.«JiOD
Rede van den heer Schouten
Voor het Bijbelgenootschap door Indië
VRIJDAG ia NOVEMBER 1937
DERDE BLAD PAG. 9
TWEEDE KAMER
De financieele toestand gedoogt geen
nieuwe uitgaven
Christendom en humanisme botsen
Voor nieuwe belastingen niet gewonnen
Overzicht
Voorzitter Smeenk begon roet niet min-
ider dan 44 kleine wetsontwerpen en con
clusies af te doen. Veel tijd nam dit niet.
Alle aandacht was daarna voor den heer
{Schouten.
I-Iij begon mot financieele beschouwin
gen. Op heldere wijze werd een overzicht
gegeven van den budgeta'ren en algcmee-
nen financieelen toestand. Onze lezers ken
nen het eigenlijk reeds. Want in kern is
ihet ook te vinden in ons verslag van de
rede van den heer Schouten in de partij
conferentie van 2 Nov. j.l. We verwijzen
daar dan ook naar. Slechts brengen we in
i her'nnering, dat een onderzoek omtrent
den dienst der Rijksbegrooting over het
tijdvak 19291936 heeft aangetoond, dat er
een intering is \an ruim f810 mill. Tenge
volge van uitgaven in verband met de
Werkloosheid, de defensie en enkele andere
gaken, zal dit cijfer nog stijgen.
Daaruit is logisch slechts deze eene con
clusie te trekken: de hudgetaire positie
laat nieuwe uitgaven niet loc. Het is dan
ook onbegrijpelijk, dat zij die zeggen met
de financieele positie des lands rekening
te willen houden, op korten termijn groote
nieuwe uitgaven durven vragen en de
waarheid negeeren. dat het tekort op pa
pier ver wordt overtroffen door het werke-
lijk tekort, dat in de begrooting schuilt.
De reëele toestand wordt, dcor den be-
grootingsopzet eigenlijk gecamoufleerd. De
heer Schouten zou daarom willen, dat voor
1939 een begrooting wordt opgemaakt die
1 precies den werkclijken toestand weergeeft.
J Het tekort zal dan zeer groot zijn. Tegen
over dat tekort kan dan echter een ont-
vangstpost worden geplaatst, welke ten
laste van den kapitaaldienst komt.
Over de vraag of cijfers te hoog of te
i laag geraamd zijn is het onvruchtbaar dis-
cussieeren. Niemand weet het positief en
valt het hier of daar een millioen of een
ton mee, dan kunnen we bij den enor-
inen achterstand zoo'n meevallertje best
gehruiken.
Toch heeft later op den middag de R. K.
beer Teulings,. die zich in een artikel van
zijn hand dezer dagen een niet al te best
l rekenmeester toonde, aan deze dingen een
3 rede vam moer dan een uur gewijd. Te vol-
gen was zij niet en, belangstelling genoot
!zij eyenanin. Hetwas liet spreken over
d m p p eTs, d 1 e o.p e e n g 1 o e i e,n d'jï
plaat vallen en m,aakte op ori? df-n,
Jl indruk van iemand, die ee'n enorme schuld
I beeft te betalen en zegt: misschien kan ik
die iets sneller afdoen als ik bier of daar
eens een dubbeltje extra ontvang.
Staat bet niet eenvoudig zoo, dat hooger
ontvangsten slechts een kleiner tekort be-
teekenen. maar geenszins zouden veroorlo-
i, Ven de uitgaven te verhoogen. Wie dat
idoet, vergroot weer bet tekort. Hij verbetert
niet, maar maakt den toestand nog slech
ter. Het behoefde dus niet te verwonderen,
dat de heer Schouten in het algemeen in
stemde met het financieele beleid, zooals
ide Regeering dat heeft uitgestippeld.
In heldor "en fel licht kwam na deze be-
I schouwingen te staan het onverantwoorde
lijk en volksmislcidend gedoe, waaraan
imet den heer Albarda ook de liberale
woordvoerder, de heer Bierema voorheen
'de verpersoonlijkte zuinigheid zich had
r Schuldig gemaakt.
Waar wilt gij, zoo luidde de vraag tot den
1 beer Albarda. de 50 millioen vandaan ha-
ïen, die naar matige schatting met het uit-
9 gesproken deel van uw verlangens zijn ge
moeid? De beer Bierema kreeg dezelfde
1 vraag te beantwoorden. Tevens werd er
S aan herinnerd, dat verhooging van de sa
laris van 't rijkspersoneel zou
meebrengen verhooging van ambtenaren
salarissen voor alle openbare lichamen.
Dat beteekent in vele gevallen, dat die
nieuwe uitgaven door bet Rijk zouden moe
ten worden betaald. Amsterdam en Rotter
dam bijv. hebben reeds verklaard, dat zij
op hun niet-sluitende begrootingen geen
gelden kunnen uittrekken voor salarisvcr-
hoogingen.
We zullen 'de ontwikkeling der conjunc-
'tuur moeten afwachten en rekenen met de
- eischcn, die aan het budget worden ge-
1 stcld, eer beslist kari worden wat aan
nieuwe wenschen eventueel zou kunnen
worden verduld.
Met gonoeg*m beeft de beer Schouten
gezien, dat de ambtenarpnorganisaties heb
ben toegezegd geen agitatie voor salaris-
j yerhooging te zullen voeren.
1 Enkele niet onbelangrijke opmerkingen
werden tenslotte aan de financieele be
schouwingen toegevoegd.
In de eerste plaats deze, "dat het streven
naar effectieve bezuinigingen in den
staatsdienst niet mag verslappen. Nog be
langrijker was wat in verband met de de
fensie-uitgaven, waarvan de ver-
booging een ernstige belemmering is op den
weg naar het financieel herstel, werd ge
zegd. 4
De Kamer zal deze uitgaven, die met den
■primairen plicht der overheid samenhan
gen, nauwkeurig moeten kunncp overzien,
opdat ze precies zullen kunnen worden ge
toetst.
De Minister van Defensie zal zich op
het ernstigst hebben af te vragen of
wat wordt voorgesteld behoort tot het
geen evident noodzakelijk, is..
Aan wat in strikten zin niet noodig is.
moet niet worden vastgehouden. Dit geldt
j zoowel het materieel, de lichtingssterkte
als den oefentijd. Zoo noodig moet aan mi-
I litairen-verlangens weerstand worden ge
boden.
De derde opmerking gold de suggesties
'der Regeering omtrent belasting^
h o o g i n g.
Wij zijn daarvoor nog niet gewonnen,
j [verklaarde de heer Schouten met nadruk,
j Met bijzonder genoegen hebben we deze
uitspraak gehoord. Het uiterste moet wor
den gedaan om aan verhoogden druk. der
belastingen te ontkomen in dezen tijd, die
met nadruk een gaan in andere richting
den zün toegrenomen van 1571 millioen gul
den op 31 Dec. 1930 tot 1927 mill, gulden
op 31 Dec. 1936. Dit laatste is geschied
niettegenstaande de beperking van de uit
gaven In de laatste jaren. In de begroo
ting voor 1937 is gerekend met een aflos
sing voor de gewone dienst van 28.771.000
gulden. De heer Schouten acht deze aflos
sing te hoog.
Met medewerking van den heer W. Wa
genaar heeft de heer Schouten een over
zicht samengesteld en verzoekt dit over
zicht op te willen nemen in de Handelln-
Do VOORZITTER keurt dit goed. tenzü er
echnische bezwaren mochten bestaan. (Gelach).
Dit overzicht, zegt de heer SCHOUTEN, geeft
icn moment-opname. Het is echter niet vol-
i-raagt, al zeggen we niet., dat dit laatste
voor het oogenblik mogelijk is.
Omtrent de handelspolitiek kon
de voorzitter der anti-rev. fractie kort zijn
Hij bepaalde zich tot een woord van
waarschuwing.
Wij zijn, zoo zeide hij, bereid uw handels
politiek arsenaal te vullen, maar onder
één voorwaarde:
gij moogt die nieuwe wapenen niet ge
bruiken voor ordenings- of protectie-
doeleinden. Daar worden ze niet voor
gegeven.
Deze verklaring zal in breeden kring met
in/stemming worden vernomen. De voorne
mens ten aanzien van de Crisis-invoerwet
en de Tariefmachtigingswet hebben in het
land zekere onrust gewekt. Men mag ge
looven we wel aannemen, dat de Kamer
i groote meerderheid voor misbruik van
wentueele machtigingen op haar hoede zal
zijn. ZeeQ zeker zullen die worden beperkt
tot het terrein, waarvoor ze bestemd zijn.
Op bet terrein der algemeene politiek
bewoog de heer Schouten zich in het der
de deel van zijn rede.
Ten aanzien van de Kabi nets for-
a t i e is veel gegist en gemist door
allen, die er o\(.er hebben gesproken.
Fantasie is dc bewering, dat „de for
mateur door zijn eigen politieke vrien
den gedwongen" zou zijn geworden
van zijn aanvankclijken' opzet af te
zien. Met die politieke vrienden is de
formateur niet in overleg geweest.
De stelling, dat het Kabinet niet zou
kloppen op de stembus-uitspraak, is on
houdbaar. De plaats gehad hebbende ver
schuivingen onder de kiezers zijn niet vol
ledig na te gaan en te ontleden. Ook is Dr.
Colijn allerminst in tegenspraak met zijn
eigen redevoeringen van November 1936 en
Februari 1937, althans voor wie deze nauw
keurig leest en begrijpen wil en er niet
eigen opvattingen onder wil schuiven.
Wie principieel de situatie ontleedt,
zal kunnen constateeren, dat hier op
elkaar botsen degenen, die de godde
lijke openbaring aanvaarden als bron,
voor de grondwaarheden van het chris
tendom en hen, die in een subjectief
humanisme hun uitgangspunt kiezen.
Daarover kan zakelijk worden gespro
ken en dan is het niet noodig om tot min
derwaardige bestrijding van personen te
komen, zooals de heer Wendelaar bij her
haling heeft gedaan. Deze heeft meermalen
vergeten, dat spreken zilver, maar zwijgen
goud kan zijn.
Ook past het niet aan dogenen. die in
Christelijke partijen vereenigd zijn een
meerwaardigheidsbesef toe te dichten. On
ze waardeering voor mannen als Oud en v.
Lidth de Jeude is in niets verminderd.
Geloofsverschillen zijn er ter rechterzijde.
Niemand is er, die het ontkent. Maar in
de geloofsverdeeldheid blijft
toch het Christendom; een Chris
tendom boven geloofsverdeeldheid, zooals
het humanisme predikt, erkennen we niet,
Die verschillen beteekencn allerminst ge
brek aan regeerkracht. De historie bewijst
het overvloedig en het is ook erkend, door
niet-geestverwanten, mannen als Prof. Jo-
sephus Jitta, Casimir, Goudriaan en ande-
De heer Albarda, die het tegendeel had
beweerd, was daarin volslagen onjuist.
Met.behoud hunner principieele zelfstan
digheid te-eenover Kahinet en groepen in
de Kamer zullen de anti-rev. aan het nieu
we Kahinet zooveel mogelijk steun bieden.
De aangekondigde voornemens wekken
goede verwachtingen. B.v. ten aanzien van
de Zondagsrust. We hegeeren die in t
belang van Zondagsheilicing. Tot dit laat
ste kan en zal niemand worden gedwon
gen. Maar wel moet voorkomen, dat met
een beroep op de vrijheid duizenden en
duizenden een ondragelijken arbeidsdwang
hebben te ondergaan.
Dit betoog is zoo volkomen In overeen
stemming met wat we zelf nog onlanzs
hebben geschreven, dat we er verder niets
aan toe hebben te voetren.
De midda? werd verder volgepraat door
de heeren Visser en Van Houten. Broeder
lijk zijn ze het eens in hun veroordeel in iï
van het Christelijk karakter van het Kabi
net en in de verwijten omtrent het reac
tionair beleid, dat er van is te verwachten
We volstaan er mee deze „Seelenver-
wantschaft" te constateeren. Meer is ook
niet. noodig.
We krijgen nu noe den heer Oud te hoo-
ren, voorts den onbekenden woordvoerder
der R. K. fractie (naar vermoedt wordt de
heer Kortenhorst.) <yi een soc. dem. spreker
die het restant spreektijd zijner fractio zal
consumeeren.
Dat de Inkom-
d Is dikw uls
Spr. hoopt, dat de Rei
nd in de schatting
J. SCHOUTEN
Verslag
De voorzitter van de Tweede Kamer, de hee
C. SMEENK. opende om 1 uur de vergadering
Voortgezet worden de debatten over de Rlikn
Aan het woord komt dan de heer J. SCHOU
TEN (a.r Deze zept. dat de algemeene be
schouwingen gelegenheid bieden om in overlee
te treden met de Regeering. Zulk een gedach-
tenwissellng is vooral van belang bii eer
eerste ontmoeting tusschen Regeering er
Kamer. Regeering. Kamer en volk hebben er
recht op de redenen te kennen, waarom men
de Regeering steunt. Thetlsche gevoelens dra
gen nu eenmaal een antl-thetisch karakter.
De heer Schouten behandelt vervolgens ir
de eerste plaats de financiën; in de tweedt
plaats de economische verhoudingen eu ten
slotte den algemeenen politlcken toestand.
Spr. zegt, dat het thans meer dan ooit
noodig is het budget te zien in verband
met den geheelen financieelen toestand
van de wereld. Spr. herinnert er aan, dat
de Staatsschuld op 31 Dcc. 1936, 3167 mil
lioen sulden bedroes. De semeenteschul*
ün. Doch
0 A 15 mill
Icntallen mi
•rkfng va
eekt hU
ïrbltJv
erlng
lnkor
zhooger
niddelen-ra
feitelijk t
De
weer lager
uaanden.
eer Schoute
Albarda en
ek.
rellni
ebracht is b« hel
r één zaak vraat
1. den arbeid, v
de kosten der
nde de defensie
•elke
deeld.
Voor deze belastingverhooging zUn w
nog niet gewonnen. De druk van het to
tale belastlngèncomplex is zoo groot, dat el
ke nieuwe verzwaring tot het uiterst-
moet worden vermeden, nu in de laatst*
jaren die druk reeds met 175 A 200 mil-
Lrd.
i besprak de heer
economische politiek
de wapenen alleen voor dat doel worden
gebe.zigd. .Ze voor andere en nevendoelein
den (ordening of protectie) te gebruiken
zal bij ons overwegend bezwaar ctntmo.e-,
ten. We verlangen op dit punt zékerheid.
Ordening moet eventueel geschieden op an
ere grondslagen dan door middel van mach
Ipingen dié voor heel andere doeleinden zijn
algemeene politiek
in de Memorie van
De heer Albarda heeft Dinsdag bij de be
n de Kabinetsformatie gegist e
gem
De besprekingen tusschen spr. en den
heer Colijn op 18 Juni hadden niet den in
vloed, dien de heer Albarda er aan gaf.
Wel hebben ze een aangenaam en Inte
ressant karakter gedragen. De veronder
stellingen van den heer Albarda daarover
waren fout. Meer kan spr. er niet van zeg
gen.
De beide redevoeringen van Dr. Colijn zU'
te hopen is onbewust misverstaan o
scheefgetrokken. Men heeft daaraan geei
n wedervaren. Dr. Coltjn sprak ovei
idslag -
eurstelling.
De uitslag van de stembus staat niet In
Jen weg aan het optreden van dit Kabl-
2en Kabinet als de heer Albarda wilde (soc.
dem.. R. IC., vrüz.-dom. en desnoods Chr. HUt.i
"ou. als het bij de verkiezingen was besproken
Jor de A. R. nog grooter winst hebben be-
lekend.
Een figuur als Dr. Colijn spreekt onge
twijfeld tot de volksverbeelding. Men wist
wat men aan hem had, ook principieel.
Van ganscher harte heeft hü het anti-rev.
verkiezingsprogram onderteekend en er
voor gestreden.
De bewering dat de zetelwinst der anti-rev
Doral van de liberalen is gekomen is In he'
1 gemeen onjuist. Er zijn velerlei verschui
Ingen geweest, die moeilijk zün na te gaan.
„Grondwaarheden" en „positief" zün woor
?n, die in het debat over de formatie opgeld
!V. zijn grondbeginselen '(Dr.
grondwaarheden identiek,
stelde ze aan elkaar gelijk.
Men heeft echter 't
ie trachten te vervag
Het gebeurde toont.
r Dr Colijn gesproke-
t er nog geen sltua-
Er ls stellig wijziging Iri de principieele be-
chouwlng van sommigen links over het ver
and tusschen Christendom en staatkunde. In
Ie „Avondpost" was duidelijk een andere
eest waar te nemen dan In de redevoeringen
an den heer Wendelaar, voorzitter van den
'rijheldsbond. Deze ontzag zich niet een spot
beeld op te hangen van de anti-rev. opvatting
ntrent den Zondag.
Kernpunt in deze discussie is de vraag
of voor de kennis der Christelijke beginse
len de bijzondere Godsopenbaring wordt
aanvaard of iiriet In wezen botsen hier
Christendom en humanisme.
als Oud en v. Lidth de Jeude
Is de
>athie
ie. gei
i hij
i de
iszln-
allerlei
sring, c
l het
i der begin
e personen.
rrdlge uitspraken
De heer v. d. Waerden heeft In dit verband
over een meerwaardigheidsmythe geschre
ven. Hier openbaart zich een principieel
verschil van gevoelen, maar ook een groot
misverstand. BU ons is geen besef van
meerwaarde: Christenen zijn en blijven
zondige menschen. Een geestelijke meer
waardigheid matigen ze zich niet aan en
evenmin drukken ze anderen een minder
waardigheidsstempel op.
i bui
Geloofsverschillen orttl
verdoezelen ze allerminst
loofsverdeeldheid hebben
Christendom te doen. E:
van dat Christendom voc
schappij wenschen we hel
ïestvci wanten. Op dit punt was de heer A
irda volkomen onjuist
Met de anti-rev. fractie heeft Dr. Colijn
geen overleg gepleegd bij de vorming van
dit parlementair Kabinet
cdt hi
S tus
Het Kabi:
den gesteunc
zelfstandlghc
amenstellir
delijke zek
n Kabinet
>en in de Kamer.
gepubliceerde program heeft In het al-
onze instemming.
uracil tig handhaven van de Zondags-
Vergelijkingen tusschen
elf jaar geleden en nu
De groote vooruitgang op de
verschillende Zendingsvelden
„Het Christendom
ichat van levensve
naatschappü". heeft
te verwerkelijken.
Moskou aan het woord
■erhinderd heb-
De fascisten z(jn gelukkig slecht weggelco-
n. Een politieke dwerg, met name Mussert.
die zich een staatkundige reus waant keek u
pkiki.il i.-tf n vm zelfs zijn norsch-
heeft Nederland
biljetten „Zonder dezen
ch). ïn zün plaal
;ze Kamer (v r o o Ui k h e t d).
Verloren hebben by deze verkl
dem..' die sedert een reeks van
•uitgegaan.
lans Is er een kabinet gekc
Dr. Colün de leider is en de
ief-christelijk, maar Dosit
Er is nu zes maanden dictatori
•r dat het parlement is biie
>r een betrouwbaar volksl*
heer De Visser geld over. maar
ïed besteed worden, tegen rea
Reactie kenmerkt het optredei
Minister van Sociale Zaken die
phoeft te krügen van zü"
niet zt)c
Goseling
y
Zoo door Indië reizende en vergelijkingen
makende met wat men bij een vorig bezoek
nu ell jaar geleden zag, wordt men telkens
weer getroffen door dep grooten vooruit
gang op allerlei gebied 'in dien betrekkelijk
korten tijd. Met name valt dit op bij het te-
zoek aan verschillende zendingsvelden. Het
zou veel te ver voeren om dit telkens voor
ieder terrein afzonderlijk uiteen te zetten.
Maar voor een enkel terrein mag er wel eens
op gewezen worden. De lezer wil er dan wel
bij bedenken, dat een even verblijdende
vooruitgang op vele andere terreinen waar
te nemen is.
Hoezeer de zendingsarbeid in de
laatste jaren gezegend werd, blijkt
trouwens ook wel uit het aantal van
ruim één honderd achttien duizend
gedoopten in het enkele jaar 1935 in
de Protestantsche kerken. Daarnaast
had de roomsche zending ook nog
ruim veertig duizend gedoopten. Zoo
steeg het totaal aantal Christenen tot
boven de twee millioen.
Voor ditmaal enkele indrukken van een
bezoek aan de zending in de Residentie Ban-
joemas en wel aan de plaatsen Poerbolinggo
en Poerwokei'i;o. Ruim elf jaar geleden was
ik ook in heide plaatsen, maar welk een
verschil! Toen had men een lange periode
van harden pioniersarbeid achter den rug,
waarvan langzaam dc vruchten zichtbaar
werden. De oude kleine kerk op het erf van
de pastorie te Poerbolinggo stond er toen nog,
maar zij was al veel te klein en de plannen
gezonde sociale politiek zou
kunnen toebrengen.
De heer TEUL.TNGS i
leid
gebeurt niet
overtuigd, da
ïricht zün op
•elziin. dat li
altle ts fn volle
r aangegeven.
is- en inkomsten
belasting acht de heer Teulings echter te. laag:
:n spitsvondig financieel technisch be-
■achtte hjj dit aannemelijk te maken. En
nt In do beerrooting 5V2 millioen wordt
erd, 22\£ millioen aan zwakke plelckf
opgeruimd en er voorts nog eenlge spi
ling in zit.
Gevraagd werd Instelling van een comml:
b om de ftnoncrlerln-g der. sociale1 vefzekertn
Katholieken
-glük in
wkiezlngen een 1
;itten de heeren
De felle Roomsche
relegd: hü had
keerd
br
hü va.
Ontli
i&atschapptj positief christelijk kun
:rd. dat
positief
rad. De bes<
?ch-kapi-
isuscne orae wordt door de Overheid
nd gehouden, maar christelijk zün de groi
chrlstelüks. Kaï
dit kabinet is
Sen recht op arbeid brengt recht op steur
e. De Regeering ontkert dat Dat beteekem
dubbele roof. Bü de begrootingshoofd-
ilcken zal op verschillende maatregelen wor
den teruggekomen.
De C.D.U. zal principieel tegenover dit kabi-
Pastorie en vergaderlokalen te Poerwokerto
voor een nieuwe veel prootere kerk waren in
bespreking. Alles was nog ingericht op den
voet van de pioniersperiode, maar de jaren
lange geregelde arbeid deed hei; werk Lang
zamerhand overgaan in de periode van den
oogst. Thans na elf jaar was het wel zeer
merkbaar, dat dit jaren van dankbaar oog
sten geweest waren.
Reeds dadelijk naar het uiterlijke viel
het verschil op. Ale men in Poerbolinggo
aankwam, vond men aan den weg bij de
Dastorie staan de nieuwe kerk, waarvoot
toen de plannen gemaakt werden. De oude
kleine kerk was nu door een kleine verbou
wing voor de eene helft ingericht tot zen
dingsbureau en voor de andere helft tot wo
ning voor een Hollandsche onderwijzers, de
Javaansche evangeliste en een Javaansche
onderwijzeres. Tegelijk met de nieuwe kerk
was ook ingewijd de nieuwe Hollandsch-
Chineesche school. Het hospitaal, dat in een
vrij bouwvallige toestand verkeerde, was
grootendeels vernieuwd, zoodat het er nu
eeheel anders uitzag. Ook was er met name
onder de meisjes een krachtig jeugdwerk
gegroeid, vooral driehoekwerk, dat zich voor
zendings- en evangelisatiedoeleinden zoo
goed leent.
Viel aldus in Poerbolinggo de groei reeds
zeer op, nog sterker was dit in het op onge
veer twintig kilometer afstand gelegen Poer
wokerto. Daar toch was tijdens mijn vorige
bezoek nog bijna niets. Voor de kleine Ne-
kerk van Poerwokerto
derlandsche sprekende groep had ik er een
Zondagmorgen gepreekt in het zaaltje van
den landraad, omdat zij nog geen kerk ter
beschikking hadden. Er was een kleine Ja
vaansche gemeente en een Chineesch begin,
maar het was alles nog veel sterker dan in
Poerbolinggo in bet pioniersstadium. Thans
echter was het daaraan wel zeer sterk ont
groeid
Bij aankomst zag men reeds dadelijk den
veg naar de kerk met zendingsgebouwen
bezet. Op den hoek stond het zendingsbu-
tevens het centrum voor de colportage
door de zestien colnorteurs die de zending
hier in haar dienst heeft en die voor de ver
spreiding van het Evangelie en van Christe
lijke lectuur zooveel doen. Ook was hier de
colportage-boekhandel gevestigd. Daarnaast
stond de pastorie van Ds. J. A. C. R u 11-
mann. Dan volgde een vergader- en cate
chisatie-gebouwtje. En de rij werd gesloten
door de juist nieuw getouwde kerk. die de
eek na mijn bezoek in gebruik genomen
■>u worden. Maar dat w-as ook niet alles.
Ook het groote zending9hospitaal met twee
doktoren was er in dien tijd bij gekomen.
Eveneens een paar lagere scholen. Daarnaast
de als lagere nijverheidsschool ingeschreven
huishoudschool, vlak achter de kerk gelegen,
die met haar internaat een zeer belangrijke
plaats in het zendingswerk inneemt. Even
eens is het voor de toekomst zoo belangrijk©
jeugdwerk zeer ontwikkeld en op dit terrein
zijn er reeds een veertigtal leiders en leid
sters. die hun vrijen tijd hieraan geven-
Al de arbeid, die in deze groote uit
breiding ligt, is niet zonder vrucht ge
bleven. Toen Dr. B. J. Ess er als mis
sionair predikant voor het eerst naar
Poerbolinggo kwam telde de gemeente
aldaar niet meer dan zestien Avond-
maalgangers. Toen ik voor elf jaar
mijn bezoek bracht, werden er in de
Residentie 330 geveld en thans was dit
aantal meer dan verviervoudigd en tot
1442 gestegen, terwijl het aan gedoop
ten 2314 was. Het aantal geïnstitueer
de kerken op het verrein was in die
jaren dan ook van drie tot zeven ge
stegen.
Voor elf; jaar mocht ik in Djokja bijwonen
het examen van den eersten .Tavaanschen
predikant. Thans zijn er op Midden-Java
ten Zuiden reeds tien. waarvan er twee een
kerk in de residentie Banjoemas dienen.
Tegenover de groote bevolkingsmassa van
Java is de Chrisveliike kerk nog maar een
kleine greep. Zoo is ook op dit terrein nog
maar een begin gemaakt, wanneer men de
grootte der kerk vergelijkt met de één mil
lioen achthonderdduizend menschen die hier
wonen. Maar het is een begin, waarvoor wij
dankbaar mogen zijn en dat in zijn geregel-
den groei ook voor de toekomst veel belooft.
Ook buiven de beide genoemde plaatsen is
de arbeid uitgegroeid. Ook in de plaatsen,
als Tjilatjap en Soekaradja werden scholen
gesticht en mocht men centra van Christelijk
werk zien ontstaan.
Van geheel Midden-Java ten Zuiden is
deze residentie wellicht het meest bewust
Mohammedaansch. Te meer verblijdend is
het, dat ook hier zich een krachtige Chris
telijke kerk mag ontwikkelen. Vooral waar
dit in Mohammedaansche landen maar zeld
zaam voorkomt, is daarom hier inderdaad
reden tot groote dankbaarheid voor den ont
vangen zegen.
Dr. H. C RUTGERS.
Zooals teder jaar werd ook gisteren door de Engelsche kolonie in Den Haag de
wapenstilstandsherdenking wederom herdacht, waarbij de gezani. Sir Montgomery
een, krans legde op de graven, van geïnterneerde Engelsche soldaten.
teen ding;.
8.00—9.15 en 19.00 Gram.muziek. 11.30 Gods
dienstig- halfuur. 12.00 Berichten ANP. 12.15
KRO-Orkest en Gram.platen. 2.00 Voor do
rijpere Jeugd. 2.30 Gram.muziek. 3.00 Kin
deruur. 4.00 De KRO-Melodlsl«n en solist*
4 45 Gram.muziek. 5.00 Vervolg KRO-Melo-
6 45 Berichten. 7.00
Inleiding volgende uitzending. 7.19 „Der Ro-
scnkavaller', opera. (Om 8.20 Berichten ANP.
Om 8.25 Kath. R.V.U. Om 9.45 Overpeinzing
met muzikale omlijsting. Om 10.05 Berich
ten ANP). 11.45 Sportoverzlcht. 11.30—12.00
Gram.muziek.
HILVERSUM II. 301 M. VA RA-Ultsendlng. 10.00
—10.20 v.m. eu 7.308.00 VPRO. 8.09 Gram.
muziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20 VARA-
Orkes
orkes
„Verbet
ek. 2.00
mPHHHHHHHlHHi lunomlscheci toestand
in het Geestmer-ambacht", causerie. 2.Ï0
Orgelspel. 2.45 Optreden van amateurs. 3.2-1
Damcursus. 3.85 „De Stem des Volks", afd.
Den Haag, het Haagsche Arbeiders Sympho-
nie-orkest en „De Kleine Stem" (gr.pl.). 4.30
en Zang. 6.30 ..De Wielewaal". 7.00 „Fllm-
landV 7.30 Causerie „Bijbelvertellingen". 8.00
Herhaling SOS-Berlchten. 8.03 Berichten AN
P.. VARA-Varia. 8.15 Bonte Avond uit Zut-
fen. 8.45 „The Lucky Birds" en solist. 9.1S
VARA-Orkst de Kilima Hawalana. de twee
Cavelll's en solist Om 10.00 Berichten ANP.
10.39 Gram.muziek. 1L00 Vervolg van 8.15,
11.30 Berichten. 11.34—12.00 Gram.muziek.
DROITWICH 1300 M. 12.05 Orkest 1.20 Orkest.
2.25 Zang. 2.50 Gram.muz. 3.20 Orgel. 3.50
Orkest en solist 4.20 Orkest en soliste. 8.201
Varlété-progTammo. 9.55 Militair ccncert
RADIO-PARIS 104S M. 8.00 en 10.40 Gram. 12.SS
Orkest en zang. 3.20 Zang. 4.05 en 6.05 Gram.
8.50 Symphonie-orkest
KEULEN 436 M. 1.35 Orkest 2.20 Zang. 6 25
Piano. 6.30 Gram. 7.20 Dmroeporkest 8.US
Radiotooneel.
BRUSSEL 322 en 4S4 M. 322 M.: li.20 Gram.
12.50 Crkest 1.50 Gram. 2.20 Kamermuziek.
3.20 Zang en plano. 7.20 Cello. 8.20 Orkest,
8.20 Omroepsyraphonio-orkest
