Critiek op de Kabinetsformatie
DE MALENBURG
ZATERDAG 23 OCTOBER 1937
DERDE BLAD PAG q
Algemeene beschouwingen
van de Tweede Kamer
over de Rijksbe-
grooting '38
Het voorloopig verslag
verschenen
Vrije verkiezingen: een
waardevol bezit
„Het is een zegen, dat
dit Kabinet kon worden
gevormd"
Uitslag van de verkiezingen en de
Kabinetsiormatie: ziedaar de beide
punten, waarover tijdens het afdeelings-
onderzoek in de Tweede Kamer door
tal van leden op- en aanmerkingen zijn
gemaakt- Het grootste deel van het
voorloopig verslag over Hoofdstuk I
der Rijksbegrooting (Alg. Beschouwin
gen) 1938, dat thans verschenen is,
handelt over deze beide onderwerpen.
Het viel to verwachten dat er critiek
zou worden uitgebracht. Deze wordt
den formateur dan ook niet bespaard.
Niettemin gevoelde men toch behoefte
te getuigen van zijn dankbaarheid voor
het waardevol bezit yan vrije verkie
zingen, zooals die in ons land mogelijk
zijn. Verheugend vond men het, dat aan
het proces van versnippering, dat zich
in 1933 vertoonde, een einde is geko-
We ontloenen aan het Voorloopig Ver-
eiajr de volgende bijzonderheden:
Verscheidene leden gaven als hun ge
voelen te kennen, dat de verkiezingen geen
grondslag hebben opgeleverd voor een
Christelijk Kabinet, steunende op de drie
groote rechtsche partijen. Weliswaar be
haalden deze partijen tezamen 52,7 pCt. der
uitgebrachte geldige stemmen en verwier
pen zij op grond daarvan 56 van de 100
zetels, maar deze meerderheid kan niet
Itvorden beschouwd als een volksuitspraak
poor een rechtsche coalitieregeering van
het van ouds bekende karakter.
Voor de verkiezingen heeft de heer Co-
lijn dit trouwens zelf niet als een mogelijk
heid voorgesteld of als doel geschetst. Het
is dan ook geen wonder, dat de» verschij
ning van het kabinet in wijde kringen des
(volks teleurstelling en zelfs verontwaardi
ging heeft gewekt. Het waarschijnlijkst
«chtten deze leden het dan ook, dat de "for-
'ïnateur door "zijn eigene .politieke vrienden
%edwon'gen is van zijn aanvankelijken op
zet af te zien.
Wat naar het oordeel der hierbedoelde
Heden had moeten geschieden is het vor
men van een geheel ander kabinet: een ka
binet van herstel, dat gebroken zou hebben
anet de aanpassing en zich bereid zou heb
ben verklaard tot bet voeren van een con
structieve welvaartspolitiek.
Een oonstitutioneele fout?
Sommige andere leden waren van oor
deel dat op deze verkiezingsuitslag paste
©en kabinet van breede samenwerking
vooral ook omdat het persoonlijk succes
Van den heer Colijn bij de verkiezingen in
sterke mate daardoor was beïnvloed,
dat men in hem den man van zulk een sa
menwerking zag. De formatie van een
rechtsch kabinet onder leiding van den
heer Colijn kan dan ook niet anders wor
den gezien dan als een ernstige constitu
tioneel fout.
Weer andere leden betreurden het voor
al, dat de heer Colijn het beginsel niet op
den voorgrond heeft geschoven.
Ook bij hem ging het om materleele be
langen. Tegen het herstel der coalitie be
stonden bij deze leden ernstige rprincipi
éele bezwaren. De coalitie maakt Rome
steeds machtiger, daarin is een groot ge
vaar voor land en volk gelegen,
Tenslotte verwachtten enkele leden niet,
'dat dit kabinet een andere politiek zou voe
ren dan het voorgaande. Wel is «<?n Chris
telijke politiek aangekondigd, maar de per
sonen der ministers waarborgen allerminst
dat hun beleid ook inderdaad gekenmerkt.
7-al worden door den waren Christelijken
geest, die zich uit in daden van sociale ge
rechtigheid op elk terrein.
Een ongemotiveerd oordeel
Zeer vele andere leden gaven echter,
Zulks in antwoord op de geuite critiek, als
hun opvatting te kennen, dat het scherpe
oordeel over de Kabinetsformatie aller
minst gemotiveerd is. De overwegingen,
welke bij een kabinetsformatie behooren
te gelden worden geenszins uitsluitend De
paald door de resultaten van de stembus
De kiezers stellen de Kamer samen en niet
een kabinet. Een formateur zal goed doen
zooveel mogelijk met de uitgespronen
wensch der kiezers rekening houden. Maar
tevens zal hij en dat zeker niet in de
laatste plaats moeten denken aan ae po
sitie, waarin het door hem te vormen ka
binet zal komen te verkeeren. Zijn doctl
zal moeten zijn het tot stand brengen van
een kabinet, dat in zijn program en in de
personrn zijner leden een redelijke zeker
heid biedt voor een behoorlijke werking
van het overleg tusschen regeering en
volksvertegenwoordiging.
Het is tenslotte als een zegen te be
schouwen dat een kabinet van deze sa
menstelling kon worden gevormd. Het
is in deze tijd van groote geestelijke
verwarring meer dan ooit van groot
belang, dat het Regeeringsbeleid zich
kenmerkt door een krachtige verdedi
ging en doorvoering van de Christelij
ke beginselen.
Intusschen werd er nadrukkelijk op ge-
weacn dat de samenstelling van het kabi
net wel degelijk een positief karakter
draagtt doch dat daardoor samenwerking
met andere dan de rechtsche groepen
geenszins is uitgesloten.
Wat het persoonlijk optreden van den
heer Colijn betreft werd opgemerkt, dat
niet genoegzaam werd gelet op de strek
king van de uitlatingen van den heet
Colijn, waarop men een beroep heeft ge
daan., op het karakter en op den inhoud
van het verkiezingsmanifest der partij, als
wier leider hij is opgetreden en op de he-
feekenis van de gebeurtenissen, welke na de
opdracht tot kabinetsformatie de openba
re aandacht hebben getrokken.
De opvatting, dat de groote winst van de
A. R. partij uitsluitend zou moeten worden
toegeschreven aan liberale stemmen noem
den deze leden geheel onjuist. Er hebben
zich verschuivingen van verschillenden
aard voorgedaan. Roe dit echter ook zij. al
len, die op de candidaten der A. R. partij
stemden, konden weten, wat zij aan die
partij hebben.
Geen Roomsch-roode samenwerking
Verscheidene andere leden meenden, dat
het kabinet op dpn huidigen grondslag al
leszins de mogelijkheid biedt een sociaal-
economische politiek te voeren, die door
hen als wenschelijk en noodzakelijk wordt
beschouwd.
Deze leden wilden gaarne erkennen, dat
de S.D.A.P. een zeer belangrijke evolutie
heeft vertoond de laatste jaren.
Echter mag niet uit het oog worden ver
loren, dat die partij nog steeds verbonden
is met het historisch-materialistisch begin
sel en de klassenstrijdleer en dat haar ver
houding tot het beginsel van den eigendom
haar nog steeds socialisatie doet verlangen
terwijl, voor wat betreft haar internatio
nale. orienteering de sympathieën der S.
D.A.P. in andere richting gaan dan de
hunne. Eenige regeeringscombinatie met
sociaal-democraten zou zonder twijfel tot
veel meer inwendige moeilijkheden en
spanningen aanleiding geven dan een
rechtsch kabinet, zooals thans gevormd i3.
Ook wezen de hierbedoelde leden erop,
dat van andere zijde ten onrechte van een
coalitie-kabinet is gesproken. Sinds 1918
bestaat de coalitie niet meer.
Het te voeren beleid
Over het te voeren beleid door het kabi
net waren verscheidene leden weinig op
timistisch gestemd. De groote verwachtin
gen in R. K. kringen zijn reeds nu in be
langrijke mate beschaamd. Ons land al
dus deze leden heeft behoefte aan een
krachtige, doelbewuste conjunctuurpoü-
tiek. Daaraan heeft het tot dusver volko
men ontbroken.
Verscheidene leden meenden voorshands
over het te voeren beleid een afwachtende
houding te moeten aannemen. Zeer vele
andere leden verklaarden zich onder zeker
voorbehoud bereid aan het kabinet volle
medewerking te verleenen.
Vele leden zeiden gaarne te vernemen
hoe de regeering het prijspeil van de land
bouwproducten denkt te kunnen handha-
DAVO
HAARDEN EN
HAARDKACHELS
Gegarandeerd
KOLENDAMPVRIJ
Zeer voordeeligl
ven. Aan dit verzoek voegden zij toe, dat
zij gaarne zien, dat in de liquidatie van de
landbouwcrisismaatregelen niet zal worden
begrepen dc opheffing van eenige zeer
nuttig gebleken instituten, zooals de con-
timrenteering en de clearing.
Tenslotte werd gevraagd, wat de Re
geering denkt te doen om paa] en perk
te stellen aan de propaganda voor het
neo-Malthusianisme. aan de nog steeds
niet afdoende bestreden verspreiding
van pornografische geschriften, aan
het toenemend aantal echtscheidingen,
aan de excessen van het strand- en bad
leven, aan het euvel van de gemengde
baden, alsmede ter bestrijding van da
openbare ontucht.
Vrij algemeen was men van oordeel, dat
hot bij den bestaanden internationalen toe
stand onvermijdelijk is. dat de weerkracht
van ons land wordt versterkt.
Intusschen liepen de meeningen uiteen
over de mate, waarin zulks behoort te ge
schieden.
De financieele toestand
Ten aanzien van de financieele toestand
des rijks stelden verscheidene leden de
vraag of de hervatting van de stortingen
in de sociale verzekeringsfondsen ad f 31
milliocn wel zoo onvermijdelijk is als de
millioenen-nota aanneemt? Kan niet de
overgang van het fondsenstelsel naar het
omslagstelsel of naar een gemengd systeem
de volledige hervatting dezer stortingen
mogelijk maken?
In de tweede plaats mag meenden
deze leden de vraag worden gesteld, of
de opbrengst van de middelen voor
niet te laag is geraamd
Gevraagd werd wat de Regeering voor
heeft met „een bijzondere belasting vont
defensiedoeleinden". Men verwachtte in dit
opzicht meer nut van de invoering van
een belasting op de winsten der N.V.'s ter
vervanging van de dividend en tantième
belasting. Verder werd gedacht aan een
conversie der Staatsschuld welke f 15 mil
liocn zou opleveren.
Verscheidene leden meenen tegen deze
beschouwingen een waarschuwend wooro
te moeten doen hooren.
Een reservekracht in de begrooting
is van het grootste belang voor het ge
val zich opnieuw financieele moeilijk
heden zouden mogen voordoen.
Ook meenden deze leden er op te moeten
wijzen, dat het heffen van een belasting,
waardoor ook de niet uitgekeerde winst
van vennootschappen zou worden getrof
fen, een gevaarlijk experiment zou zijn. D*
depressie van de afgeloopen jaren hartt
wel niets duidelijker geleerd, dan dat re
serveeringen voor de ondernemingen hoog-
noodig zijn en een groot belang vormen
Vele leden achtten de begrootingspositie
ondanks de ingetreden verbetering nog al
lerminst gunstig. Het uiteengezette financi
eele belpid in de Millioenennota had hun
volle instemming.
Verscheidene leden achtten 't noodzake
lijk de bijzondere aandacht der regeering
te vragen voor de positie van het personeel
in 's rijks dienst.
Tenslotte stelden enkele leden nog de
vraag, of de vervroegde pensionneering,
welke thans voor onderwijzers geldt, ook
niet voor de andere ambtenaren zou kun-
-nen worden ingevoerd. Gaarne zou mor.
vernemen, welk bedrag, hiermede gemoeid
zou zijn.
Per dag twee dooden
Hoeveel Nederlanders er verdrinken
We zijn hard op weg naar het jaargemid
delde, 't zou ook iets bijzonders zijn als dat
niet. zoo was. Maar toch als er niet een
paar extra ernstige ongelukken gebeuren,
bestaat er een zeer goede kans dat er dit
jaar eeniga tientallen landgenooten min
der zullen verdrinken dan gewoonlijk. Of
het de goede invloed is van het feit, dat er
steeds meer van ons leeren zwemmen? 't
Moet welhaast worden aangenomen, want
dat we zooveel voorzichtiger zijn geworden
dan de menschcn van vroeger, zal men
moeilijk kunen beweren, Maar zeker mag
daarnaast niet worden vergeten de grontcr
bedrevenheid in h«t reddend zwemmen en
in het opwekkpn van de levensgeesten als
mede het moderne reddingsmateiiaal, dat
veel meer dan vroeger ter beschikking
Verdronken in ons land een dertig jaar
geleden nog gemiddeld 939 personen, ovei
de latere jaren daalde dit aantal sterk ei
zoo geven de jaren 10201936 een gemid
delde te zien van 648. Per jaar daalde dus
het verliescijfer aan menschenlevens met
291 en dat ondanks het feit. dat de bevol
king in dien tijd met meer dan twee mil
liocn toenam.
Dit jaar telde men in het eerste kwartasl
101 dooden door verdrinking; in het twee
de 184 en in het derde 187. Duidelijk ziet
men dus den invloed van de zomermai
Blijkens een opgaaf van den Ned. Bond
tot het Redden van Drenkelingen waren dp
slachtoffers van het derde kwartaal als
volgt verdeeld- jongens 59, meisjes 25,
mannen 85, vrouwen 14. autodrenkelingcn
4. Teekenend is het verschil der totalen
(zonder de auto-slachtoffers) voor de ver
schillende maanden afzonderlijk: Juli 72,
Augustus 70 en dan in September als va
can tie en warme dagen voorbij zijn een in
zinking tot 41.
Gered werden in 't afgeloopen kwartaal
303 personen, tegen 184 in het eerste en 186
in het tweede kwartaal. Opvallend is hier
het aantal menschen, dat met auto's, hu
sen en vrachtauto's in het water terecht
kwam en werd gered namelijk 86 en dit
tegenover de vier verdronkenen voor het
heele kwartaal. In Juli, Augustus en Sep
tember reden in totaal 25 van deze voer
tuigen te water; in de eerste drie maanden
45(!) en in de tweede drie maanden 24.
van het jaar met bun wintergladde wegen
5EMENGD NIEUWS
Op slag gedood
Wielrijder door auto gegrepen
Gistermiddag omstreeks half vier is op
den Hemweg bij de Petroleumhaven te
A m s te r d a m een ongeveer vijftig jarige
fietser, die zonder teeken te geven plotse
ling den weg overstak om zich naar het
rijwielpad te begeven, door een hem ach
teropkomende personenauto gegrepen. De
man sloeg tegen den grond en was vrijwel
op slag dood. De bestuurder van de auto
heeft nog geprobeerd den wielrijder te
ontwijken, met het gevolg dat de wagen in
de sloot langs den weg terecht kwam cn
vrij ernstig werd beschadigd. De automo
bilist bleef evenwel ongedeerd. De wagen,
die uit Friesland afkomstig was, is later
uit de sloot gehaald, tiet stoffelijk over
schot van het slachtoffer is naar het Wilhel-
mina Gasthuis vervoerd.
CN ROMEINSCHE HELM GEVONDEN
In het zand, uitgegraven nabij de Wie-
rickerschans onder Bodegraven, ten behoeve
van den nieuwe rijksweg Utrecht—den
Haag, is een Romeinsche helm gevonden,
welke ten geschenke is gegeven aan het
Museum van Oudheden te Leiden. De helm
.erkeert nog in vrij goeden staat.
Naar men ons mededeelt staat deze
vondst, volgens Dr. Hohverda, directeur van
het Museum, op zich zelf. Er schijnen ook
nog eenige scherven gevonden te zijn. doch
niets wijst er op dat in de omgeving van
de Wierickerschans een Romeinsche leger-
ts zou zijn geweest
Het Blauwe Zand-incident
Strafzaak tegen Ir. A. A. Mussert naar de
openbare zitting verwezen
Naar wij vernemen heeft de Raadkamer
van het Gerechtshof te Amsterdam een
beschikking gegeven op het bezwaar
schrift door Ir A. A. Mussert, leider van
de N.S Bingesteld tegen de tegen hem
uitgebrachte dagvaarding en dit bezwaar
schrift ongegrond verklaard.
De rechtbank bad het bezwaarschrift ge
grond verklaard en aangenomen, dat Ir. A
A. Mussert bij bet bekende incident op het
Blauwe Zand uit zelfverdediging had ge
handeld, zondat zij Ir. Mussert buiten ver
volging stelde.
Van deze beschikking kwam de officier
van justitie. Mr, B. Kist, nog dicnzelfden
dag in appèl bij het gerechtshof.
Nadat deze de zaak in raadkamer
had behandeld, verhietigde het Hof de
MUNHARDTJES"
„MUNHARDTJES"
zijn makkelijk inneembare
hartvormige ouwelcachets
buitengewoon pijnstillend
en genezend bij:
Hoofdpijn, Kiespijn,
Zenuwpijnen, Spit,
Spierpijn, Rheumati-
sche pijnen, Migraine,
Periodieke pijnen,
Gevatte koude,
Griep en Influenza.
diensten uit de Geref. Kerk. Voorganger:
Ds Joh. C. Bruasaard.
10 u. vin. Tekst: Ps. 38 19b „Bekommering'
lag 29 Held. Catechlemue: „H.
KHO. a.30 NCRV.
12.13 KRO. n.OO NCRV. 7.4311,00 KRO.
8.3'J Hoogmis. 9.30 GewtJde muziek (Gr.pl.).
9.50 Geref. Kerkdienst. Hierna: Gewijde mu
ziek (Gr.pl.). 12 15 Het KRO-orkest (Om 1
uur Boekbespreking). 2.00 Godsdienstonder
richt voor ouderen. 2.30 Afscheldsplechtlg-
held der Afrikaansche Missionarissen te
Cadler en Keer. 4.20 NIROM-Wereldconcert.
4.50 Gramofoonmuziek. 4.55 Sportnieuws. 5.90
Gewijde muziek (Gr. pi.). 6.00 Ned. Herv.
Kerkdienst. 7.45 Sportnieuws. 7.50 Lezing
„Alcoholisme en Criminaliteit". 8.10 Berich
ten ANP. Mededeelingen. 8.25 Reportage
schaakmatch. 8.30 De KRO-Boys en solisten.
9.30 Gramofoonmuziek. 9 40 Solistenconcert.
10.25 Reportage schaakmatch. 10.30 Berichten
ANP. 10.40—11.00 Epiloog.
HILV BI18UM II. 301 M. 8.55 VARA. 10.00 VPRO.
12.00 AVR<U 5.00 VPRO. 5.30 VARA. 8.00
Kerkdienst. 12.00 Orgelconcert.
12.10 Fiimpraatje. 12.35 Het Omroeporkest.
1.30 AVRO-Dansorkest. 2.00 Boekbespreking.
2.30 Concertgebouwork. en sol. 4.20 NIROM
Wereldconcert. 4.50 Sportnieuws ANP. Hier
na Dansmuziek (Gr.pl.). 5.00 Gesprekken me
luisteraars. 5.30 Kinderuur. 6.00 Noviteiten
orkest. 6.30 Sportuitzendlng. 6.45 Sport
CM. 1300 M. 2.40 Gramofoonm. 3.20
Orkest. 5.20 Religieuze causerie. 6.35 Orkest.
7.20 Orkest. 8.15 Kerkdienst. 9 05 Llefdadig-
—2.20 en 2.35 Gramofoonmuziek. 3.05 Ac
deonmuzlek. 3.20 Omroeporkest. 4.20 NIROM-
Wereldconcert. 7.20 Zang. 8.20 Orkest en so-
MAANDAG 25 OCTOBER
HILVERSUM I. 1875 M. NCRV-ultsendli
6.307.00 Onderwijsfonds voor de Schei
vaart. Schriftlezing, meditatie, gewijde rr
WALDORP RADIO
HET TOESTEL MET BUITENGEWONE
KLANKRIJKDOM
N.V. WALDORP RADIO
DEN HAAG
ziek (gr.pl.). 8.30 Gramofoonmuziek. 9.31
Gelukwenschen. 9.45 Gramofoonmuziek. 10.30
H 11.00 Chr. Lectuur. 11.30 Gra-
len. 2.30 Opening 50ste Alger
Zendingsconferentie. 3.30 Gramofoonmuziek*
4.09 Berichten. Bijbellezing. 5.00 Voor de kin
deren. 5.45 Pianovoordracht. 6.30 Taalle»
en Causerie over het Blnnenaanvaringsregle-
ment 7.00 Berichten. 7.15 Vragenuur. 7.45
Reportage. 8.00 Berichten ANP. Herhaling
SOS-berl"1**—
eeniging
onze Psï
HILVERSUM II. 301 M. Algemeen Programma,
verzorgd door de VARA. .0.0010.20 v.m.
VPRO. 8.00 Gramofoonmuziek. 10.09 Morgen
wijding. 10.20 Declamatie. 10.40 Gramofoon-
volg declamatie. 11.30 „Th®
amofoonplaten. 4.05 Gramofoonmuziek.
4 30 Kinderuurtje. 5.00 Gramofoonmuziek.
6.00 Optreden van amateurs. 6.30 Muzikale
causerie en gramofoonplaten. 7.10 „Aardbe
vingen", causerie. 7.30 Pianovoordracht. 8.00
Herhaling SOS-Berlchten. 8.03 Berichten ANP.
8.10 Souvenir-Orkest, de Ramblers, „Fanta
sia". O. Steyn's accordeonorkest, Vara-Too-
neel en solisten. 10.00 Berichten ANP. 10.95
VARA-Orkezt. 11.00—12.00 Gramofoonmuziek*
DROITWICH 1500 M. 11.05 Orgel. 11.2511.50 en.
12.05 Gramofoonm.. 12.45 Orkest. 1.35—2.20
Orgel. 4.50 Gramofoonm. 5.20 Fluitvoordracht
6.40 Orkest en soliste. 8.29 Causerie. 8.50
Variété-programma. 9.55 Strijkkwartet
RADIO-PARIS 1648 M. 8.05. 8.20 en ln.35 Gramo
foonm. 12.20 Orkest en Zang. 3-05 Zang. 3.20
Piano. 4.20 Zang. 4.35 Piano. 8.35 Zang. 8.50
„Bouche k bouche", operette.
KEULEN. 456 M. 12.25 Symphonie-orkest. 1.35
Concert. 6 30 Leipzlger Symphonle-Orkest*
Omroepkoor en solisten. 9.00 Kwartetconcert
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.50—2.20 Gra
mofoonm. 6.50 en 7.20 Orkest. 8.20 Uit Lon
den: Savoen-hotel Orpheus en Zang. 9.20 Gra-
■ofooi
iziek.
7.35 Gramofoonm.. 8.20 RadiotooneeL
DEUT8CHLANDSENDER 1571 M. 6.35 Concert.
9.5011.20 Orkest en pianoduo.
beschikking van de rechtbank, ver
wierp het beroep op noodweer en ver
wees de strafzaak naar de openbare
zitting der rechtbank.
FELLE BRAND TE NIEUWKUYK
Gisteravond omstreeks half acht brak
dcor onbekende oorzaak brand uit in de
woning van Jef Heuvelinck aan de Peper
straat, te Nieuwkuyk.
Het iperceel dat met riet was gedekt,
was in een oogwenk in een vlammenzee
herschapen.
De bewoners, vader, moeder en vijf kin
deren konden zich bijtijds in veiligheid
stellen. Later op den avond vonden zij te
Vlijmen onderdak. Van de inboedel werd
niets gered.
Verzekering dekt de schade.
DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN
Op den onbewaakten overweg bij het
liegveld Twente in de spoorlijn O 1 d e n-
a a 1—H e n g e 1 o heeft een motortrein een
vrachtauto van de firma Hoogland uit En
schedé gegrepen. De laadbak werd in de
sloot geslingerd. De chauffeur, J. G. V., die
verklaarde den trein niet tijdig genoeg ge
zien te hebben, kreeg geen letsel.
UIT OOST-INDIE
Kolonisatie op Celebes
Onderzoek van Regeeringswege
Omstreeks 25 October a^s. zal Ir. W e 11-
burg van de afdeeling Waterstaat van 't
Departement van Verkeer en Waterstaat te
Bandoene zich naar Celebes begeven
roor het verrichten van onderzoekingen in
erband met de kolonisatie. Deze onderzoe
kingen welke een tot twee maanden in be
slag zullen nemen, zullen worden verricht
nabij de districtshoofdplaatsen Ma samba
en M e 1 i 1 i. Hier bevinden zich enkele ter
reinen, waarvan nagegaan zal dienen te
worden in hoeverre zij bevloeibaar zijn.
De onderzoekingen zullen met spoed
moeten worden aangevat ten eerste omdat
het geheele vraagstuk grooten spoed eischt,
in de tweede plaats in verband met het
seizoen en verder in verband met de instel
ling van de watermetingen
Ook een agro-geoloo* van het Bodem-
kundig Instituut te Buitenzorg, welk
instituut gelijk bekend een onderdeel
vormt van het Departement van Economi
sche Zaken te Batavia, zal zich naar de
hierboven genoemde streken in Midden-
Celebes begeven. De gebieden zullen name
lijk in November bodemkundig worden on
derzocht
Het ongeluk met de vrachtauto
Alle slachtoffers waren pasargangers
De Loc. meldt nog over het ongeluk, dat
in de buurt van desa Kreteg aan den voet
van de Gledoenghelling met een vracht
auto is gebeurd en waarvan 't aantal doo
den vijftien en dat der zwaargewonden
drie bedraagt, dat de bestuurder en de
man die naast den bestuurder zat, nage
noeg ongedeerd zijn.
De man. die den wagen bestuurde od
oogenblik, dat het ongeluk gebeurde, was
niet in het bezit van het voor de besturing
van vrachtauto's vereischte rijbewijs B.
Wel bezit hij het rijbewijs A. voor bestu
ring van gewone auto's.
Zijn verklaring, dat de remmen zouden
hebben geweigerd, wordt in twijfel getrok
ken, aangezien de auto nog niet zoo lang
geleden is gekeurd.
Op den auto bevonden zich bij het onge
luk verder geen andere .personen.
De door het ongeluk aangerichte ravage
is zeer groot In het huis, waarop de auto
met groote snelheid inreed, is een toko ge
vestigd. Het perceel is vrijwel geheel ver
nield.
Naar verluidt zouden bij de slachtoffers
geen bewoners van de beide getroffen hui
zen zijn. Alle dooden en gewonden zouden
bezoekers van den nabijgelegen pasar ge
weest zün.
door K. LANTERMANS
Allerliefst zou hij vlak voor de Malenburg op de dijk zijn
'gaan zitten en staren naar het vorstelijk huis. Zeker vor
stelijk, want het was immers net gebouwd als het Loo te
Apeldoorn! Was ie op de dijk de kerk van Slijkdorp voorbij,
dan had je immers dadelijk dat mooié huis. Met een eigen
afweg van de dijk kwam je aan de poort. Maar dan kon je
niet verder: het hek zat altijd dicht en op slot, een bel aan
het hek. Wie er zijn moest, die belde en wachtte. Achter
het hek ging de-straatweg door, op het huis aan. slingerde
aan beide kanten om de kleine vijver heen en kwam zoo
bij de hooge stoep: wel honderd el lag het huis van de dijk
af. Van uit het huis zag de meid of de knecht, of ..meneer"
zelf, wie daar aan het hek stond. Wilden ze den beller bin
nen hebben, dan drukten ze in huis op een knopje en ging
de poort van zelf een eindje open en kon je doorloopen. En
als ze je niet hebben wilden? Wel, dan lieten ze je staan,
en kon je omkeeren.
Achter het huis lag de groote vijver, die barstende vol
ïnet visch moest zitten volgens het oordeel van de jongens
van Slijkdorp. Naar dat mooie spul keek Paul graag. Alsof
hij, onbewust, de armoedzaaierigheid van zijn eigen kleine
huisje wilde wegkijken en wegdroomen, zoo dronk hij vaak
de schoonheid en grootheid van de Malenburg in. zittend
op de dijk. Tot „Meneer" eens over de dijk kwam, hem daar
Zag zitten en riep:
„Wat moet jij hier doen? Maak dat je wegkomt, als je
tier niet noodig hebt»"
Barsch, norsch zei de groote „Meneer" het.
Daarna waagde Paul het nooit meer, onnoodig over de
dijk te stappen voorbij de Malenburg. Ten minste niet over
dag. Soms in de avond wel eens. Hij verwonderde er zich
over, dat de wagens, die van Nijmegen kwamen en verder
naar Beneden de Betuwe in moesten, zoo maar over de dijk
mochten rijden van „Meneer". Toen wist hij nog niet, dat
er dingen in de wereld waren, waarover „meneer" niet te
bestellen had.
Eens, Paul herinnerde het zich als jongen van tien jaar
nog heel flauw, was vader met Paul aan de hand naar de
poort van de Malenburg gestapt. Vader belde en bleef staan
wachten, maar de poort werd niet geopend. Vader wachtte
meer dan een half uur. Toen kwam „Mennér'' zelf uit het
huis, met groote stappen naar de poort, die gesloten bleef
en blafte door de ijzeren spijlen heen:
„Maak dat je daar wegkomt! Ik heb me er niet tegen ver
zet, dat ze je koster maken wilden. Als je me spreken moet,
dan ben ik als president-kerkvoogd iedere eerste Maandag
avond van elke maand in de catechisatie-kamer. Ik wil je
hier niet om de andere dag aan de poort zien hangen. En
binnen de poort komen geen lui met lange vingers. Begrepen?"
„Goed meneer", zei vader Strikforst en lichtte zijn hoed
beleefd als groet. ..Zet je petje af, Paul", zei hij nog tegen
het kleine kereltje. Paul deed dat heel beleefd, hoewel meneer
al omgekeerd was achter het hek en het kleine petje dus af
genomen werd voor een breede rug.
Zoo wordt respect ingezogen in de jonge jaren. Ook de
angst. Maar ook de eerbied, de bewondering, de vereering.
Dat voorvalletje aan het hek was al verscheiden jaren ge
leden op de dag, dat Gijs Timmerman die mededeelingen aan
Paul deed, mfir dat hij en vader, ja vader ook, door meneer
van het hek weggejaagd waren, dat lag nog diep gegrift in
zijn herinnering. Sinds die dag had Paul nooit meer één voetje
gezet op de weg, die liep naar de poort. Zou hij nog eens ooit
van zijn leven voor die poort mogen staan? En dan mogen
bellen? Of nog hooger: zou hij ooit eens door die poort naar
de Malenburg toe mogen loopen? En het aller.hoogste: zou
Paul ooit die hooge stoep mogen opstappen en door de deur
heen in de gang kijken? Het moest er binnen zoo mooi zijn!
„Het Kasteel" zeiden sommigen wel. Schatrijk was meneer.
Anders dan in het kleine huisje achter de kerk, waar vader
Strikforst met Paul woonde, het kostershuisje.
Ja. vader was koster. En voorlezer. Hij mocht hardop praten
In de kerk, net als de dominee. En Paul zat vlak naast het
voorlezersbankje in de kerk. Hij ging altijd met vader mee.
Al als heel klein ventje. Maar toen zaten ze nog samen achter
in de kerk. En ze woonden nog in de „kamer" bij Timmerman.
Paul wist het nog flauw, dat ze verhuisd waren. Toen ze met
hun beiden voor het eerst in het kleine kostershuisje zaten te
eten. dat is, toen ze zouden beginnen en ze de handen samen
hadden, begon vader in eens hardop te bidden en te danken.
Dat deed hij niet altijd hardop. Soms. Als hij heel blij was,
of heel bedroefd. Maar een gek ding was daarbij. Als vader
hardop aan tafel bad, dan wist Paul zeker, dat er iets heel bij.
zonders was, iets prettigs of iets akeligs. Meest begreep Paul
niet, wat er aan de hand was, maar later toch wel eens. Maar
al was het dan iets akeligs en vader had gebeden en hij keek
Paul aan, dan was er iets zoo prettigs, zoo blij's in vaders
oogen, altijd. Vader was heel blij geweest, toen ze naar het
kostershuisje vertrokken waren. Dat kon Paul wel begrijpen,
want van die dag af mocht vader zoo maar in de kerk gaan.
Hij had de sleutel van de kerk en ook van de toren. Dominee
was nommer één en dan vader nommer twee, vooral door het
voorlezen en het hardop praten. Dat alles natuurlijk afgezien
van „Meneer", die boven allen stond. Die had geen nommer.
Die kwam vóór nommer één.
Eerst had Paul het niet begrepen, waarom vader de verhui
zing zoo prettig vond: daar bij Timmerman was de groote
lindeboom met de bank er om heen, waar Paul zoo prettig
kon spelen. Hier bij het kostershuisje achter de kerk was
yeen lindeboom. Maar toen Paul achter het huisje had ge
merkt, dat daar dat groote huis zoo mooi te zien was. de
Malenburg, waar nu niemand zoo dicht bij woonde als hij,
toen was hij met de verhuizing verzoend. En de eerste keer
daarna, dat vader en hij zouden gaan eten, toen dankte hij,
Faul, hardop en zei:
„Ik dank U. Heer, dat we verhuisd zijn en de Malenburg
nou zoo goed kunnen zien. Zegen deze spijs en drank. Amen."
Toen had vader met die blije uitdrukking in zijn oogen üem
aangezien en hem over zijn driejarig kopje gestreken, maar
niets gezegd.
Ze zeiden toch haast nooit iets, als ze samen zaten In tiet
kleine kamertje, hij wat te spelen, en vader te schrijven, want
behalve al de administratie voor de kerk, de kosterie, de
pastorie en de armen, dus al het werk. dat vader voor
„Meneer" moest doen, had vader ook nog de briefjes te schrij
ven en het geld op te halen in heel Slijkdorp voor brand en
verzekering en die dingen, maar daarvan begreep Paul toen
nog niets.
Wordt vervolgd
