, dien de conferentie
onderneemt. Deze vertegenwoordigers we
zen er op, dat hun landen reeds landbou
wers opnemen en in sommige gevallen ook
technici op industrieel gebied.
De gedelegeerde van Columbia verklaar
de, dat zijn land landbouwers zou toelaten.
Hij was echter van oordeel, dat Engeland,
Frankrijk en Nederland de eerste
stappen behoorden te doen om den vluch
telingen een onderkomen te verschaffen.
Verwijzende naar het beroep dat Bérenger
op de republieken van Latijnsch-Amerika
heeft gedaan om „de deuren open te
gooien", zeide spr., dat ook Engeland,
Frankrijk en Nederland rijke kolo
niale gebieden bezitten in Amerika. Daar
om dient men het beroep op de Ameri
kaansche republieken eveneens te beschou
wen als een beroep op die Europeesche
landen, die Amerikaansche koloniën be
zitten.
Overigens lijkt het er veel op, dat de
kleine Dominicaansche republiek het
mildste aanbod heeft gedaan. Haar
vertegenwoordiger opperde speciale
concessies te verleenen aan Duitsche
en Oostenrijksche boeren en aan vak
lieden, die de wetenschappelijke ont
wikkeling in dit land kunnen helpen
bevorderen. De Dominicaansche repu
bliek verleent ruime t faciliteiten voor
de immigratie van boeren, die zich als
kolonisten in het land willen vestigen.
FRIESGHE BOTERDRABBELKOEKEN
Oudste adres
Xers'
de p.r
%oO
In bussen 8 st050; 10 st. 0.85;
Luxe bussen 10 st. 0.90; 17 st. 150;
Boven 2.— franco
TeleL 20 Gironummer 30584
J. C. REPKO - WORKUM
De Spaansche burgeroorlog
SIERRA DE ESPADAN
IN RECHTSCHE HANDEN
Veertig vergeten mannen
worden actief
Van nationalistische zijde verneemt
Havas, dat de Sierra de Espadan thans
geheel in handen van Franco's troepen
is. Deze beginnen het gebergte van vij
anden te zuiveren en verjagen de laatste
regeeringssoldaten, die zich in de bergen
genesteld hadden.
De luchtmacht heeft verscheiden ver
kenningsvluchten boven de regeer in gs-
linies gemaakt en tevens Sagunto en Se-
gorbe gebombardeerd. Valencia heeft gis
teren tweemaal, te middernacht en om
kwart over acht des morgens, aan een
luohtaanv*1" blootgestaan. Vooral het
havengebied moest he' ontgelden. Het
afweergeschut sorteerde weinig effect;
omtrent het aantal slachtoffers en de aan
gerichte verwoestingen is nog niets be-
De stad is echter door de berichten om
trent de aanhoudende vorderingen der natio
nalisten tot koortsachtige activiteit aangezet.
Onder de persoonlijke leiding van generaal
M i a j a, den verdediger van Madrid, wor
den de versterkingen uitgebreid en tevens
nieuwe forten en onderkomens aan den rand
der stad en in de omgeving gebouwd.
Het nationalistische legerbericht meldt, dat
de troepen van Franco hun opmarsch voort
zetten en zich thans op 41 K.M. van Valen
cia bevinden. Verschillende stellingen en
dorpjes zijn met behulp van artillerie, vlieg
tuigen en tanks veroverd; bij de operaties
aan de kust bombardeerde de kruiser „Ca-
narias" de republikeinsche stellingen. Veel
oorlogsmateriaal en talrijke gevangenen vie
len daarbij aan de rechtschen in handen.
De controle der Pyreneeën-grens
De non-interventie-staiten hebben zich
plotseling de 40 „vergeten mannen" herin
nerd, die sedert vorigen zomer aan de
Spaansch-Fransche grens te Tarbes zitten te
wachten totdat de controle aan die grens
weer in werking gesteld zal worden. Deze
veertig zijn neutrale officieren, voornamelijk
van Britsche, Zwv-edsche, Nederlandsche en
Deensche nationaliteit, onder bevel van den
Zweedschen kolonel Lunn. Het zijn bijna
allen oud-officieren, die echter nu weer him
vol traotement krijgen; ofschoon hun salaris
sen door hun eigen legers uitbetaald worden,
komt toch de non-interventie-commissie uit
eindelijk voor de kosten op.
Sedert verleden zomer zijn zij van him
observatieposten aan de grens teruggeroepen
en te Tarbes geïnstalleerd, waar zij in uit
stekende hotels verblijf houden. De officie
ren brengen hun "jd voornamelijk door met
het beoefenen van het nationale Baskische
balspel en het maken van lange wandelingen
want de beroemde Fransche keuken vormt
een ernstige bedreiging voor hun militaire
Jijn".
De „verloren" 43sbe republikeinsche divisie
dde door de Fransche Pyreneeën terugtrok
om weer naar Barcelona te gaan, trok voor
bij hun hotels, maar deze 40 „vergeten man
nen" speelden daarbij slechts de rol van toe
schouwers, niet van waarnemers.
Toen de commissie te Londen bij de voor
bereiding van de hernieuwde controle langs
de Pyreneeën rondzag naar controle-ambte
naren, herinnerde men zich eensklaps de 40
vergeten mannen. De commissie zond Lunn
een telegram en gaf hem orders, te trachten
zijn mannen weer in militairen vorm te krij
gen en een school te Lourdes te organiseeren,
waar nog honderd neutrale officieren, die
binnenkort zullen aankomen, de eerste be
ginselen van het ambt van controle-officier
zullen kunnen leeren.
Het lot van den wandelenden Jood
Waar moet hij heen?
De Internationale Unie van Volkenbonds-
vereenigingen heeft gedurende het congres,
dat zij dezer dagen te Kopenhagen gehouden
heeft, een resolutie aangenomen, waarin de
Volkenbond uitgenoodigd wordt zonder ver-
De toestand in Palestina De Japansch-Chineesche oorlog
AANSLAGEN OP JOODSCHE
AUTOBUSSEN
Eèn doode, dertien gewonden
op den Karmel
Overal hebben incidenten plaats
Tijdens het weekeinde is in Haifa,
Jeruzalem en Jaffa, de toestand nog
steeds buitengewoon gespannen geweest.
In eerstgenoemde stad zijn meerdere
aanslagen op Joodsche autobussen ge
pleegd. In zulk een bus, die door een
bom werd getroffen, werden niet minder
dan zestien passagiers gewond, van wie
eenigen ernstig. Korten tijd later ont
plofte in een andere autobus een daarin
verborgen bom; aóht personen werden
gewond, van wie vijf zwaar. Talrijke
Joden werden op straat door Arabieren
mishandeld of met steenen bekogeld.
Bij Ramat Jochanan, in de nabijheid van
Haifa, werd een auto met politie-agen-
ten door een gewapende bende bescho
ten, waarbij twee Joodsche agenten wer
den getroffen.
Later op den dag waren opnieuw-
slachtoffers te betreuren. Een Joodsche
autobus, die den berg Karmel opreed,
werd door een bom getroffen; een Jood
werd gedood, dertien werden gewond.
Van den Britschen kruiser „Repulse"
zijn opnieuw mariniers aan land gezet,
om de orde in Haifa te handhaven. De
zoeklichten der oorlogsschepen zijn op
de stad gericht.
Arabische terrorist gewond
Te Jaffa duurt de proteststaking nog
steeds yoort en ook daar is 't herhaaldelijk
tot incidenten gekomen. Aan de grens van
Jaffa en Tel Aviv werd een jonge Arabier
door een ontploffende bom zwaar gewond.
Daar verscheidene getuigen hadden ver
klaard. dat hij de bom zelf droeg, werd hij
door de politie naar een ziekenhuis ge
bracht, waar hij onder bewaking zal blijven.
Dat incident werd gevolgd door een gevecht
tussohen Joden en Arabieren, waaraan pas
een einde kwam, toen de politie arriveerde.
Op vele plaatsen in de stad werden des
nachts schoten gehoord, terwijl ook een
werkplaats in brand werd gestoken.
Te Jeruzalem reed een Arabische autobus
in volle vaart tusschen honderden Joden,
die zich voor het vallen van den avond naar
huis wilden begeven. Oip den Jaffaweg werd
uit die bus een bom te midden van de
menigte geworpen, waardoor twee Joodsche
vrouwen en een kind werden getroffen. Een
agent wist de autobus in te halen en een
Arabier te arresteeren. Bij het King David-
hotel werden twee Joden door een bom ge
wond en ook daar kon de dader, een Arabi
sche dorpeling, aangehouden worden. Na
dat voor een Arabische bioscoop een onont-
plofte bom werd gevonden, werden alle
hoofdstraten ontruimd, nog voordat de tijd
voor het verlaten der straten, half adht des
avonds, was aangebroken.
Vierhonderd menschen in arrest
In het Noordelijke grensgebied hebben sol
daten huiszoekingen verricht in alle dorpen
die bij de prikkeldraadversperring aan de
Syrisch-Palestijnsche grens zijn gelegen, ten
einde de daders van onlangs gepleegde
sabotagedaden te ontdekken. Vierhonderd
dorpelingen, die schaafwonden aan de han
den hadden, doordat zij de versperring had
den aangeraakt, werden in een concentratie
kamp opgesloten.
wijl een internationale conferentie bijeen te
roepen, met het doel, 't Joodsche vraagstuk
in Europa op te lossen.
Deze conferentie zou ten doel hebben
eenerzijds aan sommige landen financieele
hulp te bieden voor het maken van voorzie
ningen, waardoor zij een talrijker bevolking
kunnen herbergen en anderzijds de joden te
helpen een nationalen staat in Palestina te
scheppen en tot ontwikkeling te brengen,
voorts de immigratie van een deel hunner
in landen, welker bevolking zich voor uit
breiding leent, te begunstigen, of hun vesti
ging te vergemakkelijken in weinig bevolk
te gebieden, die mogelijkheden tot kolonisa
tie bieden.
Fa. H. J. Phaff Winschoten
Naar Hankau langs
een omweg
Japanners over Pojang-meer
Volgens het Chineesche hoofdkwartier
heeft de Chineesche luchtmacht op de
Jangtse drie Japansche oorlogschepen
tot zinken gebracht. Twee dezer schepen
waren bezig Kioekiang te beschieten en
het derde lag ter hoogte van Anking.
Volgens een telegram, dat A.N.P. van
't Chineesche telegraafagentschap heeft
ontvangen, zouden 22 Japansche oorlogs
schepen gedirigeerd worden naar het
gebied tusschen Fransch-Indochina en
de door de Franschen bezette Paracel-
eilanden. Frankrijk zou oorlogsschepen
naar het Verre Oosten zenden.
Kleine afdeelingen Japansche soldaten zijn
er, naar United Press meldt, in geslaagd, bij
Ikoetang, op '0 KM. afstand van Hockau,
het ten Zuiden van den Janglse gelegen
Pojan.gmeer over te steken. Va>n daar kun
nen zij rond het overstroomde gebied naar
Kioekiang trekken en de spoorwegverbin
ding tusschen deze plaats en Nantsjang ver
breken.
De soldaten, die than6 den anderen oever
van het meer hebben bereikt, zijn voor het
oogenblik nog te gering in aantal om groo-
te operaties Ie beginnen, doch men verwacht,
dat zij spoedig versterkingen z.u'en krijgen
en dat nog meer Japanners bij Ikoetang zul
len landen. De Japansche woordvoerder
heeft namelijk toegegeven, dat de Japan
sche opmarsch langs den Jangtse naar Ilan
kau op krachtig verzet der Chineezen stuit.
Door de troepen eerst Zuidelijker te laten
trekken, kunnen de Japanners Hankau dus
van een andere richting aanvallen, waar
zij geen last van het water hebben en even
min van de Chineesche troepenconcentraties
en forten langs de rivier. Eerst zullen zij
vermoedelijk hun aanvallen richten op
Nantsjang, waarbij zij gebruik kunnen ma
ken van den spoorweg of van het meer.
welks Zuidelijke oever ca. 70 K.M. van
laatstgenoemde stad is verwijderd.
Engelsche koning heeft griep
Het a.s. bezoek aan Frankrijk
Koning George van Engeland heeft mo
menteel last van een aanval van ingewands-
griep, zoodat hij de eerstvolgende dagen
rust zal moeten houden, mede in verband
met het voorgenomen bezoek aan Frank
rijk. Van bevoegde zijde wordt intussohen
verwacht, dat dit bezoek stellig zal door
gaan.
De Koning en de Koningin zijn voorne
mens, hun beide dochtertjes, Prinses ELiza
betlh en Margaret Rose, mee aan boord te
nemen, als zij einde van deze maand op het
Koninklijk jacht, de „Victoria en Albert", een
kruisvaart gaan ondernemen in den Solent
en later in de Sohotsohe wateren. Voor het
jongste prinsesje zal het de eerste zeetreds
zijn.
Twee transatlantische
proefvluchten
Deze week zullen er twee transatlantische
proefvluchten ondernomen worden met :le
luchtbasis Foynes als uitgangspunt De Fran
sche vliegboot „Lieuten. de Vais6eau Paris''
zal waarschijnlijk Dinsdag voor die eeirste
maal naar de overzijde van den oceaan
vertrekken.
Donderdag of Vrijdag zal het Britsche
vliegtuig „Maya", de eene helft van de vlieg
tuig-tweeling „Maya-Mercury*', uit South
ampton te Foynes aankomen voor de eerste
oceaanvlucht van de „Mercury".
Naar men weet 6tarten de „Maya" en de
„Mercury" gezamenlijk, waardoor er meer
motorvermogen beschikbaar is. Zoocüra een
zekere hoogte bereikt is, neemt het hulp-
vliegtuig afscheid en het andere vervolgt
zijn weg alleen.
Onlusten in Sikar
Zeventien dooden, 26 gewonden
In Sikar, in den Britsch-Indischen staat
Jaipoer, zijn de volgelingen van den Rao
Radjah van Sikar in opstand gekomen tegen
den Radjah van Jaipoer. Een opgewonden
menigte demonstreerde tegen het ingrijpen
der staatsautoriteiten in de gewestelijke
aangelegenheden van Sikar, waarop de poli-
an Jaipoer op de opstandelingen schoot,
met het gevolg, dat er zeventien dooden en
zes-en-twintig gewonden zijn gevallen. De
Rao Radjah werd onlangs krankzinnig ver
klaard, doch zijn volgelingen weigeren zijn
sohorsing te erkennen. Men vreest, dat de
troebelen zich verder zullen uitbreiden, dat
de Raipoets zich in de dorpen tot bender.
vormen, met het plan om naar Sikar op te
marcheeren en hun stamgenootcn te helpen.
Zij zijn allen gewapend met geweren en
sabels.
Inmiddels overwegen de autoriteitan van
Jaipoer tot een beslissende actie over te
gaan, teneinde het verzet in Sikar, dat zich
SCHAKEN
Om het kampioenschap
van Nederland
De uitslagen van de achtste ronde om he
kampioenschap schaken van Nederland
welk tournooi te Amstordam wordt gehou
den luiden als volgt:
PrinsMuilwijk 01.
Van den BoschEu we
Van Mindeno—Cortlever 01.
Schel tinga-^Mulder V2V2-
LandauDe Groot V2Y2
Fontein—Van. Doesburgh 0—1
De uitslagen van de negende ronde luiden
EuweVan Mindeno 10.
Van Doesburgh—Prins 0—1.
Cortlever—Van Scheltinga 10.
MuilwijkVan den Bosch V2Vz-
MulderLandau 0—1.
De GrootFontein 10.
De stand na de negende ronde luidt:
Euwe 7y2; Van den Bosch en Cortlever eii
6'/2 Landau De Groot 5; Prins en Van
Scheltinga elk 4V2; Van Doesburgh en Mul
der elk 3y2; Muilwijk 3; Fontein 2V2; Van
Mindeno 1 punt
In de voorlaatste ronde spelen samen:
v. d. BoschPrins, Van ScheltingaEuwe;
LandauCortlever (I); FonteinMulder; v,
MindenoMuilwijk; v DoesburghDe Groot-,
De heer TI. J. J. S 1 a v e k o o r d e te Den
Haag. schrijft ons d.d. 9 Juli:
De tegenwoordige regeling van den wed
strijd om het kampioenschap van Neder
land geeft reden tot voldoening. Er is een
(overgangs)-periode geweest, waarin dil
anders was. Het is nog niet zoo lang gele
den, dat ik in dit blad te velde trok tegen
de toenmalige regeling, welke toeliet, dat
sommigen sterken spelers den lust tot deel
neming werd benomen, doordien zij tot het
spelen van een reeks voorwedstrijden wer
den gedwongen, tenvijl spelers, die zeken
niet hun meerdere in speel kracht waren,
zonder meer in den eindstrijd werden ge
plaatst.
Ik heb toen erkend, dat het stelsel van
gedeeltelijke vrijstelling van het, spelen van
voorwedstrijden zijn bezwaren heeft, doch
desniettemin dit gemengde stelsel bepleit,
onder voorwaarde, dat de vrijstellingen
slechts worden verleend aan spelers, van
wie het zonder eenigen twijfel vaststaat, dat
zij er aanspraak op kunnen maken en
bovenal, dat zonder aanzien des persoons
worde gehandeld.
Hét is niet meer dan billijk, dat ik er op
wijs, dat de noodzaak om tot een betere
regeling te komen, een gevolg is geweest
van de in de laatste vijf jaar sterk vermeer*
derde belangstelling voor het practische
schaakspel. Vroeger bestond er geen twijfel
wie de spelers waren, die in aanmerking
kwamen om in den kampioenswedstrijd uit te
komen. Tegenwoordig is dat anders. Over 2,
3 schakers is men het eens, doch dan komt
er een vrij groote schare van spelers, waar
uit men-moeilijk een keuze kan doen zonder
in onbillijkheden te vervallen. Onder zulkö
omstandigheden is een stelsel van selectie*
wedstrijden ongetwijfeld het meest bevredi-
gend.
Wanneer wij de 12 deelnemers aan Öert
thans loopenden wedstrijd de revue doen
passeeren, zien wij onder hen drie vrij ge*
stelden: Euwe, Landau en v. d. Bosch; ei;
is wel niemand, die zal willen betwisten, dat
zij op deze onderscheiding recht hebben<
Dan zien wij de nos 1 en 2 uit de verleden
jaar te Hilversum gehouden wedstrijd der
Bondenkampioenen: v. Doesburgh en v. Min*
deno; het schijnt alleszins billijk, voor de;
hoogst uitkomënden van dezen wedstrijd,-
waaraan immers uit eiken Bond de kam
pioen deelneemt, enkele1 plaatsen te reser-
veeren.
Maar dan is het ook gedaan met de uit*
zonderingen. De overige 7 deelnemers heb*
ben allen hun plaats moeten verdienen door
hun krachten te meten met andere sterke
schakers. Zij hebben zidh in deze voorwed-
strijden de primi inter pares getoond.
Voorzoover het verloop 'van 'den wedstrijd
tot dusver betreft, valt op te merken, dat
Landau iets onder de verwachtingen blijft,
terwijl Van den Bosch die overtreft. Het is
zeker niet uitgesloten, dat Euwe en v. d.
Bosch met een gelijk aantal punten eindi-
gen. De tusschen deze twee spelers op Za-
terdagmiddag gespeelde partij verliep als
volgt:
Wit: Jhr J. H. O. v <1 B 0 s c K
Zwart: Dr M. Euwe'
Spaansche partij
1. ei e5, 2. Pf3 Pc6, 3. Lb5 a6. La4 Pf6,
5. De2 b5, 6. Lb3 Lc5, 7. ai Tab8, 8. aXb5'
aXb5, 9. Pc3 0-0, 10. d3 d6, 11. Lg5 h6, 12,
Le3 Pd4, 13. LXdi eXdi, 14. Pd5 PXdö, 15,
LXd5 libit, 16. Kfl c5. 17. h3 Le6, 18. LXe6
fXe6, 19. Kgl Df6, 20. e5 dXe5, 21. PX«5
TbaS, 22. TXa8 TXa8, 23. Pc6 La5, 24. PXao
TXa5, 25. Kh2 c4, 26. dXc4 bXc4, 27. Thel
Tac5, 28. DXe6f DXe6, 29. TXe6 c3, 30,
bXc3 TXc3. Remise.
nog steeds in staat van beleg bevindt, td
breken. Men vreest, dat de benden opstande
lingen zullen pogen de spoorbruggen te ver
nielen, ten einde troepentransporten naar
Sikar te verhinderen.
Er waren tusschen de bekenden en familieleden ook men
schen, die men niet had verwacht, maar achteraf bleek, dat
juist zij door Tonia met bijzondere, opvallende vriendelijkheid
werden ontvangen. Zij moesten dicht bij haar zitten en de
nichten, die 'n halven kring om haar vormden werden genood
zaakt iets op te schuiven. Later kwam er nog een man met
een hooge zijden pet op, het vest tot den hals dichtgeknoopt,
zoodat enkel een smal randje van de gestreepte boezeroen te
zien was. Bescheiden zich achter zijn lange gestalte houdend
en de oogen strak gevestigd op zijn rug, was er nog een
vrouwspersoon, die bij hem scheen te hooren. Hun kleeren
waren geplekt van den regen, hun schoenen en zoowel de rok
van de vrouw als de broekspijpen van den man toonden aan,
dat ze te voet waren gekomen. Zoodra Tonia hen had ge
zien, had ze geprobeerd op te staan, maar ze liet zich weer
terugvallen in haar armstoel. Er was ineens een verandering
over haar gekomen. Nu kwamen ook de tranen. De man, die
zich door de dicht op één zittende menschen een doortocht
had gezocht stopd nu vlak bij haar.
Ademlooze spanning was er in de kamer.
L bBa w dei jBÜ K>U gekompie, Dei SÜ Sou &og soa
me dinkt Daor doe de goed aan, jonge. Ik had 't nle kannen
dinken".
Zij hield zijn hand en tranen biggelden overvloedig over
haar schraal gezicht, waarop onder de oogen blosjes vlekten.
„Ik zij gekomme Tonia omdat ik gestuurd wier".
Zijn zware stem was voor iedereen verstaanbaar en alle
oogen keken naar den langen man. Steeds nog hield Tonia
zijn hand.
„Ik zij blij", antwoordde ze, met haar zakdoek langs haar
heus vegend, „ik zij erg blij".
„Ik wiest wel, dat gij aanders op deuzen dag alleen zoudt
zijn, mienske".
Er was onder 't manvolk even een gemompel. Een fluiste
ren en naar elkaar toe buigen.
„Gij mot hier komme zitten Bas",
De man keek neer op de mutsenkring om hem, maar nie
mand maakte plaats.
„Teuntje" zei Tonia tegen een der nichten, „gifde gij
oewen stoel is aan deuzen miens. Gij kunt wel gunder gaon
zitten".
Teuntje kleurde, ze stond op en scharrelde tusschen de
stoelen door naar de andere kamer, waar verscheidene aan
wezigen zich voor de deur hadden gedrongen om te zien.
Dat was de eerste wanklank. „Ze is gek" zei er een. „Witte
nu wie det is? Nie! Kérel det is unne vent, die mee d'r wilde
trouwe, toen ze 'n goei jaor weduwvrouw was. Mer Oome
Jan heet 't tegen gehaauwe".
De bezoeker zat en nu was Tonia tegenover »hem wel ver
plicht om tot 't bedeesde menschje, dat achter hem had staan
wachten, ook wat te zeggen.
„Dag Mecheltje, zij de gij er ook, gao mer is achter kijke
bjj hur, die wl oe wel 'jiua botterham &nijen"
Daarop ging 't bedeesde vrouwtje terug langs de haar aan
gapende menschen naar de keuken. Bas Smuikers zat vlak bij
Tonia en zij had voor geen der anderen om haar heen be
langstelling.
Er werd gemopperd en uitdrukkingen van: ,,'t Is 'n grooite
schaande", en zelfs nog minder behoorlijke werden gehoord.
„Was det z'n wijf?" vroeg Dirk van der Velden, die al
gemeen als de toekomstige bewoner van den Elzenberm werd
genoemd.
„Neje, kérel, hij is nie getrouwd heur ik".
„Ik kin um nie, waor komt ie dan ègelijk vandaon?"
„Hij wont daor erges aachter de Meerveldsche Kaai. de
kaanten van Monshuizen uit, op unne watermeulen, zeet
Bram van Jaonuzze, die kint um".
„En det wijf?"
„Det weet ik nie hur".
Onderwijl lag Jan Donkerstal aan de andere zijde van den
muur in de half openstaande kist, waarover een wit laken hing.
Maar niemand scheen er aan te denken, dat ze eigenlijk
voor hem waren gekomen.
De tijd verstreek, 't Werd half twaalf. Er werd veel koffie
gedronken uit ronde witte kommen zonder oor. Gedienstigen
gingen rond met volle bladen, er werd gemorst en geslobberd.
Wit begrafenisbrood werd doorgegeven aan ieder, die nu
voor 't vertrek nog wilde „gebruiken".
't Was een onsmakelijk gezicht, maar niemand ergerde zich
hieraan. Wel richtten booze oogen zich naar den vreemden
indringer die niet van Tonia's zijde week en zoodoende be
langstellende en medelijdende familie, die troosten en be
moedigen wilde, de kans ontnam zich in de gunst van de nu
alleenstaande tante aan te bevelen.
»Ze ig al z'a léve 'a vrimd Krommes gewlest", x?i Iemand,
„Mer det ze nou doet es 'n jong meske op d'n begraffenisdag
van oome Jan, det is ongeperremeteerd".
Bas Smuikers had door z'n lengte de heele kamer kunnen
overzien. Velen kende hij niet en hij begreep uit de starre
gezichten en de stug toegeknepen monden, dat hij beschouwd
werd als 'n ongewenschte bezoeker.
Toen Tonia hem iets toefluisterde, heelemaal naar zijn tot
luisteren gebogen hoofd gewend, zei hij, duidelijk genoeg om
door de dichtstbijzittenden verstaan te worden:
„Neje, ik geleuf nie, det ik hier mot praote. Ge wit zelf det
Gods keinder deur de onbekieerde miense worden uitge--
laache, es ze 't doen, war. Mer ik zal oe strak allieenig wet
laote smaoke van den overvloed, die Hij-hier-bove-mijn heet
toevertrouwd".
Nog was 't afwijzend antwoord op Tonia's verzoek om eert
geestelijk woord te spreken, niet bekend geworden tot in de
achterste rij en onder de menschen in de andere kamer, toen
er plotseling iets gebeurde, waardoor alle hoofden zich naar
de deur wendden.
Daar kwam, met de hooge hoed in de hand, zijn grijze
hoofd in den nek, Dominee Schravers.
Even bleef hij staan en toen hij de vrouw zag zitten ging
hij door 't opengemaakte pad recht naar haar toe. Er was
onder de menschen een geweldige spanning. Ze wisten, dat
de dominee niet was genoodigd, opzettelijk was overgeslagen,
hoewel verscheidene familieleden er bij Tonia op aan hadden
gedrongen om hem te laten komen. Maar koppig had ze ge<
weigerd.
„Béter ginnen domenie", zeï ze, „dan zunne"«
En nu stond hij voor haar.
Wordt vervolgd, A
