llieuiur ^Triitórljr (tLmrant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Het politiek duel in het Lagerhuis
Glenn-Martin Machine in
In een vrille geraakt en in
brand gevlogen
Indië
vergaan
FIRMA D. KATZ
V00RJAARSCAMPAGNE
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/rcL
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936
NO. 6325 DINSDAG 22 FEBRUARI 1938 18e Jaargang
atibtrtentieprijjHi:
Van 1 tot 5 regels
Elke regel meer0.22'/»
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels2^0
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend0«10
^Frontverandering van
ijk Engeland
S' In de bewogen zitting van het Brit-
hejsche Lagerhuis, waarin minister Eden
mdiMn. heengaan uit het Foreign Office
bbe,,motiveerde, en de premier Neville
vanChamberlain tegenover zijn collega van
zaken zijn standpunt
^,er|van een meer meegaande politiek
trachtte te rechtvaardigen, kwam twee-
aamerlei standpunt met duidelijkheid tot
1 sluiting. De demissionnaire minister van
kcn<buitenlandsche zaken betoogde met
i3sionadruk, dat men met Italië niet tot
p deserieuse besprekingen zou kunnen ge-
tenzij dan ten koste van eigen
waardigheid, zoo Rome geen blijken
e eiivan politieke integriteit aan den dag
vanjegde. Hü wees daarbij op de lijdens-
van de inmenging in
1 pet Spanje, waaraan maanden van onder-
nan-handelingen in de non-interventie-com-
.missie geen einde hadden kunnen ma-
op het met Italië tot stand geko-
diftnen gentlemen's agreement, welks af-
dezesluiting onmiddellijk was gevolgd door
enhet zenden van groote Italiaansche
«versterkingen aan de Franco-partij.
=ï'Met zulk een tegenstander een verge
lijk zoeken, zonder vooraf waar-
or gen te hebben ontvangen
hij ditmaal inderdaad zijn af-
r H,spraken zou naleven, achtte hij in
p'strijd met Engelands verleden, en met
^^j]het vertrouwen, dat men elders in de
heel'wereld in Groot-Brittannië stelt,
van Chamberlain heeft daartegenover de
1 cf® these der meegaandheid geplaatst, zon-
-3der er zich blijkbaar veel over te be-
n jjkommeren, op welke wijze deze geste
een door de publieke opinie in eigen land
w'en bij de vrienden en bondgenooten
zou worden uitgelegd. Hij vermeld
daarbij opzettelijk, dieper in te gaan
- op de voorbeelden van een onbetrouw-
te bare dispositie, die Eden van tevoren
hadaangevoerd. Zijn eenig verweer
hiertegen bestond in het poneeren van
meening, dat beide landen elkander
van kwalijk begrepen, dat men in Rome
tga- evenzeer als in Londen den tegenstan-
:IicC der. plannen en voornemens toeschreef,
ine we^e hij dezen in werkelijkheid niet
in. bestonden. Derhalve wenschte hij den
zijn vicjeusen cirkel van het wederzij dsche
loor wantrouwen te doorbreken, door over
gaan tot diplomatieke besprekingen
aar<over een duurzaam vergelijk, zonder
/oor dat Mussolini er door het terugtrekken
van van zijn menschen en materiaal uit
0Oij Spanje reeds bij voorbaat blijk van zou
jn hebben gegeven, dat het voor hem dit-
niet een subtiel spel van list en
tegenlist, doch een werkelijk verlangen
naar pacificatie en verzoening gold.
Bij dit alles blijft de inzet, waarom
den het tusschen beide landen voomame-
De lijk gaat het uitruilen van twee tegen-
ian, overgestelde belangen. Groot-Brittan-
nië is geneigd, de erkenning van de
verovering van Italië in de vólken-
bondsstad voor te bereiden, zoo Mus
solini daartegenover de tegenprestatie
stelt van een vredelievende, rust be
vorderende politiek in Spanje. Onte
genzeggelijk kan men Chamberlains
houding zien als een verregaande mee-
gaandheid ten opzichte van den Ro-
er, meihschen dictator, gemotiveerd door
het verlangen, tot dezen prijs de rust
s in Europa voor onbepaalden tijd te
1, verzekeren. Daar tegenover staat dat
5<f; hij thans de gelegenheid verkrijgt,
ui! Mussolini voor een besliste keuze te
sau plaatsen. Oorlog en vrede houdt hij
DE EERSTE FOTO VAN 8
'T PRINSELIJK GEZIN
Op bldz. 5 zullen onze lezers een foto
aantreffen, die zeer bijzondere be
langstelling verdient.
Na de foto's van Prins Bernhard met
zijn dochter, die veertien dagen
geleden verschenen, werden we nu
verrast door de eerste foto van het
geheele Prinselijk gezin.
Deze foto geeft een treffend beeld
van het groote geluk, dat thans in de
vorstelijke woning te Soestdijk ge
vonden wordt.
't Is de vurige wensch van heel ons
volk, dat Prinses Beatrix zeer voor
spoedig zal mogen opgroeien. Tot
blijdschap van haar Ouders en van
haar Grootmoeder, onze geliefde
Koningin.
L00NSVERH00GING IN HET
BOEKDRUKKERSBEDRIJF
Aanpassing aan de gestegen
kosten van het levensonderhoud
Verlenging van de C.A.O.
met drie jaar
De onderhandelingscommissie der
werkgevers- en werknemersorganisaties
in de typografie en het rasterdiepdrnk-
bedrijf heeft in de maanden Jannari en
Februari verschillende vergaderingen
gehouden over de herziening van de be
gin April eindigende collectieve arbeids
overeenkomst
Deze commissie is thans tot overeen
stemming gekomen over den inhoud
van een nieuwe overeenkomst, voor het
tijdstip van 11 April 1938 tot 12 April
1941. Behalve eenige technische details
is de voornaamste wijziging die der loo-
nen, welke ten deele zijn aangepast aan
de sinds April 1936 plaats gevonden stij
ging der kosten van levensonderhoud.
De volwassen werknemers ontvangen
een Ioonsverhooging van drie cent, de
jongeren van twee en één cent
De leden der onderhandelingscommis
sie hebben op zich genomen, het resul
taat der onderhandelingen bij hun resp.
organisaties te verdedigen.
beide, als eertijds de oud-Romeinsche
senator, in den plooi van zijn toga.
Aarzelt Italië ook ditmaal, eerlijke
concessies te plaatsen tegenover
concessies van anderen, dan kan het
ervan opaan, Groot-Brittannië aan de
overzijde van een kloof te vinden, die
hij zelf geslagen heeft. Hij zal zich
dan moeten voorbereiden op een afre
kening, die vroeger of later zal komen.
Hoe men denken moge over Eden's
en Chamberlain's politiek geschil, dit
voordeel spruit uit de huidige situatie
zeker voort; wellicht mag men daaruit
eindelijk de ge wenschte en zoozeer
noodige toenadering verwachten.
Mocht deze werkelijk plaats hebben,
dan heeft Eden's kordaat terugtreden
zeer groot nut gehad, niet alleen voor
Groot-Brittannië, doch voor de geheele
wereld. Kiest Mussolini echter niet
dezen weg van oprechte toenadering,
ook dan is door het heengaan van
Eden de zaak klaar en duidelijk gewor
den, en niet onmogelijk, dat daarna
een eensgezinde Engelsche regeering
weet wat haar te doen staat.
Na de kabinetscrisis, die Zondag j.I. te
Londen is uitgebroken, werd met groote
belangstelling de Lagerhuis-bijeenkomst
van gistermiddag tegemoet gezien, waar
in E d e n dc motieven voor zijn terug-
treden zou kunnen uiteenzetten, terwijl
- tevens werd verwacht, dat Chamber
lain als premier deze rede zou* beant
woorden.
Voor een overvol huis heeft Eden ver-
klaard, dat een politiek, welke to.v. de
totalitaire staten tot verdere concessies
bereid is, z.i. niet is overeen te brengen
met dc historie en den geest van het
Engelsche volk.
Chamberlain van zijn zijde heeft be
toogd, dat de huidige kans op overeen-
stemminc met Rome niet mocht worden
losgela'en, uit vrees voor te groote mee
gaandheid, en dat overigens met Italië
geen -iccoord zou tot stand komen, zoo
Rom» n/et de eischen inwilligde, welke
Londen als minimum heeft gesteld.
Lshour heeft tenslotte een motie inge
diend, waarin hel vertrouwen aan Cham
berlains buitenlandsche politiek wordt
ontzegii.
Men zie voor de betreffende berichten blz. 9
Lord HalifaxEden's voorloopige
opvolger
Vijf inzittenden om het leven gekomen
Triest einde van een luchtbeschermings
oefening te Batavia
Een Glenn Martin-toestel op het vlieg veld Andir.
^GISTERAVOND zou te Batavia voor de eerste maal een groote
luchtbeschermingsoefening worden gehouden. Tijdens deze oefening
is een ernstig vliegongeluk gebeurd- Niet ver van het vliegveld T j i 1 i 1 i t a n
is een Glenn-Martin machine neergestort, waarbij de vijf inzittenden om het
leven zijn gekomen. Vermoedelijk is het toestel in een vrille geraakt en
daarna in brand gevlogen.
De inzittenden waren:
de bestuurder onderluitenant Vermeulen;
de marconist van R i e 1;
het hoofd van den foto-techn. dienst van de K.N.I.L.M. Hermanides;
de bekende Chineesche vlieger Khouw Khe Hien, die eenige jaren
geleden een sport-retourvlucht Batavia-Schiphol maakte;
de redacteur van Aneta de Hondt
In de duisternis van den nacht heeft men aanvankelijk veel moeite gehad
om de plaats te vinden, waar het toestel was neergestort. Tenslotte vond men
het wrak, dat zich een meter diep in den grond had geboord, brandend,
°P 25^2 Kilometer noordelijk van het vliegveld Tjililitan.
BATAVIA, 21 Febr. (Aneta). Terwijl
de verduisteringproef nog in vollen
gang was, zag majoor Versteegh,
de chef van den technischen dienst van
de K.N.I.L.M., vliegtuigen boven de
hoofdstad en plotseling daarna een
groote vlam, hetgeen de meest ernstige
vermoedens opwekte.
Op dit moment, waren op het vlieg
veld Tjililitan een groot aantal autori
teiten verzameld, o.a. de commandant
van de luchtvaartafdeeling, de chef
van den generalen staf der eerste divi
sie, de gouverneur van West-Java, de
resident en talrijke andere autoriteiten,
benevens vele vliegers.
Vermoedelijk is de Glenn Martin na
een vrille in brand gevlogen. Er is nog
geen enkele aanwijzing waar het toe
stel is neergevallen. Alle omliggende
posten en dessa's zijn gewaarschuwd.
De oorspronkelijke gedachte dat het
ongeval niet ver van het vliegveld Tji
lilitan is geschied, moet worden prijs
gegeven, hetgeen begrijpelijk is in ver
band met het feit, dat e®11 totale ver
duistering (in verband met de oefening)
was gelast, zoodat niemand zich kon
oriënteeren.
Een onderzoekingsploeg
BATAVIA, 21 Febr. (Aneta). De assistent
resident van Mr. Cornells alarmeerde het
geheele inlandsche bestuur in zijn ressort,
teneinde een onderzoekingsploeg te vormen
terwijl de chef van den divisie-staf, mare
chaussees uitzond in de richting T j i p i-
nang en Kiende r, teneinde het geval
len toestel te traceeren. Met het zoeken zal
langen tijd gemoeid zijn daar de weg
van Tjipinong af door de zware regens niet
voor auto's toegankelijk is. zoodat men ver
moedelijk tot het aanbreken van den dag
met zoeken bezig zal zijn.
Omtrent het ongeluk zelf kan nader
het volgende worden gemeld:
Vijf vliegtuigen stegen, in het kader
van de verduisteringsproef en do af-
weeroefening op in formatie, doch men
slaagde hierin niet doordat het toestel
dat is neergestort zich daarin niet
voegde. Alle passagiers van de vier an
dere vliegtuigen zagen de Glenn Mar
tin in een vrille overgaan en daarna
een vlam. Hierna verdween het vlieg
tuig uit het oog.
De inzittenden zijn: de bestuurder onder
luitenant Vermeulen, de marconis»
Van R i e 1, het hoofd van den foto tech
nischen dienst van de K.N.I.L.M H e r
manides, de bekende Chineesche vlie
ger Khouw Khe Hien, die eenige ja
ren geleden een vliegtocht naar Nederland
en terug maakte, en de redacteur van
Aneta de Hondt.
Het toestel gevonden
BATAVIA, 21 Febr. (Aneta). Hec toestel
is 21/2 K.M. ten noorden van het vliegveld
Tjililitan gevonden.- Verschillende zieken
auto's en gewone auto's zijn naar de plaats
des onheils vertrokken.
Na 'ontdekking van de plaats des onheils
door de veldpolitie begaven de comman
dant van de luchtvaartafdeeling en de lei
der van de luchtbescherming, de heeren
Van O yen en Du Cr 00, zich met offi
cieren van die-afdeeling en brancarddra
gers per auto naar die plaats.
Het was een uur gaans voorbij het
vliegveld langs glibberige paadjes door
sawahs en door kampongs. Toen men
bij de plaats des onheils aankwam lag
daar het toestel nog brandend. Met een
oogopslag was te zien dat meuscheiijke
hulp niet meer kon baten- Het wrak
had zich een meter diep in den grond
geboord en uit het gat laaiden de vlam
men nog op. De onderdeelen van het
toestel waren alom verspreid. In de
vlammen trof men de verkoolde lijken
aan van twee inzittenden. Deze lijken
konden niet geïdentificeerd worden. De
overige inzittenden zijn nog niet ge
vonden, doch de commandant van de
lnchtvaartafdeeling acht het uitgeslo
ten, dat er nog één in leven is.
Na een korte inspectie gaf de heer Van
O y e n, commandant van de luchtvaart
afdeeling, last om met zand de vlammen
te dooven en de kuil met natte aarde te
vullen. Men zal het aanbreken van den
dag afwachten om het toestel weer van
deze zandbedekking te ontdoen en om ver
dere maatregelen te nemen inzake de iden
tificatie van de slachtoffers en het onder
zoek naar de oorzaak van den ramp.
Museum „De Moriaan" te Gouda
Wordt ook showroom
Naar wij nader vernemen, zal het Za
dagmiddag 1.1. officieel geopende pijpen
en aardewerkmuseum „In de Moriaan",
te Gouda, behalve als museum, vanaf
heden ook gaan dienen als showroom voor
de Goudsche pijpen- en aardewerkbedrijven
Naast het oude zal men er ook de nieuw
ste producten dezer industrie kunnen be
wonderen. Elk jaar zullen de Goudsche
bedrijven er een exemplaar aan afstaan.
Is het jaar om, dan zullen deze ..stalen"
die in eigendom van 't museum blijven,
in een der bovenzalen een plaats krijgen
om plaats te maken voor de alsdan weer
nieuwste producten. Inderdaad zal het
museum in den loop der tijden over een
buitengewone collectie gaan beschikken.
CHAMOTTEFABRIEK
IN VLAMMEN
Wezep in het donker
Enkele minuten na zes uur is gister
door tot nog toe onopgehelderde oor
zaak brand ontstaan in een der bijge
bouwen van de nabij het station gelegen
Chamottefabriek „Ideaal" te Wezep
Ofschoon het vuur onmiddellijk ontdekt
werd, plantte het zich zoo snel voort, dat de
af deelingen steenmakerij en smederij, bei
de gevestigd in houten gebouwen, spoedig
in volle vlam stonden. Om zeven uur waren
zij reeds geheel afgebrand.
De burgemeester van Oldebroek, de heer
Bakker, was op het terrein van den brand
aanwezig, evenals de rijksveldwacht en de
gemeentepolitie. Het merkwaardige was, dat
het transformatorhuisje van het electrisch
net, dat op het terrein van de fabriek staat,
door het vuur werd beschadigd, met het ge
volg, dat een zeer groot gedeelte van Wezep
en omgeving in duister was gehuld.
Deze storing in de leiding was tevens oor
zaak, dat het reservoir van de Kamper wa
terleiding, dat electrisch wordt bediend, niet
kon worden aangevuld, zoodat de brandweer
van Oldebroek geen water kon geven.
Eerst later, toen er weer stroom was en
het reservoir van de waterleiding weer kon
worden bediend, kon voldoende bluschwater
worden verkregen. Het vuur werd daarna
krachtig bestreden. Uiteraard was er in deze
fabriek, waar vuurvaste steenen worden ver
vaardigd, niet veel brandibaars aanwezig en
daaraan is het dan ook voornamelijk te dan
ken, dat nog een deel der fabriek gespaard
is. Dit is echter juist het oudste gedeelte van
het gebouwencomplex.
Het bedrijf, waar 25 arbeiders werk von
den, zal niet direct weer hervat kunnen
worden. De firma is niet tegen bedrijfsschade
verzekerd, echter wel tegen brand.
Drang tot werkverruiming
Uit Postale Commissie van Overleg
's-Gravenhage. 22 Februari. Naar
wij vernemen, heeft de Directeur-gene
raal der P.T.T., aan de Postale Com
missie van Overleg medegedeeld, dat de
leeftijdsgrens voor benoeming tot be
steller voorloopig van 40 op 45 jaar is
gebracht.
De Commissie besloot te verzoeken, de
hulpbestellers die thans 40 jaar en
ouder zijn, aan te stellen tot besteller,
hetzij in vasten of in tijdelijken dienst
Tevens zal worden aangedrongen, om
de hulpbestellers die destijds reeds ge
keurd zijn en wiens benoeming als vast
staand werd beschouwd, de toen in uit
zicht gestelde vaste aanstelling te ver-
leenen.
ONDER EEN VRACHTAUTO GERAAKT
Gistermiddag geraakte op den Rotterdam
schedijk te Schiedam de 44-jarige G. A.
de Smits, wonende aan de Zuidlandscho-
sïraat, onder een vrachtauto van de accu
mulatorenfahriek te Ouwerschie. De man
verd deerlijk gewond naar het gemeente
ziekenhuis vervoerd, waar hij eenige uren
later is overleden.
BOEKHOUDING
BALANS
BELASTINGZAKEN
JOH. A RIENKS
C00LSINGEL 71 - ROTTERDAM
Telefoon 13634
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
In het boekdrukkersbedrijf hebben de
onderhandelingen inzake de C.A.O. ge
leid tot Ioonsverhooging.
In Indië heeft een vliegramp plaats ge
had, waarbij vijf personen om het leven
Te Den Helder is een monument ont
huld ter herinnering aan de samenwerking
tusschen marine en wetenschap.
Te Utrecht heeft een felle brand ge-,
woed, waardoor een aantal gezinnen ge*
dupeerd zijn.
Te Bolnes is een granaat gevonden}
deze is ontploft en daarbij is één persoon
gedood en één ernstig gewond.
Te Niezijl zijn bij een ernstige autobot
sing twee personen gewond.
Te Wezep heeft een felle fabrieksbrand
gev/oed.
In Oostenrijk is een tijdelijk verbod van
politieke betoogingen afgekondigd.
In het Lagerhuis hebben Eden en
Chamberlain hun houding inzake de
minister-crisis uitvoerig uiteengezet.
Codreanu heeft de Roemeensche partij*
„Alles voor het vaderland" ontbonden.
Minister Colijn terug
De Minister van Algemeene Zaken, Dr. H,
C o 1 ij n is gisteravond van zijn verblijf in
Zwitserland teruggekeerd en heeft zijn
ambtsbezigheden op zijn departement hervat.
De Grondwetswijziging
Uitgifte van Staatsbladen
Hedenmiddag half drie zijn de zes Staats
bladen uitgegeven, betrekking hebbende op
de grondwetswijziging.
„BLAUFRI ES"
AMSTERDAM
ROTTERDAM
OPSLAG-EXPEDITIE-CONTROLE
HET ADRES voor:
VAKKUNDIG VERTROUWENSWERK I
VRAAGT TARIEVEN!
«"■"USSEN N.V-DEN HAAS
Vijf UUT
het ti u r voor
RIJNBENDE'S
Zeez Oude
Zeer Goede
Spoorstraat 33^37, Dieren, Tel. 4202
DOORLOOPKNDK TENTOONSTELLING
VAN 17e EEUWSCHE OUD-HOLLAND
SCHE MEESTERWERKEN. ITALIAAN
SCHE en VLAAMSCHE PRIMITIEVEN.
Dagelijks geopend van 96 uur.
Wie zie 'en op de Nieuwe Leidsche Courant abonneert,
ontvang uot 1 APRIL a.s. verschijnende nummers met
het prac. ZONDAGSBLAD, een weekblad op zichzelf
GRATIS.
Wie een abonné aanbrengt voor minstens één jaar, ontvangt
als premie
den zwaren zilveren Lepel
Wervers, die het achtereenvolgens brengen tot zes abonné's,
ontvangen daarna HET PRACHTIG ETUI.
Zie de bon, elders in dit nummer.
DE ADMINISTRATIE
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
