DEELZENBER
SCHUDT UW LEVER
WAKKER
NORTH STATE
MORTH CTATE
DINSDAG si JUNI 1938
EERSTE BLAD PAG. a
MUSSOLINI MAAKT
HAAST
Gedurende de laatste dagen heeft het de
Aandacht getrokken, dat er opnieuw een
levendige gedachtenwisseling is ontstaan
tusschen Mussolini's schoonzoon graaf Ciano,
die de Italiaansóhe portefeuille van buiten-
landsche zaken beheert, en lord Perth, den
Britschen ambassadeur te Rome. Het schijnt
dat het initiatief van deze besprekingen van
Ciano is uitgegaan, en dat zij over niets
anders handelen dan over een bespoedigde
inwerkingtreding van de Britsch-Italiaan-
sche overeenkomst, welke als het accoord
van Rome wordt aangeduid. Blijkbaar heeft
Mussolini haast, dit vrienschapspact van
een dbode letter tot een levende werke
lijkheid te maken, en geeft het hem ergernis,
dat de nog immer sleepende Spaansche bur
geroorlog daaraan in den weg staat. Immers,
eerst wanneer de kwestie van de vreemde
vrijwilligers in Spanje zal zijn opgelost, zal
het accoord tusschen Londen en Rome vol
ledig in werking kunnen treden. Tot op he
den heeft het reeds heel wat ertoe bijgedra
gen, den geest tusschen beide volken te ver
beteren, o.a. omdat de Bari-zender de anti-
Britsche progaganda in de Arabisch spreken
de landen heeft geslaakt, maar ook doordat
-Italië een aanzienlijk deel van zijn troepen
uit Lybië heeft teruggenomen, zoodat
Egypte zich weer wat veiliger is gaan ge
voelen. In Rome acht men het echter nu
meer dan tijd, ook zelf eens wat vrucht en
van de nieuwe vriendschap te gaan plukken.
Men wenscht de verovering van Abessinië,
na de formeele procedure, wélke in Geneve
heeft plaats gehad, officieel van Britsche
zijde te zien erkend, en verder is het niet
onmogelijk, dat men tevens reikhalzend uit
ziet naar de mogelijkheid eindelijk weer
eens in contact te kunr.enr treden met de
Londensche geldmarkt, nademaal het fas
cistische Italië wat meer financiee-len arm
slag uitstekend zou kunnen gebruiken. Het
land immers loopt over van groote onder
nemingen en projecten!
Het is ook heel goed mogelijk, dat Mus
solini's wensch naar inwerkingtreding van
het accoord juist wordt gestimuleerd door
de wetenschap, dat zulks alleen mogelijk is
na overeenstemming inzake Spanje, en dat
Ciano en Perth dus in feite erover parlemen-
teeren, hoe zij aan dien rampzaligen oorlog
een einde kunnen maken, zonder dat Mus
solini's prestige of zelfrespect door een
openlijk zich terugtrekken uit dit wespen
nest zou moeten worden gehavend. De di
plomatieke besprekingen zouden dan ten
doel hebben hét prepareerén van een modus
vivendi inzake de terugtrekking van de
vrijwilligers, dus een vergemakkelijking
van het werk der non-interventie-commis-
sie, opdat deze eindelijk eens inderdaad
spijkers met koppen zou kunnen slaan.
Men is vrij algemeen van inzicht dat de
terugtrekking der vreemde combattanten,
zoo deze aan beide fronten gelijktijdig plaats
heeft, niet in het nadeel van Franco zou
wezen, temeer daar deze daaraan dan het
recht van oorlogvoering zou te danken heb
ben, en verder ongestoord de transporten
der republikeinen zou kunnen onschadelijk
maken. Inderdaad vecht de tijd voor de
rechtschèn, wier weerstandsbronnen aan
zienlijk sterker dan die der republikeinen
zijn. Maar het is begrijpelijk dat Italië er
steeds minder voor gaat gevoelen, van
maand tot maand geld en menschenlevens
in een conflict te steken, dat ailleen op lang
zame manier tot een einduitkomst kan wor
den gevoerd. Het houdt vast aan zijn denk
beeld, dat Franco moet winnen, doch schijnt
zich ermee te willen verzoenen, dat deze
overwinning nadert met een slakkengang.
De verdeeling van Palestina
Eerste zitting der commissie
De verdeelingscommissie inzake Palesti
ha heeft gister haar eerste openbare zitting
gehouden, waarin prof. Akzin, de verte-»
genwoordiger der nieuw-Zionistische orga
nisatie (de revisionistische Zionisten van
Jabotinsky) gehoord werd.
Akzin beschreef de positie der Joden
in de gcheele wereld en legde den nadruk
od de noodzaak van migratie. Hij ontleed-
!de het verdeelingsplan in het licht van
«den Joodschen nood.
Intusschcn duurt de onrust in het land
hog onverminderd voort. Britsche troepen
zijn thans op zoek naar een bende van om
streeks 200 uit den Libanon afkomstige ter
roristen, die een aanval hebben gedaan op
Hurfeisj, bij Safad, waar zij drie dorpelin
gen hebben vermoord. Dit exces wordt toe
geschreven aan hun pogingen, de Arabie
ren, die samenwerken met de retgeering, te
lerroriseeren.
HET VERSCHERPTE DUITSCHE
ANTI-SEMITISME
Geen Joden meer op beurzen
en markten
De Duits (die minister van economische'
zaken heeft bepaald, dat Joden niet
meer worden toegelaten op de Duitsche
handelsbureaux en markten. Om echter
het voortschrijdende „ariseeringsproces"
bij de tot den beurshandel toegelaten
firma's niet te storen, is tot nader order
de mogelijkheid gelaten, dat de Joodsche
firma's door niet-Joodsche procuratie
houders of gevolmachtigden vertegen
woordigd worden^ aan de beurzen en op
de groote markten.
Naar wordt vernomen, zou Hitler, die
het weekeind te. Obersalzberg doorgebrachi
heeft, zijn plan, om begin van deze week
naar Weenen te reizen, op grond van „par
tijpolitieke redenen" hebben opgegeven.
Goed ingelichte kringen verwachten, dat
Hitier eenige dagen naar Berlijn zal gaan,
alvorens zijn zomervacantie te Oberzalzberg
te gaan doorbrengen. Gedurende zijn ver
blijf te Berlijn zou hij met het kabinet be
sprekingen voeren o.a. over de nieuwe straf
wet Mogelijk zou dan tevens de voorbe
reiding worden besproken van verscheidens
Joodsche wetten, die dan op de partijweek
te Neurenberg zouden worden afgekondigd.
Begin Juli zal de kanselarij verscheiden van
hare bureaux voor den zomer naar Ober-
sa lzberg verplaatsen.
Fotografen ongewenscht y
De Berlijnsche correspondent van de „Dai
ly Express", de Engelsohman Ronal Selkirk
Panton, is met zijn vrouw en een Duitschen
fotograaf gearresteerd na 't fotografeeren
van anti-semietische opschriften op de rui
ten van winkels van Joodsche eigenaars.
De Êngelschman en zijn vrouw werden na
drie uur in vrijheid gesteld. Hun fototoestel
werd echter in beslag genomen.
De Duitscher bevindt zich nog in hech-
Het is rustig in Oostenrijk
Naar Havas uit Weenen meldt, wordt
aldaar met stelligheid tegengesproken, dat
er onder de Oostenrijksche nationaal-socia-
listen duizenden arrestaties zouden hebben
plaats gehad. Politieke kringen voegen
hier aan toe, dat zij zonder beduchtheid
zekere wrijvingen gadeslaan, die zich in
Oostenrijk voordoen tusschen nationaal
socialisten uit het rijk en Oostenrijkscho
nationaal-socialisten.
Zij zijn van meening, dat de opneming
van Oostenrijksche nationaal-socialisten,
die sinds eenige maanden in een atmosfeer
van strijd leefden, in het reeds geconsoli
deerde Duitsche stelsel niet kon nalaten,
moeilijkheden te veroorzaken. De toestand
werd, naar men zegt, gecompliceerd dooi
zekere persoonlijke opvattingen, daar in
Oostenrijk wegens de onwettige positie der
nationaal-socialisten onder het vorige re
giem, verscheiden partijleidingen beston
den, die natuurlijk ieder voor zich het mo
nopolie opeischten van trouw aan de partij.
Italië gaat ongeduld toonen
Naar Reuter nader uit Rome seint, heb
ben Perth en Ciano 't Spaansche vraag
stuk van alle zijden besproken, zulks in ver
band met „den wensch van beide partijen,
om zoo spoedig mogelijk te komen tot' een
versterking der Britsch-Italiaansche over
eenkomst.
Italië wenscht vurig een einde aan den
oorlog to maken en zijn legionairen te repa-
trieeren, doch houdt staande, niet in staat
te zijn zulks te doen, indien buitenlandsche
bijstand aan de roode partij de eindoverwin
ning van Franco in gevaar zou brengen.
Onder géén omstandigheden zal Italië een
„roode" overwinning dulden.
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
inI?id™rf^dag "?oet "w lev.er minstens een liter gal
ln Uw ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende Is, verteert Uw voedsel
niet, het bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt
verstopt. Uw lichaam is vergiftigd en U bent
humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber in.
De meeste!laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig.
De Spaansche burgeroorlog
BARCELONA EN VALENCIA
GEBOMBARDEERD
Een „neutrale commissie"
in Toulouse
De luchtmacht van Franco hééft giste
ren de omstreken van Valencia gebonibar-
deerd, zonder dat veel schade werd aange
richt. Ook Barcelona werd uit de lucht be
stookt. Hier zouden 42 dooden en 70 gewen
den zijn, terwijl bovendien de havenwijk
zeer veel te lijden heeft gehad.
De opmarsch naar Sagunto
Na den val van Castellon zijn de natio-
nalei\ in ijltempo den opmarsoh begonnen
naar Sagunto, een belangrijke stad gelegen
20 K.M. boven Valencia.
Franco's troepen probeeren te Sagunto
contact te krijgen met hun colonnes, welke
langs den hoofdweg Teruel naar deze stad
op nikken.
Wanneer het strijdgebied gelegen boven
dezen straatweg gezuiverd zal zijn van Re
publikeinen, zal er pas sprake kunnen zijn,
van een algemeen offensief tegen Valencia.
Momenteel bevinden zich de Nationalisti
sche colonnes welke langs de zeekust ope-
reeren te Villa real en vóór Burriana,; even
eens zijn de Francotroepen de Rio Mijare3
overgestoken en bevinden zich in het ge-
l Onda.
DE OPMARSCH N. SAGUNTO
De Britsche neutrale commissie
De Britsche onderstaatssecretaris van bui
tenlandsche zaken Butler heeft in het
Lagerhuis medegedeeld, dat de voorb lei
dingen om binnenkort een commissie van
Britsche, Zweedsche en Noorsche deskundi
gen naar Frankrijk te zenden, om rapport
uit te brengen over luchtbombardementen
in Spanje, vrijwel geëindigd zijn.
De commissie zal waarschijnlijk haar
hoofdkwartier te Toulouse vestigen. Zij zal
steeds onmiddellijk op verzoek van elk der
beide partijen naar ieder deel van Spanje
vertrekken en rapport uitbrengen over bom
bardementen uit de luoht op steden en dor-
Inmiddels had de Engelsche regeering van
de autoriteiten te Burgos de verzekering
ontvangen dat het hoofdkwartier van gene
raal Franco nooit bevel had gegeven of zou
geven tot het bombardeeren van open ste
den, maar dat de tegenpartij vele militaire
opslagplaatsen ingericht had midden in de
diohtst bevolke deelen van sommige steden.
De Japansch-Chineesche oorlog
DE OPERATIES ROND HANKAU
Japan denkt ook Zuid-China
in den strijd te betrekken
Groepsgewijze hebben veertien Chineesche
bombardementsvliegers Haaikau verlaten,
om de Japansche vloot op de Jang Tse aan
te vallen. Deze vloot is volgens Chineesche
berichten stroomopwaarts gevaren en be
reidt .ontschepingsoperaties voor. Sedert het
midden van de vorige week zouden de Ma
Tau-Tsjen-versperring en de versterkingen
te land door de Japansche vliegers worden
gebombardeerd. Een tweede, vrij groote Ja
pansche operatie zou volgens de opvatting
van Chineesche militaire deskundigen ge
richt zijn tegen de provincie Sjensi. Li de
hoofdstad van de provincie Sjansi, Tai Joean,
zouden reeds Japansche troepen zijn saam
getrokken.
Tokio waarschuwt de mogendheden
In een Japansche nota, welke, naar ver
luidt, aan de vertegenwoordigers der bui
tenlandsche mogen-heden is gezonden, wordt
melding gemaakt, dat de vijandelijkheden
op Chineesch gebied mogelijk zullen worden
uitgebreid van de Gele Rivier tot bijna
Fransch Indo-China toe,
Naar Domei hieromtrent meldt, heeft de
minister van buitenlandsche zaken,
O e g a k i, den diplomatieken vertegenwoor
digers der buitenlandsche mogendheden al
hier medegedeeld, dat de vijandelijkheden
in het Chineesch-Japansche conflict zich
mogelijk kunnen uitbreiden tot de gebieden
ten Zuiden van de Hoangho en ten Oosten
van Itsjong en Pakhoi.
Den mogendheden is verzocht, hun onder
danen en beschermelingen in die gebieden
te waarschuwen, ze op te roepen niet te
komen naibij Chineesche militaire plaatsen
en hun eigendom voldoende van kenteeke-
nen te voorzien, waarvan den Japansclien
autoriteiten kennis moet worden gegeven.
Japan acht het raadzaam, dat deze onder
danen uit die gebieden geëvacueerd worden.
Medegedeeld is. dat daar luchtbombarde
menten op militaire doelen zullen worden
gericht
Generaal terechtgesteld
De Chineesche generaal L o e n g Ma
Sjan is geëxecuteerd, daar hij ongehoor
zaam is geweest aan de bevelen van Tsjang
Kai Sjek en de stad Lang Sjeng niet behoor
lijk verdedigd heeft
Spionnen-processen in Amerika
Een nazi-spionnage-net onthuld
In de Vereenigde Staten worden thans
processen voorbereid tegen twintig per
sonen, die verdacht worden van spion-
nage ten behoeve van Duitschland.
De „Grand Jury" heeft intusschen
reeds rechtsingang verleend tegen acht
tien personen, die er van verdacht wor
den in verbinding te hebben gestaan met
een „nazi-spionnage-net". Officieele ver
tegenwoordigers van de Duitsche regee
ring bevinden zich onder deze achttien
verdachten.
De openbare aanklager heeft verklaard,
dat de leiding van de spionnenbende zich in
Duitschland bevindt en in connectie staat
met de Duitsche regeering. Deze personen
opereerden in de Vereenigde Staten door
middel van agenten en van leden der be
manningen van Duitsche schepen, die ge
regeld tusschen Duitsche en Amerikaansche
havens varen.
Vier van de verdachten bevinden zich in
arrest en negen ervan worden aangeduid als
„woonachtig in Duitschland".
Onder de achttien verdachten bevinden
zich, naar de „United Press" meldt, o.
twee Duitsche officieren van het ministerie
van oorlog, luitenant-commandant Udo von
Bonin en luitenant-commandant Herman
Menzel, die blijkbaar in dienst staan van
de afdeeling contra-spionnage van 't minis
terie van oorlog te Berlijn.
Drie personen, tegen wie een aanklacht
is ingediend worden ervan beschuldigd de
verkorte code, die door de militaire lucht
macht der Ver Staten en haar stations ge
bruikt wordt, „met hfet vooropgezette doel.
om deze ten voordeele van Duitschland te
benutten" te hebben overgebracht. Deze drie
zijn de kapster Johanna Hoffman, de civiele
beambte van het leger der Ver. Staten, Erich
Glaser en Gustaaf Rumrich, reserteur uit
't Amerikaansche leger.
Int. Roode Kruis vergadert
te Londen
Te Londen is de 16e internationale Roode
Kruis-conferentie geopend, waaraan gede
legeerden van zestig landen deelnemen,
ook uit Spanje, China en Japan. De hertog
van Gloucester sprak de openings
rede uit, waarin hij o.a. verklaarde, dat
het moeilijk is, zich in de jongste geschie
denis een tijdvak voor te stellen waarin
een stelselmatige activiteit van het inter
nationale Roode Kruis noodiger was dan
thans. In het bijzonder deed de hertog uit
komen, dat het de plicht van het Roode
Kruis is, met alle moreele en materiecle
middelen, welke in zijn macht zijn, vrou
wen, kinderen en alle personen, die zonder
verdediging zijn en van de nieuwe metho
ilen van oorlogsvoering de slachtoffers zijn,
te beschermen.
De vroegere ambassadeur der Vereenigde
Staten, Norman Davis, en Max Huber, de
president van het hoofdbestuur van het in
ternationale Roode Kruis ondersteunden het
beroep, dat de hertog deed ten behoeve van
de burgers, die zondgr verdediging zijn.
Het Schaaktournooi
te Noordwijk
Euwe remise met Landau
Geen kans meer op eerste prijs
NOORDWIJK, 20 Juni. De afgebroken
partij uit de zevende ronde tusschen Dr
Euwe en Landau, is te Amsterdam ver
der gespeeld en eindigde na drie zetten in
remise. De afgebroken partij uit de achtste
ronde tusschen Bogoljubov en dr Tartako
wer werd opnieuw afgebroken. De stand van
het tournooi luidt thans:
1. Eliskases 6y2 punt.
2. Keres 6 pnt
3. en 4. Dr Euwe en P i r c. ieder 5 pnt.
5. Landau 4 pnt.
6. Sir Thomas syz pnt.
7. Bogoljubov 3 pnt plus 1 afgebr. partij.
8. Dr Tartakower 2 p. plus 1 afgebr. partij.
9 en 10. Spielmann en Schmidt, ieder 2 p.
belangstelling
laatste ronde werden uitgespeeld, belangrijk
nnen zijn. En hun opkomst werd ln-
'jrs bi) stellin-
srzelcerd hebben. Bijna was dit h
ikt, daar de Dultschcr het elndspe
mdelde, maar Eliskases maakte v
andigheid geen gébruik, zoodat i
3n, ter.wül Keres. e
akower zal uitkomen.
partij uit de achtste ronde
afgebrc
D U* |Ün
jubliek, dat ln de „Corner-Club" te Amsterdam
lanwezig was om den strijd tusschen de belde
Nederlanders te volgen, kreeg slechts drie zet-
:en te zien. Na den derden zet van Landnu nl.
Vandaag worden in de laatste ronde de
volgende partijen gespeeld:
SchmidtBogoljubov.
Dr E u w eEliskases.
SpielmannSir Thomas.
PircL a n d a u.
Dr TartakowerKeres.
UIT OOST- EN WEST-
INDIE
Roofmoord op een Chinees
In den vroegen Zondagmorgen (5 Juni j.D
werd de Chineesche handelsbuurt Tjokrone-
garan in Solo in beroering gebracht door
een moord op een Chineeschen handelaar in
papier en aanverwante artikelen en de
achtervolging van den moordenaar, een
Javaan, door de inwoners. De moordenaar
werd tenslotte gegrepen en aan de politie
overgeleverd.
Het bleek een koelie te zijn, die bij het
slachtoffer inwoonde. Tegen middernacht
is hij met een keukenmes gewapend de
slaapkamer van den Chinees binnengeslo
pen, heeft dezen in den slaap overvallen
en hem met twee afschuwelijke sneden
den hals afgemaakt.
Daarop keerde de moordenaar zich tegen
de echtgenoote van het slachtoffer, die zich
echter zoo goed wist te verdedigen, dat zij
slechts enkele onbeduidende wonden kreeg.
Dp vrouw alarmeerde de gansche buurt,
terwijl zij den vluchtenden moordenaar aan
wees
Het motief voor dit gruwelijk misdrijf is
waarschijnlijk roof. De moordenaar is een
kleine Javaan met een uiterst ongunstig
voorkomen.
Een windhoosje van tien mille
K.P.M. eischt schadevergoeding
Naar het Bat Nbl. verneemt, schrijft de
K.P.M. het losslaan van de „Ruys" tijdens
een windhoos te Priok, toen het schip met
meerboei en al lossloeg toe aan de schuld
van Havenwerken, daar de ketting waaraan
hel betonnen ankerblok van de boei beves
tigd was, liet heeft begeven.
De „Ruys" blijkt door een en ander een
niet onaanzienlijke schade aan het achter-
sci.ij: te hebben opgeloopen.
De K.P.M. heeft die schade in elk geval
Fijn,
dat je om
hebt gedacht!
1 AMERICAN ^CIGARETTES
op meer dan zes mille vastgesteld.
Intusschen heeft Havenwerken, door het i
v»ilies van het ankerblok, reeds een schade
post van tvret mille. j
Met de bijkomende onkosten heeft het
windhoosje ongeveer 10 mille gekost.
BROEIING VAN STEENKOLEN
BATAVIA, 21 Juni. (Aneta). De „Sipi-'j
rok" van de K.P.M. is Zaterdag te 3 uur in
den namiddag aan de reede te Priok aan*
gekomen met broeiing in de lading steen*
kolen, welke aan boord was. Uit voorzorg
waren alle gaten dichtgemaakt, terwijl de
betrokkenen te Priok tevoren reeds oip da
hoogte waren gesteld, zoodat alle maatrege
len tot blussching reeds genomen waren*
Onmiddellijk na aankomst werden da
kolenluiken geopend, waarop een zeersterke<
rook-ontwikkeling volgde. Met zes slangen'
werd water gegeven. De broeiing was spoe
dig geheel geljluscht, zoodat de „Sipirok"
te omstreeks zes uur in den namiddag aan
de kade kon meren en het lossen van kolen
een aanvang kon nemen,
BESTUURSJUBILEUM
BUITENZORG, 21 Juni. (Aneta). In
verband met het 25-jarig bestuursjubileum
is benoemd tot ridder in de Orde van Oran*
je-Nassau Teukoe Tjhi' Mohamad Ali Akbar,
waarnemend zelfbestuurder van het land
schap Kawaj XVI (Westkust van Atjeh, on*
derafdeeling Meulaboh),
AARDTRILLING
PADANG SIDEMPOEAN, 21 Juni (Aneta)»
Zondagavond te 22.45 uur plaatselijken tijd
heeft te Padang Sidempoean een korte aard-
trilling plaats gehad, welke vergezeld ging
van onderaardsch gerommel. Ook te Ben-
koelen werd een aardbeving waargenomen.
AAN HARTVERLAMMING OVERLEDEN
KOETARADJA. 18 Juni. (Aneta). Gis*
ternacht is, op patrouille zijnde, de Euro-
peesche sergeant Van Oers aan een hartver
lamming overleden. De ter-aarde-bestelling
van het stoffelijk overschot vond in den
middag met militaire honneurs plaats.
VLOOTBEZOEK AAN SEMARANG
SEMARANG, 21 Juni (Aneta). Ter gele*
genheid van het vlootbezoek hebben vele
festiviteiten plaats gehad, die alle zeer ge
animeerd verliepen. Zaterdagmorgen bezoch*
ten 1200 personen de kruiser „De Ruyter"?
ruim 3000 moesten worden geweigerd. In 't
Stadion hadden sportwedstrijden plaats, die
zeer druk werden bezocht. Hedenmorgen is
onder zeer groote belangstelling door een
landingsdivisie een marsch door'de stad ge- j
maakt. Ook maakten de gouverneur en an- j
dero autoriteiten een tocht met de K 17.
En Kees den Vust, zijn onafscheidelijke metgezel op den
Wekelijkschen kerkgang, had dien morgen enkel gezegd: „Ze
hebben hum zeker wir is een bietje dwars gesete, dink ik".
(Verder was het gesprek over andere dingen geweest.
Kees was een eigenaardige vent, als hij zelf wat zei van de
boeren en den rijkdom moest je hem gelijk geven en begon
een ander, dan kreeg die nooit voet.
Dominee Schravers was de herder van de Dengerensche
kudde, maar van ouds waren zijn genegenheden naar de
boeren en de burgers uitgegaan. Was hij, toen Tinus of Aart
'geboren waren ooit bij hen in huis geweest? Wel kwam hij
bij Gert Pijpers, die ginder een half uur verder aan de Beems-
dijksche stoep woonde, toen z'n vrouw bevallen was. Maar
een arbeider had geen stukje van de slacht of mandjes goud
renetten te vergeven. En bij een boer stond 't ook niet zoo
als bij een arbeider met een klein kamertje, waar zes en
soms meer menschen sliepen en woonden.
En toch ging je naar de kerk, al zat je niet in kapbanken,
maar werd je achteraan gehouden en de vrouwen in de ach
terste rijen stoelen, 't Was gelukkig niet overal zoo als bij
iden Dengerenschen dominee, maar wat de plaats in de voor
aanzitting betreft, dat was eenderhand waar je kwam in den
polder. Misschien ook daar buiten, maar daar had een man
als Gijs geen weet van; diens wereld hield op waar de pol
der eindigde.
Op hun terugweg droeg Gijs Tinus op z'n schouder, omdat
Aart sliep en zijn ouder broertje hem met z'n schoentje
trachtte te bewerken.
Ze kwamen dicht bij huis Jan Donkerstal tegen.
„Ok is aon de kuier?" groette Gijs, want al was je nog zoo
dwars, voorbij loopen ging niet.
„Ik docht, det er 'n bieest van diejen haaiboer bij mijn
in Wielveldje liep", zei Jan.
„Ik heb er nie nar gekeken", loog Gijs om zich te veront
schuldigen; maar waarheid was, dat hij er zich stiekum over
verheugd had. De heiboer was ook maar een scharrelaar en
Jan kon best een bek vol gras missen.
„Wil ik is efkes gaon kijken?" bood hij aan.
„Det konde wel is doen", moedigde Stijn hem aan, „dan
snij ik intusschen brooid".
„Ta Jan ta Jan, itte zit oppe vaode souwer", taderde Tinus,
maar Jan nam van kinderen nooit notitie.
Ongemerkt gaf Stijn haar vent een wenk. Tinus stond op
den grond en aan een handje ging hij met zijn moeder mee.
Jan maakte aanstalten om verder te gaan.
„Wilde det ik nog is effe meegaoi?"
Maar Jan weerde de aangeboden hulp af, alsof hij begreep,
dat 't niet gemeend was.
Dinsdags kwam Stijn in den namiddag aan de deur van de
geut om haar half emmertje karnemelk.
„We kannen oe nie helpe", zei Tonia bits, „we hebben alles
in den kalverkuip gegoten. En det zalde wel nie luste, war?"
Stijn voelde bij intuïtie, dat er wat haperde. Zoo lang ze
van de boerderij was, had ze elke week haar karnemelk ge
haald. Die kréég ze.
Gijs had er eerst wel bezwaar tegen gemaakt, *t was maar
een paar centen, doch hij wist dat door kleine diensten, zon
der betaling in vrije tijd gedaan, de melk duur genoeg be
taald werd. Bovendien moest je altijd nog dankje zeggen op
de koop toe.
Tonia's mager gezicht, tusschen de uitstekende mutsran-
den, was strakker dan gewoonlijk.
Wat had ze, 't oude menschje?
Griet rammelde ergens achter een deur met emmers en
toen kwam van de zoldertrap, breed en lomp, Drieka Verdijk.
Ze lachte dom tegen Stijn en draaide zich schuw door de
deuropening met neergeslagen oogen.
Toen wist Stijn wat Tonia's stugheid beteekende.
En in de schemering kwam Griet om haar vermoeden te
bevestigen.
Drieka, die nu op drukke dagen hielp, had na 't karnen
al de melk, die niet voor 't huishouden noodig was, in de ton
gegoten.
Griet had nog opgemerkt, dat Stijn er van moest hebben,
maar hierop had de vrouw niets gezegd.
Echt waar, zij kon er niets aan doen, verzekerde Griet.
Maar wat erger was, Drieka had iets heel leelijks verteld.
Om zich tegenover Tonia eenigszins te verontschuldigen,
had ze in een lange uithaal van veel gebrabbelde woorden,
verteld, dat Stijn er praat over had gemaakt, niets van Tonia
gehad te hebben bij Aarts geboorte.
Stijn was ontzet. Ze voelde, dat 't lasterspook was los
gebroken op de Elzenberm.
Hoe kwamen ze er bij? Nooit, nooit had ze ec iets van
gezegd, 't was waar, maar zeggen zoo iets, dat zou-ze nooit
doen. En ze wond zich op.
„Ach" zei Griet, „je weet toch ook wel, det ze niet hieele*
maal wijs is."
„Mer begrepte dan nie, det 't d'r moeder is, die 't opge
slokt heet?"
Zelfs in het kleine wereldje van de Elzenberm, waar 't
gewoel en ruzie-gerucht, 't gestook en gekonkel der men
schen niet anders bekend werd dan door 't mak verslag in
de „Beemskanter" konden de weinige bewoners elkaar niet
met rust laten. Wat elders in 't groot gebeurde, door njksi
bestuurders, hooge oomes en speculanten werd hier gedaan
door een lasterende arbeidersvrouw, die slonzig en verwelkt
door de armoe en de zorgen het geluk aan haar naaste niet
gunde en met haar valsche tong en kletsvergif de verhoudin
gen bedierf.
Want Tonia was niet goedgeefsch, ze had een hekel aan
de armoe om haar heen, maar zoo lang niemand haar per
soonlijk beleedigde in haar waardigheid van vrouw op de
Elzenberm en haar de eer werd gegeven, waarop ze vol
gens haar stand meende recht te hebben, zou 't wel gaan
met de samenleving. Maar geknauwd door 't leven, teleur
gesteld en nu in haar oude dagen verbitterd door Jans onver- i
schilligheid en schampere spot, kon een venijnig-valscbe op- j
merking van een achterlijk arbeiderskind haar nog doen zin-
nen op wraak.
Ze wist dat ze zelf niets vermocht en dat Jan haar niet zou
helpen, doch de woorden, die Stijn gezegd zou hebben, ble
ven als een splinter in haar trotsche boerinnenhart steken.
Van die tijd af meed ze Stijn zoo veel mogelijk en deze
leed er onder zonder zich te durven rechtvaardigen.
Wordt vervolgd.
