DEEIZENBE
DE JODENHAAT LAAIT
WEER OP IN BERLIJN
E O
D E V
VAN KRANTENJONGEN TOT UITVINDER
MAANDAG 20 JUNI 1938
EERSTE BLAD PAG. a
Er is voor groot noch
klein erbarmen
,Juden heraus" blijft het parool
(Van onzen Duitschen correspondent)
Een paar huizen verderop ligt het
winkeltje, waar ik geregeld mijn si
garen koop. De winkelier is een bleeke
jongeling en zijn moeder een bejaarde
stumper, waar je medelijden mee-kan
hebben. Beiden zijn overmatig vrien
delijk, maar overigens zien ze er niet
direct semietisch uit. Niettemin kwa
men we vanmorgen tot de ontdekking,
dat men op het breede trottoir voor
den winkel met enorme letters het
woord JUDE heeft geschilderd en om
iedere vergissing onmogelijk te ma
ken, wijst een groote pijl naar den
winkel.
Dwars aan den overkant lijdt een
uitdragertje in zijn sinistere kelder
woning een armzalig bestaan. Met
letters, die oneindig veel grooter zijn
dan de rommelige etalage wordt ook
hier wereldkundig gemaakt, dat deze
stumper niet tot het edele arische
ras behoort!
Ziedaar de eerste indrukken, welke wij in
Öe hoofdstad van het Derde Rijk opdoen,
nadat we een paar weken de kalmte en be
zadigdheid van ons eigen land hebben ge
noten. De tegenstelling is wel frappant. En
het ziet er wel naar uit, dat de Geheime
Staatspolitie in overleg met de verschillende
organisaties der N.S.D.A.P. op bevel van
Heimlich H i m m 1 e r weer eens een actie is
begonnen tegen het al kleiner en kleiner
[wordende Joodsche deel der bevolking.
In de Primz Albrechtstrasse schijnt men
met zulk een ongunstig effect in het buiten
land niet gerekend te hebben, want in een
half-officieel communiqué tracht men de
wereld duidelijk te maken, dat het bij al
deze razzia's slechts om crimineel verdach
te personen gaat, waarvan de overgroote
meerderheid bovendien weldra weer vrijge
laten zal worden. Don toestroom van „eeni-
ge duizenden Joden" verklaart men uit het
feit, „dat deze elementen uit ervaring hopen,
in een wereldstad gemakkelijker te kum.en
onderduiken dan in kleinere plaatsen
Deze verklaring wil ons heel zonderling tJ3
schijnen, want de ervaringen der laatste
vijf jaar hebben immers on omstoot e'. ijk De-
wezen, dat de Gestapo het doem en laten van
lederen burger, en vooral van de paar
duizend uit dwang en ellende achtergeble
Ven Joden, scherp controleert.
Het effect van deze razzia's men verze
kerde ons, dat het er heel wat meer zijn
geweest dan twee en dat ze ziah terzelfder
tijd over heel het land hebben uitgestrekt
is duidelijk zichtbaar. De toch al niet meer
druk bezochte Kurfürstendamm lijkt uitge
storven en in de „Konditoreien" van Do-
brin. Trumpff en Reimann stelden wij een
leegte vast. welke boekdeelen spreekt. Zoo
nu en dan komt er een stelletje opgeschoten
jongens aanzetten en dezen schijnen absolu
te vrijheid van beweging te hebbgn, wantzij
gedragen zich als mannen van heb L. jou
daar! In de Linienstrasse zagen wij Zater
dagavond een zevental zulke helden naar
een taxi stormen, waarin klaarblijkelijk een
'Jood zat en het zag er naar uit, dat deze met
een pak ransel bedacht werd
Men is er zelfs niet voor teruggedeinsd
Cm bioscopen binnen te dringen, de voor
stelling te onderbreken, het lioht op te
draaien en de aanwezige Joodsche bezoekers
op vrachtauto's mee te nemen naar den
'Alex! Het waren geüniformde S.A.-mannen.
die daarbij de taak der politie vergemakke
lijkt hebben en het ligt voor de hand, dat
soortgelijke methodes voor de anders druk
bezochte bioscopen 'n geweldige strop betee-
kenen, want wie zal zidh voorshands nog
in een cinema
volkswijken ziet men op het raam een
enorm Davidskruis of heeft men met
roode verf op de ruiten geschilderd:
Juden heraus! Men is er niet voor terug-
gesohrikt, op het trottoir voor sommige
huizen aan te geven: Hier woont een
Jood! De buitenlander, die zooiets leest,
kijrgt allicht den indruk, dat men met
de aanmoediging tot een progirom heeft
te doen! Het aanzien der Duitsche „Kul-
tur" wordt er stellig niet mee bevorderd!
Geen wonder dan ook, dat onder deze om
standigheden vele Joden hun winkel tot na
der order hebben gesloten en de rolluiken
hebben neergelaten. Zij weten uit bittere
ervaring, wat persoonlijke achtervolging be-
teekent en willen zich liever niet ten zoo-
veelsten male aan de blinde woede van hot
plebs blootstellen.
Niet een voorbijgaande actie
Dat men hier niet met een voorbijgaande
actie der Gestapo te doen heeft, blijkt uit
allerlei verordeningen, welke officieel in 't
„Reichsgesetzblatt" worden aangekondigd.
Rijksminister Funk en zijn ambtsbroeder
Dr. F r i c k schijnen overleg gepleegd te heb
ben met Hess, den plaatsvervanger van
den Führer en 't resultaat is onrustbarend.
Het „Deutsche Nachrichtenbiireau" zegt
hierover: „Moeilijk is het om vast te stellen,
in hoeverre bepaalde maatschappijen over
wegend Joodsch zijn of niet. Hier wordt aan
genomen, dat een onderneming reeds als
Joodsch beschouwd dient te worden, wan
neer in het bestuur of in den raad van toe
zicht slechts één Jood vertegenwoordigd is.
Een onderneming wordt eveneens als
Joodsch beschouwd, wanneer zich een vierde
an het kapitaal in Joodsche handen be-
indt. Bij preferente aandeelen is verordend,
dat het aantal .Joodsche stemmen nooit de
helft van het totale aantal te boven mag
gaan, opdat de te nemen besluiten niet van
Joodsche zijde voorgesteld of verhinderd kun
nen worden. Tenslotte wordt bepaald, dat
Joodsche zaken de door ons genoemde ken
merken moeten dragen, waarmede dus een
eind wordt gemaakt met het gebruik', dat
vele winkels op een bordje in de etalage
zichzelf als zuiver Arisch" aanmelden.
Waarschijnlijk zal men tegenover de bui-
tenlandsche Joden noodgewonigen wat
coulanler moeten zijn. Men beweert, dat te
dien opzichte in het kabinet verschil van
meeninsr heerscht en dat in de eerstkomen
de zitting deze netelige kwestie in behan
deling zal komen. Het Nederlandsohe con
sulaat heeft reeds bescherming voor land
genoegen geëischt, die volgens de Duitsche
wetten als Joden behandeld zouden moeten
worden en men schijnt tot overleg bereid
te zijn. Hetgeen echter niet wegneemt, dat
de in Duitschland woonachtige Joden, ook
ai zijn het geen Duitschers, zich minder dan
ooit op hun gemak gaan voelen!
In frappante tegenstelling tot de ge
ruststellende verklaringen in de kranten
stelden wij persoonlijk vast, dat het aan
houden dezer anti-semietische actie in
alle wijken der stad duidelijk valt waar
te nemen. Bij vele Joodsche zaken in de
STEUNKOUSEN
WASCHBAAR EN LUCHTIG
Alleen-verkoop:
Wester-Apotheek R»daimlnTele7e* 1602
Deveo-Depöt Hung? "c" f o o n 8's37e.1 ."p
F3C. Roosen Zn. LêidcifeTeLe^
Elders wende men zich tot de fabrikante:
Fa. D. VAN OORT, te Baarn.
De Spaansche burgeroorlog
Barcelona twee uur
gebombardeerd
De strijd op Teruel-
Castellon-front
Gedurende vol twee uren heeft de
rechtsche luchtmacht Zondagmorgen
Barcelona gebombardeerd, tengevolge
waarvan verscheiden gebouwen instor
ten of in brand geraakten. Er waren 25
doodcn en omstreeks 60 gewonden.
Volgens berichten uit Valencia heb
den de nationalisten getracht, eveneens
deze stad en Alicante onder vuur te
nemen, doch zij werden door de link
sche luchtmacht tijdig op de vlucht
gedreven.
In den sector van Castenon hebben de
strijdkrachten onder de generaals Aranda
en Valino de bezetting der heuvels rondom
het dorpje Onda voltooid. Vervolgens voer
den zij flanaanvallen uit op de samenge
trokken republikeinschc troepen, die op
nieuw trachtten een tegenaanval bij Villa-
real te ondernemen.
Het nationalistische hoofdkwartier te Sa
lamanca bevestigt dit bericht. Het deelt
mede, dat zijn troepen aan het Teruelfront
orderingen maakten, ondanks den tegen
stand van den vijand. In verschillende sec
toren deden de republikeinen tegenaanval
len, doch zij werden met zware verliezen
teruggeslagen. Franco's troepen nikten op
tot den Rio Seco en kwamen tot in de na
bijheid van Burriana. Uit Saragossa seint
Havas, dat Burriana door generaal Aran-
da's Galicische legercorps onder artillerie
vuur gehouden wordt en door dé regee-
ringstroepen verlaten schijnt. Deze actie
wordt door generaal Varela met zijn Cas-
tiliaansch legercorps ondersteund.
Van regeeringszijde wordt bevestigd,
naar Havas uit Valencia bericht, dat er
het Oostelijk front hardnekkig gestre
den wordt.
Te Villareal zouden volgens Valencia nog
hevige gevechten in het Noordelijk stads
deel plaats vinden, waarbij ook vliegtuigen
een belangrijke rol spelen.
Aan 't Estremadurafront h'-bhen de na
tionalisten een krachtigeu aanval ingezet
ten Zuiden van Castueda, met behulp van
vliegtuigen en artillerie. De regeeringstrce-
pen boden krachtigen weerstand, doch
leden zware verliezen en waren gedwongen
hun frontlijn te corrigeeren. De aanval gaat
hier in Nöordwaartsche richting.
Het Sudeten-Duitsche vraagstuk
Naar „Ceteka" uit Praag bericht, zijn de
Tsjechoslowaakscihe reserve-troepen, welke
einde Mei tijdens de gemeenteraadsverkie
zingen onder de wapenen waren gekomen
om het grensgebied te 'bezetten, weder naar
huis gezonden. Wellicht dat thans eveneens
een einde komt aan de grensschendingen
door Tsjechische leger-vliegtuigen.
De Duitsche gezant te Praag heeft juist
Zaterdag aan den Tsjechischen minister van
buitenlandsche zaken weder een nota moe
ten overhandigen met een protest tegen het
feit, dat een Tsjechisch vliegtuig bij Lahm
over de grens op Duitsch gebied is
POGING TOT POLITIEKE GIFMOORD?
De gewezen secretaris van den Duitschen
minister Goebbels, Heimlich Jurgdo,
die onlangs in Argentinië is aangekomen,
heeft bij de politie een aanklacht ingediend
tegen zijn landgenoot Otto Bummer, dien
hij er van beschuldigt, dat hij hem heeft
willen dooden door vergif' te gooien in zijn
bord, in het Argentijneohe pension, waar
Bummer als keilner werkte. Jurgde be
weert, dat Bummer een nationaal-eocialis-
tisohe spion is, die clandestien Argentinië
is binoiengekonnen. Uit het onderzoek der
politie is gebleken, dat Bummer als steward
met het Duitsche passagiersschip „General
Artigas" is vertrokken.
TIRION CARLIER
NUENEN
Postbus 82 Eindhoven
Linnen en Halflinn. Huishouddoeken
LEVERING RECHTSTREEKS AAN
PARTICULIEREN
(Nogr enkele agentessen kunn. gepL worden)
Tragisch geval uit
Amerikaansche onderwereld
Politie-agent ontdekt in bandiet
zijn eigen zoon
Een Amerikaansche politieman met vijf
tien dienstjaren, Ernest Keen, stond dezer
dagen voor hert, moeilijkste geval uit zijn ge
fteele loopbaan..Hij hoorde, dat een bandiet;
dien men tot nu toe met geen mogelijkheid
had kunnen vangen, kans had gezien in
den tijd van veertien dagen 28 maal men
schen van geld of goed te berooven, en liij
wist, dat het zijn eigen zoon was.
Hij ging naar zijn superieuren en stélde
dezen van zijn ontdekking in kennis. „Ik
heb een foto van den jongen aan verschil
lende mensahen getoond", zei hij, „vijf men
sohen hebben hem herkend. Ik weet, hoe ik
hem zal kunnen vangen en ik zal het doen
Keen trok er op uit Allereerst naar de
19-jarige vrouw van zijn zoon, Angeline,
Hij wist, dat hij alleen van haar te weten
zou komen, waar hij zijn zoon zou kunnen
vinden. En hij kreeg het geheim los. Harold
zou haar gisteravond ten huize van een
vriendin ontmoeten. Keen drong ,er op aan,
dat hij met de arrestatie zou worden belast,
maar op het laatste oogenblik wisten zijn
collega's te verhinderen, dat hij mee zou
De inlichting bleek juist te zdjn gev
Harold maakte bij het arriveeren der politie
mannen een beweging o»q zijn revolver te
trekken, doah het was te laat Door een ko
gel doodelijk getroffen, stortte hij neer.
„Harold was een slechte jongen", zei zijn
vader. „Zijn moeder en ik hebben ons best
voor hem gedaan, maar wij zijn er niet in
geslaagd een fatsoenlijk mensdh van hem
te maken'*.
De Japansch-Chineesche oorlog
OVERSTROOMINGEN DREIGEN
MET HONGERSNOOD
Japanners trekken voort
op Hankau
De internationale commissie tot be
strijding van den hongersnood meent,
dat indien niet spoedig maatregelen
worden genomen, binnen een maand
50 millioen menschen dakloos zullen
zijn, daar het overstroomde gebied
dagelijks met 380 vierkante mijl toe
neemt.
De Chineesche autoriteiten hebben
reeds honderdduizend slachtoffers van
de overstroomingen vin kampen ten
Westen van den spoorweg Peking
Hangkau ondergebracht. Behalve van
het water heeft de bevolking ook veel
van den oorlog te lijden. In de zes pro
vincies Soeijoean, Tsjahar, Hopei, Sjan-
toeng en Kiangsoe, alsmede deelen van
de provincies Anhwei, Honan en Tsje-
kiang, waar een derde der geheele Chi-
neersche bevolking woont, zijn oogsten
vernield, vee en levensmiddelen gere-
quireerd, zoodat er groot gevaar voor
hongersnood bestaat.
Te Tsjifoe is cholera uitgebroken,
hetgeen in het noorden van China
groote bezorgdheid heeft verwekt. Uit
Dairen, Tientsin en Peking zijn Japan-
sche dokters per vliegtuig vertrokken,
om bij de bestrijding der gevreesde
ziekte hfrlp te verleenen.
De strijd tegen het water
De ingenieurs van het Japansche legei
geven volgens Reuter thans toe, dat d<
strijd tegen het water van de Gele Rivier
in Noord-Honan practisch is verloren. De
toestand in deze provincie, waar het water
ruim 1000 vierkante mijlen heeft over
stroomd en 2000 dorpen volkomen en 1500
gedeeltelijk onder water heeft gezet, is
wanhopig.
Zevenhonderdduizend Chineezen, zonder
eenige have of goed, vluchten in alle rich
tingen. Sommigen drijven rond op ijlings
aaneengebonden vlotten. Duizenden ,geïso
leerde dorpelingen, zoo wordt gemeld, heb
ben hun laatste levensmiddelen verteerd:
zij eten thans het schors van de boomen.
De opmarsch naar Hankau
Ondanks de toegenomen moeilijkheden
hebben de Japanners hun opmarsch in de
richting van Hankau voortgezet. De Chi
neezen leveren geen strijd en trekken zich
terug naar de tweede verdedigingslinie bij
Kioekiang, dat op 125 K.M. afstand var
pas door de Japanners veroverde Anking
is gelegen.
De Japanners hebben van hun in de ri
vier liggende oorlogsschepen troepen aan
wal gezet, die van verschillende zijden in
de richting van Hankau trekken. Een af
deeling rukt op naar Taiho, om Kioekiang
van het Noorden aan te vallen, een tweede
Fa. H. i. Phaff Winschoten
naar de Miautang-bergen met Sinjing als
eerste doel en de derde afdeeling beweegt
zich in uidoostelijke richting van Anking,
langs den Zuidelijken oever van den
Jangtse, om den spoorweg HankauCan
ton, ten Zuiden van Kioekiang, af te snij
den. Voorts werd Tikiang, op 30 K.M. af
stand van Woehoe aan den Jangtse gele
gen, door de Japanners bezet. Kioekiang
staat, naar Reuter meldt, reeds voor eeri
derde onder water en het water stijgt nog
steeds.
BRAND IN EEN ENGELSCH
BADPAVILJOEN
Een vuurzee tegen den
avondhemel
In de Engelsche badplaats Blackpool Is
Zondagavond brand uitgebroken in het pa
viljoen aan het uiteinde van de wandel/pier.
Een stevige bries bliies de vlammen aan tot
ware vuurzee, diie fantastisch laaide
tegen den avondhemel. Duiaenden vacantie-
gangers sloegen dit schouwspel gade, totdat
de politie die naaste omgeving ging ontrul-
ien, met het oog op de veiligheid.
In een uur tijds wa6 hert geheele paviljoen
in de asoh gelegd. Een gezelschap artiesten,
dat daarin voorstellingen placht te geven,
is bij de catastrophe al zijn bezittingen
kwijt geraakt.
Een nazi-feestviering te Weenen
Herdenking van het partij-verbod
Zondag hebben de Weensohe nationalis
ten uitbundig feest gevierd, ter herdenking
van den datum, waarop het vijf jaar ge,
den was, dat wijlen kanselier Dollfuss hun
partij verbood.
Er werden demonstraties op den Helden
platz en parades op den. Ring gehouden. De
kern hiervan, aldus United Press, werd ge
vormd door een marsch van 6000 nationaal-
socialisten in uniform, behoorenid tot ver
schillende formaties, als S.A., S.S., korps
motorrijders, vliegerkorps en politieke func
tionariseen.
Goebbels heeft in gezelschap van Seye
Inquart, Burckel en Dr Ley de opvoering
van de opera „Deir Zigeunerbaron" van Jo
hann Straus6 bijgewoond. Na afloop bood
hij den sipelers een ontvangst op het sohit
terend verlichte Schoenbrunn aan.
In officieels kringen wensclit men niet
mede te deelen, of ook H i 11 e r in Weenon
vertoeft, gelijk het gerucht wik
De gouwleider te Salzburg heeft aan de
Joden verboden de Salzburgsche kleeding
te dragen op-straffe van een boete vai
mark bij de eerste overtreding en hoog er
bij herhaling. Men verwacht, dat dergelij'
besluiten weldra in de overige zes gouwen
van hert voormalige Oostenrijk zullen wor
den uitgevaardigd.
De nationaal-socialisten hebben jarenlang
er tegen geijverd, dat de Joden in de tra
dition eel e hoerendracht gekleed gingen. Zij
hadden er ook bezwaar tegen, dat som
dezer k 1 eedingstukken door de gewone da
mesmode overgenomen werden.
ITet Luiksche gif moor den-proces
De dood van Lambert Beye.
In de Zaterdagmorgen te Luik voortgezette
gerechtzitting inzake de gifmoord-affaire
Becker zijn verschillende getuigen ge
hoord over den dood van Lambert Beyerj
die met de weduwe Becker „verloofd" was.
Een kamerverhuurster, bij wie Beyer
zijn maaltijden placht te gebruiken, ver
klaarde diat hij goed gezond was en flink
kon eten.. Toen hij ziek werd, dacht zij dat
hij griep had. Zij bezocht hem en hij sprak
geen woord kwaad van mevr. Becker. Zij
acht het echter niet mogelijk, dat hij de
verdachte 12.004 francs geleend heeft, want
daarvoor was hij te zuinig van aard.
De volgende getuige, een vriend vait
Beyer, verklaarde, dat Beyer hem verteld;
heeft, dat mevr. Becker hem met zorg ver
pleegde en dat hij uit erkentelijkheid een
streep had gehaald door de schuld van 12.00Q
francs, welke hij haar geleend had.
Beyer scheen de verdachte lief te hebben
en hij had gezegd het kwaad dat men vaft
haar vertelde niet te kunnen gelooven.
Vervolgens spraken verschillende getui
gen k charge en k décharge elkaar tegen.
Het verhoor bracht geen verdere ophelde
ring. Wel bleek echter, dat verdachte voor
Beyer tijdens zijn ziekte thee heeft gezet,
dat zij vaak aan zijn ziekbed is geweest en
dat hij dezelfde ziekteverschijnselen heeft
vertoond als de andere slachtoffers.
ACTIE VAN CHINEESCHE ZEEROOVERS
Chineesohe zeeroovere hebben zich Vrijdag
bij Ningpo meester gemaakt van een Amo;
rikaansch schip, en dit leeggeplunderd. Zon
dag hebben zij het Portugeesche schip „Don
Pedro" in handen gekregen, dat eenzelfde
lot ten deel viel. Ook nu weer konden da
daders met hun buit ontkomen. Het schip
was reeds eenigen tijd vermiert, zoodat da
Britsche mijnenlegger „Adventure" voor een
onderzoek was uitgevaren. Thans is de „Don
Pedro" de haven van Ningpo binnengeJoo:
DOOR EEN AUTO GEGREPEN
ROSMALEN, 19 Juni. Vanmorgen te on
geveer half tien is op den rijksweg 's-H e r-
to g en b os ch-N ij m egen een doodelijk
ongeluk gebeurd.
De heer C. H. Brekelmans, die ter kerke'
was geweest en per rijwiel huiswaarts keer
de in de richting Nijmegen, werd toen hij'
bij zijn woning dein Rijksweg wilde over
steken door een uit de richting Nijmegeri
komende pereonenatuo gegrepen. De maft
werd tegen een boom gesmakt en is spoe
dig daarop overleden.
Het slachtoffer was ongeveer 55 jaar oud,
was gehuwd en vader van een kind.
DUITSCH VLIEGTUIG MAAKT
NOODLANDING
GELDERMALSEN, 18 Juni. Vanmiddag is
in een weide nabij het station Geldermalsen
een Duitsch militair vliegtuig, een tweedek-
ker-jachttoestel, gemerkt DEEGA gedaald,
Het vliegtuig was bemand met een militair,
De burgemeester van Geldermalsen heeft
beslag gelegd op het toestel en heeft zich
voor nader orders in verbinding gesteld met
de militaire autoriteiten. De vliegtuigbe- I
stuurder is naar het gemeentehuis geleid
voor nader onderzoek. Hij verklaarde dooi
benzinegebrek de noodlanding te hebber
moeten maken. Hij was naar hij mededeelde .i
op weg naar Essen. Het toestel, dat omdei
bewaking staat, trekt groote belangstelling,
Tekst en illustratie van H. KANNEGIETER
1'JN VRIEND VOND HEM OPftElW
DAK VAN ZUN HUIS -ttl
97 Juist in deze tijd, in 1869, vond hij de
stem-machine uit. Het was geen phono-
graaf; zover was Edison nog niet. Het
was een machine, die gebruikt moest
worden op bijeenkomsten, op vergade
ringen dus. Deze machine kwam nooit
in gebruik, doch deze teleurstelling
was voor Edison een aansporing om
verder te gaan en dingen te maken, die
de mensen wel konden gebruiken.
Al spoedig werkte hij weer ijverig aan
andere uitvindingen. Zo hield hij zich
met een vriend bezig met het bereiden
van allerlei scheikundige samenstellin
gen. Op zekere dag bereidden zij het
recept van een ontplofbare stof. Zij
werden er zelf zo bang van, dat zij het
gevaarlijke goedje in een fles deden, en
voorzichtig in een riool lieten zakken.
Dat was een pak van hun hart
De directeur van een school in Bostoö.
had zich gewend tot het grote tele
graafkantoor om iemand aan te wijzen,
die helder en duidelijk iets over tele
grafie aan de leerlingen kon vertellen.
Edison werd daarvoor aangewezen.
Maar verdiept in allerlei vraagstukken,
vergat hij om op de bepaalde tijd aan
wezig te zijn. Zijn vriend Adams moest
hem ergens van een dak afhalen, waar
hij net bezig was een telegraafdraad
te passen,
■i^DOORf
i G. R a7a riotïï BEÈ K-r
Gijs was nijdig gaan zitten. Hij vond die gekdoenerij van
zijn vrouw maar niet te pas komen.
Had ze dan geen zorgen meer?
Hij at verder met groote, gulzige happen.
Stijn dronk wat en kwam weer aan tafel zitten.
;,'t Jong zou schrikken van d'r gezicht", zei ze, schokkend
van 't lachen.
„Wie is 't dan?" nijdigde hij met gefronst voorhoofd.
Maar Stijn was in een te goede bui om ook kwaad te
;worden.
„Neje, 't is Jennekel"
Gijs, die werkelijk gedacht had, dat zijn vrouw met onver-
_ntwoordelijke voortvarendheid een baker had aangenomen,
kon zoo gauw niet van houding veranderen.
„Det kan nie".
„Gleufde me niet, dan?
„En wet mot ze hebben?"1
„Niks mot ze hebben, d'r zijn nog mïense die eeü aander
yur niks helpe".
Van Jenseke's kan ik 't geleuxe" seï Gijn*
Dat voorjaar kon Stijn niet helpen bij Tonia's schoonmaak,
maar ze verdiende een paar stuivers in de week met 't was-
schen en heel houden van Hannes' spullen. Merie Verdijk
bleek de stopsajet voor de kousen van haar eigen man te ge
bruiken. Armoe is erg.
En leid ons niet in verzoeking.
Toch was deze kleinigheid de oorzaak van een stille veete,
die met de jaren z'n invloed op den gang der dingen van den
Elzenberm zou doen gevoelen.
In 't hartje van den zomer werd Aart geboren. Zijn komst
vermeerderde de zorgen, want bij Tinus' geboorte was er door
familie en door Tonia belangstelling geweest voor den jongen
Elzenbermer, en dat bracht vanzelf 't een of ander mee,
een jurkje, een paar eieren of geld, doch Tonia bleef ditmaal
weg.
„Ze wordt met d'n dag „sacherijneriger" zei Griet, Stijns
opvolgster.
De andere vrouwen boden wel aan om Tinus een dag te
halen of om Jennekes taak wat te verlichten, maar geven
konden ze eigenlijk niet meer.
Al de dagen, dat Stijn in de bedstee bleef, vond Gijs bij 't
thuiskomen de boel opgeruimd; de luiers klapperden in den
wind of hingen blank in de felle zon en, wat voor hem be
langrijker was, 't eten was klaar. En Jenneke weigerde om
mee aan te zitten.
„Neje, ik gaoi gaauw thuis ète, dan kom ik strak nog is
kijke".
Toen Gijs na een week zijn vrouw weer zelf aan 't werk
vond bij z'n thuiskomst, was er een groote dankbaarheid in
Zijn hart, want de hulpvaardigheid van de andere was hem
ten, slotte ees last fle_wordens Hij voelde 'i als een goedheid
van haar kant en hij, die altijd klaar zou staan om een ander
te helpen, wilde liefst van niemand geholpen worden. Zijn
eigen kracht en gezondheid zouden hem door zijn harde
werkleven naar de armoe van den ouderdom voeren.
„Ik zeg liever gin dankje".
Op de Zondagen, als Gijs tegen twaalven uit de Dengeren-
sche kerk thuiskwam, praatten ze over 't nieuws, dat hij had
opgevangen uit de koppels kerkmenschen en na 't eten trok
bij, stil genietend van dezen halven dag volkomen rust, naar
een stil plekje, achter 't hooi of in 't wilgenboschje langs de
wetering, om z'n tekort aan slaap in te halen. Na dien kuier
den ze met de beide kinderen in den wagen, Tinus achterop,
naar den Elzenberm of naar den Beemsdijk als 't weer 't toe
liet. Dan was er vaak een groote vertrouwelijkheid in hun
gesprekken.
Eens, de weiden gevlekt van 't zwart-bonte vee, de akkers
gelig van rijp graan of brokkelig van de droogende hoopen,
zei Gijs: „Van al die dingen zullen wij nooit veul krijgen".
Stijn zweeg. Ze voelde, wat hij er mee wilde zeggen. In
zoo heel veel menschen ligt de klacht klaar om naar buiten
te springen. Twee menschen, eerlijk en zuinig, gaan door de
rijkdommen van den polder: schatten, die zij mee helpen ver
werven, maar waar ze ternauwernood van mogen bestaan.
„Jan zal van dut jaor wir de mieeste bieeste levere vur
Spanje".
't Duiveltje van de afgunst op den boer dat zoo lang ge
zwegen had als 't hun redelijk goed ging, was voor den dag
gekomen.
„En ze moake van 't jaor om en bij de 225 guide".
Voor dergelijke bedragen stonden ze. 't Was voor hen
&eini£ sisder das de verdienste yaa een heel jaar.
Elke koe, die zich den kop en den nek schuurde, aan dff
palen en sparren van een damhek, elk beest, dat loom in dê.^1
wei liep, stom aan vet te worden, vertegenwoordigde voor0
hen een geweldige som. En dan te bedenken, dat er arbeiv
dersmenschen waren met groote kinderen, die ook een kof
bezaten. Die gelukkigen waren wel niet dik gezaaid in ded
polder en op den Elzenberm ontbraken ze geheel, maar gindse
in Dengeren en aan den Bovendijk daar waren er maar za(V
genoeg. lEi
„Wij kommen d'r ook wel", suste Stijn.
„En wil ik oe is wet zegge?" Gijs gooide z'n eindje sigaar1
weg, dat tot zijn lippen was opgebrand, „Tinus wordt vai^
z'n léve gin arrebaaier, laote we daor vur zurrege, Stijn".
„Wet mot oons soort miense aanders van d'r keindefcti
maoke?" he
„Det weet ik nog nie, mer ik heb nog liever, det ie mee oli4a:
of schuurzaand gaot leuren dan z'n hieele léve werke vufeij
de portemenee van den boer". N
„Och", zei Stijn wijs, „Kees den Vust zee onderlest, wi?13
motten 't toch doen. wet er te doen is op de wèreld".
Dat ontging Gijs. Hij was in een dwarse bui. Dien morgei^
had de Dengerensche dominee gepreekt over de afdwalingen^
en wereldsgezindheid. |q
„God heeft den een geschapen om te dienen en den andefeo
om gediend te worden. En wie zich tegen deze orde richt; itee
zeg u, dat 't hem vergaan zal naar zijn daden". Nvt
Dat woord en de bittere gedachten waren in hem blijvei^1
haken. P
p-
L
Wordt vervolgd.
