JHrti m grii&ctfc GTourant Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Dr H. Colijn over de Kabinetsformatie Kuyper-Gedenknummer Regeering besluit tot Belasting» verhoogingen Sbonnenuntsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week 0-18 Voor hel Buitenland bij wekelijksche zendingf 4-50 Bij dagelijksche zending530 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7ct Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbar No. 6232 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936 WOENSDAG 3 NOVEMBER 1937 18e Jaargang Hbbtrtentitprijjen; Van 1 tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer0.22'/» igttonden Mededeelingen van 1-5 regels230 Elke regel meer 0-45 Voor Tiet bevragen aan 't bureau V wordt berekend 0.10 Geen „coalitie" - en ook geen „rechtsch" kabinet Beter rondweg te spreken van een Christelijk kabinet Voor de samenstelling is alleen de formateur verantwoordelijk De nieuwe koers VERSCHENEN is de Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer op de algemeene beschouwingen van de Rijksbegrooting 1938. In deze Memorie wordt medegedeeld, dat de formateur van het Kabinet met belangstelling heeft kennis genomen van de beschouwingen en opmerkingen omtrent de Kabinetsformatie. Hij be treurt het echter alleen, dat zijnerzijds geen even uitvoerige beschouwingen daar tegenover gesteld kunnen worden. Met name de besprekingen, die plaats vinden tnsschen den formateur en de door hem aangezochte medewerkers, vallen buiten het domein der open baarheid. Wat vóór den dag van het optreden heeft plaats gevonden valt bniten 't contróle-recht van de Kamer, al kan niemand verhinderen, dat de leden der Staten-Generaal ook daar over een oordeel uitspreken op gevaar ai, dat oordeel te vormen op niet geheel volledige pegevens. Na aldus dé grens te hebben getrokken tusschen wat niet of wel aan (publiciteit kan worden overgegeven, bestaat er bij den formateur geen enkele bedenking om zake lijk den gang der gebeurtenissen toe te lichten, hetgeen hij dan ook in de Memorie uitvoerig doet De formateur verklaart zich buiten staat om de bedoelingen, die de kiezers bij het uitbrengen van hun stem hebben gekoes terd. te gaan naspeuren Hem ontbreken 'daarvoor alle gegevens. Slechts moge het volgende hierover worden opgemerkt. De A.R. wonnen 3 zetels, de N.S.B. ver kreeg er 4. De Liberale Kamergroep had er 7. Indien men nu, wat aan het aantal uitgebrachte stemmen te toetsen valt, aan neemt. dat de N.S.B. uit de B.K., C.H.. A.R. en V.D. partijen niet zoo heel veel stemmen heeft verkregen, en indien men voorts, gelijk vaak geschiedt, de zetelwinst der A.R. Partij overeenkomend met het zetelv e r 1 i e s der Liberalen toeschrijft aan stemmen, door Liberalen op dr Colijn uitgebracht, dan wordt het een onoplos baar raadsel, waar de N.S.B. haar 4 zetels aan te danken heeft. Toch zeker wel niet aan de communisten en de s.d.a.p De regeering meent dan ook, dat het verschijn sel vari stemmenverschuiving ditmaal veel ingewikkelder is dan bij vorige ver kiezingen en dat de wel zeer eenvoudige verklaring, dat de zetelwinst der A. R. is toe te schrijven aan liberale stemmen, op Dr. Colijn uitgebracht, geen oogenblik houdbaar is. Het uitgangspunt van dr H. Colijn Bij de Kabinetsformatie is uitgangspunt van dr. Colijn geweest zijn in de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 13 Novem ber afgelegde verklaring inzake den nood zak elij ken grondslag voor het regeerings beleid. Wie deze verklaring, zoo vervolgt de Memorie, zonder vooropgezette mecning overweegt, zal tot de erkenning moeten komen, dat dr. Colijn hier tweeërlei ge- 'dachte naar voren brengt. Ten eerste wordt de eisrh gesteld, dat het regeeringsbeleid zijn uitgangspunt moet vinden in een .krachtige christelijke levensovertuiging'*, dat die overtuiging ook op staatkundig terrein tot gelding dient te komen en de zedelijke krachten van het Christendom in haar toepassing op het staatsbestuur „verstevigd" dienen te worden. De tweede gedachte, die tot uitdruk king werd gebracht vond haar kortste sa menvatting in de woorden, dat tot berei king van dit doel „behooren samen te werken allen, die bereid zijn, de groote levenswaarden van het Christendom te schragen, te handhaven en te versterken' ook op staatkundig en maatschappelijk terrein. Formateur alléén verantwoordelijk Zeer ernstige pogingen zijn door den formateur in het werk gesteld om zijn kabinet een breedere politieke basis te geven dan tenslotte mogelijk bleek. Voorwaarde voor het slagen dier poging was, dat alle aangezochte personen zich konden vereenigen met den grondslag, waaroo de formateur het kabinet wenschte samen te stellen en voorts dat de bezet ting der portefeuilles rekening hield met de zetelverdeeling in de Kamer van die groe pen waarop hij het oog gericht had. (56 10). Op beide punten zijn moeilijkheden gerezen met het gevolg, dat tenslotte het kabinet in zijn huidige samenstelling tot stand kwam. Voor die uitkomst is alleen de foi^ mateur verantwoordelijk. Hij toch had het in de hand ontheffing van zijn op dracht te vragen, indien hij meende on der geen beding te mogen afwijken van wat hij zich aanvankelijk voor oogen had gesteld. De overwegingen, die hem er toe hebben geleid, zich neer te leggen bij de niet-vervulling van zijn tweede desideratum en wel vast te houden aan het eerste, vallen weer buiten het terrein van de publi citeit Een uitzonderine is hierop toelaatbaar mnoodzakelijk. Het betreft de mee ning, dat „de formateur door zijn eigen politieke vrienden gedwongen" zou zijn geworden van zijn aanvankelijken opzet af te zien. De werkelijkheid is, dat ook dienaangaande geen enkel overleg met zijn naaste politieke vrienden heeft plaats ge vonden. Van het oogenblik af dat een for matie in beraad is, dient een formateur, Ithans naar de opvatting van Dr. Colijn, tegenover alle groepen op wier steun hij hoopt een gelijke houding in acht te ne men en zou speciaal overleg, over welke aangelegenheid ook, met een bepaalde Kamergroep niet strooken met de zelf standigheid. die de houding van den for mateur behoort te kenmerken. Geen „coalitie**-kabinet Wat de neiging betreft, het Kabinet als coalitie-kabinet te bestempelen, wordt op gemerkt, dat er geen coalitie van partijen bestaat, waarop het kabinet zou steunen Dr. Colijn heeft geheel zelfstandig zijn regeermgsprogram ontworpen en dat pro gram is de basis geweest voor de be spreking met zijn tegenwoordige amhtge- nooten. Uit dat overleg is het regeerings program voortgekomen. Met geen enkele partij is overleg gepleegd. Geen der par tijen draagt ook maar de geringste ver antwoordelijkheid voor wat hii tijdens de formatie heeft verricht en dus ook niet voor het optreden van het kabinet of voor de keuze der personen waaruit het is sa men eesteld. Ook de benaming „rechtsch" kabinet schijnt uit den tijd. Beter is het, het kabi net rondweg aan te duiden als Christelijk kabinet, d.w.z. als een kabinet, dat Gods wet tot richtsnoer voor zijn beleid wil ne men. Dat in een land met gemengde be volking hierbij met overleg te werk zal moeten worden gegaan, behoeft men aan het kabinet niet voor te houden Het is er diep van overtuied en het kent ook de grenzen der overheidsmacht, die huiten staat is het menschelijk hart te verande ren. Maar die overtuiging behoeft niet tot werkeloos stilzitten te leiden. Er blijft voor de overheid een belangrijke 'taak te vervullen over. Een vrucht die nog niet rijp was Ontkend wordt allerminst, dat er onder werpen te noemen zijn waarover de huidige ministers niet gelijk denken. Maar is er nu eenig kabinet denkbaar, waarbij niet eenige onderwerpen op de rustkamer zouden moe ten worden ondergebracht? Een kabinet op zoogenaamd breede basis moet uit den aard der zaak nog meer onderwerpen laten rusten. Op de vraag, of er plaats is voor een ka binet op positief christelijken grondslag wordt dan ook slechts beslist door de om standigheid, dat deze verschillen worden overheerscht door de diepere overeenstem ming omtrent de grondslagen van het staats beleid. Wanneer men de toepassing van het Christendom op de staatkunde slechts niet ziet alsof men met dogmatiek te maken had, maar als men let op de eischen van het Christendom voor het natuurlijke leven: verhouding van de echtgenooten in het hu welijk, verhouding tusschen ouders en kin deren, tusschen werkgever en werknemer, tusschen overheid en onderdaan, om slechts enkele zaken te noemen, dan blijft er van het klassieke argument tegen een ministerie op positief christelijken grondslag niet veel meer over. Juist op de omstandigheid, dat men hier niet stond voor vragen van soteriologischen aard was de hoop van den formateur ge bouwd, dat de basis wat breeder had kun nen zijn, dan zij thans geworden is. Hij is geneigd de mislukking van die verwachting alleen aan zichzelf te wijten, hij heeft blijk baar een vrucht, willen plukken, die nog niet rijp was. In tusschen verheugt hij zich over een tweetal ministers in het ka binet te hebben kunnen opnemen, die niet tot de zg. rechterzijde gerekend kunnen worden en niettemin zich met het program hebben kunnen vereenigen. Het beleid van het Kabinet Wat hét beleid van het Kabinet betreft, wordt opgemerkt, dat verhooging van den steun der werkloozen, uitvoering van open bare werken, kunstmatige verhooging der binnenlanc.sche koopkracht, op de wijze zoo als verscheidèn leden aanbevelen, ons land binnen korten tijd in een toestand zou bren gen als elders tot zoo ernstige teleurstellin gen heeft geleid. Minister-president Dr H. Colijn Wat gedaan kan worden zonder ont wrichting van den financieelen toestand, die op haar beurt het geheele volksleven tot ondergang brengt, z a 1 worden ge daan. Maar daar ligt ae onverbiddelijke grens. De regeering is niet voornemens „voort te hollen op den verderfelijken weg der pro tectie". Zij wil slechts haar tuighuis voor zien van de noodige wapenen om zich nog beter te kunnen verweren, dan tot nu toe het geval was. De regeering streeft met alle haar ten dienste staande middelen naar vermin dering van de werkloosheid, waarbij zij samenwerking in en met het bedrijfsle ven tot oit doel bevordert Met de wettelijke regeling tot het rekening houden met de gezinslasten bij het arbeids inkomen is meer bepaaldelijk bedoeld een wet inzake het doen geven van kinderbijsla gen aan personen, die in loondienst werk- lam zijn. Aan den uitbouw van het collectieve recht zal de noodige aandacht besteed worden. Het vraagstuk van te hooge huren, hyno- theken e.d. heeft de aandacht der regeering. Zij voegt hieraan echter aanstonds toe, dat wel gebleken is, dat het zeer moeilijk is ten deze maatregelen te treffen, die niet ae te- uitwerking hebben. Liquidatie van den landbouwsteun De regeering stelt zich voor op den weg. welke bij een voortduren van de stijging van het algemeen prijspeil van landbouwproduc ten tot een liquidatie der financieele land bouwsteunmaatregelen zal voeren, voort te gaan. Over het tempo, waarin tot opheffing dier maatregelen kan worden overgegaan, kan ae regeering zich niet uitspreken, an- gezien zulks geheel afhangt van het verloop van het algemeene prijspeil der voornaam ste landbouwproducten. Zoolang het prijs peil van eenig landbouwproduct het vordert. zullen de reeds getroffen maatregelen tot vergrooting van de opbrengst van dat land bouwproduct niet worden losgelaten. De regeering stelt zich voor in het bij zonder werkzaam te zijn op het gebied van de verbetering van de hoedanigheid der land- en tuinbouwproducten, niet alleen voor zoover zulks voor den uit voer van belang is, doch ook teneinde den afzet dezer producten in het binnen land zooveel mogelijk te stimuleeren. Eventueel zal de regeering gaarne maat- regelen ter bevordering van werkverrui ming in den landbouw in overweging nemen. Onze weerkracht Met voldoening constateert de regeering, dat de Kamer vrij algemeen haar inzicht deelt, dat het bij den bestaanden internatio nalen toestand onvermijdelijk is. dat de weer kracht van ons land wordt versterkt. De regeering is met haar voorstellen niet verder gegaan dan het noodzakelijke. Voor voorzieningen die nieuwe geldelijke offers vragen, biedt het budget van 1938 geen mogelijkheid. Doch met ernst en vol harding wil de regeering streven naar ver betering, inmiddels haar oogen gericht hou dend op die belangen, welker verzorging voor de kracht en de welvaart van ons volk niet achterwege mag worden gelaten. Voor de steuntrekkende werkloozen zijn den laat- sten tijd maatregelen genomen, welke inder daad getuigen kunnen van het streven der regeering cm in ernstigen nood zooveel mo gelijk te voorzien. Doch met betrekking tot verschillende andere desiderata van cultu- reelen en ook socialen aard geldt, dat, hoe wenschelijk en wellicht op zich zelf be schouwd dringend de vervulling daarvan moge rijn, deze achterwege moet worden gelaten, omdat zij noodzakelijk in de toe komst moet leiden tot een veel lager verzor- gingspeil, dan thans nog gehandhaafd wordt, daar immers de financiering op zeer ongezonde basis zou moeten geschieden. Juist ter voorkoming van het gevaar, dat in de toekomst de financieele omstandighe den zouden dwingen tot een grooten stap achterwaarts, is het nastreven van kostbare voorzieningen thans zoo onjuist en gelijk te stellen met het spannen van de paarden achter den wagen. Dit geldt ook niet 'iet minst met betrekking ot de verhooging an salarissen en loonen. De regeering is bereid te overwegen of er mogelijkheid bestaat om de regeling betref fende den steun aan de noodlijdende gemeen ten voor 1937 in overeenstemming te bren- igeu met die, weüke voor 1938 zal gelden. De vervroegde pensionneering De vraag van enkele leden, of de vervroeg de pensionneering, welke thans voor onder wijzers geldt, niet voor de andere ambtena ren zou kunnen worden ingevoerd, geeft der regeering voorloopig aanleiding tot de vol gende opmerkingen. Ofschoon ook voor andere ambtenaren een ietwat ruimere doorstrooming niet onge- wenscht zou zijn, is deze niet zóó urgent te achten als voor de onderwijzers. Maar bovendien zou deze maatregel, toe gepast op de „andere ambtenaren", groote geldelijke offers eischen, welke niet, althans niet in die mate als voor de onderwijzers, zouden kunnen worden gedekt Met de berekening van het bedrag, dat tuet toepassing van den hierbedoelden maat regel ook op de andere ambtenaren zou zijn gemoeid, is een aanvang gemaakt Zoolang nog niet met juistheid dat bedrag kan wor den genoemd, kan nog geen definitief oor deel te dezei zake worden uitgesproken. De Zondagsrust In de beschouwingen door haar gewijd aan hét vraagstuk van de Zondagsrust ziet de regeering ten deze als richtsnoer van haar beleid in het algemeen: „onthouding door de overheid van aanmoediging van al les wat tot ontheiliging van den wekelijk- schen rustdag aanleiding geeft". In tweeërlei opzicht betreedt de overheid het terrein van deze materie: als deel neemster aan het maatschappelijk leven, veelal in de gedaante van werkgeefster, en 2. als hoedster over het maatschappelijk leven. Wat het tweede betreft wordt het volgen de opgemerkt: De Regeering stelt zich op het standpunt, dat wetten, die gelden, gehandhaafd moeten worden. Zij mogen geen dood recht zijn. Zoo ook de Zondagswet. Naar haar meening is de bestaande Zondagswet wel degelijk een krach tig instrument ter bereiking van het beoogde doel, ook in het heden. Arbeid der gehuwde vrouw Omtrent de beperking van den arbeid der gehuwde vrouw zal een voorontwerp van wet weldra aan den Hoogen Raad van Ar beid kunnen worden toegezonden. Voorbereid wordt de samenstelling van een commissie, die op zeer korten ter mijn de regeering zal kunnen advisee- ren omtrent de problemen, die rijzen met betrekking tot de schrijfwijze der taal. De bedoeling i6, dat in deze com missie verschillende kringen van ous maatschappelijk leven zullen samen werken. De regeering beijvert zich voorts nog om zooveel mogelijk in harmonie te handelen met de Belgische regeering. De z.g.n. „perspectiefbesparingen" Wat de z.g.n. „perspectief-besparingen be treft, geeft de Regeering gaarne de verzeke ring, dat zij ook in de volgende jaren alle krachten zal inspannen om van de vroeger in uitzicht gestelde besparingen alsnog, zoo veel als mogelijk blijkt, te realiseeren. Een opgave van de gerealiseerde besparingen bij de begrooting zegt zij gaarne voor de jaren, waarin de realisatie nog beteekenis heeft, toe In het bijzonder zal de regeering er voor blijven waken, dat de diensten, welke voor de crini9bemoeiingen in het leven zijn ge roepen, bij het verminderen dier bemoeiin gen naar rato worden ingekrompen. Het gesignaleerde euvel van ontijdige pers publicatie zal zooveel mogelijk worden tegen gegaan. Het komt herhaaldelijk voor, o.a. hij benoemingen, die zelfs nog niet eens tot zekerheid zijn geworden. De aandacht der regeering is hierop gevestigd en ook naar het hier vermelde feit zal een onder zoek worden ingesteld. Nieuwe lezers hebben recht, zoolang de voorraad strekt op gratis toezending van Gedenknummer en Supplement. Voor niet-lezers zijn nog slechts weinige exemplaren ter beschikking, tegen den prijs van o.óo per Exemplaar. Girostorting of overmaking in postzegels is wel gewenscht. DE ADMINISTRATIE Ter financiering van de Defensie-uitgaven Opbrengst zal f 20 millioen bedragen In de Memorie van Antwoord op het Voorloopig Verslag vaD de Tweede Kamer over de Rijksbegrooting 1938 deelt de Re geering haar voornemens mede omtrent de financiering van de hoogere defensie-uit gaven. De Regeering is van plan deze uit gaven, althans ten deele, te dekken in de Millioenennota werd op deze mo gelijkheid reeds met een enkel woord ge doeld door belastingverhoogin- gen. Het besluit daartoe heeft zij niet dan na lang en ernstig beraad genomen, aange zien ook zij zich zéér wel bewust is van den zwaren druk, die door de bestaande belas tingen reeds op de geheele Nederlandsche bevolking wordt gelegd. Waar het hier evenwel uitgaven betreft, welke voor het voortbestaan der Nederlandsche volksge meenschap noodzakelijk zijn, en het niet verantwoord is te achten deze uitgaven te doen zonder maatregelen te treffen om de financiering daarvan te voorzien, heeft de regeering gemeend tot dit dekkingsmid. del, zij het dan ook noode, te moeten besluiten. Kapitaal V.U.-plan 1937 Reportage van de aanbieding Hedenavond van half 8 tot 8 uur zal de N.C.R.V. uitzenden de vergadering, 28 Oc tober jl. in de Apollohal te Amsterdam ge houden, en waarin het door het Vrouwen comité verzamelde bedrag voor de V.U werd aangeboden. Minister J. J. C. van Dijk Bi] de regeering zijn o.m. de volgende maatregelen in overweging: le. maatregelen tegen het ontgaan van de belastingen naar het inkomen door middel van naamlooze ven nootschappen; 2e. technische herziening der omzet belasting, waardoor de levering van objecten, welke naar den geest der betrokken wet belast zou moeten worden, doch In de praktijk ten ge volge van een bepaalde handelwijze VOORNAAMSTE NIEUWS Oif Nummer bestaat uit DRIE bladen en het Supplement Gedenknummer De Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer betreffende hoofdstuk I van de Rijksbegrooting. De Eerste Kamer heeft gisteravond en vanmorgen vergaderd. Op de rijksstraatweg bij Dordrecht is gisteravond een gecompliceerd verkeers ongeluk gebeurd, dat twee dooden en twee zwaar gewonden heeft geëischt. In een teerfabriek te Amsterdam heeft gisteravond een zware brand gewoed. De zaak tegen oud-notaris J. A. M. voor de rechtbank te Rotterdam. Bizonderheden over de ontploffing aan boord van het tankschip „Megara". De conferentie vanwege het Centraal Comité van Antirev. kiesvereenigingen. Het Christelijk Nationaal Vakverbond heeft de November-actie weer ingezet. Naar schatting hebben omstreeks 10.000 Japanners de Soetsjau-kreek overgestoken. Maisky motiveert te Londen Ruslands houding inzake Spanje. Wordt Italië opgenomen in het anti- komintern.v^rdrag? vrijvalt, thans onder de werking der wet wordt gebracht; 3e. verhooging van de hoofdsom der dividend- en tantième-belasting, waarbij de heffingsvoet der opcenten zoodanig zal worden verlaagd, dat het rendement dier opcenten geUjk blijft aan wat zij nu opleveren; 4e. verhooging van de opcenten (boven de bestaande) op de hoofdsom der inkomstenbelastln g. Wat betreft de sub 1 en 2 genoemde hellingen, ook zonder dat de defensie, voorzieningen extra dekking behoefden, zonden deze heffingen naar de meening van de regeering nit hooide van de redelijkheid behooren te worden inge voerd. De regeering beoogt uit de in over weging zijnde maatregelen een bate van rond 20 millioen te verkrijgen. Hiermede zal dus slechts voor enkele ja ren in de toegenomen behoefte aan dekking voor de nieuwe defensie-uitgaven zijn voor zien. In hoeverre deze dekking in de toe komst zal moeten bestaan uit verdere be las tin gverhooging, dan wel gevonden zal kunnen worden uit een eventueel accres der middelen, zal naar bevind der dan heerschende omstandigheden moeten wor den uitgemaakt. Uiteraard koestert de re geering niet het voornemen de verhoogde defensie-uitgaven te financieren ten koste van een aanmerkelijke verhooging van het bcgrootingstekorL Wat ten slotte het denkbeeld van een weerbelastiDg betreft, ook rlpze ge dachte is nog in overweging. Maandagmorgen is in tegenwoordigheid van de directie van bouwtoezicht der ge meente Utrecht en den hoofdopzichter van het werf. den heer Van der Zalm, de t eerste van een 120-tal te heien betonnen palen ten behoeve van de fundeering voor j het gebouw der nieuwe machinehallen van de Jaarbeurs in den grond gedreven. Dc Stadt-Schanke Leidachepleio 5-9 TeL 33072 Amsterdam DINER DINER DINER 90 ct 1.15 1.40 eXK O IN'ER EEN TOPPRESTATIE. „BAGATELLE" PASSAGE - DEN HAAG Het Restaurant mei een bijzonder cachet. Cuisine parlaite, plats copteux, cave renommée. Salons et sailes de Ifites pour diners lntimes.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1