Ilieuiue £>ütsd)f (tfwtmtit
1
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
rtlafa
8tionncmtntsprtjö:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7 d.
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936
NO. 6312 MAANDAG 7 FEBRUAR11938 18e Jaargang
üibertentitprijjtn:
Van 1 tot 5 regels K17'/»
Elke regel meerf (X22'lt
Ingezonden Mededeeljngen
van 1-5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekendƒ0,10
Voortbouwende
ordening
Het anti-revolutionaire rapport over
ordening heeft drie voorname kenmerken:
Ten eerste: dat ook hier de beginselen
van Gods Woord richtsnoer behooren te
zijn, waaruit onmiddellijk volgt, dat de
stichting van een „ideaal staat" of
„ideaal-maatschappij" naar het rijk der
ijdele bespiegeling verwezen moet wor
den: maar ook, dat de taak van het
individu en bedrijf primair en die
van de overheid secundair blijft.
Met deze verklaring wordt aanstonds
onverbiddelijk afgewezen de meening.
dat het optreden der overheid in crisis
tijd, hetzij op sociaal, hetzij op econo
misch terrein, iets met principieele orde
ning te maken zou hebben. Dat zijn
noodmaatregelen voor abnormale tijden,
welke zoo spoedig mogelijk dienen ge
liquideerd te worden.
Ook wordt hierin duidelijk de over
heid naar de tweede plaats gedrongen.
Een mooie illustratie daarvan geeft de
pas voorgestelde wijziging van het wets
ontwerp inzake electriciteitsvoorziening.
'Aanvankelijk werd voorgesteld, dat de
Minister zich kon bemoeien met aanleg,
uitbreiding, wijziging, instandhouding en
exploitatie van alle electriciteitswerken.
doch thans verklaart de regeering, dat
de exploitanten deze belangen behoorlijk
behartigen, zoodat er voor ingrijpen
geen reden is; wel echter dient de
overheid de bevoegdheid te hebben om
regelen te stellen voor aan elkaar gren
zende concessiegebieden.
Dat is de juiste opvatting: het bedrijf
voorop, de overheid op de tweede plaats
om rechtsregelen voor het algemeen
belang te stellen.
Het tweede kenmerk van de conclu
sies der commissie is, dat men voort
bouwt op het bestaande, aansluit bij wat
historisch gegroeid is. De commissie
houdt zich hier geheel aan het beginsel
door Dr. Kuyper verdedigd: geen „dood
;paard aan een boom gebonden", zooals
jaren geleden de Kamers van Arbeid,
maar levende, uit de maatschappij op
komende corporaties.
Vandaar de erkenning van de vak
organisaties en het streven naar bedrijfs
organisatie en de breede plaats welke
ingeruimd is voor de collectieve arbeids
overeenkomst, dat door zijn bindend-
verklaring een stevige basis onder het
georganiseerde bedrijfsleven kan leggen.
Te meer, omdat daarmee gepaard zal
gaan een geleidelijke verruiming van be
voegdheid en taak der bedrijfsraden, die
over de bindendverklaring van de
C.A.O. gehoord moeten worden; die
verschillende zaken zullen regelen welke
minder geschikt zijn voor een regeling
bij C.A.O. en wier voorname taak het is
om de bedrijfsrechtspraak te oefenen.
Hoezeer de bedrijfsvrede hierdoor be
vorderd kan worden blijkt in de typo
grafie overduidelijk.
Zeker, men heeft vroeger wel getracht
van de C.A.O. en het daarmee gepaard
gaande verplichte lidmaatschap, misbruik
te maken, maar een amendement van wij
len- Mr. Heemskerk op de wet van 24
December 1927 heeft dit gevaar be
zworen. Daarin is nu vastgelegd, dat
nietig is „het beding, waarbij een werk
gever verplicht wordt arbeiders van een
bepaalde godsdienstige of staalkundige
overtuiging of leden van een bepaaloe
vereeniging niet dan wel uitsluitend in
dienst te nemen". Het wederzijdsch ver
plichte lidmaatschap blijft mogelijk, mits
men met alle principieele vakorganisaties
wii contracteeren.
Met deze beperking nu kunnen we
van de ontwikkeling der bedrijfsorgani
satie heil verwachten; mits men maar be
denkt, dat hierbij de weg der geleidelijk
heid gevolgd moet worden. Sommigen,
ook in onze kringen, schijnen nog maar
steeds te meenen of te vreezen, dat „orde
ning" een plotselinge wijziging van het
maatschappelijk leven zal of althans be
hoort te brengen.
Laat men deze dwaze gedachte toch
op zij schuiven. Het is natuurlijk moge
lijk, dat de constitutie der maatschappij
zich in onze bewogen dagen in tien jaar
meer wijzigt dan vroeger in honderd
jaar; maar behoudens gewelddadige
revoluties gaat het niet met schokken
doch is er stage groei. En die^'V^n kau
stand houden; een revolutiegebouw stort
vroeg of laat ineen.
Hoezeer de commissie daarom bij alles
voorzichtigheid wil betrachten blijkt uit
hetgeen zij schrijft over de verordenings
bevoegdheid van de Bedrijfsraden. De
toekenning van deze bevoegdheid, zoo
zegt zij, is geenszins in strijd met de wet.
maar over de wenschelijkheid 2ijn de
meen'ngen nog verdeeld. In zu'ke ge
vallen is het aan te bevelen om even af
te wachten hoe het groeien zal.
Over het derde kenmerk morgen nog
een kort woord.
Z.K.H. Prins Bernhard met H.K.H. Prinses Beatrix in statiekleed. Dit statiekleed
werd voor de tweede maal gebruikt voor het toonen van een Prinses bij het opma-
ken van de akte en werd nu voor de zevende maal gedragen uitsluitend door Prin
sessen uit zeven generaties.
NEDERLANDSCHE EXPOSITIE
IN EGYPTE
Door Minister Steenberghe
geopend
Reeks uitzendingen van de Phohi
Zaterdagavond is te Cairo, in tegen
woordigheid van tal van autoriteiten,
onder wie een vertegenwoordiger van
Koning Faroek van Egypte, een Neder-
landsche tentoonstelling geopend, welke
ten doel heeit een indruk te geven van
de plaats, welke Nederland op velerlei
gebied in de internationale samenleving
inneemt, en de zakelijke betrekkingen
tusschen Nederland en Egypte te ver
sterken.
De Egyptische minister van Handel en
Industrie heeft een toespraak gehouden,
waarna de Nederlandsche minister van Eco
nomische Zaken, mr M. P. L. S t e e n-
b e r g h e, een openingsrede heeft uitgespro
ken, waarin hij o.a. zeide:
„Egypte is voor ons, Nederlanders, een
gebied met groote aantrekkelijkheden. Wat
den Ne&erlander in het bijzonder treft is de
overeenstemming, die er bestaat tussahen
enkele belangrijke trekken van de Egypti
sche en de Nederlandsche economische
structuur. Vanouds op de agrarische voort
brenging georiënteerd, hebben beide landen-
zich in toenemende mate ook aan den op
bouw van een eigen industrie gewijd. De
geografische ligging, bij de uitmonding van
een belangrijke rivier in een druk bevaren
wereldzee en de beteekenis van den tus-
schenhandel, die mede daaruit voortvloeit,
scheppen een grootendeels gelijk gerichte
belangstelling. Deze gaat vooral uit naar
de verdere ontwikkeling van het interna
tionale handelsverkeer, waarbij vooral dat
tussdhen de beide landen zelf op den voor
grond staat.
Waar Nederland trotsch op is
Nederland is er trotsch op, voor belang
rijke producten tot de leveranciers van de
Egyptische volkshuishouding te behooren.
Voor den landbouw en de industrie levert
het onmisbare grond- en hulpstoffen, voor
de Egyptische consumenten bekende natio
nale producten als radio-artikelen, lampen,
melk, kaas en bier. Daartegenover betrek
ken wij de voortreffelijke Egyptische katoen
en de niet minder gewaardeerde sigaretten,
naast enkele vooraanstaande producten van
den Egyptischen landbouw en veeteelt.
Het spreekt van zelf. dat wij het Egypti
sche publiek gaarne willen doen weten,
welke producten het nog verder van Neder
land zou kunnen betrekken. De thans geor
ganiseerde tentoonstelling zal daartoe een
krachtig hulpmiddel zijn. Omgekeerd zal 't
hiermede gelegde contact van groote betee
kenis kunnen zijn voor onze kennis van de
economische prestaties van Egypte en daar
mede de belangstelling van het Nederland
sche zakenleven daarvoor versterken. Moge
zoo deze tentoonstelling een belangrijk punt
worden in de ontwikkeling der wèderzijd-
sche handelsbetrekkingen en de opwaart-
sche lijn, die deze reeds vertoont, verster
ken en voortzetten, tot het gemeenschappe
lijke welzijn van het Egyptische en het Ne
derlandsche volk"!»
DE TOESTAND VAN
PRINSES JULIANA
Vermoeidheid
Prinses Beatrix maaki
het uitstekend
Dr. De Groot deelt over den toe
stand van Prinses Juliana mede, dat
de vermoeidheid geheel is geweken
en dat er ook verder alle reden is tot
tevredenheid.
Prinses Beatrix maakt het in alle
opzichten uitstekend.
Minister Steenberghe
Uitzendingen van de Phohi
Minister Steenberghe hield zijn openings
rede te tien minuten voor aoht Nederl. tijd
voor de microfoon van de Phohi, die de uit
zending daarvan via de draaibare antenne
op een golflengte van 31.28 m verzorgde. De
uitzending, die begon met het Nederland
sche volkslied en vervolgens eenige muziek
en die op de geheele tentoonstelling door
middel van luidsprekers hoorbaar was ge
maakt, nam ongeveer 20 minuten in beslag.
De Phohi heeft daarmede de reeks van
uitzendingen ingezet, welke zij in de maand
Februari voor de Nederlandsche tentoonstel-
te Cairo hoopt te geven. Deze uitzendingen
zullen gewijd zijn aan hetgeen Nederland
op verschillend gebiea beteekent, zooals
zijn waterbouwkundige werken, zijn handel
en industrie en de beteekenis van zijn inter
nationale zeehavens, en zullen gehouden
worden op 8, 12, 15, 18, 22 en 26 Februari
en op 1 Maart a.s.
Familie van Prins Bernhard
Naar Duitschland vertrokken
Gistermorgen zijn Prinses Armgard en
Prins Aschwin van Paleis Soestdijk
naar Duitschland vertrokken.
Heden staat Ds. M. Niemöller terecht
Zal het een proces met gesloten
deuren worden?
Zeer geziene officieren willen
zich achter hem scharen
In de kringen der Duitsche belijdende
kerk ziet men met groote spanning het
proces tegemoet, hetwelk heden voor de
rechtbank te Beriyn-Moabit een aanvang
zal nemen. Ds. Martin Niemöller,
gewezen zee-officier en duikboot-com
mandant tijdens den wereldoorlog, een
man die in de eerste moeilijke jaren na
den verloren oorlog bewees, den moed
geenszins te hebben verloren, en dit
toonde door zich ten bate van de geeste
lijke wederopstanding van zijn vaderland
het predikambt tr kiezen, zal zich moeten
verantwoorden voor het christelijk ge
tuigenis, dat hij zoo lang en zoo onver
schrokken van den kansel te Berlijn
Dahlem heeft laten weerklinken. Zijn
zedelijke grootheid, zijn bereidheid tot
het offer immers legde hij opnieuw aan
den dag door zijn getuigenis tegen den
nieuw-heidenschèn geest van het natio-
naal-socialistische Duitschland. Wat zijn
rechters hem zullen ten laste leggen is een
zaak, die zich nog slechte laat gissen,
wie kreeg ooit een tegen hem gerichte
officieele aanklacht onder de oogen?
doch vermoedelijk zal men hem verwij
ten, dat hü gepooga heeft, ten koste van
de veel geroemde Duitsche eenheid, zijn
christelijke belijdenis te doen hooren,
dwars tegen alle overheidsbelemmerin-
gen in.
Dr. Martin Niemöller heeft reeds zeven
maanden gevangen gezeten. Zijn ongerept
verleden, zijn manhaftig optreden tijdens den
grooten oorlog, de sympathie en hoogachting,
welke'men hem in officierskringen bewees,
:n ooi-zaak, dat men hem langen tijd on
gemoeid heeft gelaten. Doch toen men een
maal ertoe overging, tegen hem op te treden,
bleef men ook onverbiddelijk. Amnesties,
waarvan anderen mochten profiteeren, be
stonden er voor hem niet; hij heeft al die
maanden het zware lot van den gevangene
geproefd', ver van familie en verwanten.
Een merkwaardig leven, dat van dezen
stoeren Westfaler, zoon van een predikant,
dooh reeds vroeg voor den zeedienst bestemd.
Als duikboot-officier, later als commandant,
was hij een actief deelnemer aan Duitsch-
lands moeilijken kamp om zijn bestaan. Ge
durende deze bloedige jaren leerde hij ook
het gewetensconflict kennen tusschen de be
hoefte aan het bewijzen van barmhartigheid
tegenover vijanden, die in moeilijkheden
waren geraakt, en de dwingende voorschrif
ten van den militairen plicht. Aan het revo
lutie-regiem kon hij zijn diensten niet
bieden: zoo besloot hij eerst landbouwer, later
predikant te worden. De jaren van zijn theo-
Ds M. Niemöller
logische studie waren hard van ontberingen;
de inflatie bedreigde niet sleohts eigen be
staan, doch ook dat van zijn vrouw en kind.
Hij wist er zich met manlijk harden kop
doorheen te vechten; op den kansel vond hij
zijn levenstaak, een dienaar van Christus ten
bate van zijn verwarde en verontruste volk.
De richting, welke de Duitsche „vernieu
wing" nam, zou hem voor nieuwe conflicten
plaatsen; aan de eene zijde Christus en de
inspraak van zijn geweten, 'aan de andere
zijde het nazi-regiem, hetwelk hij-zelf aan
vankelijk had gesteund, doch waartegen hij
zich gedrongen gevoelde te getuigen, toen dit
zijn nieuwe goden steeds openlijker ging pro-
pageeren.
Niemöllers proces, zoolang door een groot
deel der wereld in spanning tegemoet gezien,
neemt heden een aanvang. Door zijn manlijk
en onvervaard getuigenis is deze vooraan
staande prediker voor zeer velen de verper
soonlijking geworden van heel de Duitsche
belijdenisbeweging. Autoriteiten van r
als minister Schacht en minister Von Schwe-
rin-Krosigk staan in dit groote geding aai
zijn zijde. Men zegt dat ook zeer vele belang
rijke figuren uit het leger, die tot zijn kerk
gangers behoorden, bereid zijn ten gunste van
zijn predikaties een gunstig getuigenis af te
leggen.
De eerste proces-zitting zal met gesloten
deuren plaats hebben; publiek noch pers
zullen vernemen, wat in de raadszaal zal
voorvallen. De kans is zeer gering, dat de
rechtbank zal beslissen, het verloop van het
proces aan de openbaarheid prijs te geven.
Men is in overheidskringen uiterst omzichtig
geworden met zulk soort dingen; men ka
niet langer als bagatel behandelen. Wij hou
den ons ervan overtuigd dat ook in Neder
land zeer velen zich in den geest één weten
met dezen man, die waarlijk in dubbelen
een strijder mag worden genoemd. Het lot
der kerk moge niet afhangen van menschen,
doch van den Almachtige, evenzeer is
dat Deze zich van hen wil bedienen voc
bevordering van de komst van het Konink-
OVEREENSTEMMING IN DEN
ROTTERD. SCHEEPSBOUW
Loonsverhooging van 7V2 a 10 pet.
en een week vacantie
Zooals wij hebben gemeld, hebben de
werkgevers in de metaal-industrie tegen
voorstellen gedaan inzake de loonen, enz.
Thans wordt bekend, dat de Ratter-
damsche metaalbewerkersbonden deze
voorstellen hebben aanvaard.
De drie bonden van metaalbewerkers heb
ben Zaterdagmiddag vergaderd met hun
leden, die werkzaam ®ijn op de scheepswer
ven te Rot.térdam en Schiedam (Rotterdam-
sche Droogdok-Mij., „Nieuwe Walterweg",
Wilton-Fijenoord, P. Smit Jr., werf „Gusfco"
en C. Swarttouw).
De voorstellen der organisaties: 10 pet
loonsverhooging, een week vacantie en een
andere regeling voor het ploegenstelsel, zijn
door de werkgevers beantwoord met tegen
voorstellen: loonsverhooging met 2 cent per
uur op 19 Februari en nogmaals met 2 cent
in Augustus.
Samen al-zoo 4 cent per uur of een
loonsverhooging van 7y2 8 pcL
Voorts een volle week vacan
t i e, vallende in de schoolvacantie.
De regeling voor het werken in ploe
gen zal nader door een commissie uit werk
gevers en werknemers worden onderzocht.
De metaalbewerkersbonden hebben hun
leden geadviseerd deze tegenvoorstellen aan
te nemen, hetwelk zoowel door de leden van
den Chr., den R.-K. als van den Algem.
Bond Zaterdagmiddag is gedaan.
Rlijkens mededeelingen, in de werkne
mersvergaderingen gedaan, hadden de werk
gevers aanvankelijk betreffende de loonen
een verhooging willen toekennen als volgt-
Uurloonen van 0 tot 20 ct.. 0 ct. verhoo
ging: uurloonen van 21 tot 30 ct., 1 ct. ver
hooging* uurloonen van 31 tot 50 ct, 2 ct
verhooging; uurloonen van 51 ct en hoo-
ger, 3 ct. verhooging.
Dit werd evpnwel door de werknemers ab
soluut onvoldoende geacht en het overleg
heeft even gedreigd daarop te zullen af
springen
In het ten slotte aanvaarde systeem van
loonsverhooging wordt deze onafhankelijk
gesteld van een leeftijdsgrens.
De verhooging is door de reeds genoemde
firma's alsvolgt aangenomen:
Uurloonen van 0 tot 30 ct. 1 ct. verhoo
ging per 19 Februari a.s. en nog 1 ct per
1 Augustus: uurloonen van 31 tot 50 ct. 2 ct
verhooging per 19 Februari en nog 1 ct. per
Augustus en uurloonen van 51 ct. en hooger,
2 ct verhooging per 19 Februari en nog 2ct
per 1 Augustus.
Dat is een verhooging van resp. 10. 7^> en
V/2 pet
De nieuwe burgemeester
van Doornspijk
De heer U. de Vries, die zooals we be
richtten benoemd is tot burgemeester va
Doornspijk,
werd geboren tc
Huizum (gemeen
te Leeuwardera-
deel) op 26 Sept.
1896.
In Leeuwarden
bezocht hij de H.
B.S., waarna hij
van 1915 tot 1 Oc
tober 1919 werk
zaam was aan de
provinciale griffie
van Friesland.
Op laatstge
noemden datum
trad hij als ad
junct-commies in
dienst der ge
meente Dordrecht en is thans als commies
werkzaam aan de afdeeling burgerlijken
De heer de Vries is voorzitter van de
onderafdeeling Dordrecht e.o. van den Ne-
derlandschen Bond van Gemeenteambtena
ren en politiek rechts georiënteerd; hij is
lid der a.r. .partij.
Visscherijbedrijf te IJmuiden
Nieuwe contracten aanvaard
Zoowel de zeelieden als de havenarbeiders
werkzaam in het visscherijbedrijf te IJmu i-
den hebben met groote meerderheid de
nieuwe contracteD aangenomen.
Dit beteekent, dat behalve loonsverhooging
ook de loonnormen, ter bepaling van den
werkloozensteun, met enkele guldens
week zullen worden verhoogd.
HOLLANDS' «n CENTS
BESTE IU SIGAAR
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
ln dit nummer publiceeren wij de eerste
foto's van Prinses Beatrix.
Vandaag begint in Duitschland hef
proces tegen Ds. Niemöller.
In de metaalindustrie is voor de Rotter-
damsche scheepswerven overeenstemming
bereikt over loonsverhooging en vacantie.
De bemanning van het s.s. Aldabi, dat
nabij de Braziliaansche kust op een rots
is geloopen, is in Nederland teruggekeerde
Zaterdag is een Nederlandsche tentoon
stelling te Cairo geopend.
De Chr. Emigratie Centrale heeft in
Den Haag vergaderd.
Voor het Bijbelgenootschap door Indie
VIII, door Dr. H. C. Rutgers.
Tokio is niet voornemens, aan de mo
gendheden van zijn vlootuitbreidingsplan-^
nen kennisgeving te doen.
De rechtschen melden, dat zij op hef
front van Aragon een beduidend succes
zouden hebben behaald.
Het Britsche kabinet heeft zich opnieuw
beraden over de duikboot-actie in de
Middellandsche Zee.
ren, speciaal voor die een tekort toonen
aan aandachts-concentratie, wenden zich
tot het INSTITUUT KLEIN WARNSBORN
te Arnhem. Kleine klassen. Individueel
onderwijs. Geregeld toezicht, dag en nacht
Gezonde omgeving. Dir. P. VAN AALTEN
Telefoon: Arnhem 22012.
H. M. DE KONINGIN OP DE FIETS
Daartoe aangelokt door het fraaie weer
heeft H. M. de Koningin gistermiddag te
ongeveer half drie een fietstochtje gemaakt
in het park van het paleis Soestdijk en
in het Overboech.
Afbouw van de
Rotterdamsche beurs
De inschrijving vond plaats
In het Notarishuis had hedenmorgen iJ
uur een onderhandsche aanbesteding plaats
van den afbouw van de Beurs te Rotter»
dam
Er waren 41 inschrijvers.
Als laagste kwam uit de bus N.V. Aan
neming Mij. v-h. H. F. Boersma voor
f 1.251.900.
Op één na de laagste was de firma De
Vetter, Den Haag, f 1.254.000 en hoogste G.
B. van Hoek, te Delft, f 1.379.900.
Metaalwarenfabriek Gelria
Een conflict vermeden
De besturen van de Amsterdamsche afdee-
lingen van de Chr., de R.K. en de syndica
listische metaalbewerkersbonden en van de
Ned. Vereeniging van fabrieksarbeiders heb
ben Zaterdagavond met de directie van de
metaalwarenfabriek Gelria aan de Cruquius-
weg te Amsterdam een bespreking ge
had. Na deze bijeenkomst werden de voor
stellen van de directie aan het vergaderde
personeel voorgelegd, dat de voorstellen aan
vaardde.
Het conflict is hiermee vermeden en van-
lag zou het werk.gewoon voortgang hebben.
-II Pljplabak
Taeonla Leauwmrrfan
Wie zich heden op ons blad abonneert, ont
vangt onze Feestbijlage „NU JUICHT HEEL
HOLLAND nog gratis toegezonden.
ADMINISTRATIE