KERK EN ZENDING
Ds. T. Ferwerda en Amsterdam
MAANDAG 28 FEBRUARI 1938
gerer. kerken
Tweetal: Te Amersfoort, F. E. Hoekstra
Se Zwartebroek en B. Holwerda te Kantens.
Aangenomen: Naar Stadskanaal, H.
Zandbergen te Drachten.
chr. geref. kerk
Beroepen: Te Zwaag-Westeinde, N.
Brandsma te Wildervank.
Bedankt: Voor Ede, Prof. G. Wisse te
Driebergen.
;ned. herv. kerk
.GEREF. GEM.
Tweetal: Te Yerseke, R. Kok te Vee-
pendaal en H. Ligtenberg te Lisse.
•VRIJE EVANG. GEMEENTE
Aangenomen: Naar Zeist, J. Enter Jr.,
Cand. en hulppred. aldaar.
Na in den morgen bevestigd te zijn door
prof. dr. P. S te ge n g a van Amsterdam, met
een predikatie uit Matth. 13 3 „Ziet,
zaaier ging uit om te zaaien", heeft ds. A. W.
C. de Wit, overgekomen uit Stadskanaal, des
•avonds zijn intrede gedaan bij de Evang.
Luth. Gemeente te Delft (vac. wijlen ds. Th.
G. Stelhvag) met een predikatie naar aanlei
ding van 1 Cor. 2 2. Hij kwam tot de slot
som: niets te willen weten dan Jezus Christus
en wel den gekruisigde.
Aan het eind volgden de gebruikelijke toe
spraken. Op verzoek van den consulent ds.
Zwaale, em. pred., zong de gemeente den
leeraar de Zegenbede toe: dat 's Heeren zegen
pp U daal.
Namens den kerkeraad sprak ouderling
Jense.
De burgemeester Mr. G. van Baren,
fwoonde de avonddienst bij.
Verder waren aanwezig behalve de bevestd-
iger en de consulent, ds. W. J. Kooiman,
Amsterdam, dra. D 0 u f 0 u r. dra. Stol, ds.
J. Plaat, em. pred., ds. C. Riemers, Bus-
isum. ds. H J. J a a n u s, Rotterdam, allen
predikant bij de Evang. Luth. Gemeente.
Voorts merkten wij op ds. Th. C. Vrie
zen, Ned. Herv. pred. en de pastoor der
Oud-Kath., Delft F. T v. d. Steen,
Namens het Bijbelgenootschap waren er de
heeren C. Koster en J. v. d. Heide.
Ds. W. G. REDDINGIUS
Ds. W. G. Reddingius te Semarang
heeft blijkens een mededeeling in het alge
meen Protestantsch Kerkblad van 18 Febr.
j.l. bedankt voor het lidmaatschap van de
Groep van Vrijzinnig Godsdienstigen
Nederlandsch Oost-Indië en verklaard, dat hij
niet langer als vrijzinnig predikant wenscht
■beschouwd te worden.
Ds. Reddingius werd candidaat in 1924
stond te Oostvlieland, Westzaan, Den Haag
XVereeniging van Vrijzinnig Hervormden)
■andermaal Westzaan en (sinds Juli 1935) te
Semarang.
REV. J. NOORDEWIER f
In den zeer hoogen ouderdom van 98 jaren
as op 5 Februari j.L overleden Rev. Jacob
Noordewier, em.-prgdikant der Chr,
Geref. Kerk te Firth (Webraska) in de Vgr.
Staten.
Ds. Noordewier was in 1839, den 27sten
December, geboren te N i e z ij 1, Prov. Gro
ningen. In 1867 verhuisde hij met zijn leeraar
ps. R. Duiker, die de roeping der Eerste Chr.
Geref. gemeente te Grand Rapids had aange
nomen. Onder Ds. Duikers leiding studeerde
Ni voor het leeraarsambt. Na twee jaren van
froorbereiding werd hij reeds in 1869 j/iedi-
kant. Wat hem aan opieidingskennis onlbisk,
,werd grootendeels vergoed door natuurlijken
aerleg, practischen zin, geestelijke rijpheid
bezadigdheid en bo7enal liefde voor God en
Zij re 'S erk. Sinds 1869 bediende hij achter
eenvolgens de gemeenten te Pella, Kalama
zoo, Holland^ Central Avenue, Fremont,
Keüoggsville, Jentecn en Firth, Nebraska,
jvanv aar hij in 1912 emeriteerde en in Grand
Pap:ds zyn laatste Jaren doorbracht.
Ps. J. P. J. KRUYS VOORBERGE t
In den ouderdom van 59 jaar is te Baby-
ïoniënbroek (N.-Br.) overleden Ds J
P. J. Kruys Voorberg e, in leven predi
cant bij de Ned. Herv. Gemeente aldaar.
De overledene werd in 1878 geboren en
jwas eerst werkzaam als predikant in Ame
rika. In 1929 deed hij coll. doctum voor het
Prov. kerkbestuur van Noord-Brabant, om
<10 November van dat jaar zijn ambt te aan
vaarden bij de Ned. Herv. Gem. van Baby-
loniënbroek.
GEREF. KERK VAN POERWOKERTO
Ter jongste vergadering van de classis
Dordrecht der Geref. Kerken rapporteerde
Ds. W. W. M e ij n e n van Dordrecht over de
Zending en deelde mede, dat de kerk van
Poerwokerto zal overgaan tot het beroepen
an een eigen predikant.
Wij vernemen, dat dit een Inlandsch pre
dikant zal zijn, mede met het oog op de
(kosten.
[VRIJE EVANG. GEMEENTEN
Te Utrecht heeft de Vrije Evang. Gem.
haar nieuwe kerkgebouw in gebruik mogen
tnemen. Ds. A. W. F. Waardenburg heeft
den eersten dienst geleid, nadat door kerke-
raadsleden de kanselbijbel was binnenge
bracht en door Ds. Waardenburg plechtig
•geopend.
DE GEREF. J.V. EN DE N.S.B.
Ter vergadering van den kerkeraad der
Geref. Kerk van Herwijnen kwam ter
(tafel een brief van de Geref. Jongelingsver-
eeniging ter plaatse, waarin advies gevraagd
•werd inzake toelating van een persoon als
id, die ook aangesloten is bij de N.S.B. De
kerkeraad besloot de jongelingsvereeniging te
•adviseeren den betrokkene toe te laten als
lid onder de navolgende voorwaarden: a.
dat geen propaganda mag worden gemaakt
jvoor de N.S.B.; b. dat hij verplicht is deel te
ïiemen aan alle werkzaamheden. De kerke
raad hoopt en vertrouwt, dat de band met de
N.S.B, radicaal zal worden doorgesneden.
KARL BARTH HOOGLEERAAR
[TE BAZEL
De bekende theoloog Karl Barth", rlie hij
[het aan het bewind komen der nationaal-
isocialisten moest aftreden ale hoogleeraar te
(Bonn, is benoemd tot hoogleeraar in de
Godgeleerdheid aan de universiteit van
Bazel.
Het proces
tegen Ds Niemöller
Een jaar en tien maanden
gevangenisstraf geëischt
Tegen Ds Niemöller is een gevangenis
straf van een jaar en tien maan
den geëischt. Deze eisch berust niet op
landverraad, doch op overtreding van
het „Heimtueckegesetz" (de z.g. kan
selparagraaf) en op ongehoorzaamheid
aan staatsverordeningen.
Ds Niemöller
De uitspraak van de rechtbank, waarvan
nog geenszins vast staat, dat dit een veroor
deeling zal zijn, is waarschijnlijk heden te
verwachten. In kerkelijke kringen in
DuitsChland wordt de strafmaat van dit
lis als zeer bijkomstig beschouwd; veel
belangrijker is de vraag of een eventueele
veroordeeling niet aanleiding zijn zal tol
kerkrechtelijke maatregelen tegen Nie
möller.
Kerkrechtelijk staat Niemöller n.l. onder
het kerkelijk Ministerie, dat door Minister
Kerrl en Dr. Werner wordt beheerscht.
Dit Ministerie kan besluiten tot
schorsing, tot spreekverbod en tot ver
banning uit de plaats van inwoning
van predikanten en op dergelijke maat
regelen kan een spreekverbod van
overheidswege volgen.
De kwestie van de terugtrekking van de
advocaten heeft zich als volgt toegedragen:
Toen het besluit afkwam, dat geen der
leden van de hsUjdenisbeweging het proces
konden bijwonen, hebben op "raad van Nie
möller de advocaten zich teruggetrokken,
aangezien ook zij tot de belijdenisbeweging
behooren.
Later zijn zij weer in functie getreden,
toen de rechtbank geconstateerd had, dat
het stuk uit het Parijsche emigrantenblad,
waarop de aanval van het O.M. tegen de
schending van de geheimhouding was ge
grond gebleken was, gebaseerd te zijn op
gegevens van 24 December van het vorige
jaar.
Implicite zijn hierna de verwijten tegen
de Belijdeniskerk teruggenomen.
Zwitsersche studenten en
Ds. Niemöller
Meer dan 200 studenten van de Univer
siteit van Bazel en professoren van ver
schillende faculteiten hebben Ds Niemöller in
de gevangenis te Berlijn 'n schrijven gezonden
waarin zij zich solidair verklaren met den
strijd, welke hij voert voor het recht en
de vrijheid van het geloof. Zij verklaarden
verder te betreuren, dat de openbare mee
ning niet op de hoogte wordt gesteld met
het verloop van het proces.
Volgens Reuter bevinden zich op het
oogenblik nog twintig predikanten van de
Confessioneele Evangelische Kerk in voor
arrest, in afwachting van hun verschijnen
voor den rechter. Een predikant zit zijn ge
vangenisstraf uit en een ander bevindt zich
nog in een concentratiekamp. Verder zijn
56 predikanten uit hun ambt ontzet, 69 is
verboden te spreken, 73 zijn uit hun pa
rochies verbannen en vier mogen Berlijn
niet verlaten.
29 theologische studenten van de univer
siteit van Berlijn en elf van de universiteit
van Halle zijn disciplinair gestraft.
GEREF. KERKEN IN BELGIE
Institneerlngr van de kerk van Mechelen
Men schrijft ons:
Dinsdag 1 Maart des avonds om acht uur
zal, gelijk we gemeld hebbed, worden over
gegaan tot de institueering van de GerefJ
Kerk van Mechelen. Ieder, die met het leven'
van de Geref. Kerken in België op de hoogte
is zal verstaan, dat dit een oorzaak van'
groote vreugde is voor alle Geref. in België en
ongetwijfeld ook in Nederland, waar Meche
len zooveel trouwe en toegewijde vrienden-
heefft, gelijk vooral ook bij den bouw van de'
chr. school gebleken is.
Dat nu eindelijk tot de instelling der amb
ten kan worden overgegaan is onder den
zegen des Heeren vrucht van jarenlangen
arbeid vanwege de kerk van Antwerpen.
Reeds in 1924, toen er nog slechts enkele
gezinnen te bearbeiden vielen, werd ten huize
van een der broeders preek gelezen maar
toen er langzamerhand meer Geref. te
Mechelen kwamen wonen, werd het noodza
kelijk eiken Zondag preek te gaan lezen in
een der lokalen van het bureau van een ge-;
meentelid. Waar Antwerpen en Mechelen 26
K.M. uit elkander liggen, beteekende dit tel
kens weer een heele reis. Een groote stap'
vooruit was het toen in Januari 1932 Meche
len een eigen kerkgebouw ontving. Dit was
het werk van de Deputaten voor de Evan
gelisatie in België, die hiermede een hunner
belangrijkste beslissingen hebben getroffen én
die voorts ook een Evangelist aanstelden voör
Antwerpen en Mechelen beide. Met groote
Ijver is daarna de Evangelisatie onder de
bevolking aangevangen, aanvankelijk zondër
veel vrucht; eerder was het resultaat teleur
stellend en dikwijls is het geloof op zware
proef gesteld: maar, zooals het ook op het
zendingsterrein menigmaal gaat, zoo mochten
we het ook in Mechelen aanschouwen: n©
jarenlang moeizaam zaaiën, mogen er nu vele
en rijke vruchten geoogst worden. Vele vroe
ger R.K. Vlamingen kwamen tot geloof en
bekeering. zoodat men nu reeds boven de
tachtig gemeenteleden is gekomen. Nu er door
den steun van het Comité „Grosheide-Schou
ten" sinds ruim een jaar een hulpprediker
voor Mechelen is, kan de Evangelisatie nog
De Geref. jongelings-vereeniging „Jes. 55 6a" te Renkum herdacht dezer dagen haar 65-jarig bestaan.
vëel intensiever ter hand worden genomen.
Maar tevens werd het hoe langer zoo
onmogelijk Mechelen vanuit Antwerpen te
blijven verzorgen. Vanaf 1 Maart zal dus
Mechelen als zelfstandige kerk geformeerd
zijn en men verwacht veel belangstelling
voor dezen dienst, die onder leiding van den,
consulent Ds. H. J. Wi n ter van Antwerpen,
zal staan. Wie Voor deze gelegenheid naar
Mechelen wil overkomen en logies verlangt
schrijve daarover aan den heer C. Z w
95 Bruul, Mechelen. Ook kwam ter dezer ge
legenheid het „Maandblad ten dienste van de
Geref. Kerken in België" met speciale bijdra
gen uit. Belangstellenden wordt op aanvraag
gaarne een exemplaar toegezonden door de
Administratie: Strijdhoflaan 88, Berchem
Antwerpen.
VOOR DE NIET-ARISCHE CHRISTENEN
Het „Ned. Comité voor zoogenaamde niet-
Arisehe Christenen" dat wegens gebrek
financiën niet behoorlijk meer werken kon, is
opgeheven en vervangen door een „Protes
tantsch Hulpcomité voor uitgewekenen om
ras of geloof". Een werkcomité is gevormd,
waarvan het dagelijksch bestuur bijna geheel
te Amsterdam woont, bestaande o.a. uit de
volgende personen; prof. mr. V. H. Rutgers,
dr. J. C. Wissing, H. P. Doodheefver, mej. D.
Kohnstamm, mevr. B. Stern Hanf-Viehoff:
prof. dr. F. M. Th. Böhl, mevr. dr. Ph. H. J.
Brouwer-Knierim, A. J. de Costa, W. J.
Hemmes, prof. dr. Ph. Kohnstamm, dr. J. A.
de Koning, jhr. M. C. T. van Lennep, mevr.
P. Lieftinck-Merttens, ds. Jac. van Nes, mr.
W. Verkade, G. Ph. de Willigen, terwijl een
breed comité van aanbeveling zal worden
gevormd.
NED. HERV. BOND VOOR
INWENDIGE ZENDING OP G.G.
Naar wij vernemen zijn de kerkeraden der
Ned. Herv. Gem. van Aalburg, Arne-
muiden en Bruchem toegetreden als
lid van den Ned. Herv. Bond voor Inwen
dige Zending in Nederland, waardoor het
aantal aangesloten kerkeraden steeg tot 56.
Ook trad als lid toe de Herv. Geref. J.V.
te Oosterwol de (Geld.) waardoor het
aantal aangesloten jongelingsverecnigingcn
■klom tot 51, terwijl de Herv. Geref. Meisjes-
vcreeniging te Boskoop de 17e Meisjcs-
vereeniging was die als lid toetrad.
EEN TEHUIS VOOR JONGE MANNEN
De heer en mevr. D e J o n gJ o n g s
gleden van -de Geref. Kerk in H.V. te Am
stelveen, zullen" ih' Breukelen een tehuis
'openen voor jonge mannen, die geen uit
zicht. meer hebben, teneinde hen geestelijk er
maatschappelijk op te voeden tot een vooi
hen toekomstige levenstaak.
De kerkeraad van Amstelveen besloot dit
echtpaar bij deze zaak te steunen waar
gelijk is en hun toe te wenschen, dat Gods
zegen op hun voornemen rusten moge.
Het zilveren ambtsjubileum
van een stadspredikant
'(Van onzen Amsterdamschen redacteur)"
i
WOENSDAG 2 Maart e.k. is het 25
jaar geleden, dat Ds T a e k e
Ferwerda zich aan de Geref. Kerk
van Amsterdam heeft verbonden.
Te voren had de a.s. jubilaris, in 1904
candidaat geworden, van 1905 tot 1911
de kerk van Monnikendam, daarna tot
1913 die van Vlis6ingen gediend. Het
grootste deel van den ambtstijd van den
D.V. op 13 April e.k. 62-jarigen Dienaar
des Woords valt dus in de hoofdstad.
Wat Ds. Fcrwerda's kanselarbeid betreft,
beginnen wij aanstonds met te herinneren
aan het oordeel van een vrijzinnig dagblad
hier ter stede, dat indertijd Ds. Ferwerda
van de beste preekheeren van Amster
dam noemde.
Inderdaad is de kanselarbeid van dezen
nog steeds frisschen en monteren Dienaar
des "Woords zijn bijzonder charisma; de
groote. welbestede gave, waardoor Ds. Fer
werda nu reeds een kwart eeuw de Amster-
damsche gemeente heeft mogen boeien.
Aanvankelijk was eenige aarzeling van de
zijde der gemeente merkbaar, toen de leeraar,
zoo ver uit het Zuiden gekomen, sedert 2
en 5 Maart 1913 aan haar verbonden was.
Een week te voren had zij den veel be
geerden Ds. K. F e r n h o u t, na eenige ver-
geefsche beroepen, mogen begroeten. Het
was voorts de tijd dat begaafde en geliefde
predikanten als Ds. B. van Schelven,
Ds. J. C. Sikkel. Ds. P. A. E. Sill e vis
Smitt op do middaghoogte huns levens
stonden, en de toenmalige Benjamin, Dr. B.
W i e 1 e n g a, de harten eveneens reeds ge
wonnen had.
Zou, vroeg men zich af, de lange, ietwat
schuchter en onwennig lijkende jonge domi
nee, met het bleeke gelaat en de groote
snor, in do Amsterdamsche gemeente, die
uitnemende mannen op den kansel gewoon
was, een eigen plaats kunnen innemen?
Band aan de gemeente
De beantwoording dier vraag liet niet long
op zich wachten.
Ferwerda, de toegewijde discipel van de
Vrije Universiteit, dio zich in zijn studenten
tijd vooral aan de voeten van Kayper
thuis voelde, veroverde zich spoedig deze
eigen plaats. In de hoofdstad is hij tot vol
len wasdom gekomen.
Zijn welverzorgde prediking, solied. dege
lijk cn in alle opzichten Schriftuurlijk, ook
wat de toepassing in het leven betreft, moest
wel de aandacht trekken. Kende de gemeen
te hem aanvankelijk weinig anders dan als
den vroegeren dominee van Monnikendam,
die voorbeen nu en dan in de zomermaanden
naast anderen kwam preeken, toen leeraar
en gemeente elkander ook op den kansel
hadden gevonden, werd een band gelegd, die
nog altijd trekt.
Er zijn eenige pogingep gedaan om dien
band te verbreken. Beroepen van andere
kerken werden uitgebracht, doch afgeslagen.
Het. beroep naar Den Haag omstreeks
1920 veroorzaakte bij de Haagscho, doch
vooral bij de Amsterdamsche gemeente
spanning. Ds. Ferwerda bleef evenwel tot
aller blijdschap in de hoofdstad. Sterk was
de aandrang der gemeente geweest om hem
te behouden, ontelbaar het aantal brieven,
alle even waardeerend. 'Na het bedanken
deelde Ds. Ferwerda aan een bejaarde zus
ter terloops mede, dat hij deze brieven had
verbrand, want „die zouden een mensch
hoogmoedig kunnen maken".
Het is steeds de zielearbeid van den jubi
laris geweest om de gemeente de altijd wis
selende lichtstralen der II. Schrift, wijzend
op het Licht der wereld, te doen bewonde
ren. Plat getreden paden heeft Ds. Ferwerda
altijd gemeden. Hij koos teksten, die de be
langstelling der gemeente prikkelden, en
wanneer hij een meer bekend thema behan
delde. werd de stof met een nieuw licht over
goten zonder dat de gemeente er een secon
de aan dacht haar dominee als een „nieuw
lichter" te verslijten.
In het volle leven
Ds. Ferwerda is de prediker van de tegen
stellingen. Met het tegenstribbelend, weder-
hoorig Verbondskind, dat hunkert naar de
wereld, gaat hij in den aanvang een heel
eind mede. omdat hij een geheiligde kennis
van het mcnschelijk hart mag bezitten. Juist
dat. begrijpend inkomen in de zucht naar
wereldgclijkvormigheid ook bij de oude
ren gaf cn geeft den prediker beter aan
leiding om met de liefelijke doch 6trenge
logica van den goddelijken eisch des Ver
honds harten te treffen. Zoo is menigeen
.gekomen tot „de keus van 't smalle pad".
Bijzondere vermelding verdient zijn be
handeling van den Cathechismus, waarvan
met name de godvruchtig-psychologische
wetsprediking nog altijd gezocht wordt.
Preeken uitgeven heeft Ds. Ferwerda's
sympathie slechts weinig gehad. Een enkele
maal liet hij zich hiertoe bewegen, zooa's
met de Catechismuspreek over den kinder
doop. Ook is bijv. uitgekomen een Oudejaars-
avondproek over den tekst „En de I-Ieere
sloot achter hem toe". Een aangrijpende bij
zonderheid bij deze predikatie is. dat toen
ze beëindigd was, Ds. Ferwerda de tijding
ontving van het plotseling heengaan zijns
Ds. Ferwerda is verder sedert het over
lijden van Ds. B. van Schelven eindredac
teur van de „Amsterdamsche Kerkbode".
In de wijk en in den Kerkeraad
Aanvankelijk zijn herderlijken arbeid vin
dende in het Oostelijk deel, heeft Ds. Fer-
werda den meesten tijd gearbeid in het wes
telijk georienteerde Centrum; thans is de
Keizersgrachtkerk het centrum van den
wijkarbeid.
In den Kerkeraad kenmerkte Ds. F. zich
door groote bedachtzaamheid, door sommi
gen wel eens voor conservatisme aangezien.
Ten onrechte evenwel, want de zachtmoedige
wijsheid van hem. die thans alleen Dr. Wie-
lenga als oudste in dienstjaren boven zich
heeft, heeft er mede voor gezorgd, dat de
Kerk van Amsterdam haar eigen karakter
van voorzichtige vooruitstrevendheid heeft
bewaard.
Buiten het geïnstitueerde kerkelijke leven,
waar Ds. Ferwerda steeds zijn kracht heeft
gezocht, al is hij niet de man voor allerlei
deputaatschappén, beweegt Ds. F. zich
op velerlei gebied.
De Vrije Universiteit ligt hem na aan Het
hart. Sedert jaren is hij curator, en met de
studenten kan Ds. Fenverda uitnemend
overweg. Aan het Christelijk onderwijs, voor
al aan Geref. onderwijsinrichtingen, heeft
hij als voorzitter of als gewoon bestuurslid
leiding gegeven. Eenige jaren was Ds. Fer
werda voorzitter van „Sonnevanck" te Har
derwijk, in wellis bestuur hij nog zitting
heeft.
Vele malen is op hem met vrucht een be
roep gedaan voor medewerking aan of steun
van allerlei Christelijke actie.
De levensavond is voor Ds. Ferwerda aan
gebroken. Do kloeke gestalte is niet meer
kaarsrecht als voorheen, maar de gemeente
van Amsterdam heeft dezen Dienaar des
Woords nog altijd lief om zijn persoon en
om zijn werk in haar midden. Dat werk
heeft onder den zegen des Heeren rijke
vruchten gedragen: in de gemeente zelf,
waar de belangstelling voor zijn woord bijna
niet verminderde, en buiten Amsterdam,
waar zeer velen zich zijn gedegen prediking
uit hun Amsterdamsche jaren gaarne zullen
herinneren.
Moge het dezen weltoegerusten leeraar en
herder in de gunst Gods gegeven worden
zijn gerijpte gaven in dienst van zijn Zender
nog menig jaar te besteden. „De lendenen
omgord en brandende de lampen."
De kerkeraad der Geref. Kerk van West-
IJ s el monde sprak In zijn jongste ver
gadering uit, na een breecle bespreking in
betrekking tot de Zondagsschool, dat hij
principieel van oordcel is dat kinderen van
Geref. ouders niet op de Zondagsschool be
hooren te gaan. Maar hij oordeelde daarbij
dat men degenen in de gemeente die dit
inzicht niet hebben, in dc praclijk met ge
duld bejegenen moet.
EVANGELISATIE IN OVERIJSSEL
Dezer dagen is in dc Geref. Kerk te N ij
verdal onder presidium van Ds. J. J.
Bouwman van Almelo de aigcmcene ver
gadering gehouden van het centraal comité
voor Evangelisatie in de classes Almelo
en Deventer der Geref. Kerken.
Na afdoening der huishoudelijke zaken
hield Ds. J. W. Dragt, Geref. predikant
te Holten, een referaat over: „Zending en
Evangelisatie". Hij behandelde in zijn refe
raat allereerst de overeenkomst en het
derscheid lusschen die beide, om vervolgens
stil te staan bij dp roeping der kerk ten aan
zien van die beide.
Na bespreking van het referaat hield Ds.
V. K. Kuy ven.hoven van Hengelo (O.)
een opwekkende slotrede. Na rondvraag
werd de vergadering gesloten.
GIFTEN EN LEGATEN
Wijlen dc heer H. 011 h u i s te Olde
broek heeft gelegateerd f 1000, waarvan
f 500 voor tie wcesinrichting te Neer
bosch en f50(^ voor den Geref, Zen
dingsboni
ONDERWIJS
Prof. Dr. JAN DE VRIES
Morgen 1 Maart wordt Prof. dr. Jan de
Vries, oud-hoogleeraar aan de Rijks-Univer
siteit te Utrecht, tachtig jaar.
Prof. Dr. XV. LUETGERT t
Te P e r 1 ij n Is overleden prof. dr. Wilhelm
Luetgert, oud-hoogleeraar aan de universiteit
te Berlur. en te Halle, in welke laatste plaats
nij nieuw testarnentisché exegese doceerde,
Hij schreef o.m. „Das Reich Gottes ïind
Weltgeschichte en „Erlösungsgedanken in
der modernen Theologie.
CHR. M. E\ V. H. O. IN TWENTHE
Onder voorzitterschap van den heer Mr. G.
J, S y br a n d y werd Zaterdag te A1 m e 1 o,
in het gebouw van het Chr. Lyceum, de jaar
vergadering gehouden van de Ver. voor Chr.
Middelbaar en Voorb. Hooger Onderwijs voor
Twente en omgeving.
Uit de verslagen bleek, dat deze onderwijs
inrichting in bloeienden toestand verkeert.
Het aantal leerlingen bedraagt ongeveer 245
leerlingen, waarvan ruim 40 in de afdeeling
Gymnasium.
De aftredende bestuursleden Ds. J. P. A. 1
Roy te Almelo en de heer W. Nugteren
te Enschede, werden herkozen.
Door den heer Drs. W. P. K e y z e r, leeraar
Fransch aan het Lyceum, werd een voor
dracht gehouden over het onderwerp „Ver-
EEN M.T.S. TE EINDHOVEN
De Gemeenteraad van Eindhoven heeft
thans besloten, noodig te verklaren de oprich
ting en instandhouding van een middelbare
technische school voor de vakken elecirotech-
niek en werktuigbouwkunde, zulks ingevolge
een verzoekschrift van de stichting Middel
bare Technische School Eindhoven.
De raad besloot voorts tot het uitbreiden en
verbouwen van het gemeentelyceum
aldaar, met zes lokalen, waarvoor een maxi
mum crediet van f 47.500 werd verleend.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Almelo. 2e Chr. Nat. school. Tot kw.
m. a.: de heer R. P. J. Sybrandy te Blija
(Fr.), vroeger onderw. aan die school.
Amsterdam (Nieuwendam) Jan van
Nassauschool. Tot tijdel. onderwijzer: de heer
A. van Neuteg"m, tijdel. onderw. Geref.
school te SliedrechL
Delft. School m. d. Bijbel. Tot kw. m. a.:
de heer M. Jochemsen te Ede.
Katwijk aan Zee. Centr. school 7e
leerjaar. Tot onderwijzer: de heer J. Prins,
kw. m. a. U.L.O.-school te Veenendaal.
J. CALS
Met 1 Maart aanstaande verlaat de inspec
teur van het lager onderwijs in de inspectie,
Roermond, de heer J. Ca ls, wegens het
bereiken van den 65-jarigen leeftijd den
A. P. JUNGCURT
De heer A. P. J u n g c u r t, secretaris
de Unie van Chr. ondtrwijzers, zal op 1 April
as. 25 jaar algemeen secretaris der Unie zijn.
J. BAAR Jzn.
Morgen 1 Maart a.s. zal de inspecteur van
het Lager onderwijs in dc inspectie Leiden,
de heer J. B a a k Jzn., zijn functie neerleggen.
VER. VAN CHR. ONDERWIJZERS
De jaarlijksche algemeene vergadering van
het hoofdbestuur van de Ver. van Chr. On
derwijzers en onderwijzeressen in Nederland
en de Overzeesche Gewesten met de afge
vaardigden van de afdeelingen (de z.g. voor
vergadering) zal Donderdag 21 April a.s. te
U t r e c h t in K. en W. worden gehouden.
Examens
Academische Examèn*
an Rijeki
Delft. Ingci
eer J. D. Oudgenoeg, Am ba raw
Mijningenieur: de
Psycho- analyse- en zielszorg
Lezing Dr- Hatter voor F.Q.I.
Voor het studentencorps der Theol. II. Sj
te Kampen F.Q.I, heeft Dr. A. II u t te r vun
Zeist gesproken over Psycho analyse en
zielszorg Dr Hutter begon met op te mer
ken dat het begrip psycho-analyse hier niet
genomen is in een beperkten zin van Frcud-
sche ipsycho analyse doch gekozen is als
symibool van de geneeskundige bemoeienis
met zielszieken in 't algemeen, terwijl dan
zielszorg de pastorale zorg voor dezulken
aangeeft.
Zelfs de meest materialistische medicus
komt in te zien dat hij niet allen met ziek
ten doch ook met zieken le doen heeft, ter
wijl de zielszorger van zijn kant wel zien
moet dat zijn arbeid niet is te vervangen
door een gramophoon. Onjuist is de mee
ning dat wie de geboden Gods maar betracht
geen ziek lichaam kan hebben. Er is wel
verband tusschen zonde en ziekte maar de
stelling dat elke ziekte gevolg is van ip
soonlijk bedreven zonde is onhoudbaar.
Spreker stipt nu enkele punten aan die
voor den pastoralen zielszorger van groot be
lang zijn. Vooreerst reken© men ermee dat
niet alle zielsziekten normaal zijn. Ten
tweede rekenen men met de grensgevallen.
Psychopatie komt voor bij overigens goede
verstandelijke vermogens.
In de derde iplaats z'jn er neurosen,
flicten bv. door sexueele afwijkingen ont
staan.
Ten vierde onderschatte men 't driftleven
niet. Freud heeft alle culturcelcn arbeid
verklaard uit de sexualiteit.
Eindelijk bedenke men, dat alle religieuse
verschijnselen, hoe hoog ook te waardeeren,
toch hun pathologie hebben. De dwangge
dachte van zonde tegen den H. Geest geeft
tot allerlei conflicten aanleiding. Zoo loopt
er ook een verbindingslijn van mystiek naar
erotiek. Spr. gaf vervolgens enkele voorbeel
den om duidelijk te maken hoe de zielszor
ger op de hogte dient te zijn van de moge
lijkheid, dat hij met psychose, psychopathie
of neurose te doen heeft.
Hoe dient er nu samenwerking? Werkt
geestelijke verzorging ook therapeutisch? Bid
den om verlossing is altijd goed. maar daar
op alleen moet het niet aankomen. De predi
kant zal soms zijn grenzen moeten over
schrijden waarvoor dan eenige vakkennis
vereischt is. Het omgekeerde kan noodig
zijn voor een psychiater.
Tenslotte besprak Dr Huftcr de verhou
ding psychotherapie en religie, i.e. Christe.n-i
dom. Indien het waar is, dat neurosen spe
ciaal zich voordoen waar het Christendom
heerscht, dan pleit dit nog meer voor nau
were samenwerking. Het euvel ligt niet aan
de religie zelf, maar het maakt een groot
verschil of iemand meent zelf de wet te
moeten volbrengen (het onmogelijke daar
van veroorzaakt vaak neurose), dan wel of
men gelooft aan de algenocgzame ver
ning door Christus.
Voorts ligt in het Christendom zeker tera-
pie. maar men mag het element van beproe-
ving niet uit onze ziekteleer weg laten rede-
neeren. Noch Freud noch. de Christian
Science mag het winnen.
Het Lager Onderwijs
in 1932 en 1935
In Amsterdam en Rotterdam
In een ons toegezonden nummer van
„Onze kinderen en hun toekomst" geeft XW
Wemelsfelder een beschouwing naar
aanleiding van cle cijfers, door de onderwijs-
statistiek gepubliceerd over de schoolbevol
king L.O. van 1932 en 1935. Hij behandelt
daarin speciaal de cijfers van Amsterdam
Rotterdam.
In de drie jaren tusschen 1932 en 1935 is
er in beide stedei. heel wat veranderd. In
Amsterdam heeft men 90. in Rotterdam 5(5
gemeentescholerf moeten opheffen. Deson
danks is de gemiddelde bevolking der ge-
meenteschölcn nog lager dan die der bijJ
zondere.
Anders staat het met de klassebezetting.
Had Amsterdam in 1932 totaal 1S90 klas
sen in 347 openbare lagere scholen ten be
hoeve van ruim 57.000 leerlingen, 3 jaar
later treft men er slechts 1260 klassen aan
in slechts 257 scholen voor ruim 49.000 leer
lingen. M.a.w„ terwijl het leerlingen tal der
O.L.S. vermindert met 14.3 pet, daalt het
aantal klassen met 33.2 pet. Geen wonder,
dat de gemiddelde bezetting dezer klassen
in 3 jaar stijgt van 30.5 tot 39.2.
In 1932 had Rotterdam 1416 klassen in]
259 O.L. scholen voor ruim 42000 leerlingen.
In 1935 echter telde men daar 956 klassen m
203 O.L scholen voor ruim 36.000 leerlingen.
AIzoo een leerlingcnvermindering van 12.9
pet en een rpersoneelsbeperking van 32.S pot.
De gemiddelde klassebezetting der O.L.S. al
daar steeg dan ook eveneens belangrijk en
wei van 29.S tot 38 5.
Wat de bijzondere (Prot. Chr. en R.K.)'
scholen betreft, verminderde het officieele.
onderwijzerscorps vrij sterk, maar door het
in dienst nemen van zelfstandige k.m.a.
(ruim 220 te Amsterdam en bijna 100 te
Rotterdam) kon men het gemiddeld aantal
leerlingen per leerkracht vrijwel handhaven.
Bij de O.L.S. in onze twee grootste steden
trof men in 1935 on den teldatum totaal niet
meer dan 7 zelfstandige k.m a. aan.
In 1935 telden biina de helft der Amster»
damsche en pl.m. 45 pet der Rotterdamcrhe
openbare L.S. klassen meer dan 40 leerlin
gen. terwijl in 1932 zulke klassen er spora
disch werden gevonden. Dit komt hierop'
neer, dat in Amsterdam ruim 55 pet en in
Rotterdam ruim 50 pet der O L.S.-leerlingen
in zulke klassen was eonlaatst
Het aantal ahnormaal bezette klassen,
(meer dan 45 leerlingen) steeg in het ge-
heele land in drie jaar van ruim 3400 tot
ruim 3800. Deze vermeerdering komt vrijwel!
overeen met de stijging van bet aantal dezer
klassen in Amsterdam en Rotterdam samen.
Het kan niet andeps. of zeer veel lokalen
zijn gevuld met veel meer leerlingen den
het zgn. bouwbesluit op hvgienische gron
den verantwoord acht. Naast deze hygiëni
sche bezwaren zijn er de paedaeoeïsr.he,
waarnn reeds herhaaldelijk in requesten aan
den Minister is gewezen door verschillende
onderwijs-instan ties,
