DE AKU JUBILEERT
ZATERDAG ïi JUNI 1938
TWEEDE BLAD PAG. 5
H.K.H. Prinses Juliana bracht gisteren een bezoek aan Bergen op Zoom, waar het Nederlandsche Roode Kruis
zijn jaarvergadering hield onder voorzitterschap van de Prinses. Een opname tijdens deze jaarvergadering
Een groep deelnemers aan het Congres voor Geestelijke Volksgezondheid, dat te Driebergen gehouden werd
Vanaf den
Haagschen Toren
Jan-met-de-boeken, een „groot
liefhebber van deugden en boe
ken. „Goede conversacie en
vergaderinge". Overheidssteun
in het verleden.
DE 'laatste torenibrief was een woord van
afscheid tot de markt, die haar aloude
standplaats, op de Prinsegraoht
verlaten heeft. Echter, niet ge
heel is zij verdwenen. Zoo zal
men op niet-marktdagen in deze
buurt nog de boekenstalletjes
kunnen aantreffen. Hun voort
durend bestaan temidden
het roezige stadsleven zal den
snuffelaar niet weinig verheu
gen. De Hagenaar houdt van
boeken. De stedelijke bibliothe
ken zijn welverzorgd, maar ook
veel particuliere verzamelingen
mogen er zijn. Niet weinig in
getal zijn zij, die zich trouwe
navolgers willen betoonen
den Hagenaar, die, nu voor
4 eeuwen, in onze stad woonde
en oen groote vermaardheid ver
wierf door zijn collectie
schriften.
Jan Harius of Jan Dirksz. van
ier Haer, geboren te Gorinchem,
wera in i531 kanunnik te 's-Gravenhage.
Ven hem werd getuigd, „dat hy alhoewel niet
hoog geleert, ogter een groot liefhebber van
deugden en boeken is geweest, zoo dat hy
I zyn leven lang met overgroote neerstigheid
en onuitsprekelvke koste een uitmuntende
bibliotheek van alle konsten en wetenschap-
i pen in alle taaien en van alle kanten ver-
zamelt heeft; dat hy in 't verhuizen van
Gorinchem na den Hage zoo veel boeken
overbragt, dat het volk zig daar over ten
hoogsten verwonderende, uitriep, zy zou
den nooit gelooft hebben dat er
in de gansche werreld zoo veele
boeken waren, waaromme deze voor-
treffelyke man Jan met de boeken ge-
naamt wierd."
De nijvere verzamelaar deed later zijn
boeken over aan Karei V, opdat de verzame
ling zou kunnen dienen als publieke biblio
theek tot behoef en proffyte van den Sup
poosten en alle studiosen", zooals in de
acte van overdracht stond opgetcekend.
Helaas is de kostbare collectie tijaens de
Spaansohe troebelen zoo goed als geheel
vernietigd.
De geschiedenis kan heel wat loeren, al
[ware het slechts de wetenschap, dat er niets
[nieuws onder de zon is. In onze dagen
plegen we nog wel eens te handelen over
jde grondwettelijk vastgelegde vrijheid van
verceniging en vergadering. Dit recht trach
ten we terecht te handhaven, voor zoover
het gezag het maar eenigszins kan dulaen.
Leerzaam nu voor de ontwikkeling van deze
vrijheid in onze historie is een voorval, dat
zich thans voor juist vier en een halve eeuw
i onze stad heeft afgespeeld."
Omstreeks het jaar 14S0 was er een orde,
genaamd Sint-Anthonis, waarvan hel merk
waardige was. dat ze geheel bestond uit
blinden, lammen, kreup^'n, enz. Deze on-
gelukkigen verzamelden zich in genoemden
tijd in een huisje op den Geest en steloen
zich onder toezicht van een viertal „Hooft-
luidcn". De vestigingseischen" waren blijk-
iet al te nauw in acht genomen, want
|de officieöle Sint-Anthonis-heeren waren
iver het bonte gezelschap weinig te spre
iken en betwistten hun recht, aldaar te
'onen. De lammen en kreupelen beweerden
laarop. dat ze van Karei van Bourgondiö
onsent gekregen hadden tot het sluiten
>an een orde en dat ze in het bezit waren
tan „zekere arme huvskens n beddekens,
lair zy luyden hun zeiven berghen en on-
lerhoüden". Bovendien gingen ze „ter eeren
ids en Sint Anthonis" een kapelletje
1, waar ze wilden leven „in goede
[conversacie en vergaderinge".
Yeel mocht dit evenwel niet helpen. Toen
zij eens in de Sint Jacobskerk enkele pries
ters beleedigden, werd bij vonnis van 5 Juli
1488 door het Hof van Holland verklaard,
dat „dezelve Crepels van nu voortaan alhier
in den Hage noch binnen deze Landen van
Hollant, Zeelant en Vriesland gheene ver
gaderinge noch congregatie meer hebben
zouden. „Heyn Half voet" en „Simon mitter
corten aerm" wenden zelfs twee uur lang
op een schavot geplaatst.
Zoo dienden deze ongelukkigen als voor
vechters in den strijd voor de volksvrij
heden. Vermeldenswaard is, dat ook in den
kamp voor drukpersvrijheid een kreupele
lang niet achteraan stond. In 1527 werd na
melijk Jan Zuyartszoon, die den veelbetee-
kenenden bijnaam van „die Cropel" droeg,
te Amsterdam veroordeeld tot gevangenis
straf, omdat hij verboden boeken in huis
had gehad en uitgegeven.
Nu we toch doende zijn met het ophalen
van enkele historische gegevens, willen
nog melding maken van steunvefleening
door de Overheid aan kwijnend bedrijfs
leven. In vroeger eeuw was er in Den Haag
een levendige lakenfabricatie, die op haar
beurt een niet onaanzienlijken handel tot
gevolg had. Verschillende straten, zooals de
Voldensgracht, de Venverssloot. de Wevers
plaats, de Raamstraat, ontleenden aan deze
lakenindustrie hun naam. Een lakenhal ont
brak niet, al achtten de kooplieden het dien
stiger, hun waar op de markt aan te bieden.
Weldra evenwel werd de concurrentie
vanuit Engeland al te sterk, terwijl ook
binnenlandsche onlusten zich niet geheel
onbetuigd lieten. De Overheid trachtte nu in
158S, dus vóór drie en een halve eeuw, de
industrie nieuw leven in te blazen, en wel
door het uitvaardigen van een gilde-brief,
welke niet minder dan 36 artikelen bevatte.
Op deze wijze wilde zij een organisatie van
lakenbewerkers te voorschijn roepen. Zoo
echter de organisatie op het tapijt kwam,
de handel bleef achterwege, en slechts
enkele straatnamen vermochten nog te her
inneren aan het trotsche verleden, dat onze
stad ten dezen heeft gehad. Ditmaal dus kon
Regeeringssteun geen redding bieden, al
moest de goede bedoeling geloofd worden.
Gelukkig behoefde men uit dit voorval geen
roor-immer te trekken.
TORENWACHTER.
BINNENLAND
Fondsvorming door de Overheid
Moet worden stopgezet
In November 1937 heeft het Hoofdbestuur
der Nederlandsche Maatschappij voor Nij
verheid en Handel te Haarlem aan een
commissie opgedragen een rapport samen te
stellen over fondsvorming door de Over
heid, niet slechts voor de sociale verzeke-
mg. maar ook voor andere verzekerings-
c'ocleinden.
Deze Commissie heeft thans haar rapport
igediend en komt daarin tot de slotsom,
dat hpf aanbeveling verdient om alle ver
dere fondsvorming vanwege de Overheid
itop te zetten en met behoud van de tot
lusver geaccumuleerde vermogens de ver
dere financiering der overheidsverplichtin
gen te doen geschieden volgens een omslag
stelsel.
I-Iet Hoofdbestuur heeft zich met dit rap
port vereen igd en in een adres aan den
Raad van Ministers de hoop uitgesproken,
at de Regeering aanleiding moge vinden
m spoedig de noodige maatregelen in de
en geest voor te bereiden.
In de Commissie hadden o.m. zitting de
hoeren Dr A. O Holwerd a. directeur
de Nationale Levensverzekering Bank-
Dr W. G. M. Huvsmans. directeur van
de Coop. Ceirtrale Boerenleenbank te Eind
Mr H. F. van Leen w e n. direc-
an de Twentsche Bank N.V.; Dr. G
M. Verryn Stuart, hoogleerajar te
[Utrecht en W. B. Reynen, rapporteur.
Het jubileum op enthousiaste
wijze gevierd
Onderscheiding voor
Ir F. S. G. J. van Schaik
De aanbieding van het monument
door het personeel
ARNHEM, 10 Juni. De feestelijkheden
in verband met het 25-jarig bestaan
van de A.K.U. te Arnhem, werden van
ochtend ingezet met een officieele ont
vangst door de directie van de jubilee-
rende werknemers, die in het jaar 1913
bij de N.V. Nederlandsche Kunstzijde
fabrieken in dienst traden, waarbij met
een hartelijke toespraak een herinne-
ringsmedaille werd ouerhandigd.
Ln verband met de onthulling van het door
het personeel gestichte monument, naar het
ontwerp van Hildo Krop, waren vele per
sonen genoodigd om bij de officieele over
dracht tegenwoordig te zijn. Aanwezig
waren o.a.Z.Exc. rnr. M. P. L Steenberghe,
minister van Economische Zaken, mr. dr.
A. L. Scholten, vertegenwoordiger van
minister C. P. M. Romme. mr. S. Baron van
Heemstra, Commissaris van de Koningin in
de provincie Gelderland, de burgemeester
van Arnhem, H. P. J. Bloemers, mr. A. J. A.
A. baron van Heemstra en mr. S. J. R. de
Monchy, oud-burgemeester van Arnhem en
ele anderen.
Een noenmaal
Om half gen werd in hotel „De Zon" een
noenmaal aangeboden. De tafel werd gepre
sideerd door den heer Jhr Dr J, J. E. van
de Brandeler.
Vele sprekers voerden het woord. Jhr Dr
J. J. E. van de Brandeler wncL-presi
dent van de A.K.U., prees in zijn rede de.
spontane uiting van de arbeiders en het per
soneel, om dezen gedenkwaardigen dag op
feestelijke wijze te vieren. Spr. gaf een korte
geschiedenis van de A.K.U. in de thans af
gesloten periode. Hij besloot zijn toespraak
met den wensch, ook in de toekomst te mo
gen samenwerken met de overheid, waarna
een heildronk werd uitgebracht op H. M. de
Koningin.
Vervolgens sprak Prof. Ir de Vooys. di
recteur van de A.K.U. Deze bracht hulde aan
den wetenschappelijken en commercieelen
staf, waarbij hij speciaal wees op het prach
tige werk van Dr Hartogs in het belang van
zijn personeel.
Vervolgens was het woord aa.n den Minis
ter van Economische Zaken Mr. Steen-
ghe, die zeide, dat de regeering dit
jubileum, niet als een interne aangelegen
heid van de jubileerende onderneming be
schouwt. De vlucht, die de kunstzijdepro
ductie hier te lande heeft genomen, stempelt
het initiatief, dat wij hier herdenken, tot
een daad van nationale beteekenis.
Spr. wees er vervolgens op dat de her-
orienteering van onze textiel-industrie, welke
de laatste jaren noodzakelijk werd voor de
Nederlandsche kunstzij de producenten een
zekere vaste basis op de binnenlandsche
markt heeft gebracht, welke jaren lang niet
aanwezig is geweest. De regeering heeft ge
toond het belang hiervan te begrijpen door
1935 over te gaan tot contingenteering
n den invoer van kunstzijden garens,
waardoor de Nederlandsche industrie niét al
leen in staat is gesteld haar aandeel in de
groeiende binnenlandsche markt te behou
den. doch dit zelfs niet onbelang
rijk uit te breiden.
Niettemin is ook than6 de kunstzijde-indus
trie nog overwegend een export-industrie.
Een bedrijf als't uwe, aldus spr., dat iedereen
dag een hoeveelheid garen spint, gelijk aan
vele malen de lengte van den evenaar, heeft i
er nu eenmaal rekening mee te houden, dat
de dwarsdoorsnede van Nederland slechts
[een fractie vormt van den omtrek van
aarde en dat de afzetmogelijkheden hier te
lande zoo niet geheel dan toch eenigszins
in overeenstemming met deze geografische
afmetingen zijn. De omstandigheid, dat Ne
derland, ondanks de steeds groeiende export-
belemmeringen, in 1937 onder de kunstzijde-
exporteerende landen nog de derde plaats
bezette, stemt tot voldoening.
Het is te betreuren, dat bij dit jubileum
het zakelijk verschiet voor de naaste toe
komst niet wat helderder is. De kunstzijde-
industrie heeft in haar betrekkelijk kort be
staan reeds de noodige scherpe wisselingen
van het economisch getij over zioh heen
gaan. Spr. wil echter niet nalaten hier als
zijn volle overtuiging uit te spreken, dat
ook nu de leiding en haar staf zullen too-
nen tegen de moeilijkheden opgewassen te
zijn en in staat te zijn nieuwe wegen te
zoeken en te vinden.
Aan het einde van zijn rede deelde de
minister tenslotte mede,- dat het H.M. de
Koningin had behaagd den adjunct-di
recteur, ir. T. S. G. J. van Schaik te
benoemen tot Officier in de orde van
Oranje Nassau.
De aanbieding van het monument
Een der hoogtepunten in de feestelijke
herdenking van het 25-jarig bestaan van de
N.V. Alg. Kunstzijde-Unie te Arnhem is onge
twijfeld de plechtige onthulling geweest van
het fraaie door den beeldhouwer Hilde Krop
ontworpen monument geweest.
Omstreeks 3 uur, het tijdstip waarop de
plechtigheid zou plaats vinden zag het in de
omgeving van de villa Kernheim aan den
Velperweg zwart van de belangstellenden,
die van deze gebeurtenis getuige wilden zijn.
Nadat de genoodigden waren gearriveerd
im Ir H. No let het-woord om namens
ruim 3200 Nederlanders, die in het binnen-
en buitenland werkzaam zijn bij, of in het
verband van de A.K.U. het monumentaal
gedenkteeken aan te bieden.
Na de snelle ontwikkeling van de ven
nootschap te hebben gememoreerd, herdacht
spreker den grondlegger van de kunstzijde
industrie in Nederland. Dr Jacques
Coenraad Hartogs. die de Erfka op
richtte en tot grooten bloei bracht.
Dit gedeelte van de rede werd door de
aanwezigen staande aangehoord en met een
hartelijk applaus besloten. Vervolgens hul
digde spreker oe leden van den raad van
commissarissen, de directie en de oprichter-
commissarissen. wier namen evenals de
naam van Dr Hartogs in het monument zijn
gebeiteld nl. Prof. Dr A. F. H o 11 e m a n.
Dr F. H. F intener v. Vlissingen,
Dr J. B. Balthazar. Dr J. Bredt en Mr
W. van Hoogenhuyze.
Minister Steenberghe, wien daarop
werd verzocht de onthulling te verrich
ten, voldeed terstond aan het verzoek,
waarna de onthulling werd besloten
met het zingen van het Wilhelmus.
Ir Nolet droeg daarop het monument na
mens het personeel over aan de directie.
Prof. Ir I. P. d e V o oy s dankte den heer
Nolet voor het aanbieden van het monu
ment, daarbij mededeelend. dat de directie
dit geschenk met groote vreugde aanvaardde
Spr. besloot zijn rede met een driewerf
hoera op het geheele personeel.
De plechtigheid werd o.m. opgeluisterd
door de „Enka"-harmonie en het gecombi
neerde mannenzangkoor uit Ede en Arnhem
waarbij werd uitgevoerd de hymne „Labor
improbus omnia vincit" onder leiding van
den componist Van Zutphen.
De receptie, welke hierop volgde trok ge
durende uren honderden bezoekers.
Deze gedenkwaardige dag werd besloten
met een groot feest met vuurwerk op het
terrein aan het Lange Water voor het vol
tallig A.K.U.-personeel uit Arnhem en Ède,
waarbij de jubilarissen uit het personeel
werden gehuldigd.
ROFFELRIJMEN
SCHITTEREND WERK
Weer is er een miljoenenwerk
Ten deele klaar gekomen
En in het dagelijksch gebruik
Heel nuchter opgenomen:
De rijksweg Hofstad-Pijpenstad;
Een weg om van te smullen
Waarvan het stijgend snelverkeer
Genoegen zal beleven.
Geen Führer-in-een-werkpak is
Daaraan tepas gekomen.
Geen zagende minister brak
De laatste afsluitboomen.
Geen legerkorps van wegwerkers
Met opgepoetste spade
Was daar om op te scheppen van
Eens leiders grootsche (iaden.
De tanks en de kanonnen zijn
Heel rustig thuis gebleven,
En geen partij heeft zich daarbij
Een hanepluim gegeven.
Alleen een koopmam uit Tergouw
Is met een schaar gekomen,
Hij gaf één knipje,en de weg
Werd in gebruik genomen!
Het is een schitterende weg,
Waardoor de rijders Leiden,
De lijdensxveg langs d' Oude Rijn
En Woerden kunnen mijden.
Voor zeven en een kwart miljoen
Is deze weg gestoken,
Is voor 't verkeer Den Haag-Het Sticht
Een breede baan gebroken.
Een baan, die menigeen een
En een bestaan mocht geven
En ons voor 't veilig
In blijde hoop doet leven.
(Nadruk' verboden) LEO LENS
"Juliana Broméater
Sportmenschen
gebruiken alleen
SUPERFINE (Wettig gedeponeerd)
GEREFORMEERDE LANDDAG
TE MECHELEN
Men schrijft ons:
Tweede Pinksterdag 1938. Een wolklooze
hemel, een stralende zon; mooier dan we
durfden hopen.
Al vroeg in den morgen zijn de bussen
auto's uit den Haag, Hilversum en Terneu-
zen op weg naar den Gereformeerden dag in
Vlaandrenland.
Ook de treinen van Gent, Denderleeuw,
Brussel en Antwerpen brengen Gereformeer-
en nog-niet-Gereformeerden naar Me-
chelen.
Een bosch in Rymenam, een sabbathsreize
in Mechelen, wijs. daarna in de morgen-
plek voor de samenkomst.
Om 10 uur opent ds. Winter van Ant
werpen den door 4 500 menschen bezochten
landdag met gebed.
Cand. Fijn van Draat, hulpprediker
van Mecheden, wijst daarna in de morgen
wijding op de beteekenis van Pinksteren
>or dezen landdag.
Ds. Winter legt daarna ook den nadruk op
die ééne band die er is tusschen Nederland
België door die eene belijdenis, zooals dat
zoo mooi tot uitdrukking kwam in 'n
figuur als Marnix van St. Aldegonde. Kort
en duidelijk schetst spreker 't leven
dezen geloofsheld.
Bij deze Marnix-herdenking sluit Ds. G a n-
zevoort uit Gent weer aan, door in voor
treffelijke bewoordingen en met scherpe ci
taten „de Biënkorf der H. Roomsche Kercke"
te bespreken
Na een hartelijk applaus volgde een run
naar de consumptie-tent.
Onder de enthousiaste leiding van den heer
en mevrouw Sluis speelde jong en oud
met touw en bal en won prijzen. Later in den
namiddag toen hart en spieren weer rust
zochten, spraken Ds. Kruyswijk van Pil-,
BLOEDZUIVEREND
•verken BOOM's Loxeer-
(Slijm-, Gal-, Maag-) pil-
len. Deze pillen zijn zui- i
ver plantaardig en ver-
drijven overtollig gal en
slijm. Zo werken zacht, bevorderen een
goeden stoelgang en zijn goedkoop.
Pnjs per doosje met 15 pillen J7V2 cf„
30 pillen 37 ct., met 50 pillen 57 ct.
|.H**l»mm.JTni
DE IDEALE
l VLOER
BEDEKKING
versum en ds. van D ij k van Zaandam de
aandachtig luisterende schare treffend toe.
De samenkomst werd door ds. Louwera
van Brussel met dankgebed gesloten. Terwijl
in Mechelen zelf de groote processie rondging
ter eere van de Onze lieve Vrouwe van Hans-
wijk, werd het protestantisme vlak bij de
bisschopsstad weer gesticht en gesterkt in
een ernstig en leutig samenzijn.
TEHUIS VOOR MILITAIREN
TE DEVENTER
Men schrijft ons uit Deventer: In het na
jaar van 1938, ongeveer half October, zal het
60 jaar geleden zijn, dat het Tehuis voor
Militairen te Deventer werd opgericht. Waar
thans een zoo verheugende belangstelling
getoond wordt voor alles wat met defensie
verband houdt, heeft het bestuur gemeendi
dit jubileum niet beter te kunnen vieren, dan
door een intense actie te gaan voeren om de
tehuis-financiën, waarvan thans weer zware
offers worden gevergd, op een dusdanig peil
te brengen dat in de naaste toekomst deze
arbeid onbelemmerd kan worden voortgezet.
Te dien einde werd een groot comité van
actie gevormd, dat zijn arbeid bereids is aan
gevangen, terwijl in het eere-comité o.a.
plaats namen: Z.Exc. J. J. C. van Dijk, mi
nister van defensie, luit.-generaal J. J. G.
baron van Voorst tot Voorst, commandant
van het veldleger, mr. W. L. baron de Vos
van Steenwijk. voorzitter Eerste Kamer, mr.
A. E. baron van Voorst tot Voorst, commis
saris der Koningin in Overijsel, mr. F. W R.
Wttewaall, burgemeester van Deventer en ds.
H. Janssen, kolonel-leger- en vlootpredikaat.
Een wandeling in den keizerlijken tuin te Tokio beschouwen de Japan-
sche soldaten, die gewond uit den oorlog in China in hun vaderland zijn
teruggekeerd als een hooge onderscheiding. In lange rijen trekken de
soldaten den tuin binnen.
Aan de jaarlijksche parade, wélke te New-York gehouden wordt ter her
denking van den burgeroorlog werd o.m. deelgenomen door dit groepje
veteranen, die ieder meer dan 90 jaar oud zijn.
Ds. E. H. Broekstra, predilcant der Geref. Kerk van Rijnsburg, herdacht
j.l. Donderdag zijn 40-jarig ambtsjubileum. De jubilaris (5e persoon
van rechts) temidden van familie, kerkeraad en huldigingscomité.
