DE LEGEROEFENINGEN IN
GELDERLAND EN OVERIJSEL
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1937
DERDE BLAD PAG. 9
Brug over den IJssel bij Olst
Olst en Wijhe door
Rood ontruimd
Blauw vordert slechts
langzaam
Deventer, 22 September.
PRACHTWEER voor legeroefeningen
is het vandaag geweest.
't Was of de natuur wilde doen ver
geten de veelvuldige regenbuien van
den vorigen dag. De zon vocht zich met
kracht door de dikke ochtendnevelen
heen en het is een dag geworden, zoo
mooi als de herfst maar kan opleveren.
De troepen waren weer compleet.
De commandant van het Veldleger was uit
Den Haag, waar hij zijn plicht vervuld had
bij de opening van de zitting der Staten-
Generaal. teruggekeerd in zijn hoofdkwar
tier en ook de twee scadrons van het Ilde
Regiment Huzaren hadden hun plaats in de
roode gelederen weer ingenomen
Voor velen van de aan de oefeningen deel
nemende troopen was het reeds vroeg dag.
De infanterie die in Epe overnacht had
'(het 31e R. I.) moest reeds om 1 uur opstaan.
Voor anderen kon de reveille wat later
slaan. Voor allen zou de oefening duren tot
3 uur, om, na rust tot 's nachts 12 uur, weer
te worden voortgezet tot Donderdagmiddag
12 uur.
de IJssel-stellingen van Blauw
bij Welsum, waar het slaan van de brug zou
geschieden, die de verbinding met Olst, od
den Overijsselschen oever moest tot stand
brengen, hingen over de rivier en omgeving
dichte nevelsluiers, die voor het tot stand,
brengen van de brugverbinding stellig gun
stig waren. Het zich voor de hoogvliegende
verkenners van Rood werd daardoor zeer
belemmerd, terwijl voorts door het branden
van hexiet-kaarsen een groot deel van den
dijk in dichte rookwolken werd gehuld. Het
42e R, I., dat gereed stond voor den over
tocht was op deze wijze onzichtbaar.
Overste V a i 11 a n t was met zijn mannen
pontonniers van den rijdenden trein en
torpedisten om 7 uur aan
het leggen van de brug
begonnen
Het werk kon onder betrekkelijk gunstige
omstandigheden worden uitgevoerd, al ge
schiedde het door personeel, welks dage-
•lijksch werk het niet is bruggen als deze te
Blaan.
Aan den Gelderschen oever waakte het
•Ie bataillon van het 12e R I. nog steeds over
'een breed front voor de veiligheid. Het 29e
'R. I. was gisteren op vier plaatsen over den
IJssel gekomen en was er in geslaagd in
den noord -en den oostrand van Olst een
groot bruggenhoofd in te richten, waar Rood
niet veel beslissends tegen beginnen kon, al
waren aanvallen met pantserwagens niet
•uit gebleven. Die aanvallen, die zelfs tot
nabij de rivier werden uitgestrekt, waren erg
•lastig geweest, omdat de infanterie haar ge
schut nog moest ontberen. Het was elders
moodig. Hier bleek hoe noodig het Is over
meer infantcrlegeschut te beschikken om
dat dat het eenige afdoende verweermiddel
legen pantserwagens vormt. Nu kon niet vol
doende worden ingegrepen en kon het ge
beuren, dat het 8e escadron wielrijders, dat
.vooruit was gegaan, werd teruggeslagen.
Niettemin heeft de Blauwe infanterie
Stand gehouden zoodat hun vrienden aan de
overzijde den houten weg over de rivier
•konden banen, die aan de overige infanterie
en de artillerie gelegenheid zou geven ver
der op te rukken.
De toestand bij Olst werd mede gered,
doordat bij Wijhe enkele kilometers stroom
afwaarts, het 12e R.I. kon optreden, gesteund
'door zijn 6 Veldkanonnetjes. De aanvallen
van Rood konden daar worden afgeslagen.
Dat gaf aan Olst lucht en maakte ook mo
gelijk, dat met pontonvlotten van 2ton
het overzetten van troepen kon voortgaan.
Per vlot gaan 30 a 35 man over of een voer
tuig met bespanning. Deze vlotten waren in
'den loop van Dinsdag gemaakt.
Zooals gezegd kon vanmorgen met het
slaan van de pontonbrug worden begonnen.
•Het vervoer met vlotten ging onderwijl door
Binnen 4 uur
Men is er. in geslaagd in den tijd van 4
uur dat is met het gekozen personeel
zeeit snel de ongeveer 120 M. lange brug
leggen. Wel werd nog door een rood
vliegtuig een aanval gedaan tijdens den
bouw. De daardoor veroorzaakte stagnatie
erd gesteld op een kwarttér, omdat aan
genomen werd, dat binnen dien tijd het
vernielde gedeelte door het invaren van be
schikbare reservevakken was hersteld.
De gebouwde brug was geschikt voor
vrachten tot 7y2 ton.
De zwaarste brug, die we kunnen leggen
is een 10-tons-brug. Per divisiegroep is ISO
M. bruglengte aanwezig. Voor dit werk be
schikt ons leger over een grootendeels ge-
motoriseerden rijdenden trein, die o.a. de
kleine, lichte Atosbootjes we noemden ze
ïteeds eerder vervoert, en een varenden
trein, die de grootere pontons met bijbe
hoorend materieel te water naar de plaats
van bestemming brengt
Het is duidelijk, dat ons leger, dat ope-
reeren moet in een land met vele water
wegen en groote rivieren, ook op dit gebied
een tekort heeft Er zouden zeker twee
bruggen op deze plaats mogelijk hebben
moeten zijn.
Rood bleef met zijn vliegtuigen voort
durend in de buurt van de brug zwermen.
De overmacht van Blauw in de lucht was
echter zoo groot, dat zoowel de bouw van
de brug als de overgang der troepen zon
der veel moeite ten einde kon worden ge
bracht. Dit werd ook bevorderd dooiidat de
zware artillerie van Blauw 10 c.M. ge
schut met 16.8 K.M. dracht, dat zijn pro
jectielen tot 5 K.M. hoogte de lucht inslin-
gert en houwitsers, die 8 K.M. ver hun gra
naten werpen inmiddels was aangetrok
ken en het aanvallen dor Rooden ten zeer
ste bemoeilijkte. Dit zware geschut stond
opgesteld te Nijbroek, achter Terwolde, en
kele kilometers west van den IJssel. Ge
vuurd werd op Wesepe, dat 10.8 K.M. ver
der, oost van den IJssel, ligt en een be
langrijk concentratiepunt van Rood was.
Dat het den geheelen morgen bij Welsum
en Olst een drukte van belang was, begrijpt
men en het 42e R. I. had dan ook heel wat
bekijks, toen het na 11 uur zijn marsch
naar Roodland kon vervolgen.
De „Piet Hein" lag op een paar honderd
meter afstand. De Prinses kon aan boord
het gebeuren dus goed volgen. H. M. de Ko
ningin heeft te Olst den overtocht en do
ontwikkeling van het gevecht tusschen de
partijen gadegeslagen. Prins Bernhard was
aanwezig in de uniform van kapitein der
grenadiers, terwijl we hier ook den minis
ter van Defensie en vele militaire autori
teiten troffen. Onden hen natuurlijk de C.V..
generaal v. Voorst tot Voorst, algemeen lei
der der oefeningen.
Naar Rood
Ons hart ging uit naar Rood, de Lichte
Brigade, waar we den vorigen dag niet wa
ren geweest.
Het was er in geslaagd, naar we hadden
vernomen, de IVe Verkenningsafdeeling
van Blauw, die naar Raalte had willen
dooitdringen, en ook het 8e escadron wiel
rijders terug te slaan.
Hoe de stand nu was, wilden we gaarne
bezien.
De brug bij Welsum was nog lang niet
klaar. Om ln Olst te komen, waar Rood ge
nesteld was geweest, keerden we den wa
gen, reden terug naar Deventer en vandaar
naar de roode linies.
Eer we daar waren, kwamen wp de In
fanterie van Blauw tegen. Langs de spoor
baan DeventerZwolle schoof zij op naar
het dorp, dat reeds door Blauwe troepen
was bezet, die vanaf het plein rondom de
kerk met twee stukjes van 6 c.M. den na-
bijen spoorwegovergang en den naar het
oosten leidenden weg, waarlangs Rood was
teruggetrokken, beheerschten
Omstreeks 12 uur was
de situatie
aldus, dat 31 R.I. naar Hechts zich bad ont
wikkeld en 42 R.I. op den linkervleugel in
de richting Wijhe, dat ook reeds door Rood
was ontruimd. 29 R.I., dat het eerst den
IJssel was overgegaan en het spit had af
gebeten, werd nu verzameld om wat op
zijn verhaal te kunnen komen. Het batail
lon van 12 R.I., dat het langst op den west
oever was gehouden, was bezig over te
gaan.
Rood was reeds enkele kilometers oost
van de spoorlijn teruggegaan met 1 batail
lon van het toegevoegde 25 R.I. in voorste
lijn en 2 andene bataillons daarachter in
reserve. Steun werd hier gegeven door 3
afdeelingen van het 8e Reg. Veld Artillerie.
Zijn wielrijders had de commandant van
Rood noordelijker geplaatst, ten oosten van
Wijhe. Daarmee hield hij de Blauwe Ver
kenningsafdeeling, die zich bij Wijhe, on
danks de nachtelijke aanvallen van Rood,
had weten te handhaven, van het lijf.
Van de roode wielrijders lagen twee ba
taillons naast elkaar in voorste lijn, een
bataillon er achter vormde de reserve. Twee
motorbatterijen van 7 Veld van de Rijdende
Artillerie steunden deze opstelling.
Rood had dus een front, dat bestond uit
een smal gedeelte bezet door infanterie en
een breeder gedeelte bezet door wielrijders.
Tusschen beide gedeelten was echter geen
aansluiting. Een open vak waar onmiddel
lijk door de reserves zou kunnen worden in
gegrepen, bood gelegenheid voor binnen
dringen van Blauw.
De Roode cavalerie (2 regimenten) ge
steund door een bereden batterij van 7 Veld
was ten Noorden van dit alles opgesteld in
de richting van Heino. Zij werd achter de
hand gehouden om bij een eventueelen op-
marsch van Blauw een aanval te doen op
diens linkerflank.
De opstelling was uit tactisch oogpunt
voortreffelijk gekozen en bood uitmuntende
gelegenheid om Blauw bij het oprukken de
handen vol te geven.
Wijhe ontruimd
Dat bleek, toen we in Wijhe eens pools
hoogte gingen nemen.
Rood was uit het dorp verdwenen, maar
hield in den oostrand nog stand in een
stelling langs een wetering halverwege
Wijhe—Heino en OlstRaalte. De opstelling
was prachtig gedekt, terwijl de tegenpartij
eerst open gedeelten terrein had over te
trekken en de wegen behoorlijk afgesloten
vond door mitrailleurnesten of 6 cm Veld.
Op deze tusschenstelling, die dus als tijde
lijk en middel tot vertraginc bedoeld was,
trokken wielrijders en infanterie voorloopig
terug.
We passeeren in deze omgeving verschil
lende tentenkampen, die opgeslagen zijn om
troepen te huisvesten, die bij de burgerij der
veelal kleine dorpen geen onderdak kunnen
vinden. Deze kampen met accomodatie (wa
terleiding o.a.) zijn werk van de genia.
Het terugtrekken van Rood
geschiedde in de grootste orde en zoo tac
tisch, dat Blauw slechts op een afstand van
1 y2 km kon volgen.
We waren van verschillende terugtocht
momenten getuige. De artillerie ook bij
deze oefeningen valt de groote zwakte van
dit belangrijke wapen te constateeren
slaagde er bij herhaling in het opdringende
Blauw geruimen tijd tegen te houden.
Toen we tegen 3 uur het uur, waarop
de oefening geschorst zou worden op een
viersprong, waar ook generaal Sillevis, de
hoofdhulpleider bij deze oefeningen, aan
wezig was. zulk een teruggaan van 25 R.I.
gadesloegen, was Rood nog een heel eind
af van zijn eigenlijke tweede terugtochtslijn.
Wel een bewijs, dat het in het vertragend
gevecht, dat bij den defensieven oorlog van
zoo groote beteekenis is. geenszins onbe
dreven is.
We besloten den middag met een poging
om ook de Roode cavalerie in actie te zien.
Een aanval vanuit Heino op de noordflank
van Blauw lag nl. in de bedoeling. Zij kon
echter niet worden afgemaakt, omdat in
middels de klok op 3 schoof.
Het was toen uit.
We hielden onze visite aan de Roode rui
ters dus maar in petto.
Misschien morgen. Of liever na vannacht
12 uur. Want. dan komt het geheele bedrijf
weer in actie.
Ook voor alle journalisten is nachtdienst
bevolen.
GEMENGD NIEUWS
ERNSTIGE KINDERMIS.
HANDELING TE HAARLEM
Jongetje en meisje
bont en blauw geslagen
Politie grijpt in
Reeds geruimen tijd had het gezin van
zekeren S., in de Herculesstraat te H i
lem, de aandacht van de kinderpolitie, naar
aanleiding van mededeelingen van omwonen
den over kindermishandelingen, welke zich
daar voordeden. S., een weduwnaar, woont
samen met de 38-jarige gehuwde vrouw K.
wier man haar ongeveer drie jaar geleden
heeft verlaten. Er zijn zeven kinderen
huis, waarvan het jongste drie weken oud is
Hoewel aangenomen kan worden dat de
behandeling van de kinderen veel te wen-
schen overliet, was het, ondanks herhaalde
controle, tot dusver onmogelijk geweest straf
bare feiten vast te stellen. Toen echter dezer
dagen de aandacht opnieuw op het gezin
werd gevestigd, heeft de kinderpolitie, niet
tegenstaande hevig verzet van vrouw K., de
kinderen aan den lijve onderzocht. Hierbij
bleek, dat onverwijld ingrijpen geboden
In het bijzonder hadden een vijfjarig jon
getje en een zevenjarig meisje het moeten
ontgelden. Zij waren door vtouw K. met
een stuk hout bont en blauw geslagen.
Speciaal het ventje bleek ernstig toe
getakeld. Als gevolg van de mishandelin
gen had de kleine o.a. een gat in het
achterhoofd en een ernstige wonde bo
ven de oogen. Het knaapje kwam nooit
in de buitenlucht en moest meestentijds
met vastgesnoerde handjes, in zijn bed
je blijven. Bovendien kreeg het weinig
Door bemiddeling van de kinderpolitie zijn
dè beide kinderen elders ondergebracht. Het
knaapje is, op advies van een dokter, in een
ziekenhuis ter verpleging opgenomen en het
meisje is in een kindertehuis geplaatst.
Het onderzoek van de politie is nog in
vollen gang. Vrouw K., dde momenteel ziek
is, kon nog niet verhoord worden. Gebleken
is echter, dat de andere kinderen vrijwel
niet getuchtigd worden. Het jongetje van
vijf jaar is een kind uit het vroegere huwe
lijk van de vrouw. Het meisje is een doch
tertje van S.
OVERTREDING
VAN DE LOTERIJWET
In den laatsten tijd heeft de politie te
Groningen herhaalde malen beslag ge
legd op de bescheiden van z.g. „voetbal
pools". Deze syndicaten zetten echter haar
werkzaamheden, zij het dan ook in gewij-
zigden vorm, toch voort. De politie is thans
wederom opgetreden, aangezien de justitie
op het standpunt s*aat dan een en ander in
strijd is met de loterijwet. Gister ts proces
verbaal opgemaakt tegen den hoofdagent
eenige winkeliers, die de loten ter versprei
ding in huis hadden is proces-verbaal opge
maakt.
GEMEENTE EDAM BENADEELD
Incasseerder tot zes maanden veroordeeld.
Een belastingdeurwaarder te E d am Is
door de rechtbank te Amsterdam wegens
verduistering tot zes maanden gevangenis
straf met aftrek van de voorloopige hecli
ten is veroordeeld.
De man had als incasseerder van den ga
meentelijken ophaaldienst der belastingen
in de jaren 19311937 ruim f800 verduis
terd ten nadeele der gemeente.
Het O. M. had een gevangenisstraf vaD
anderhalf jaar geëischt.
Twee dooden bij aanrijding
Een zwaargewonde
Gisteravond om kwart voor negen bevon
den zich op den Heerenweg, buiten Noord-
wijk Binnen, de 45-jarige schilder Lu
xemburg uit Noordwijk-Binnen en zijn
beide zoons die op weg waren naar een
aardappelenhandelaar om wintervoorraad
op te slaan. Zij hadden daartoe een hand
karretje bij zich, waarin de jongste, tien
jarige, zoon was gezeten, terwijl de andere
zoon, een jongen van zestien jaar. een fiets
aan de hand met zich meevoerde. Plotseling
werd het drietal door een hen achterop-
rijdende vrachtauto gegrepen en tegen den
grond geworpen. Na veertig of vijftig meter
kwam de wagen tot stilstand. De vader en
de oudste zoon waren deerlijk verminkt en
moeten vrijwel op slag zijn gedood. De an
dere knaap bleek een ernstige hersenschud
ding te hebben opgeloopen. Hij is in zorg-
wekkenden toestand naar het Academisch
ziekenhuis te Leiden vervoerd.
De chauffeur van de vrachtauto, welke toe
behoorde aan een firma te Wassenaar, v
klaarde door het gebeurde zoodanig
schrokken te zijn, dat hij niet in staat w
onmiddellijk te remmen. Hij schijnt door een
tegenligger te zijn verblind, waardoor hij het
groepje niet heeft opgemerkt. De snelheid
van de auto moet niet groot zijn geweest,
vermoedelijk een kilometer of veertig.
De politie heeft het voertuig in beslag w
nomen. Het stoffelijk overschot van de beide
overleden slachtoffers is naar de algemeene
begraafplaats overgebracht,
ARBEIDER BEKNELD GERAAKT
Gistermiddag is te Amsterdam op het
terrein van de Seenkolenhandel-Mij. aan de
Oostelijke handelskade een ongeluk ge
beurd, waarbij de 50-jarige arbeider G. de
W. het leven verloor.
Hij geraakte bekneld tusschen twee draad-
rollen van een drijvenden kraan. De man
was onmiddellijk dood. Het lichaam ls ver
voerd naar het Binnengasthuis
VRIJDAG 24 SEPTEMBER
HILVERSUM I 1875 M. 8.00 VARA. 10.00
VPRO. 10.20 VARA. 12.00 AVRO. 4.00
VARA. 7.30 VPRO. 9.00 VARA. 10.40
VPRO. 11.00 VARA. 8.00 Gramofoonmu-
ziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20 Decla
matie. 10.40 Gramofoonmuziek. 11.10 Ver
volg declamatie. 11.30 Orgelspel. 12.00
Gramofoonmuziek. 12.30 Eddy Olivers
Band. 1.00 Kovacs Lajos' Orkest en so
liste. 1.40 Pianoduetten. 2.00 Het Kovacs
Lajos-orkest. en soliste. 2.30 Pianoduet
ten. 3.00 AVRO-Dansorkest. 4.00 Gramo
foonmuziek. 5.05 Kinderuurtje. 5.30 Or
gelspel. 6.00 „The Lucky Birds", en solist.
6.30 Politiek radiojournaal. 6.50 Gramo
foonmuziek. 7.00 „Vakbewegingswerk in
de crisis", causerie. 7.20 Gramofoonmu
ziek. 7.25 Berichten ANP. 7.30 Berichten
V.G.P. 7.35 „Lezen in den Bijbel", cause
rie. 8.00 Viool en piano. 8.30 Causerie over
de Frans Hals-tentoonstelling. 9.00 Gra
mofoonmuziek. 9.30 VARA-Maandrevue,
m.m.v. VARA-Orkest. en solisten. 10.00
-Fantasia". 10.30 Berichten ANP. 10.40
Avondwijding. 11.00 Jazzmuziek (gr.pl.).
11.3012.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM n 301 M. Algem. Programma,
verzorgd door de N.C.R.V. 8.00 Schriftle
zing, meditatie, gewijde muziek (gr.pl.).
8.30 Gramofoonmuziek. 9.30 Gelukwen-
schen. 9.45 Gramofoonmuziek. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Fluit en piano. 12.00 Be
richten. 12.15 Ensemble v. d. Horst. 2.00
Vondel-herdenking. 3.45 Gramofoonmu
ziek. 4.00 Orgelconcert. 5.00 Gramofoon
muziek. 5.15 Alt, piano en cello. 6.30
Tuinbouwpraatje. 7.00 Berichten. 7.15
Boekbespreking. 7.45 Reportage. 8.00 Be
richten ANP. Herhaling SOS-Berichten.
8.15 NCRV-Orkest. 9.00 ..Menschen met
vacantie", causerie. 9.30 Vervolg concert.
(Om 10.00 Berichten ANP). 10.45 Sport-
praatje. 11.0012.00 Gramofoonmuziek.
Hierna schriftlezing
DROITWICH 1500 M. 11.40—11.50 Piano.
12.10 Alt en orgel. 5.20 Zang. 5.40 Orkest.
6.45 Orkest. 7.50 Relais uit Amerika. 9-25
OrgeL
RADIO PARIS 1648 M. 7.10. 8.20 en 10.35
Gramofoon. 12.50 Orkest en zang. 6.05
Zang. 7.20 Piano. 7.50 Viool en piano. 8.50
Zang. 9.20 Concert. 10.50 Gramofoon.
KEULEN 456 M. 12.20 Concert. 1.35 Orkest.
2.35 Concert. 5.35 Zang en piano. 8.30 Ma-
drigaalvereeniging Aken
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.50—2.20
Gramofoon. 5.20 Concert. 6.20 Orkest. 7.20
Viool. 8.20 Orkest.
484 M.: 1.50 Zang. 2.002.20 Gramofoon.
5.20 Orkest. 6.35 Gramofoon. 6.50 Con
cert. 8.20 Voor oud-strijders.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 8.30 Om
roeporkest. 9.35 Pianoduo en solisten.
10.50—12.20 Orkest.
VAN DORSCHMACHINE GEVALLEN
Gisteren wilde te O v e r-A s s e 11 het 12-
jarig zoontje van den heer L. KI abb er s,
toen hij naar school ging, op een dorsch-
machine, welke met een paard bespannen
was, klimmen. Het knaapje viel er af en
kreeg de wielen over het hoofd en de borst*
kas, welke werd ingedrukt. De jongen is
op slag gedood.
DRIE TANDEMS VERDUISTERD
Een jaar geëischt
De opkomst van de tandem als vervoer
middel heeft ook de diefstal en verduiste
ring van deze tweepersoonsfietsen gw-
bracht. Gister stond te Amsterdam een'
liefhebber van deze moderne verkeersmid
delen terecht. In een week had hij kans ge
zien drie tandems te huren ensubiet te
verkoopen. Voor de eerste maakte hij f 6ï,
voor de tweede wist hij f 50 te krijgen en cle
derde bracht hem f 47.50 op.
De man, die reeds negen veroordeelingeiï
achter den rug heeft, legde een bekentenis af.
De Officier van Justitie requireerde we
gens verduistering. meermalen gepleegd,
een jaar gevangenisstraf. Deze man. aldus
de officier, is reeds vele malen veroordeeld,
Ook ditmaal liep hij met open oogen zijn;
ongeluk tegemoet. Hij wilde ten koste van
alles geld hebben om uit te gaan.
De verdediger wees er op, dat op heS
strafregister vier veroordeelingen wegens
desertie voorkomen. Verdachte is nooit
voorwaardelijk veroordeeld. Hij is nooit ge»
hol pen. Ook zijn reeds zeer bejaarde ouders
kunnen niets voor nem doen. PI dronk aan!
op de uiterste clementie. Vonnis, 6 October,
KENT U
al HYGIDENT
de nieuwe, zelfwerkende. Kunsft
gebif-reiniger? Maakt ZONDER
BORSTELEN Uw plaat en gebif
----- .....uw en verwijdert
alle vlekken. Prijs normale fla-
con 45 ets., extra groote flacon
85 ets. Koop nog heden HY
GIDENT bij Uw Apoth. of Drog.
HYGIDENT - SINGELÜ5 - A'DAM-C.
(33
Neef Jacob Eriksz haalt de schouders op, als Buiskes hem
dat laatste vertelt. „Laat die Geuzen maar blijven. Ze zouden
ons nog maar meer ellende op de nek schuiven. We hebben
op '.t oogenblik genoeg met de storm te maken",
„Maar de tiende penning!" herinnert Buiskes.
De ander luistert amper. Die tiende penning ls vergeten
door deze catastrophe.
„De moed is er weer heelemaal uit! moet Buiskes melden
ïn zijn antwoord aan Sonoy Het duurt de menschen te
lang. en zij zijn terneergeslagen door de watervloed. Velen
willen zich nu maar liever schikken onder Alva, dan de strijd
aan te binden. Zij durven het risico van een opstand niet aan.
Nu de verontwaardiging over de tiende penning wat geluwd
is, bedenken zij, dat er bij strijd gevaar voor hun hals kan
dreigen, en daar vreezen zij voor. Alleen de Calvinisten heb
ben de moed niet verloren. Zij gelooven, dat God uitkomst
schenken zal, en zij houden hun eed aan Oranje".
I Daarop antwoordt Sonoy:
„De laatste regels van uw brief hebben mij zeer verkwikt.
Dat de bijval dergenen, die onze medestanders zijn enkel om
dat ze een aanval op hun geldzak duchten, niet stand zou
houden, wisten we vooruit. De Calvinisten, die moeten het
doen. Zoolang zij trouw zijn, zal onze moed niet zinken. Op
aanvang December is thans de aanval op Enkhuizen vastge
steld. Zorgt gij voor een richtige ontvangst?"
„Ik zal op mijn post zijn!" luidt Buiskes' bescheid.
HOOFDSTUK XVIII
Een maand na de storm gaat er weer een man, diep in zijn
mantel gedoken en turend over zee, langs de buitenkant. Hij
loopt nu op het havenhoofd. De Wierdijk rijst geteisterd uit
zee op. Het water spoelt door de sleuven, die hem scheiden
van de vaste wal. De forsche dijk is een ruïne geworden.
Buiskes doorleeft eenzelfde spanning als toen. Bezorgd
gaan zijn oogen over zee en langs de lucht. Watersnood
dreigt nu niet. Het zeepeil is integendeel onwezenlijk laag.
Hier, onder de schoeiing van het hoofd, ligt de bodem droog;
de evers in de visschershaven. die wat dicht aan de wal ge
meerd zijn, hangen scheef omdat zij geen water onder de kiel
hebben. Haast even hard als toen de Noordwester de zee vol
joeg. blaast nu de Zuidooster het water weg.
Bijtend is de wind; hij snijdt den eenzamen wachter op het
havenhoofd in neus en- ooren. Het vriest dat het kraakt en
in zee zijn daarvan de gevolgen te zien. Het water golft zoo
traag, net of het samen wordt gebonden. De droppels uit de
golven opgejaagd, vallen bevroren in zee terug en vormen aan
de spiegel een pap van geronnen ijs, dat bezig is dc Zuider
zee te boeien. Als de Geuzenvloot nu binnen de Wadden
eilanden is, kan zij gekneld worden in de greep van het ijs.
En daarom weet Buiskes alweer niet wat hij hopen ot vreezen
moet.
Wat zou er gebeuren als hij nu aan de scherpe kim in het
hooge noorden de schepen van Landslot van Brederode op
zag doemen? Zouden ze dan nog open water vinden om hier
binnen te vallen? Of zou hun vaart in het gezicht van de
haven verstijven, zooals dat zooveel schepen bij het snel in
vallen van een strenge winter overkomen is? Zulke schepen
werden dan geholpen, maar de Geuzen zou men laten zitten.
En ze zouden straks gekraakt worden door het ijs.
Na een paar uur weet Buiskes het al zeker; deze aanslag
moet opnieuw misloopen. In December sloeg de storm alles
in duigen, nu doet de vorst het. Beide keeren zijn het geen
menschen, die het kwaad aandoen. God zond toen zijn water
vloeden en nu zijn ijs. Heeft dat niet wat .te zeggen? Rust er
wel zegen op deze onderneming? Een regel uit de Schrift
speelt door zijn lfoofd. „Laat ons niet bevonden worden als
tegen God te strijden
Hij verwerpt de gedachte aanstonds met kracht. Niet tégen
God, maar vóór Gods zaak strijdt Willem van Oranje. Deze
tegenslagen zijn de beproevingen, die God Zijn kinderen
zendt. Hij zal het licht doen dagen op Zijn tijd!
Een paar dagen later, als de Zuiderzee een witte woestenij
van ijs geworden is, komt er over land een bode uit Nieuwe-
diep. Hij heeft bericht voor Buiskes:
„Op de eerste December lag onze vloot voor de zeegaten
van Texel. De sterke Oostenwind belette ons naar binnen te
gaan. Op de tweede December hebben we een poging gedaan
en zijn tot de Texelstroom doorgedrongen. Daar heeft ons heÖ
grondijs belaagd. Ternauwernood zijn we aan een beknel
ling ontkomen. Heer Landslot van Brederode heeft daarop
bevel gegeven om terug te keeren naar Embden. Wij gaan
straks onder zeil. Wanneer God ons gelegener tijd zal doen
geworden hopen wij onze poging om Enkhuizen te bereiken
te hervatten. Wij blijven rekenen op Uw trouwe hulp'*.
Als Buiskes de brief voorleest in de kleine kring va«
Geuzen in Enkhuizen worden ze haast moedeloos.
Twee keer zijn de plannen misgeloopen. De derde keer zul
len ze ook wel niet slagen. Daar zal Alva wel voor zorgen.
Het is toch a] onbegrijpelijk, dat hij nog geen bezetting in
Enkhuizen gelegd heelt, want hij moet toch weten, welk een
sleutelpositie deze stad vervult. Hij als ervaren veldheer, moet
toch begrijpen, dat hier het zwaartepunt is der verdediging
van Holland tegen alle aanvallen uit het noorden. En als hij
dat tot dusver niet heeft ingezien, dan zal hem toch wel ter
oore komen, dat tot tweemaal toe een Geuzenvloot voor de
zeegaten van Texel verschenen is met het doel om naar
Enkhuizen te zeilen.
Deze beide door storm en ijsgang verijdelde aanslagen zijn
even zooveel waarschuwingen voor Alva. Het wordt nu een
kwestie van dagen of weken en de Landvoogd legt een
Spaansche bezetting in Enkhuizen, en wanneer die er een
maal is, wordt elke stormloop van de Geuzen tevergeefsch.
Dan is de kans. dat Oranje van zee uit vaste voet in Holland
krijgt, verkeken.
De dagen verloopen, de weken, de maanden
De winter wijkt weer en de zomer komt en gaat
L(Wordt vervolgd.).
