DE ELZENBER
WOENSDAG ïs JUNI 1938
EERSTE BLAD PAG.
RONDBLIK
KENNEDY GAAT
RAPPORTEEREN
De heer Joseph B. Kennedy is de man, die
sinds ruim twee maanden in Londen als
ambassadeur der Vereenigde Staten optreedt,
en in dien korten tijd reeds erin is geslaagd,
zich min of meer populair te maken, gelijk
men o.a. kan constateeren uit het groote
aantal foto's, hetwelk de Britsche pers van
hem en zijn talrijk gezin pleegt te publicee-
ren. Welnu, deze nog versche ambassadeur,
die juist lang genoeg in zijn standplaats
heeft vertoefd, om er de atmosfeer te lee-
ren kennen, en nog niet zóó lang, dat hij
zich daarmede te zeer zou hebben geassi
mileerd, vertrekt, heden naar Washington.
Doel van de reis is een persoonlijke ont
moeting met president Roosevelt, en een ge-
dachtenwisseling over den toestand in Euro
pa, welke van den kant van den ambassa
deur het karakter van een rapport zal
dragen.
De Britsche pers houdt zich met dit on
derwerp natuurlijk terdege bezig, en vraagt
zich af, hoe dit rapport wel zal uitvallen.
Algemeen heerscht het vermoeden, dat Ken
nedy te kennen zal geven, het in hoofd
trekken met de door Neville Chamberlain
gevolgde politiek zeer wel eens te zijn. Hij
kan diens inzichten ten aanzien van Italië
en Duitschland, namelijk dat men moet
trachten met de autoritaire staten tot een
modus vivendi en een vergelijk te komen,
billijken. Ook al vraagt zulk een toenadering
offers, deze zullen toch altijd nog minder
zwaar wegen dan wat een tegenoverge
stelde politiek zou moeten vergen. De
staatsman die tegenover Berlijn-Rome een
afwerende houding zou wenschen te be
stendigen, kan zul les alleen doen zoo hij zich
zeer nauw met andere machten tot een soort
van gewapende alliantie verbindt, om ver
volgens rustig af te wachten of de spil-
mogendheden er eventueel in slagen, een
politieken uitbouw aan hun combinatie te
geven, welke het hun zou veroorloven, hun
lot en hun zwaard opnieuw in de weegschaal
te werpen. Want de eene groepeering, schoon
voor veiligheid en pacificatie bedoeld, roept
immer onherroepelijk een andere tegenover
zich in het krijt, en het conflict brandt
los op het moment, dat men vermoedit tegen
elkander opgewassen te wezen.
Kennedy is, zegt men, een groot bewon
deraar van Chamberlains politiek van toe
nadering. Hij ziet in Engelands premier den
man, die bereid is te betalen voor wat En
geland wil, de eerste man sedert jaren, die
zulk een houding durft aan te nemen.
Wat Duitschland aangaat, zou Kennedy
van inzicht zijn, dat Engeland het zal' zoe
ken te bevredigen, ook in zijn koloniale as
piraties, doch dat het zulks zal nastreven
zonder andere naties in hun belangen tekort
te doen. Intusschen is deze Amerikaansche
ambassadeur, bij al zijn populariteit, een zeer
nuchter man, die een open oog heeft voor de
werkelijkheid. Hij heeft nimmer onder stoe
len of banken gestoken, dat de Vereenigde
Staten zich tot schier eiken prijs buiten de
Europeesche problemen wenschen te hou
den. Wellicht dat hij ook uit dien hoofde
Chamberlain prijst, daar deze een weg volgt,
die alle ernstige moeilijkheden voorzichtig
tracht te ontgaan.
Het hof te Leipzig heeft dezer dagen uit
spraak gedaan in het proces tusschen de
provincie Lippe en het daar vroeger regee-
rende vorstenhuis van Lippe en heeft de fa
milie een som geld toegewezen. Het hof heeft
echter geweigerd de uitgestrekte landerijen
aan het vorstenhuis toe te wijzen, die er
eens het bezit van waren. Medegedeeld werd,
dat „in het vonnis rekening gehouden is met
'den tegenwoordigen politieken toestand".
Whisky Soda
Caramella
Van Lonk a
te Breda
Het bombardeeren
van Britsche schepen
Engeland neemt geen
vergeldings-maatregelen
Minister-president Chamberlain
heeft thans in het Engelsohe lagerhuis
een verklaring afgelegd over het bom-
bardeeren van Britsche schepen. -Hij
zeide, dat twee voorstellen waren ge
daan, welke, indien zij uitvoerbaar zou
den zijn, tot op zekere hoogte aan deze
aanvallen een einde zouden kunnen
maken.
Het eerste voorstel behelst de invoe
ring van veiligheidszones voor schepen
in zekere havens en hoewel dit voorstel
aanzienlijke moeilijkheden insluit, is
het nauwkeurig bestudeerd.
Het tweede voorstel is Zaterdag van
de autoriteiten te Burgos ontvangen
Het beoogt buiten de zone der mili
taire operaties een haven in het door
de Barcelona-regeering bezette gebied
uit te kiezen ten gebruike van Britsche
koopvaardijschepen, die er ongehinderd
zouden kunnen binnenvallen of vandaar
vertrekken.
Behalve deze specifieke voorstellen heeft
het verdere gedetailleerde onderzoek der
regeering aangetoond, dat tenzij Groot-Brit-
tannië bereid zou zijn een werkzaam aan
deel te nemen in de vijandelijkheden, geen
besoherming kan worden gegarandeerd aan
schepen, welke varen op in de oorlogszone
gelegen havens, omdat zij zich in de terri
toriale wateren bevinden.
Minister Chamberlain
Naar de meening der Britsche regeering is
het ongerechtvaardigd, een dergelijken gang
van zaken aan te raden, daar zij zeer wel tot
gevolg zou kunnen hebben, dat het conflict
ver buiten de tegenwoordige grenzen zou
komen.
Daarom moet de regeering de reeds op 28
November en' 29 November jl. gegeven
waarschuwing herhalen, dat hoewel zij
voort zal gaan zooals tot dusver bescherming
te»verleenen aan schepen in volle zee, sche
pen, welke havens binnenvallen, die op ieder
oogenblik aan aanvallen kunnen bloot
staan, zulks op eigen risico moeten doen.
Tegelijkertijd is het onmogelijk, dat aan
vallen, die veelvuldig verliezen aan men-
schenlevens veroorzaken en in sommige ge
vallen weloverwogen op Britsche schepen
geschieden, herhaald zouden kunnen wor
den zonder ernstige schade aan de vriend
schappelijke betrekkingen, die de autoritei
ten te Burgos hebben verklaard te willen
onderhouden met de Britsche regeering.
Sedert 11 April hebben 22 Britsche sche
pen bloot gestaan aan luchtaanvallen. Elf
schepen werden tot zinken gebracht of ern
stig beschadigd en in verscheiden gevallen
waren de aanvallen opzettelijk.
Ten aanzien van de vraag, op welke wijze
zou moeten worden opgetreden om de Brit
sche scheepvaart te beschermen zeide Cham
berlain, dat de Britsche regeering versohei
den soorten vergeldingsmaatregelen heeft
overwogen, doch daar voor het oogenblik
zulks geraden voorkomt, is zij niet geneigd
tot dergelijke maatregelen over te gaan, die,
afgezien van de er aan verbonden nadeelen,
mogelijk hun doel zouden missen.
Mc Call bekent
Wacht hem de electrische stoel?
Mc Call heeft, naar uit Miami wordt ge
meld, bekend op de beschuldiging, dat hij
om in het bezit te geraken van losgeld,
Skeegie Cash heeft ontvoerd. Hierop staat
in Florida de doodstraf.
Mc Call heeft zijn onschuld betuigd voor
wat betreft de tweede beschuldiging: het
ter dood brengen van Skeegie Cash.
Mc Call wordt door achttien politiebe
ambten bewaakt Hij heeft de hoop uitge
sproken naar de electrische stoel te wor
den gezonden. Dat heeft hij liever dan
levenslange gevaügenisstraf.
De Sudeten-kwestie
Hodza ontvangt Henlein-
vertegenwoordigers
De Tsjecho-Slowaaksche minister-presi
dent Milan Hodza heeft gistermiddag
vertegenwoordigers van de Sudetenduitsche
partij ontvangen, met wie hij de besprekin
gen over kwesties betreffende de Sudeten-
Duitschers voortzette.
De vertegenwoordigers, die van volmach
ten voorzien waren, waren de afgevaardig
den Kundt, Rosche en Peter, met als des
kundigen Wilhelm Revekowsky en de ad
vocaat Schnistemz. De aanwezigheid dezer
deskundigen wijst er op, gelijk men in
Praagsche politieke kringen meent, dat de
onderhandelingen precies volgens het plan
van Hodza verloopen.
Het economisch leven één
De voorzitter van de centrale federatie
van Tsjecho-Slowaaksche industrieën heeft
verklaard, dat het in Tsjecho-Slowakije
niet mogelijk is, een economische politiek
te voeren volgens de nationaliteiten en dat
men in de economie in het algemeen geen
grenzen of nationaliteitenafscheidingon
kan trekken, aangezien het economische
leven zich zoodanig vertakt, dat alleen een
program van economische politiek in het
algemeen belang en het welzijn van alle
bewoners van den staat kan zijn. De be
langen van de geheele industrie vormen
één geheel en de beste manier om hun be
scherming te verzekeren is te waken voor
de eenheid van de geheele industrie.
Sudeten-turners naar Duitschland?
Volgens de „Prager Mittag" zullen bin
nenkort 27000 Sudeten-Duitsche turners
naar Duitschland gaan, om aan de gym-
nastiekwedstrijden te Breslau deel te ne
men. Duitschland zou zelf de vervoerkos
ten, die 364000 mark bedragen, voor zijn
rekening nemen. Het blad garandeert de
juistheid van dit nieuws en levert er den
volgenden commentaar bij: „Berlijn maakt
deze propaganda op het oogenblik, dat de
rijksleider voor de sport den Duitschen
athléten heeft geweigerd toe te staan deel
te nemen aan de sportbijeenkomsten in
Tsjecho-Slowakije. Dit document vormt een
bewijs voor de materieele afhankelijkheid
der beweging van Henlein van de rijks
autoriteiten".
De Spaansche burgeroorlog
BOMBARDEMENTEN TEN
ZUIDEN VAN CASTELL0N
Vluchtelingen naar Valencia
Vliegtuigen der nationalisten hebben her
haalde malen ten Zuiden van Castellon ge
legen plaatsen gebombardeerd, waarbij doo-
den en gewonden vielen en tal van huizen
vernield werden.
Het hevigste bombardement was tusschen
twee uur en half vijf op Nules, waar meer
dan vijftig bommen in de binnenstad tot
ontploffing kwamen. Er zijn acht dooden
en twintig gewonden, terwijl zestig huizen
vernield werden. De meeste slachtoffers
rijn vrouwen. Bovendien werden het dorp
Burriana en de aan den weg van Castellon
naar Valencia gelegen dorpen hevig gebom
bardeerd. Er zijn vele gewonden.
Te Barcelona is van het Oostelijk front
bericht ontvangen, dat elf Duitsche solda
ten werden gevangen genomen. Dit is de
eerste maal sinds het begin van den oorlog
dat Spanjaarden bij, gevechten te land
Duitsche soldaten in handen kregen.
Bommen op Valencia
Volgens berichten uit Madrid is gisteren
bij Castellon nog zeer hevig gevochten. De
roode troepen zouden tegenstand bieden op
de heuvels in de omgeving van de stad.
Vijftienduizend vluchtelingen zijn onder-
tusschen Valencia binnengestroomd; drie
maal hebben de rechtschen deze stad ge
bombardeerd.
Vluchtelingen naar Frankrijk
Een honderdtal gewonde linksche mili
ciens is bij Col Lagela de Fransch-Spaan-
sche grens overgekomen. De mannen zijn
te Arrangouet gearriveerd, vanwaar zij
naar Arreau werden gedirigeerd.
Volwaardig
LEVERTRAAN-
PRODUCT aid
frisschen sinaas-
appelsmaak.
IN APOTHEKEN EN DROGISTERIJEN a Fl. 1.40 PER FLACON
De Japansch-Chineesche oorlog
BE \T ER EEN FRANSCH-
CHlNcESCHE AFSPRAAK?
De overstroomingen
in het noorden
In Tokio wordt beweerd, dat afgezan
ten van het departement van oorlog der
regeering van Tsjang Kai Sjek onderhan
delen met Jules Brève, den gouver
neur-generaal van Fransch Indo-China,
over het verkrijgen van Franschen bij
stand bij de verdediging van het eilani
Hainan.
Er zou n.l. een geheime Chineesch-
Fransche overeenkomst bestaan, waarin
de regeering van Tsjang Kai Sjek aan
Frankrijk spoorweg- en mijnconcessies
aanbiedt in de Zuid-westelijke provin
cies, met inbegrip van Joengan, tegen
over Franschen bijstand aan China voor
het vervoer van wapens en munitie
naar Kanton per Fransch oorlogsschip
uit Fransch Indo-China.
De zuidelijke dijk van de Gele Rivier is
tusschen Kaifeng en Tsjeng Tsjau op vijf
tien plaatsen vernield. De doorbraken zijn
tot 150 M. breed. Een geweldige vloedgolf
stroomt met een uursnelheid van 4 K.M. uit
het Noorden over de provincie Honan. De
dijkdoorbraak vormt en der grootste ram
pen, die China beleefd heeft. Alle pogingen
der Japansche pioniers om het water te
stuiten, zijn tot dusv.erre mislukt. Talrijke
afdeelingen Chineesche guerrilatroepen val
len voortdurend de Japansche reddingsaf-
deelingen aan. Men is er hiervan overtuig"*,
dat de Chineesche legerleiding den dijk
heeft doen doorsteken; de geweldige regen
val in Midden China duurt voort.
Volgens een telegram van Domei uit Te*
ping zouden bij de overstroomingen van de
Gele Rivier meer dan 100.000 Chineesche
boeren verdronken zijn.
De positie van Hankau
Het plan der Japanners, om de stad Han
kau uit het noorden aan te vallen, blijkt door
de overstroomingen in de war te zijn ge
stuurd.
Men vermoedt, dat de Japansche legerlei
ding de operaties sterker op het dal van de
Jangtse concentreert, wat den Chineezcn
de verdediging van Hankau zal vergemakke
lijken. aangezien de overstrooming van de
vlakte van Anwhei een gunstige flankdek
king vormt.
Het Luiksche gifmoorden-proces
De deskundigen zijn het oneens
Het Luiksche gifmoorden-proces tegen de
weduwe Becker is vervolgd met de uit
eenzetting van den rechter van instructie.
Na dit exposé stelden de verdedigers den
rechter een aantal vragen.
Een van de verdedigers vroeg, waarom de
rechter van instructie het stoffelijk overschot
van de slachtoffers niet had doen opgraven.
Hij antwoordde, dat deskundigen hem had
den gezegd, dat een digitalis-vergiftiging
"niet langer dan 24 tot 48 uur sporen nalaat.
De president' van. de rechtbank merkte
hierbij op, dat de reohtei van instructie niet
was verschenen om de verdediging vragen
te beantwoorden over hetgeen hij al of niet
heeft gedaan.
De tweede verdediger maakte do pers ver
wijten, dat zij voor de opening van het pro
ces teveel heeft gepubliceerd en de weduwe
Becker heeft beschuldigd van vergiftiging.
De rechter ontkende bijzonderheden aar
de pers te hebben verteld en eveneens heeft
de politie niets losgelaten.
Vervolgens werd professor Firket van
de universiteit te Luik als deskundige ge
hoord, die autopsie hoeft verricht op het
stoffelijk overschot van mevr. de Lange en
van de weduwe Weiss. Hii verklaarde geen
enkele organische beschadiging te hebben
ontdekt.
De deskundigen hebben vrij verschillende
conclusies getrokken uit de chemische reac
ties der digitaline op kikvorschenharten, die
voor de proefnemingen gebruikt zijn.
Prof. Firket heeft echter in het geval
van mevr. de Lange de conclusie getrokken,
dat een zeer groote dosis digitaline moetziju
ingenomen.
Dr. Bach, die doceert aan de universiteit
te Luik, heeft voorts de conclusies ingediend
van de laboratoriumproeven, welke de resul
taten van de autopsie van Prof. Firket op
het lijk van mevr. de Lange steunen.
Prof. Z u n s, van de Brusselsche uni
versiteit spreekt eenig voorbehoud uit
ten aanzien van de laboratoriumconclu
sies, waarop een langdurige discussie
ontstaat tusschen de professoren Firkel
en Zuns over de mogelijkheid, dat tot
ontbinding overgegane weefsels digitall-
sche stoffen vormen.
De verdedigers der beklaagde, de ci
viele partij en het O. M. stellen vragen.
De professor stelt vast, dat de diarrhee
een argument vormt ten gunste van de
diagnose, dat vergiftiging met digitaline
gepleegd is. Ook de loomheid, die naar
de verklaringen der aan den vergifti-
gmgsdood ontsnapten hun tijdens hun
ongesteldheid overviel, vormt een ern
stige aanwijzing.
Prof. Firket concludeert, dat de helft
van een klein fleschje digitaline volstaan
kan om een normaal individu te dooden.
De zitting eindigt met pogingen van de
verdedigers om door vragen de aantast/baar-
heirl der deskundigenverklaringen te bewij-
Het Schaaktournooi
te Noordwijk
Hangpartijen uitgesteld
Euwe wint van Spielmann
NOORDWIJK, 14 Juni. De resultaten
van de heden voortgezette partijen uit de
derde en vierde ronde luiden:
Derde ronde:
Landau Bogoljubov Yv—Vi
Vierde ronde:
Bogoljubov - Spielmann x/2Vz
Tartakower Schmidt 10
Keres Eliskases V2—V2
Vandaas waa het de das der hanspartöen
te Noordwtlk. Vooral Bogoljubov en
Spielmann haddon het zwaar omdat z»j
belden met twee afgebroken partijen waren
In dit verband kwam het eerst de parti)
tusschen Bogoljubov en Spielmann aan de
beurt. Bogoljubov, die bij het afbreken een
pion won, dwong zijn tegenstander een stuk
te offeren. Spielmann kreeg daarvoor een vrij
pion op de a-liin. die
-"en. Bogoljubov w
nog' mVt" een 0p1onnenelindspeb hetwelk enkele
prcbleemzetten bevatte. Doch de geroutineer
de Spielmann had geen moeite de goede oplos
singen te vinden. Nadat Bogoljubov zich er
van overtuigd had, dat zUn tegenstander de
goede afwikkeling koos, werden belden het
De partij Kere s—E 11 s k a s e s, welke ln
een gunstige stelling voor den Estlander was
afgebroken; bood interessante momenten.
Huisvlijt kwam hier te pas. Keres rukte met
zUn twee verbonden vrijpionnen op de a- en
b-HJn op. Winst was echter niet mogelijk, daar
zijn koning aan voortdurende matdrelglngen
bloot stond. HU moest daarom met remise ge
noegen nemen. Het was een zeer Interessant
eindspel en van theoretisch standpunt zeer
leerzaam.
Dr. Tartakower boekte zijn eerste
winstpunt In zijn afgebroken partij met
Schmidt stond hü weliswaar gunstig, doch
de remisekansen waren zeer groot. Door eeni-
ge krachtige zetten vergrootte hU zijn posl-
tioneelen voorsprong waarna Schmidt, die
reeds de kwaliteit achter stond, nog een pion
moest verliezen.
Het langst duurde de partö L a n d a u
Bogoljubov. welke in een iets gunstiger
stand voor Landau was afgebroken. In een
toreneindspel had Landau een pion meer, doch
het was een dubbelpion. Alhoewel het er naar
remise uitzag probeerde de Nederlandsche
kampioen nog van zijn materieel voordeel to
proflteeren. Inderdaad verkreeg hij eenlge
kansen, doch Bogoljubov wist door fraaie
probleemzetten remise af te dwingen. Op den
64sten zet werd de vrede geteekend.
Aan Euwe is de bijzondere gunst toege
staan om eventueel afgebroken partijen
thuis te spelen. Zoo toog meester Spiel
mann hedenavond naar Amsterdam, om
daar zijn afgebroken partij met Euwe ver
der te spelen. Na eenige zetten moest Spiel
mann de partij opgeven.
De stand van het tournooi luidt thans:
1. Eliskases 3 punten
2, 3 en 4. Euwe, Keres en Sir G. A. Tho
mas, ieder V/2 punt.
5. Bogoljubov, 2 (punten.
6, 7, 8, 9 en 10. Spielmann, Landau, Pirc,
Schmidt en Tartakower, ieder V/2 punt.
De partij E u w e—Spielmann was in den
volgenden stand afgebroken:
Wit: Dr Euwe: Kh6, Tb7, Pc7, pionnen
op a6, e4, h3.
Zwart: Spielmann: Kf6, Ta2, Pf4
pionnen op f7 en g5.
De afgegeven zet van zwart was g4gö.
Er volgde nog:
43. e4—e5f Kf6Xe5; 44. h3Xg4 Pf4—e6:
45. Pc7Xe6 Ke5Xe6; 46. a6—a7 f7—f6; 47.
Kh6g7 Ta2a4; 48. Kg7—f8 Ta4—al; 49.
Tb7e7f Ke6—d5; 50. Kf8e8 opgegeven.
De v ij f d e ronde wordt hedenavond
gespeeld met de volgende partijen:
Sir. G. A. Thomas Bogoljubov.
Eliskases Landau
Schmidt Keres
Euwe Tartakower
Spielmann Pirc.
BINNENLAND
Voor het behoud van Schiphol
Adres Kamer van Koophandel
AMSTERDAM, 15 Juni. In haai' gistermic
dag gehouden zitting heeft de Kamer va
Koophandel besfoten tot het verzenden va
een adres inzake het behoud van Schipht
naar den Minister van Waterstaat.
In het uitvoerig adres worden aangegeve
de gronden waarop de Kamer haar oordet
baseert, dat zeven millioen gulden waardi
loos zullen worden, indien ten koste va
nieuwe millioenen een nieuw vliegveld zo
worden gesticht tengevolge waarvan Schij
hol aan het burgerluchtvaartverkeer zo
worden onttrokken.
De Kamer protesteert ten krachtigst
tegen elk voornemen, dat aan Schiphol al
breuk zou doen.
Plannen van het S.O.S.-Comité
Het Comité S.O.S. Schiphol, dat zich t
Amsterdam gevormd heeft om de volki
actie voor het behoud van Schiphol te le:
den, is voornemens een volkspetitionnemer
in 500 winkels te Amsterdam te deponet
ren. Ieder die vóór het behoud van de Am
sterdamsche luchthaven is, kan daarop te«
kenen.
Zaterdagmiddag 2 Juli wordt een mas
sale betooging op de terreinen van Schiphc
georganiseerd.
Groote loods te Winschoten
verbrand
WINSCHOTEN, 14 Junii. Vanavond om
streeks zes uur brak brand uit in eei
groote brandstoffenloodis van de N.V. Noor
Nederlandsche Machinefabriek te Win
scho ten.
De loods, die een oppervlakte van vijftij
bij twintig meter heeft, bevatte een groot
hoeveelheid hout en turf. Zij stond in kor
ten tijd in lichter laaie.
De brandweer versoheen spoedig met twei
motorapuiten ter plaatse en bestreed ha
vuur met vier stralen. Zij moest zich be
perken tot het nathouden van de belenden
de gebouwen, waarin vele machines warei
De loods is geheel uitgebrand, terwijl d-
voorraad hout en turf door het vuur wer*
verteerd.
De oorzaak van den brand is onbekend
hoewel de mogelijkheid bestaat, dat eei
vonk van een passeerende locomotief d(
fabriek ligt langs de spoorbaan den brant
heeft doen ontstaan.
De schade wordt door verzekering gedeki.
Een vliegende zeventig-jarige
Zij mocht niet van haar kinderen!
Dat er veel animo in Friesland voor d<
„vliegerij" bestaat is dezer dagen wel heeJ
sterk gebleken. Op hei' bureau van V.V.V,
vervoegde zich een oude dame in Friescli
costuum met gouden kap op. Ze frroeg een
kaartje LeeuwardenAmsterdam voor het
eerste vliegtuig, dat de nieuwe dienst tus
schen beide steden zal openen. Ze wilde die
tocht in eigen nationaal costuum volbren
gen en wel in het vliegtuig, dat de eerste
dienst zal openen. De dame deelde mee de
zeven kruisjes reeds gepasseerd te zijn, maai
wilde niet dat haar naam bekend zou wor
den, omdat ze van haar kinderen niet mocht
vliegen. Ze wilde echter dit snoepreisje zich
niet laten ontgaan en verzocht geheimhou
ding.
^OOR#%
G.R.VAMolRBETiU
<3
Stijn zat deemoedig over haar werk gebogen. De boer
mocht niet zien, dat er tranen in haar oogen waren. Ze had
niet anders gekund. Ze had Gijs lief gekregen voor ze dat
mocht. O, kwam nu al de straf voor haar kwaad.
„Harde vent; det zijde Jan Donkerstal", bromde Gijs toen
hii met zijn stallantaarn om 't huis ging. De voorjaarsnacht
Was guur. Door de iepen achter de boerderij kreunde de
Westenwind, die koud en vochtig van ver over den polder
blies. Onder de donkere hemel in 't Zuiden over de Beems
;was de gloed van een groote plaats. Even rafelde er een
gat in de wolken en snelle schaduwen scheerden geruchtloos
over de vlakke landen van den Ossendijkschen polder. Dan
zat de maan weer opgeborgen achter 't vlokkig dek, dat
onder den hemel dreef.
Vluchtende schaduwen snelden langs de muren van huis
.en stal, maakten spookachtige figuren over 't dorre gras en
het grint van 't achterpad.
Moor, de waakhond, kwam met zijn rammelende ketting
Uit het hok bij den mesthoop. Gijs maakte hem los en 't beest
Schudde zich, snuffelde even aan de broekspijp van den
knecht om met groote sprongen, zonder geluid, in den nacht;
te verdwijnen. Moor zwierf winter en zomer als waker om
't huis, van dat de menschen te bed gingen tot in den vroegen
morgen de geutdeur rammelend werd opengedaan en hij van
uit den boogerd of van achter de schuur, of waar hij ook
was, op 't geluid afkwam om zich weer te laten vastleggen
aan de korte ketting, waaraan hij zijn dagen sleet in grim
mige rust.
Gijs klikte de haak van het inrijhek in 't ijzeren oog,
zwaaide zijn lantaarn nog eens langs schuurdeur en wagen-
hok, zette de paal tegen 't slecht-sluitend deurtje van
't „huske" en tien minuten na zijn vertrek uit de kamer kwam
hij terug.
De frissche wind had hem niet gekalmeerd. De donkerte,
de stilte, de gedachten die in hem opstonden, ze hadden een
zekere mate van verzet in hem gewekt.
„Vergeme", zei Jan, toen Gijs met een boos gezicht zich
aan de tafel zette, waarop de pap haar wasem weefde onder
de lamp, „die kekt nog al kwaojer. Ik zeg daor net tegen Stijn,
det ge niet mot denken det ik oe wul dwingen. Mer wet ik
besloten heb, det gebeurt. „Gij niet? Dan een aander!"
In werkelijkheid had Jan Donkerstal in Gijs' afwezigheid 't
,,'t Lijkent wel of hij d'r afkieërig van is".
En die woorden hadden in Stijn een donker vermoeden
wakker geroepen. Zooals de baas in haar hart gekeken had
en wist, dat ze stil verlangd had zonder ooit iets te zeggen
van den drang naar den trouwdag, had hij misschien in Gijs
't weifelen ontdekt, een hang naar uitstel, een nog niet kun
nen beslissen. Stijn ofde andere nog, die zwarte, felle
meid uit de Grondelsche Kerksteeg.
Jan Donkerstal had in die tien minuten een helpster ge
kregen, al zou Stijn liever d'r vingers 'afbijten, dan 'J hem
ooit te laten merken.
„Bidden", zei de boer, en de mannen hielden de .petten
voor hun oogen. Een gerucht van Jans kant was 't teeken van
ophouden met 't gebed voor de pap. Geen der drie menschen
had aan iets anders gedacht dan aan 't hevige, dat hen sinds
een uur bezig hield. Jan aan 't verzet en de achterdocht, de
anderen aan de indringende bemoeizucht.
De klok sloeg negen maal haar rammelend geluid door de
kamer, de koperen gewichten zakten knarsend langs den
muur.
In de kamer van Tonia kraakte een onderlaag in de bed
stee; er was uit 't achterhuis een stommelen van de kalveren.
Binnen, het geslurp van papetende menschen met lepel-geklik
en slik-geluiden. In de schoorsteen zoog de wind in ijl-flui-
tende halen. Maar gesproken werd er geen woord en nie
mand vond 't gewenscht nu nog eens te beginnen.
Dus trok Jan, opstaande uit zijn armstoel, de horlogekast
uit zijn vestzak, draaide 't uurwerk op met 't sleuteltje, dat
aan een leeren koordje naast den scheurkalender hing.
Dat was 't sein tot den aftocht, zoo lang als hij baas was
geweest op de Elzenberm.
Zijn vettig petje gooide hij op de houtbak. zijn vest hing
hij aan een stoelknop.
„Truste", zei Gijs en ging.
„Troste, allebaai", was Jans wensch.
Stijn veegde de papdroppels van 't tafelzeil, nam 't nog
volle bord en ging er mee naar de kamer, die ze met Tonia
deelde.
„Truste, baas".
Tonia zat in haar bedstede, 't Kleine looplampje met de
gebarsten reflector joeg de schemer yan de tafel Haar de
hoeken van de lage kamer*
Stijn reikte haar meesteres het bord. Zonder pap kon Tonia
niet slapen.
„Ge mot wel bedinken, det ge hum nie maagt helpe in z'fl
kwaaddoenerij meske".
Stijn gaf geen antwoord en kleedde zich achter de open'
staande deur van haar eigen bedstee uit.
Tonia schoof haar leeg bord op de bedsplank en legde
zich tegen haar hooge stapel kussens.
Toen 't licht op nachthoogte was gedraaid, bromde Stijn
een laatste groet en liet zich in bed plompen, een der deurtjes
trok ze aan. Nu was ze nog niet alleen, nooit kon ze hier in
dit huis alleen zijn. Nu lag de vrouw zeker te luisteren. Over-;
dag lette de boer op haar; raadde haar geheimen en zondige
verlangens. En .Gijs1 Niets, niets was er te zeggen op
hun omgang, al werden er vuile toespelingen gemaakt dooi
de andere Elzenbermers over 't vrijend paar onder één dak,
ln de bedstee, op 't kelderkamertje, vanwaar uit Jan Don
kerstal nu al jaren lang 't heele bedrijf van zijn Elzenberrn
had overdacht, mompelde hij: „Vergeme, motte zullie me
zegge wet ik me Tunnus Belman mot doen?"
In de kamer der twee vrouwen stapte 't wekkergeluid
metalig-rammelend door den nacht. Stijn schreide geluid-
loos. Er was de twijfel, die als 'n duivel haar visioenen voor'
tooverde van stille walgelijke tooneelen, als Gijs weer in
Grondel kwam. En in de naaste toekomst zag ze haar bloot'
gelegde schande, die voor alle Elzenbermers een intens ge'
noegen zou zijn. Zij verlaten, bespot, gebroken door de
laster. Smadelijk van de hoef gejaagd met haar schamele
bezittingen en enkele guldens als laatste en eenige troost*
Wordt vervolgd» 1
