DE ELZENBER
VAN KRANTENJONGEN TOT UITVINDER
MAANDAG 4 JULI 1938
EERSTE BLAD PAG. a
Nazi-moeilijkheden
in Oostenrijk
Bürckel stuurt twaalf onder
leiders naar concentratiekamp
Onderzoek naar inbeslagnemingen
en machtsmisbruik
De Oostenrijksche gouwleider Bür
ckel heeft 'n twaalftal nationaal-socia-
listische commissarissen, die aan parti
culiere ondernemingen waren toege
voegd, doch zich aan oneerlijkheid
hadden schuldig gemaakt, laten arrestee-
ren en overbrengen naar 't concentratie
kamp te Dachau.
Op instructie van den gouwleider en
in samenwerking met de staatspolitie
zal in de eerstvolgende dagen een nieuw
en welwillend onderzoek naar allo ar
restaties en inbeslagnemingen ingesteld
worden. Daarbij zal in alle gevallen
worden nagegaan, of de vroeger noodza
kelijke maatregelen ook thans nog ge
handhaafd dienen te blijven.
In aansluiting op deze maatregelen
heeft de Rijksstadhouder Seyss Inquart
bepaald, dat alle commissarissen in die
bedrijven met 1 Augustus a.s. moeten
aftreden en vóór 15 Augustus verslag
moeten uitbrengen over hun werk.
Voorts had gouwleider Bürckel vernomen,
'dat een professor aan de academie voor
beeldende kunsten te Weenen wegens be
weerde politieke onbetrouwbaarheid ontsla
gen was. Hij gelastte een onderzoek naar dit
geval. Daarbij bleek, dat de tegen den hoog
ieeraar geuite beschuldigingen in geen enkel
opzicht steekhoudend waren. Zijn ontslag
was uitsluitend op grond van anonieme
beschuldigingen geschied. De gouwleider
heeft derhalve telegrafisch bevel gegeven
den professor weer aan te stellen en den
■voor zijn ontslag verantwoordelijken ambte
naar uit zijn functie ontzet.
Bij een inspectie der gevangenissen, Welke
Bürckel hield, kwam o.m. aan het licht, dat
een voormalige subalterne leider van het
Vaderlandsche Front gevangen zat op grond
van een beschuldiging, die een van zijn
vroegere ondergeschikten in het Vaderland
sche Front tegen hem had Ingediend. De
subalterne leider wordt thans uit de hechte
nis ontslagen, terwijl zijn beschuldiger voor
geruimen tijd gevangen is gezet.
Met het oog op deze beide gevallen heeft
Bürckel bepaald, dat voortaan ieder, onver
schillig of hij politiebeambte of particulier
is, een premie van vijftig mark ontvangt,
wanneer het met zijn hulp gelukt een val-
schen beschuldiger te ontmaskeren.
De Joodsche kwestie
Uit een rede, welke Bürckelte Graz
heeft uitgesproken, blijkt, volgens de
„United Press", dat de economische toe
stand van de duizenden Joden in de
tegenwoordige Ostmark, wier emigratie,
zoo ooit, dan toch zeker eerst over
jaren mogelijk zal zijn, voor een groot
deel zal afhangen van de bereidheid van
Joodsche firma's in het buitenland om
zaken met hen te doen.
De Joodsdie kwestie, zoo zeide Bür
ckel, zal opgelost worden „zonder com
promis". Hij verklaarde, dat den Joden,
die in Oostenrijk blijven, zal worden
toegestaan, zich op speciale, voor hen
aangewezen gebieden te bewegen. Zoo
mogèn zij bijvoorbeeld in- en uitvoer
handel drijven met Joodsche firma's in
de Vereenigde Staten en elders in het
buitenland.
De nationaal-socialistische revolutie is
thans in een nieuw stadium gekomen, zoo
ging Bürckel voort, 't stadium der discipline.
Hij kondigde nogmaals de algeheele reorga
nisatie van het systeem der „verariseerings"
commissarissen aan, waarbij de gouwleider
opmerkte, dat alle commissarissen, die mis
bruik van hun macht hebben gemaakt, met
ingang van 1 Augustus zonder pardon ver
wijderd zullen worden. Hij bevestigde, dat
een twaalftal naar Dachau was gezonden,
evenals de reeds in een officieel commu
niqué gepubliceerde mededeeling, dat een
nieuw onderzoek zal worden ingesteld naar
alle gevallen van gevangenneming en con
fiscatie
Bürckel dementeerde de berichten, dat
20.000 Joden gearresteerd zouden zijn. Het
totaal der poitieke gevangenen in de Ost
mark met inbegrip van de Joden be
draagt, zooals reeds dezer dagen verklaard
werd, 37S0. Hij deed een aanval op de bui-
tenlandsche pers die zich te buiten gegaan
was aan wat hij noemde een leugen-ca:-i-
pagne, met betrekking tot de positie van de
Joden in Oostenrijk en de gebeurtenissen,
welke zich in de nationaal-socialistische
partij zouden hebben afgespeeld.
De Spaansche burgeroorlog
De rechtsche op-
marsch naarSagunto
Kruiser maakt Russisch
tankschip buit
In een vrijwel wegenloos en bergach
tig gebied, dat behoort tot den sector
van Puebla de Valverde, hebben de na
tionalisten een belangrijk succes ge
boekt. Zij hebben hier een doorbraak ge
forceerd door de talrijke republikein-
sche stellingen, welke den weg naar
Sagunto verdedigden.
De linksche soldaten trekken zich
terug in de Sierra de Javalambre, een
bergketen, welke zich uitstrekt ten Zui
den van genoemden weg. Ook de troepen
van generaal Valino boeken successen.
Deze colonne, welke opereert in de rich
ting van de ten Noorden van den weg
naar Sagunto gelegen Sierra de Espa-
dan, heeft het massief van Benicanduz
veroverd, alsmede reeds verschillende
stellingen op de Zuidoostelijke hellingen
van dit massief
Volgens het nationale hoofdkwartier
te Saragossa strekt de rechtsche op-
marsch zich uit over een frontbreedte
van 60 km.
Wat Valencia meldt
Havas meldt uit Valencia, dat de repubii-
keinsche troepen zich aan het Middelland-
sche zeefront moedie verdedigen tegen de
krachtige aanvallen van den vijand. In den
sector van Puebla de Valverde, aldus de
linksche lezing, leden verschillende aanval
len van de nationalistische legionnair.s
schipbreuk. Ten zuiden van Teruel. aan den
rand van de Sierra de Camarena, slaagdon
de nationalisten er in, na bloedige gevech
ten eenige punten te bezetten, waar zij lan
gen tijd waren opgehouden.
Aan het Castellon-front vallen gemotori
seerde colonnes van Franco, afkomstig uit
Onda, in Westelijke richting aan en hebben
den voet van de Sierra de Espadan bereikt.
Na langen tijd op verzet gestuit te zijn.
slaagden do rechtschen er in vasten voet te
krijgen op de Caballera-hoogte. Een tegen
aanval der Regeeringstroepen noodzaakte
hen echter, kort daarna de hoogte weer te
ontruimen.
Russisch schip opgebracht
De Italiaansche pers verneemt uit Sara
gossa, dat de rechtsche kruiser „Canarias"
te Malaga is binnengeloqpen met het. Rus
sische tankschip „Tsjernoff", dat 60.000 hl
voor de roode regeering bestemde aardolie
vervoerde. De „Canarias" had de „Tsjernoff
ter hoogte van Valencia buitgemaakt.
Het Sudeten-Duitsche vraagstuk
Naar verluidt hebben de regeeringen van
Engeland en Frankrijk er bij de Tsjechoslo-
waaksche regeering op aangedrongen, dat de
regeling van het nationaliteitenvraagstuk
bespoedigd wordt
De Fransche gezant heeft Vrijdag, de
Britsche Zaterdag een bezoek aan Hodza
gebracht.
Het Tsjechoslowaaksohe persagentschap
„Ceteka" beperkt zich tot de mededeeling,
dat de gezanten Hodza in kennis hebben ge
steld van de zienswijze hunner regeeringen.
Het terrorisme in Palestina
Er vallen nieuwe slachtoffers
Zondagmiddag is een Britsche politie
ambtenaar, die een auto-bestuurae, nabij
Nazareth uit een hinderlaag beschoten en
gewond. Een passagier van een Joodsche
autobus, die op hetzelfde tijdstip passeerde,
werd eveneens gewond. De daders zijn ge
wapende roovers, die het den geheelen dag
op het verkeer hadden gemunt. Dezelfde
bende had reeds 's ochtends nabij Kafrkenna
een Joodschen vrachtautobestuurder ge
wond.
Een Joodsche boer is terwijl hij tusschen
de Joodsche en Arabische dorpen ten zuiden
Ivan Haifa wandelde, doodgeschoten.
TIRION CARLIER
NUENEN
Postbus 82 Eindhoven
Linnen-en Halflinn. Huishouddoeken
LEVEEING RECHTSTREEKS AAN
PARTICULIEREN
(Nog enkele agentessen kunn. gepL worden)
3 LETTE N
reeds gedurende meer dan 40
0|aar het onveranderd betrouw
bare en bovenal uitstekende mid
del tegen elke verkoudheid zijn.
Het militair accoord inzake
het Sandsjak
Frankrijk en Turkije het thans eens
Een te Antiochië gehouden conferentie
tusschen de Fransche en Turksche gene
rale staven, waaraan werd deelgenomen
door den opperbevelhebber der Fransche
troepen in den Levant, generaal Hunt-
z i n g e r, en door den Turkschen generaal
Hassim G u n d u z, souschef van den gene-
ralen staf, is geëindigd. Het getroffen accoord
werd door beider handteekeningen bekrach
tigd, waarna het volgende communiqué werd
uitgegeven:
„Hedenmorgen werd te Antiochië tusschen
de Fransche en Turksche generale staven
een aceoord onderteekend, op grond van het
op 29 Mei 1937 gesloten verdrag. Dit accoord
heeft ten doel, een eventueele samenwerking
der beide legers voor te bereiden, ten einde
zoowel de onaantastbaarheid van het grond
gebied als den politieken status Van het
sandsjak te waarborgen. Onmiddellijk daar
na teekenden de vertegenwoordigers der
generale staven een bijbehoorend protocol,
waarin de bijzonderheden der samenwerking
tusschen de Fransche en Turksche troepen
worden geregeld. De datum, waarop die
samenwerking zal beginnen, zal binnenkort
door de regeeringen bepaald worden."
Zooals men weet heeft deze conferentie
plaats gehad in het kader van het tusschen
Frankrijk en Turkije gesloten vriendschaps
verdrag, volgens hetwelk de integriteit van
het sandsjak Alexandrette door beide landen
zal worden gewaarborgd en de banden van
vriendschap tusschen beide nauwer zullen
worden aangehaald. Zoodra te Ankara het
vriendschapsverdrag zal zijn geparafeerd, zal
de samenwerking tusschen de twee legers in
werking treden en wel, zooals bekend, op
den grondslag van gelijke troepensterkte.
Het afval der wettenfabriek
Ontwerpen-stapel van zes voet hoog]
Zes voet hoog is de stapel wetsontwerpen,
die in de afgeloopen zittingsperiode van het
Amerikaansche congres niet aangenomen
werden en die thans bij zoovele andere op
geborgen zullen worden en langzaam be
dekt worden met stof in het archief van nel
congres.
Alles bij elkaar hebben de klerken van
het congres 15000 ontwerpen verzameld on
opgeborgen, die nooit wet geworden zijn.
Ieder ontwerp was een lang gekoesterde
wensch van een congreslid. Er waren er, die
de vergetelheid „ingelachen" werden, an
dere sneuvelden in de debatten. Er waren
er ook, die maar gedeponeerd werden om
politieke redenen.
Vele waren favorieten van Roosevelt: de
wet tot reorganisatie van de regeering. het
ontwerp voor steun aan de spoorwegen.
W aarschijnlijk zullen zij in een volgende zit
ting. of zelfs de volgende week herleven.
17.168 ontwerpen werden ingediend door
leden van het congres, een gemiddelde van
50 per dag. En ongeveer 1500 ontwerpen en
resoluties zijn aangenomen.
Zoo blijkt dan, dat ongeveer negen van
de honderd ontwerpen werden aangenomen,
een kans-gemiddelde dus van 9 pet
De meest gebruikte methode, om een ont
werp „weg te werken", is steeds geweest
het te verwijzen naar een commissie. Het
gevolg is dan meestal, dat het wordt opge
borgen, tot nadere behandeling, tot later,
tothet in het archief belandt
En daar. in de archieven, rust een won
derlijke verzameling, van een voorstel tot
kolonisatie in Liberia door Amerikaansche
negers, dat een bedrag vroeg van tien mil-
lioen dollar, tot de oprichting van regee-
ringsradiostations om propagandauitzendin-
gen te geven maar Zuid-Amerika.
Het Zwitsersche referendum
De lange strijd tusschen de verschillende
Zwitsersche kantons gevoerd over de al- of
niet-wenschelijkheid voor heel het land één
uniform wetboek van strafrecht in te voeren,
is gisteren door middel van een volksrefe
rendum beslist. Het geünificeerde wetboek
is met een meerderheid van 358.684 tegen
310.108 stemmen aangenomen. Dit wetboek
komt in de plaats van de onderling verschil
lende wetboeken van strafrecht, die d
kantons er tot nog toe op nahielden;
De Japansch-Chineesche oorlog Het Luiksche gifmoorden-proces
DEJAPANSCHEWREEDHEDEN
TE SWATAU
Chineesche vliegers teisteren
Japansche oorlogsschepen
Japansche vliegtuigen hebben de
laatste dagen bij herhaling de Chinee
sche haven Swatau gebombardeerd,
welke ongeveer ter hoogte van het
eiland Formosa op de Chineesche kust
is gelegen. De bevolking heeft door
deze luchtbombardementen ontzettend
geleden. Meer dan tweehonderd bom
men vielen op de stad, die 1600 dooden
en gewonden maakten.
De Amerikaansche burgers, die aldaar
waren gevestigd, zijn op de Amerikaansche
kanonneerboot „Sacramento" gevlucht; hun
bezittingen zijn voor een groot deel ver
nietigd.
De totale materieele schade wordt op
circa twee millioen gulden geschat.
Chineezen melden successen
De Chineezen beweren, dat zij te Anking
een vliegtuigmoederschip en twee torpedo
jagers tot zinken hebben gebracht. Tot dus
verre zouden op den Jangtse reeds twaalf
Japansche oorlogsschepen gezonken zijn,
terwijl 23 vaartuigen buiten gevecht ge
steld werden. Verder berichten de Chinee
zen, dat hun piloten het Japansche vlieg
veld bij Woehoe zwaar bestookt hebben.
Van Japansche zijde wordt alleen mede
gedeeld, dat de Chineesche luchtmacht een
vergeefsche poging heeft gedaan om een
aanval op Anking te ondernemen. Zeven
van de veertien machines zijn
zoo heet het.
Niang Niang Mau veroverd
De Chineezen hebben den opmarsch dei-
Japanners in westelijke richting, langs den
Jangtse, tijdelijk tot staan gebracht en
Niangniangmau, dat op eenige kilomeiers
ten westen van Matang is gelegen, her
overd.
De Chineezen deelen verder mede, dat de
Japanneezen Donderdag eenige honderden
manschappen bij Ningniangmau hadden
aan land gezet, doch dat al hun aanvallen
op de Chineesche stellingen werden af
De Chineezen hebben krachtige verster
kingen ontvangen bij Hoekau, dat 50 k.m.
stroomopwaarts van Matang, aan den
Jangtse is gelegen.
Er wordt daar een aanval der Japannac-
zen verwacht, die er volgens de „Central
China Post", krachtige tegenstand zullen
ontmoeten. Het blad heeft verder vernomen
dat de Chineezen daar ter plaatse een zeer
moeilijk te overschrijden versperring heb
ben gelegd.
Het voortgezet requisitoir
De advocaat-generaal heeft Zaterdagmor
gen in de zaak tegen de weduwe Becker
te Luik zijn requisitoir voortgezet Hij ont
leedde daarbij elk der elf doodelijke ver
gift igingsgevallcn, welke hij aan de wed.
Becker toeschrijft.
Het requisitoir was er vooral op gericht
..et verband aan te toonen tusschen de
sterfgevallen, welke alle plaats hadden in
tegenwoordigheid van en na de verpleging
door de wed. Becker. De advocaat-genera#
schilderde de verdachte af als een door
gewinterde schelm, die tot moord haar toe
vlucht nam, omdat zij geen andere midde
len van bestaan meer had. Hij wees op dc
leugens, de verdachtmakingen en de an
dere middelen, welke zij heeft aangewend
om de justitie op een dwaalspoor te bren
gen. Iedereen heeft zij bedrogen. Indien
alle apothekers, aldus de advocaat-gene
raal, op het verzoek van het parket geant
woord hadden, zou men men nog meer ver
steld staan over het door haar gebruikte
aantal fleschjes digitaline. Haar aan de
maatschappij teruggeven zou gelijk staan
met haar toe te staan haar misdaden voort
te zetten.
SUBSTRATOSFEERVLUCHT
OVER AMERIKA
Het Amerikaansche ministerie van Oor
log maakt bekend, dat een dor zware bom
menwerpers een der zgn. vliegende ves
tingen in de substratoGfeer een vlucht
dwars over Amerika heeft gemaakt. Op
deze proefvlucht is een gemiddelde snel
heid bereikt van 330 K.M. per uur; men
houdt er rekening mede, dat in de toe
komst nog belangrijk hoogere snelheden
kunnen worden bereikt.
THURINGSCHE AMBTENAREN
ALS OOGSTARBEIDERS
De ambtenaren van Thuringen zijn door
gouwleider S a u c k e 1 uitgenoodigd, zich
gedurende den oogsttijd ter beschikking
van de boeren te stellen, teneinde het te
kort aan arbeidskrachten te verhelpen. De.
verloven, die in verband hiermede aan de
ambtenaren zullen worden toegestaan, zul
len niet in mindering van de normale
canties worden gebracht
Drie leden van het Russische vrouwelijke
militaire vliegercorps, eerste luit Poldna
Ossipenko, eerste-luit Wera Lomako en
piloot-luit. Marina Raskowa, hebben met een
een-motorig watervliegtuig een non-stop-
vlucht volbracht van Sevastopol naar Ar
changel.
Zij legden het geheele traject van 2416
K.M., af in 10 uur en 33 min, met een ge
middelde snelheid derhalve van 228 K.M.
per uur. Gedurende een groot deel van den
tocht heeft men blind moeten vliegen we
gens de dichte bewolkincr
Onmiddellijk na haar aankomst in Ar
changel zonden de vliegaters een telegram
aan Stalin, in antwoord waarop zij door
Stalin, Motolof, Worsjilf, Kalinin, Kagano
witsj en Je6jor eveneens telegrafisch geluk
gewensóht werden met haar prestatie,
iiuziek. (Om 8.30 Berichten)'
10.0*0 Morgenwijding. 10.15 Gewijde muziek
(gr.pl.). 10.30 Omroeporkest. 11.00 Huishou
delijke wenken. 11.30 Omroeporkest en so
liste. (Om ca. 12.15 Berichten). 12.30 Gram.-
muziek. 1.15 Het Kovacs-LaJos-orkest. 2.U0
Omroeporkest en solist. 2.40 Declamatie.
3.00 Jetty Cantor's ensemble en gram mux.
4.30 Kinderkoorzang. 5.00 Kinderhalfuur.
5^30 Het AVRO-Aeollan-orkeat 6.15 Gram.#
muziek. 6 30 Orgel en harp. 7.00 AVRO-
dansorkest en soliste. 7.40 Reportage. 8.00
Berichten ANP, Mededeellngen. gram.muziek
8.30 De Bonte Dinsdagavondtrein. 10.15 Het
Renova-lcwintet 11.00 Berichten ANP, hier
na: Gram.platen. 11.1512.00 Ensemble Pali.
HILVERSUM II. 301.5 M. KRO-Ultzcndlng,
8.009.15 Gram.muzlek. (Om ca. 8.16 Be
richten). 10.00 Gram.muzlek. 11.30 Godsdien
stig halfuur. 12.00 Berichten. 12.15 KRO'
Melodisten en solist 1.00 G-ram.muzIek. 1.20
KRO-orkest 2.00 Vrouwenuur. 3.00 Gram.
muzlek. 4.00 Berichten, declamatie. 4.20 Gr.-
muziek. 5.00 KRO-Kamerorkest 5.45 Felicl-
tatlebezoek. 6.05 KRO-orkest 6.15 Zwemcur-
sus. 6.30 Vervolg concert 7.00 Berichten.
7.15 Causerie over luchtbescherming. 7.35
Sportpraatje. 8.00 Berichten ANP. Mededee
llngen. 8.15 Stedelük orkest van Maastricht
9.10 Causerie over Spanje. 9.30 KRO-Melo-
disfcen en solist 9.45 Radiotooneel. 10.00
Vervolg concert 10.30 Berichten ANP. 10.40
KRO-Boys en solist. 11.00—12.00 Grara.mux.
DROITWICH 1500 M. 11.35 Orkest 12.35 Radio
tooneel. 2.00 Declamatie. 3.00 Onafhankelijk
heidsdag-programma. 3.20 Orkest 3.50 Mili
tair orkest 5.20 Kwartet 6.50 Harmonie
orkest 7.20 Radiotooneel. 7.50 Orkest 8.55
Gevar. programma. 10.45 Orkest 11.35 Band.
RADIO-PARIS 1648 M. 12.40 Orkest (Om 1.65
Zang). 305 Piano. 3.20 Solisten. 5.20 Orkest
8.35 Radiotooneel. 10.35 Kamermuziek.
KEULEN 456 M. 7.30 Orkest 8.50 Sextet 12.30
Orkest en ensemble. 2.30 Concert. 4.20 Mili
tair orkest 5.20 Jongensconcert 6.50 Solis
ten. 7.35 Orkest 8.50 Orkesten. 12.20 Kamer-
BRTJSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 Orkest,
I.30 Orkest. 6.20 Orkest 8.20 Cabaret
484 M.: 12.50 en 1.30 Orkest 8.20 Orkest,
(9.209.35 Causerie).
DEL'TSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Orkest,
8.20 Symphonle-orkest 10.50 Vlooi en cello,
II.0 Orkest 12.20 Nachtconcert
Blijkens te Washington gepubliceerde
cijfers van het Amerikaansche ministerie
van financiën bedraagt het deficit over het
begrootingsjaar dat 30 Juni is geëindigd
1.459 millioen dollars. Dit is het kleinste
deficit, dat de Ver. Staten in de laatste acht
jaren hebben gehad.
De ontvangsten hebben 6.241 millioen
dollars bedragen, de uitgaven 1.766 millioen
Het maken van twee viaducten van gewa
pend beton in de opritven voor de brug over
de rivier de Noord onder de gemeenten Al-
blasseivjam en Ridderkerk is door den
Rijkswaterstaat opgedragen aan de N.V. Nedv
Beton Mij. ,3ato" v/h H. Butzers Bevon en:
Waterbouw te Den Haag voor f 484.740.
Tekst en illnstratie van H. KANNEGIETER
112 Deze eerlijkheid had hem beroemd ge
maakt Hij had zijn zaken uitgebreid en
was een aanzienlijk koopman «reworden.
die ook in buitenlandsche steden geëerd
en geacht werd. Als een gelovig Musel-
man stond hij ook bij den Mufti. dat is
de opperpriester, die tegelijk oppe-rech-
ver is, in hooge achting. Maar iemand,
die nog geen bedevaart naar Mekka
heeft gedaan, Is te kort geschoten in zijn
godsdienstige plichten. Abdalla was nog
niet naar de stad van zijn profeet ge
weest om in de Moskee gebeden ve doen.
113 De grijze Mufti had Abdalla reeds her
haaldelijk hieraan herinnerd. Maar
drukke zaken hadden Abdalla verhin
derd aan zijn verplichtingen te voldoen.
Toen de zaken zich evenwel uitbreidden,
deed hij zijn winkel v^n de hand en
ging in het groot handelen. Daardoor
kreeg hij nu eelegenheid om de pelgrims
reis naar Mekka te volbrengen. Als een
echte koopman besloot hij van deze reis
te profiveeiren en zijn klanten in die ste
den, die hij door zou komen, te bezoeken
en nieuwe betrekkingen aan te knopen.
114. Zo zocht hij dan de koopwaren bijeen,
die hij met zich wilde meenemen en be
zorgde zijn bezittingen in het pakhuis
van zijn vriend Ibrahim, die hem gaarne
deze plaats afstond. Onder zijn goederen
was ook een pot met olijven. Op de bo
dem had Abdalla 1000 goudstukken ge
legd, die hij daar veilig bewaard achtte.
Ibrahim wist daar niets van en Abdalla
wilde hem ook niet in de verleiding
brengQD om zich in tijd van nood met an
dermans goor] to J"dpon.
kjf
vt'S'SF
.-v-DOp
IG. R vaiTDER BEÈ Kt
„Jao det ook, mer ge wit det ik daor veul spijt van heb
gehad, daor motte mer nie mieer aon dinke. Ik wou wet aan
ders zeggeMotte wij, Stijn, nie nun hoop opruime uit
oons léve, dinge die d'r nie heure1"
't Was zoo moeilijk om zich te uiten. Beider gedachten
waren bij de zorgen, zorgen voor de toekomst van de kin
deren, voor het werk, voorja ook voor hun zelf. 't Waren
geen van beiden menschen van veel woorden, maar door de
jarenlange omgang en 't dicht bij elkaar leven was een zucht
cn een traan soms meer dan genoeg om te begrijpen wat er
bij den ander omging. En over de dingen, de toch zoo vaak
hun gedachten bezig hielden, was nog zeer zelden gesproken,
zoodat eigenlijk deze aanloop van Gijs op dezen avond een
verheugende gebeurtenis was, waarvan Stijn ontroerde als van
een stil, groot geluk.
„Ge wit 't, war, we hebbe al lang getobd wet er mee oons
zal gebeure en we dinken mer, dat Jan Donkerstal daorover te
zegge heet en Tonia 'n bietje".
Hij had nu voor 't eerst Stijn strak aangezien en bleef zoo
zitten, iets in elkaar gezakt als vermoeid, maar zijn oogen
jvaren gericht op de hare.
Stijn merkte nu ineens in 't schamele licht, dat de voren
en groeven in zijn gezicht dieper waren dan ze ooit had ge
zien, maar toch was er over hem 'n merkwaardige rust en
een groote ernst.
Zijn woorden waren als van een vooraf overdachte les.
„Mer, nou al veul langer, dan gij messchien dinkt, heb ik
gedocht, we motten aanders doen. Went zurg vur oons ège
en de keinder det zallen we wel altijd haauwen en erre-
moei daoraon kannen we ook nie ontkomme
Hij keek naor zijn handen, bewoog stroef zijn eeltige krom
gewerkte vingers.
mer we hebbe toch nog zooveul wet 'n aander miens
van oons soort niet heet, war?"
Stijn stopte weer, reeg de blauwe draad op en neer door de
hard geworden kous.
„Det is zeker", zei ze zacht en er was een dankbaarheid
in haar antwoord, grooter nu dan ooit, als ze in stilte had
overdacht wat Gijs nu zei.
„Nou es we det mer even magge.
Op dat oogenblik zag Stijn weer voor zich 't kalender-
schild, dat nu verfomfaaid en bekrast ergens moest liggen,
maar dat zijn dienst meer dan dubbel had verricht.
„En wet 't werk aonbelangt, daorvur zij ik altijd wel bang,
det witte en ik geleuf, det ik de langste tijd vaasten errebaaier
zij gewiestmer ieen ding weet ik nog veul zekerder
Stijn keek op, in spanning, wat ter wereld wist hij dan?
en det is det dè nie van Jan Donkerstal aafhangt".
Weer was er de huivering om alles bij zijn naam te noemen,
't Was een voorzichtig vermijden van Gods naam, doch de
beteekenis was immers dezelfde.
Was 't enkel de wijding van dezen avond, was het mis
schien een zekere overgevoeligheid, die ontstond bij de ge
dachte aan de vergankelijkheid van alle aardsche dingen,
't snelle zekere jagen van den tijd? Misschien wel, doch daar
in lag niets wat naar onoprechtheid zweemde.
Die oudejaarsavond waren in 't kleine huisje aan den grint
weg bij den Elzenberm, twee menschen gelukkiger dan ze in
jaren geweest waren. Ondanks de dreigende onzekerheid van
hun bestaan had de man gesproken over zijn vertrouwen en
daarmee de spanning tenminste voorloopig gebroken. Voor-
loopig, want gewoon is het, dat eens de gedachte afhankelijk
te zijn van den boer weer 't andere verdringt en dat na dagen
van zon de hemel betrekt.
Tonia liep in 't laatst van Januari weer in den hof, toen
de vorst was geweken voor milder weer en de koesterende
zon op den middag in den luwen tuin haar diep deed ademen
na de weken van 't voor een boerenvrouw ongewone binnen
blijven.
Dominee Schravers was zelfs geweest, hoewel hij wist, dat
zijn bezoek aan de vrouw althans niet aangenaam was omdat
zij bij hem toch niet vond wat ze indertijd op de gezelschappen
aan den Bovendijk had gewaardeerd. Maar er was iets, dat
den predikant drong naar Jan Donkerstals zuster te gaan ter-
wille van haar broer, die, hoewel zeer onregelmatig kerk
ganger, toch door zijn positie en door iets, waarvan alleen zij
samen afwisten, aanspraak kon maken op 'n bezoek tijdens
de ziekte. Terloops was ook 't gesprek gekomen op de oor
zaak en toen was 't, dat Tonia giftig uitviel, dat tegenwoor
dig een boerenvrouw niet méér in tel was bij arbeiders, dan
iemand uit een kermiswagen en dat er boeren genoeg waren,
die zooiets toelieten inplaats van er tegen in te gaan.
Deze duistere taal, waarover Jan Donkerstal zich zichtbaar
nijdig zat te maken, was voor Dominee Schravers een gereede
aanleiding om den Zondag daarop zijn gemeenteleden voor
de zooveelste maal ernstig te vermanen toch eere te geven
wien eere toekwam.
Dengeren was klein en men bracht verband tusschen
Dominee's ziekenbezoek op den Elzenberm en deze preek.
Gijs zat er dus eigenlijk als een beklaagde in de hooge
bank achter in de kerk, maar hij was nog te zeer vervuld van
het geluk en den vrede, die de Oudejaarsavond thuis hem had
gebracht.
Op den terugweg naar huis bleef hij met Kees den Vust
opzettelijk een paar meter achter de jongens. De beide man
nen, met zware wijde passen naast elkander gaande over den
hard bevroren weg, waarin de wagensporen als onregelmatige
kerven het loopen bemoeilijkten., voelden meer dan ooit dat
ex nog iets anders was, dat hen verbond dan 't gemeenschap
pelijk wroegen en zwoegen en 't afhankelijk zijn van de boeren.
„Es ge mer bedinkt" zei Kees „det Jan en Tonia, die nou
den domenie aachter zich hebben niks tegen oons kunnen
uitrichten es God in den Hemel 't hullie nie toelat."
„Krek zoo heb ik tegen Stijn gezeed mee den A=uiwe Jaor.
Ik zij blij, dat gij 't ook zoo zegt nou".
„Wel jat kérel, 't zit um nie in 'n bietje baos spelen en in
wet meer cente dan wij hebben of in 'n koei en 'n paerd of
wet. Neje 't zit um hier in ofde gij mee baai oew haanden
aonvat wet oe te gegeven wordt".
„Meer toch stekt 't oe es ge dan van 'n dominee iedere
kieer heurt, det nun boer bij slot van rèkening toch altijd gelijk
heet"
„Ach komt, det stekt mijn ook wel is, meer de leste jaoren
zij ik d'r nie mieer zoo gevulig vur. Det is nou ieenmaol zoo
in de waereld. En es 'n goei Christenmiens moeste det aanders
bekijken, 'n Bietje aachteruitzetting, 'n bietje zurrege vur den
dag van merrege, 't bietje veul wille en wènig kunne; geleuf
me nou Gijs wet ik oe zeg, det zijn nie de zwaorste dinge die
God oe te draoge gift. De vraag is nie wet 'n aander oe aon-
doet of det erg is, mer of ge zelf zuiver staot tegenover God,
of ge wit det Hij régen en zon gift en errebaaiers en baozq
nieerzet waor Hij ze hebben wil." [(Wordt vervolgd')l
