ïocriO))
Herdenking van het Volkspetitionnement
Vereeniging voor Christelijke
Paedagogiek
WOENSDAG 20 APRIL 1938
De nazaten van Kuyper en
Lohman zullen strijd moeten
blijven voeren voor het
Christelijk onderwijs
Jhr Mr de Savornin Lohman
en Mr G. A. Diepenhorst
spreken woorden van
gedenken
{N de gisteren tc Utrecht onder presidium
van Prof. Dr. K. Dijk van Zwolle ge
houden drukbezochte üóe jaarvergadering
van de Unie „Een school met den Bijbel'
heeft de voorzitter een woord van harte-
lijken dank gericht tot den heer J. v. ;1.
Waals tc Nijkerk. die 11a tal van jaren
het Chr. onderwijs in tal van functies te
hebben gediend nu om leeftijdredencn zal
aftreden als secretaris \an Geref. School
verband. Spr. bad hem in den a\ond \an
zijn leven Gods zegen toe.
In de plaats van de aftredende bestuurs
leden. de heeren Mr. J. F. v. Be eek Cal
koen, burgemeester van Ouderkerk a. d.
IJsel en Ds. C. v. d. Z a a 1. lid der Tweede
Kamer te Den Ilaag, die niet herkiesbaar
waren, werden gekozen de heeren Prof. Dr
G. Ch. A alders te Hilversum, hoog
leeraar aan de Vrije Universiteit en Ds. K
G. v. Smede n, Chr. Geref. predikant te
Enschedé.
Dr. D. Lange dijk van Den Haag
bracht het rapport uit over de propaganda-
aclie. Aan de bespreking daarvan namen
deel de heeren v. Oosten van 's-Graven-
zande, S poe ls tra van Hilversum.
West ra van Nijverdal, de Jong van
Den Haag, Anneveldt van Groningen,
Visser van Marken en Ds. Barbas
van Hengelo (O.). De gemaakte opmerkin
gen werden beantwoord doi>r dr. Lange-
d ij k, door den secretaris Mr. J. J. Ha n-
gel broek en door den voorzitter, Prof.
Dr. K. D jj k.
De middagvergadering
Alvorens de voorzitter des middags het
woord verleende aan prof. mr. B. C. de
Savornin Lohman. heeft eerst nog prof. dr.
J. R. Slotemaker de Bruine, minis
ter van Ondetvvijs. Kunsten en Weten
schappen, met een kort woord de vergade
ring toegesproken.
In korte trekken wees Z. Excellentie op de
beteckcnis van het Volkspetitionnement van
1S78 voor ons land, als ook op den invloed
die van de Unie is uitgegaan. Gij gedenkt
hier, aldus de Minister, datgene, wat voor
60 jaar is geschied en dat van zulk een
groote beteckenis voor ons volk geweest is.
Het zou niet noodig zijn hier het begrip
„vrijheid van onderwijs" naar voren te
brengen, ware het niet, dat men in onzen
tegenwoordigen tijd stroomingen aantreft, die
deze vrijheid van onderwijs willen zien ver
dwijnen. Naast dat begrip vrijheid van on
derwijs bracht spr. een tweede element naar
voren, nl. de geestelijke, innerlijke kracht,
die wij dienen te bezitten, opdat deze vrij
heid niet alleen een formeel begrip z:j.
Daarnaast noemde spr. het offer, dat men
moet weten te brengen voor die vrijheid.
De geestelijke kracht van ons onderwijs
kan dan pas ongerept blijven bestaan, wan
neer wij offers blijven brengen, omdat dat
gene. wat ons iets kost, ons dichter aan het
hart ligt. Z. Exeellentie uitte den wensch,
dat deze drie dingen, nl. de geestelijke vrij
heid, het geestelijk bezit en het offer voor
de school in Gods genade bestendigd mogen
blijven.
Bede Prof. Mr. B. C. de Savornin Lohman
Spr. ving zijn rede aan met enkele woor
den te wijden aan Jhr. Mr. A. F. de Savor
nin Lohman, wiens levenswerk den naam
Lohman onafscheidelijk verbond aan de
geschiedenis van
den schoolstrijd
cn aan de Unie
,.Een school met
den Bijbel". De
Bossche school
kwestie voerde
Lohman naar de
actie voor het
Volkspetitionne-
ment en deze ac
tie maakte hem
tot mcde-oprich-
ler en eerste
voorzitter der
Unie.
Spr. schetste
vervolgens in het
kort den gang
van zaken tot
aan de gelijkstelling bij de wet, die Loh
man nog mocht beleven, waardoor de
school met den Bijbel de plaats kreeg, d;e
de openbare school niet kon innemen. Mi
nister Kappeyne schreef in zijn rapport
aan den Koning „dat de school met den
Bijbel nooit kan zijn de openbare school.
Thans zouden vele voorstanders der -open
bare school den Bijbel ook gaarne op deze
school zien ingevoerd.
Spr. Is zich bewust hier een teer onder
werp: de verhouding tusschen de openbare
school en den Bijbel aan te roeren, dat
licht misverstand kan doen ontstaan. Maar
al tc dikwijls worden goerlkoope, simplis
tische. maar Jan ook weinig doordachte
oplossingen aan de hand gedaan. Hoe licht
wordt de staf gebroken over hen. die prin-
cipieele en practische bedenkingen tegen
die oplossingen Ie berde brengen, alsof
daaruit alleen reeds zou blijken, dat dezul
ken alleen de kinderen ter harte zouden
gaan van dat volksdeel, hetwelk zijn kroost
naar de Chr. school pleegt te zenden, cn
dat de andere kinderen van ons volk on
verschillig zouden laten. Men zal toch b.v.
in ge moede de ernstige tegenwerping, dat
het Bijbelonderricht, hetwelk niet op de
juiste wijze wordt gegeven, meer kwaad
dan goed doet. niet inet een handbeweging
ter zijde schuiven.
Tot dankbaarheid stemt, dat in den roep
om den Bijbel op de overheidsschool niet
alleen cultuuroverwegingen. doch bij som
migen ook een honger naar geestelijk
voedsel openbaren.
Hut resultaat van den schoolstrijd houdt
voor ons volk meer in dan de bevrediging
van een volksdeel, dat zich onderdrukt ge
voelde. Het opende den vrijen loop van het
evangelie in ons volksleven.
Het is voor heel ons volk epn onschat
bare waarde, dat de school met den Bijbel
het terrein veroverde. Daarbij past ons op
rechte ootmoed. De schoolstrijd is door
zondige menschen gestreden cn ook de
Christelijke school is een menschelijke en
dus gebrekkige instelling. Doch wie daar
om, gelijk tegenwoordig ook in christelijken
kring soms geschied, de christelijke actie
als zoodanig en daarmede ook de christe
lijke school wel niet geheel afkeurt, maar
toch, omdat men van een en ander ver-
Wereld lij king van het Christendom vrees',
min of meer problematisch stelt, loopt ge
vaar, zonder zulks te bedoelen, de Cliriste-
lijk-maatscliappelijke en -politieke actie, en
derhahe 'fiiede de actie voor de Christelijke
school ie verlammen. Al onze voortrekkers
\an Groen van Prinslerer af tot de Vissei
toe, hoewel waarlijk niet blind voor het in
denlaad niet denkbeeldig gevaar der Chris
telijke zelfgenoegzaamheid, zouden, konden
zij zich nog doen hooren, waarschuwe!
gen een alle actie verslappende intellec
tualistische problematiek. Nog onlangs
sprak, om een partijgenoot te noemen, Jhr.
de Geer bij het jubileum van het Verbond
van Prot.-Christelijke Werkgevers terecht
zijn verwondering uit over de inconsequen
tie van hen, die vanzelfsprekend vinden,
dat hei Christendom beteekenis heeft voor
ons persoonlijk en gezinsleven, maar die,
zoodra het betreft het verband tusschen
het Christendom cn het staatkundig of
maatschappelijk leven, het woord „pro
bleem" in den mond nemen.
De vruchten van de Christelijke actie,
die de school met den Bijbel is, wijzen het
anders uit. Wat er elders, waar men de
school met den Bijbel niet had, van di
geestelijke vrijheid is overgebleven, is be
kend. De vraag is gerechtvaardigd, of on:
volk de groote gevaren op dit punt zoo
scherp zou hebben onderkend en daartegen
over zoo kloek stelling zou hebben geno
men, indien het niet de leerschool van der
strijd om de vrijheid van onderwijs had
doorloopen.
Op de Unie rust in de eerste plaats de
taak, den arbeid voor de school niet den
Bijbel in trouwe gehoorzaamheid voort te
zetten cn daarnaast de plicht om aan het
opgroeiende geslacht deze wonderlijke ge
schiedenis door te geven. (Applaus.)
Rede mr G. A. Diepenhorst
Vervolgens sprak mr G. A. Diep
horst van Zeist, over de beteekenis
een gedenkdag als deze. Spr. zeide, dat
Gods gangen in de historie wonderlijk zijn.
Telkens zien wij, dat Hij mannen uitzendt.
die in Zijn kracht
voortgaan met de
verdediging van de
geestelijke belangen.
Twee namen kwa
men spr. op dezen
dag wel bijzonder in
herinnering, nl. die
van Kuyper en Loh
man, de voorvechters
voor het Christelijk
Onderwijs. Wat do
mcnsch ten kwade
gedacht had, heeft
God ten goede
keerd. De scherpe
tegenstand, liet libe
ralisme en de vijand-
Mr G. A. Diepenhorst teS«n ''.Chris-
telijk onderwijs,
moesten het afleg
gen tegen den geweldigen weerstand van
ons Protestantsche volk, dat in de dagen
van het Petitionnement een zeldzame offer
vaardigheid aan den dag legde.
Na veel strijd en moeite kwam de oprich
ting van de Unie, hier in hetzelfde gebouw,
aldus spr., onder voorzitterschap van den
onvergetëlijken Alexander de Savornin Leh
man. Er is het pleit gevoerd voor het goed
recht der vrije Christelijke school en met
profetischen blik heeft Kuyper voorzien, dat
het pleit beslecht zou worden.
De macht der liberalen werd gebroken. In
de afgeloopen zestig jaar is hun positie niet
beter geworden. Een liberale afgevaardigde
is een bijna uitverkocht artikel op de poli
tieke markt.
Steeds sterker drong het beginsel door,
dat doelde op geestelijke vrijheid. Maar de
strijd bleef hevig en geducht. Den laatstcn
tijd is het er niet beter op geworden en spr.
wees erop, hoe de nanaten van Kuyper en
Lobman den strijd moeten blijven voeren
voor het Christelijk onderwijs en de geeste
lijke vrijheid. Daar is het socialisme, bet
communisme en fascisme en nationaal
socialisme. Vooral communisme en nat.-
socialisme onderwierp spr. aan een scherpe
critiek. Wat geweest is, is nu weer. Men
tracht, opnieuw de geestelijke vrijheid onder
geschikt te maken aan den Staat. Men wil
de gedragingen afhangig maken van den
Staat cn de maatstaf der beo'ordeelingen is
daarin gelegen. Spr. beluistert in de leer
van de N.S.B. de oude liberale klanken van
Kappeyne. het streven naar geestelijke een
heid van den Staat. Ze vernielen het beeld
van Marx, maar men richt andere afgods
tempels op. Vervolgens kantte spr. zich
tegen groepen, die een beroep doen op de
hulp van de Overheid voor een zgn. geeste-
elijk vrije school en die de functie van
Staat en School verwarren. Onder opsteken
van het zuiver gereformeerd vaandel komt
men met het oude liberalisme op voor een
eigen school. In deze verwarde tijden wil
men in het geestelijk kamp verwarring
stichten. Zeker, aan de Overheid moet de
eisch gesteld worden, dat zij buigt voor
Gods Woord, maar die Overheid ziet haar
roeping begrenst. Door deze houding zuiver
te bepalen is het recht van niemand ge
schonden, maar als wij ons gaan stellen op
het standpunt van een geestelijke overheer-
sching op geestelijk gebied, zijn wij in strijd
met die zuivere begrenzing van de roeping
der Overheid.
Wij willen, dat de macht van het Evan
gelie overwint, maar niet. dat de Overheid
het ongeloof tegen ons wapent, zooals zestig
jaar geleden op onderwijsgebied geschied is
In de zestig jaren is dat de leidende ge
dachte in de Unie gebleven en wij kunnen 't
Volkspetitionnement niet bctea eeren dan
die gedachte voor oogen te houden. De loop
1 het Evangelie moet onbelemmerd zijn
hel dierbaar pand door de historie ons
gebleven, zal niemand ons mogen ontruk
ken. Daarin zijn wij ook echt nationaal.
Onze natie is geboren uit de strijd voor
godsdienst- en gewetensvrijheid.
De pioniers in den schoolstrijd waren ook
zondige menschen, maar zij waren 't werk
tuig in Gods hand om het neutraliteitsbe
p uit te werpen cn om op te komen voor
eer van Gods Naam ook op het terrein
n de school.
rVij zijn een volk. dat leven mag onder
de Oranjes in \rijheid, maar indien ons
olk een tijd tegemoet gaat, wat God ver
hoede, van nieuw opkomend revolutionisme
e God, dat wij opnieuw bezield wor
t dien moed en volharding, welke
onze pioniers bezielden en dat wij clan ge-
darh'ic zijn aan de laatste woorden in het
■stament van Groen van Prinsterer „O
God. wees rnij zondaar genadig" Dan mogen
wij wpder in toepassing brengen de strijd
leus van de Reformatie: „Doet aan de ge
lieele wapenrusting Gods, hetwelk is Gods
Woord".
De voorzitter, prof. dr K. Dijk, dankte
mr Diepenhorst \oor zijn krachtig betoog
en sprak den wensch uit, dat de vergade
ring het moedgevend woor.d van mr Diepen
horst ter harte zal nemen in den moeilijken
tijd, welke ons te wachten staat.
Na samenzang van Psalm 72 vers 11 werd
de vergadering met dankgebed gesloten door
Z. Exc. prof. dr J. R. Slotemaker de
B r u 11 e.
KON. BOND VAN CHR. ZANG
EN ORATORIUM VEREEN.
52e jaarvergadering
te Rotterdam
Gistermiddag zijn op de vergadering van
de Kon. Bond van Chr. Zang- eo Oratorium-
Verecnigingen te Rotterdam nog enkele
voorstellen van aangesloten Vereenigingen
besproken, waarna een demonstratie van
kooroefening plaats vond onder leiding van
den heer J. II. B. Spaander ma n, waar
aan door een groot deel der aanwezigen
werd deelgenomen: zij had een zeer geani
meerd verloop, zoodat den leider een warme
ovatie gebracht werd. Na de rondvraag heeft
de Bondsvoorzitter woorden van dank ge
sproken tot de regelingscommissie en tot
den heer G. C Kouwenhoven voor de
zoo geslaagde uitvoering van Bondsmuziek
op Paaschmaandagavond in de Groote Kerk.
Tenslotte heeft de le secretaris, de heer H.
•T. v. d. M u n n i k. den voorzitter dank ge
bracht voor zijn leiding en voor zijn geze-
genden arbeid voor den Bond. Na het zingeo
van het bekende „Beveel gerust uw wegen"
werd de zeer goed bezochte jaarvergadering
met gebed gesloten.
Tot bestuursleden van de groep Evan
gelisatiekoren zijn benoemd Ds. P
Nomes van Den Haag voorzitter; de hee
ren M u n t i n g h van Amsterdam secreta
ris. J. S c h o 1 t e n van Gasselvernijeveen 2e
voorzitter. Dekker van Rijswijk en v. d.
Kooy van Apeldoorn.
Ter jaarvergadering was nog ingekomen
een telegram van den voorzitter van dem
Deutschen Chr. Sangerbund, den heer G e-
m o 11 te Stettin, inhoudende gclukwensch
en zegenbede.
BESCHAMEND VOORBEELD
In het Engelsche Lagerhuis werd de vraag
gedaan de bioscopen ook 's Zondags het
spelen te veroorloven. De minister van bin-
nenlandscbe zaken wees dit als „iets onge
hoords" af. Hij oordeelde, dat het Engelsche
volk in overgroote meerderheid daarvan niets
zou willen weten en de puriteinsch-religieu^e
overtuiging hierin nog ongeschokt voortbe-
Bond voor Geref.
Jeugdorganisatie
De 26e algemeene vergadering
Onder presidium van den heer Joh. C.
Francken, \an Zeist, werd heden in K.
en W. ie Ulrecht de 20e algeineone \erga<lc
ring gehouden van den Bond voor Ge ivf.
Jeugdoigunisatie. De voorzitter opende de
ergadering op gebruikelijke wijze en heeite
alle:
welke
bracht de secr.-penningm., de heer
M Gras h o f f, van Den Haag, zijn jaar
verslag uit. Daaraan onlleenen we, dat hei
aantal aangesloten organisaties en leden ook
over 1937 weer is geslegen. 1 Jan. 1938 waren
bij den Bond aangesloten 572 Knayenveree-
nigngen met 12856 leden en -454 Meisjesvur-
eenigingen met 9922 leden. De balans sluit
met een eindcijfer van 28.565,70 en rlc
lies- en winstrekening met f 27.916,69. De
verlies- en winstrekening van de kampen l
Beekbergen en te Driebergen sluit mat
5284,54. De verstagen werden goedgekeurd
en de penningmeester van zijn hpheer gucié-
chargeerd. Besloten werd de volgende alge-
mecne vergadering opnieuw tc- Ulrecht te
houden.
De aftredende bestuursleden, moj. A. C
v. Overs reeg te Amsterdam en de heeren
Prof. Dr. G. Ch. Aalderste H Ivcrsum en
Chr. de Bruin te Middelburg, werden her
kozen.
Een voorstel van Ds. A. C. H e ij, Geref.
predikant te Ivoudekerke e s., om te komen
tot verlaging der contributie door bezui
ging op het Knapen- en Meisjesblad, we
gehoord het afwijzend praeadvies van
bestuur, verworpen.
Om 12 uur werd de morgenvergadering
gesloten.
DE MIDDAGVERGADERING
Om half twee ving de middagvergadering
aan. De voorzitter riep het welkom toe aan
de sprekers van de middagvergadering en
verleende daarop het woord aan Ds. P. N
Kr u ijs wijk. Geref. predikant (e Hilver
sum, om te refereeren over „Jeugd en cu.*
tuur".
Referaat Ds. P. N. Kruijswijk
De bespreking der verhouding tuss ,he:
deze beide vraagt eenige oriëteering inzake
de verhouding tusschen cultuur en Chris
tendom. Deze verhouding is vol spanningen.
Als voorbeeld werd gewezen op de waardee
ring van natuur en cultuur eenerzijds, op
de „overdenking van het toekomend leven'
anderzijds bij Calvijn. De verhouding tus
schen beide kan logisch bezwaarlijk, doch
kan wel practisch tot harmonie komen.
Spr. stond eerst stil bij de begripsbepaling
van cultuur en wees op de verscheidenheid
in de cultuur van onderscheiden tijd en le
venskring.
Het précaire der 'erliouding tusschen
Christendom en cultuur is nog in een heul
ander stadium gekomen sinds de laatste
zicii emancipeerde van het Woord Godi
secularisatie; diesseitig in volstrekten zin;
vergoding van het menschelijk kunnen.
Nochtans kan van een volstrekt negatie
ve houding in den Christen geen sprake zijn
Het Doopersch standpunt, tegenwoordig gl
om weer merkbaar, moet teruggewezen.
Christus heeft het werk des Vaders niet ver
nietigd, maar principieel hersteld. Zoo moet
de Christen in de culluur staan. In haar
erkennende de werking der gemeente gratie,
in haar midden verkeerende met den maat
staf van de H. Schrift, maar tevens hooren-ie
De algemeene vergadering De consequenties
De hedendaagsche schoolziekte
Onder presidium van p r o f. d r. J. Wa
terink var Amsterdam kwam de vereeni
ging voor Christelijke Paedagogiek gister
avond in K. en W. te Utrecht in jaarlijk-
sche algemeene vergadering bijeen.
De voorzitter opende de vergadering op
gebruikelijke wijze en sprak een kort
openingswoord.
Hierna brachten secretaris en penning
meester, de heeren A. Oosterlee van Nij
megen en L. v. Klinken van Leeuwarden,
hun jaarverslagen uit, die werden goedge
keurd.
Tot secretaris werd herkozen de heer A-
Oosterlee.
Na afdoening der huishoudelijke zaken trad
als referent op de heer L. v. Klinken van
Leeuwarden, met het onderwerp: „De door
dringing van de Aufklarungspaedagogiek in
ons Nederlandsch schoolwezen" (Een diag
nose van de hedendaagsche schoolziekte).
Referaat L. v. Klinken
Nu in den allerlaatsten tijd, aldus spr., de
roep om schoolhervorming weer met aan
drang wordt gehoord, is het allereerst nood
zakelijk na te 'aan, hoe de school zoo in de
impasse is geraakt. Pas daarna zal men zich
met vrucht kunnen bezinnen op de vraag:
a t en hoe er hervormd moet worden.
De hedendaagsche school, aldus spr., is de
uitdrukking van een tijdgeest waarvan wij
allen, min of meer „de ondergang in onze
oogen hebben". In haar doelstelling, in haar
organisatie, in haar leerstof, zelfs in haar
didactische methode is ze in vele opzichten
nog echt een Aufklarungs-product. In een
;rondige historische-prin'cipieele diagnose
wordt dit nader geadstrueerd:
1. De Aufklarungs-paedagogiek als uit
drukking van een totalitaire wereld- en le
vensbeschouwing:
2. De doordringing van deze paedagogiek
het Nederlandsch schoolwezen;
3. Aufklarungs-paedagogiek in tegenstel
ling tot Christelijke paedagogiek.
„Associatie" is het karakteristieke ken
merk van de Aufklarung. Als typeering
heeft Kuyper eens het beeld van het spinne-
web gebruikt.
Wijl totalitair, werkte ze door op alle
levensterreinen en levensverhoudingen in de
staatsleer (Locke, Rousseau, Hobbos): inzake
de verhouding van rk en staat (neutrali
teit); in de psychologie, welke zelfs aan het
associatie-principe haar naam ontleende (As-
sociatie-psychologie).
De consequenties van al deze beschouwin
gen zien we op het paedagogisch erf, dat
immers alle eeuwen door steeds de geeste
lijke proeftuin is geweest. Eerst in de landen
rondom ons; Engeland (Locke); Frankrijk
(Rousseau); Duitschland (De Philantropy-
nen). Bij Herbart vinden we de synthese var
al de Aufklarungsmotieven. Hij is het ge
weest, die de Aufklarungs-paedagogiek ir
grandioze stijl filosofisch en psychologisch
hech'er heeft gefundeerd en breeder uitge
bouwd.
Omstreeks 1780 dringt de Aufklarungs-
paedagogiek het schoolwezen van Oud-
Holland binnen. De Aufklarung zette even
wel pas goed in toen bij de staatsregeling var
'98 de scheiding tusschen kerk en staat werd
uitgesproken, ende school Kind
Staat werd. Onze eerste schoolwetten,
1801, en feitelijk al de volgende tot die
van '20 zijn echte Aufklarungsproducten.
In vele opzichten staan we thans evenwel
voor een faillissement van de Aufklarungs-
paedagogiek. De tijden zijn veranderd en
zoeken een andere uitdrukking.
Kleur bekennen noodzakelijk
Dat het bij de komende schoolhervorming
alleen maar of in hoofdzaak zou gaan
wat „meer practisch onderwijs" zou getuigen
van weinig inzicht in de wordingsgeschiede
nis van de hedendaagsche school.
Het „ordenings-principe", waarover onze
tijd het zoo druk heeft, zal ook hier dwingen
tot positiekeuze. Niet de „ordening" is hier
het schibboleth zonder legislatie gaat het
niet maar het „principe". Verder ook: de
keuze en de samenhang der leerstof. Ook de
didactische methode.
Naast „gedienstigheden der practijk'
komen hier steeds weer „beginselen" ter
sprake; opvoeding ligt nu eenmaal niet in
een „neutrale zóne".
Er is tweeërlei paedagogiek: „Aufklarungs-
paedagogiek" en Christelijke paedagogiek
Beide gaan uit van „dogma's".
Nooit is de Aufklarungs-paedagogiek in ons
land zoo bestreden als in de jaren 1869
1870, toen de Calvinist Kuyper beginsel
stellend tegenover beginsel schier op alle
fronten: school-organisatie, de aard en o
ning der leerstof, kennis-waardeering den
strijd aanbond. Het hooggepunt van dien strijd
was wel de magistrale Kamer-rede van 7
Dec. 1874, waarin hij de vraag beantwoordde:
welk schoolstelsel is het geschikst voor onze
natie? Die rede kan in haar grondbeginselen
nog actueel worden genoemd. Het beginsel
door Kuyper toen naar voren gebracht, n.l.
..Souvereiniteit in eigen kring" zal in den
komenden paedagogischen strijd naast en
straks meer nog dan het didactisch vraagstuk
om bezinning vragen.
Nadat over het referaat van gedachten ge-
•isseld was. werd de vergadering op gebrui
kelijke wijze gesloten.
de roeping om in het werk Gods in deze
wereld „mede te arbeiden". De geestelijke
vereischten daarvoor zijn vele.
Ten aanzien van de jeugd moeten-we nu,
aldus spr., opdat ze toebereid worde tot het
volle leven, ten eerste den eisch stellen:
dat ze onder deugdelijke leiding icnigc ken
nis verkrijg© ran de cultuur van den tijd,
met name om vervolgens in verhand daar
mee eenig inzicht te ontvangen in de prin-
cipiee'.c vragen die zich Jiier voordoen.
Daartoe moet ze ook weten van den eisch
om de cultuur te beïnvloeden en dat de
Christen den eigen sfeer moet scheppen,
Een en ander is in overeenstemming met
het. doel der Geref. Knapenvergadcring
Meisiesvergaduring. Tenslotte stond ref. stil
bij de houding ten opzichle van ons bi
invloed worden door de cultuur van deze
tijd, het „genieten" aan cultuur. We moi
ton niet aanvaarden het recht om ons be/.i
te laten houden ter verstrooiing. Spr. be
pleitte ook hier activiteit opdat ook hierin
aan de jeugd worde gebouwd en zij dat lei
re zoeken, in welk verband hij een en andt
nader toepaste op sport, bioscoop, radio el
Nadat over het referaat van Ds. Kruyswijk
van gedachten gewisseld was en deze
repliek gediend had. sprak Dr P. C. Ku n st
Gereformeerd predikant te Amsterdam,
opwekkend slotwoord, getiteld: „De keur
van hut zilver".
De verga lering werd vervolgens met de
gebruikelijke plichtsplegingen gesloten.
Dr S. O. Los
Gymnastiek
en gymnastiekonderwijs
Vijfde jaarvergadering van de Ned. Ver.
van Leeraren en Onderwijzers in
Lichamelijke opvoeding
Te Amsterdam vergaderde in het
gebouw van de A.M.V.J. de Ned. Christelijke
Vereeniging van Leeraren en Onderwijzers
in de Lichamelijke opvoeding.
Na het openingswoord van den voorzitter,
den heer J. S. Karper, werd door dr. S. O.
Los, em. pred. te
den Haag
lezing gehouden
over „Gymnastiek
en gevoelsleven".
Spr. deed
aan de hand
de volgende vijf
punten:
a. Er is een ont
wakende belang
stelling voor
motoriek of be
wegingsleer. b. De
weg, waarlangs
bewegingen
druk maken op
ons boventijdelijk
„ik", is die
het gevoelslev
c. In pathologische gevallen kan de oefening
van de lichamelijke functies heil brengen, d.
In normale gevallen brengt de oefening van de
lichamelijke functies de ongeordende fanta-
siegevoelens terug tot de nuchtere werkelijk
heid van het leven. e. De nauwe band tus
schen de bewegingen en de gevoelens var
kinderen roept om samenwerking tusschen
school en gezin om hun lichamelijke functies
te oefenen. De gezondheidsleer en de karak
terkunde vragen daarbij om leiding door
deskundigen, die het kind door en door
kennen.
Het kind van christelijke ouders vraagt
een christelijke leer in gymnastiek, die de
wet door God gesteld voor de motoriek kent
en toepast.
Als een gemeentebestuur
onderwijspropaganda maakt
Verrassend raadsbesluit te Dordrecht
De Dorische Gemeenteraad heeft zichzelf
gister verrast met een zeer onverwacht be
sluit. In Januari werd van gemeentewege ir
een gemeentelijke dienstenvelop aan alle
ouders, die tegen Maart een kind voor
school hadden aan te geven, een circulaire
gezonden, in twee-kleuren-druk, zwart
oranje, omze opmerkzaam te maken op
hun plicht, om te voldoen aan de leerplicht
wet en ze aan te sporen, dit tijdig te doen.
Het Ünksche gemeentebustuur was
oordeel, dat deze circulaire zoo algemeen
was gehouden, dat niémand er aanstoot aan
zou kunnen nemen. De voorstanders vam het
bijzondpr onderwijs zagen er echter terecht
een indirecte reclame in voor de openbare
school, bekostigd door de publieke kas,
gevoerd door het gemeentebestuur, dat wel
heeft te zorgen voor goed onderwijs, maar
niet tot taak heeft, zooveel mogelijk kinde
ren naar de openbare school te trekken.
Daarom informeerde het Chr. Ilist. raads
lid N. de Visaftj- gistermiddag, of men tegen
September weer zulk een circulaire dacht
uit te seven. Inderdaad bleek men dit van
plan te zijn.
Zijn voorstel om dit niet te doen, werd
verworpen Toen kwam hij met het voorstel
om dan de circulaire anders in te richten,
en in de algemeene karakteriseering van 't
onderwijs het bijzonder onderwijs niet ve be
trekken. daar de voorstanders daarvan met
de gegeven omschrijving niet accoord kun
nen gaan ,daar ze die principieel anders
zouden formuleeren. En men kan hun zoo
iets. waarvan ze niet gediend zijn, toch niet
opdringen.
Dan bleef er dus niets anders over dan
een circulaire die openlijk propaganda
maakt voor het openbaar onderwijs. Dat
durfde men ter linkerzijde niet aan. Maar
de beide rev. socialisten wilden dat wel.
En door hun steun, en doordat een libe
raal er, een soc.-democraat afwezig waren,
werd het voorstel aangenomen, tot groote
ontsteltenis vam den liberalen wethouder
van onderwijs, die zulk een afloop aller
minst had venvacht.
BEGRAFENIS Dr. C. J. VINKESTEYN
-.a een rouwdienst in de kapel van het
pension St. Willibrordus te Wassenaar, is
gisteren op de R.K. begraafplaats aan de
Kerlchoflaan te 's-G ravenhage het stof
felijk overschot van dr. C. J. Vinkesteyn, in
leven oud-inspecteur der gymnasia, in het
familiegraf bijgezet. Er waren talrijke auto
riteiten op onderwijsgebied. Gesproken is er
niet.
MEVR. J. TEN HOET
In den ouderdom van bijna 90 jaar over
leed te 's-Gravenhage Mevr. J. ten Hoet, die
jaren lang aan het hoofd gestaan heeft der
bekende kost- en dagschool „Mon Désir" te
Driebergen.
EXAMENS
Diploma. Ned. Gen. voor heilgymnastiek
_ji Massage. Geslaagd: mej. J. G. Janse,
Santpoort: mej. C. H. Sommer, Dordrecht,
mej. M. F. Stork. Groningen en de heer J.
B. Schreiner, Amsterdam.
Jeugd. 5 30 Pianokw
10.00 Berichten ANP.
Ic. 10.45 Gymnastiekles,
k. ca. 11.51—3 2.00 Set
muziek. 10.00 Morgen'
foonmuziek. 10.30 Het
Causerie „Gij zult g
11.30 Het Omroeporke!
30 Gramofo<
6.30
lOllSt,
10 Voor de kinderen. 7.05 AVRO-
Dansorkest 7.30 Astronomische lezing.
Berichten ANP. Mededeelingen. S.10 Coi
gebouworkest en solist, 9.15 Radloto
9.45 Gramofoonmuziek. 10.00 Hc-t Om
orkest en gramofoonmuziek. 11.00 Beri
ANP. Hierna AVRO-Dansorkest. 11.3012.0i
Grai
ROITWICH 1500 M. 11.05 Ensemble. 11.58
Radlotooneel. 12.51 Orkest 2.10 Causer!»
..What I saw In Labour Camps 2.35 Orker.
4.20 Orkest 5.40 Causerie „Forgott-en annil
9.40 Kwlni
KEULEN 456
Concert 3
7.20 Orkes
>rkest 11.20 Orkest. l.S
5 55 Pin no. 6.30 Orkes:
a. 9 50 Orkest-, mandolin
RI'SSEL 322 en 484 M. 322 M.11.50 en 12.31
Orkest 4.20 Orkest. 5.20 Zang. 6.20 Piauo,
7.20 „Das Rheingold". opera.
484 M 11.51 en 12.30 Urkest 7.20 Orkest,
9.30 Pianokwartet.
Prof. Dr. Willem Men
gelberg schrijft:
..Het Hammond-orgel
is eer buitengewoon
geperfectioneerd
orgel-instrument een
nieuw muziekinstru
ment, hetwelk als
Kerk-orgel en huls
orgel, maar tevens
als Concert-orgel de
volmaaktheid heeft be
reikt".
HAMMOND ORGELS N.V,
Keizersgracht 684 Amsterdam
Voortgezette actie
Onmiddellijk na het bekend worden var
het Kon. Besluit van 27 Mei '37, waarbij he'
teekenonderwijs op de H.B.S. sterk werd in
gekrompen, heeft het Bestuur der Ned. Ver,
v. Teekenonderwijs plannen beraamd ont
voor dit onderwijs de plaats te heroveren!
waarop het naar veler overtuiging recht
heeft.
Het ontving diverse uitspraken van voorv
aanstaande mannen, waarop nu gevolgd zijq
die van Prof. F. K. Th. Iters on Dir. dei
Staatsmijnen, Prof. Dr. W. J. de Haas tc
Leiden, van den Dir. der Machinefabr. Gebr,
Stork, te Hengelo, van Ir. Kanstein,
Hoofding. v. d. Waterstaat te Arnhem. Ook
uit deze bijdragen blijkt welk een groote
waarde in allerlei kringen aan het onderwijs
Ln hand- en lijnteekenen wordt toegekend
en hoezeer men het „dringend noodzakelijk
acht", dat de geleidelijke inkrimping van dit
onderwijs aan de scholen voor M.O. weer
ongedaan wordt gemaakt.
Het laatste Maandblad geeft verder een
overzicht van 't resultaat der November-actie
Bijna 1200 personen en besturen uit de krin
gen van Wetenschap, Onderwijs, Kunst,
Handel en Nijverheid betuigden hun adhae-
sie met de pogingen, die door de Ned. Ver:
v. T. O. in het werk worden gesteld „opdat
vruchtdragend teekenonderwijs wederom
mogelijk worde".
Deze adh. betuigingen kwamen in van 45
Hoogleeraren, 10 Inspecteurs v. h. Onder
wijs, 38 Rectoren en Conrectoren v. Gymna
sia, 72 H.B.S. Directeuren, 370 leeraren aan
H.B.S., Gymn. en Lyc. (géén teekenleera-
ren), 22 Dir. v. Kweekscholen, verder van
vele artsen, ingenieurs, architecten, milit.
autoriteiten, predikanten, hoofden van scho«j
len, onderwijzers, Hoogere Rijksambtenaren,
hoofden van Gemeentebedrijven, voorz. en
secr. v. Kamers van Koophandel en Fabrie
ken, 80 Directeuren en vooraanstaande per
sonen uit Handel en Industrie, besturen van
30 Genootschappen en Vereenigingen, teza
men 1175.
P. H. L. Jamin f
Bekend Rotterdammer heengegaan
In den ouderdom van ruim 59 jaar is lo
Rotterdam overleden de heer P. H. L
Jamin, oudste firmant van de firma C<
Jamin, de bekende fabriek van Koek-, Cho
colade- en Suikerwerken.
De thans overledene, die reeds heel vroeg
in het snel groeiende bedrijf van zijn va-Ier
werkzaam was, werd in 1907 tot mede
firmant aangesteld. En al deze dertig jaar
heeft de lieer Jamin zijn krachten inge
spannen om 't bedrijf tot verdere ontwik
keling te brengen.
Maar ook gaf de heer Jamin zich aan
nog velerlei anderen arbeid en heeft hij
vooral de R K. actie gesteund zooveel hij
kon Zoo was hij o.m. secretaris-kerkmees-
ter van de kerk van den H. Antonius van
Padua aan het Bosch je, voorzitter van liet
R.K. Adviesbureau voor alcoholisme, be
stuurslid van het St. Franciscus-Gasthuis.
De heer Jamin was bekend om zijn groote
weldadigheid; wie een beroep op hem deed
voor een of andere liefdadige instelling,
kon schier bij voorbaat van zijn steun ver
zekerd zijn.
Voorts is de heer Jamin nog eenige jarori
lid geweest van de afdeeling Grootbedrijf
van de Kamer van Koophandel le Rotter
dam.
Zijn vele verdiensten werden erkend door!
zijn benoeming tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau en ridder in de orde* van den
H. Gregorius den Groote.
Onder groote belangstelling werd heden
morgen het stoffelijk overschot bijgezet in
het familiegraf op het R.K. kerkhof in
Crooswijk.
