ttollandsch
Koopman
De Legeroefeningen in Gelderland
en Overijsel
CHR. WERKGEVERS VERGADEREN
WOENSDAG 32 SEPTEMBER 1937
DERDE BLAD PAG. g
16.000 man in het veld
De opmarsch begonnen
IJselovertocht bij Olst
Luchtverdediging
Deventer, 21 September.
Terwijl in de Residentie met het ge
bruikelijke ceremonieel vertoon de ope
ning van de zitting der Staten-Generaal
plaats had in „de Malle Jan" te Vier
houten konden we de openingsrede beluis
teren kwamen zonder enkele ceremonie
in Gelre's Noordoosthoelk en het Zuid
westelijk deel van Overijssel in de vroege
morgenuren 16.000 Nederlandsohe solda
ten tegen elkaar in beweging.
Dat was het begin van de groote leger
oefeningen.
Verondersteld wordt, dat een oorlogstoe-
Stand is ingetreden. In ons blad van 9 Sep
tember is die uitvoeriger omschreven, zoodat
we er nu kort over kunnen zijn.
Vanaf het Westen, dus over de Veluwe,
trekt een Blauwe legermacht op. Tegen over
haar staat in het Oosten de Roode partij.
Blauw staat onder leiding van generaal
W. B e s t, commandant van de IVe divisie
ite Amersfoort, Rood dat hoofdzakelijk be
staat uit de Lichte Brigade vensterkt met het
25e Regiment infanterie, wordt aangevoerd
■door kolonel H. F. M. Baron v. Voorst
it o t Voorst, commandant van de Lichte
Brigade.
De Blauwe troepen
hebben gisteravond den IJssel bereikt over
leen frontbreedte van 20 k 25 K.M. in het vak
DeventerVorchten, welk plaatsje iets noor
delijk van Wij he gelegen is. maar aan den
iGelderschen kant van den IJssel.
Blauw bestaat, zoo wordt aangenomen.
Slit twee divisiegroepen, waarvan er één
actief optreedt, terwijl van de andere alleen
<de staven deelnemen en zoo geoefend worden.
De troepen van Blauw hebben de opdracht
5n oostelijke richting den IJssel te over
schrijden en op te marcheeren in de richting
van het Twente-kanaal.
Bood
trekt in hoofdzaak" op met de Lichte Brigade.
Deze is op den rechter(noordelijken) vleugel
geplaatst. Het gros ervan bevindt zich in de
omgeving van Riissen, Nijverdal en Raai te.
[Verkenners zijn tot aan den IJssel uitge-
prwermd om de bewegingen van Blauw in
het vizier te houden
Maar ook de Brigade zelf moet IJssol-
waarts. ten einde daar den vijand zoo lang
mogelijk op te houden. Zij mag zich echter
-•niet aan vernietiging bloot stellen, maar
Wijkende voor de overmacht, moet in ver
tragend gevecht worden teruggetrokken op
.verschillende lijnen, die zich voor tijdelijke
.verdediging leenen.
Sterkte der partijen
Ruw geschat nemen 16000 man met 2000
paarden aan de oefening deel. Wie zich
de cijfers omtrent de Lichte Brigade her
innert. kan gemakkelijk uitrekenen dat
de verhouding der partijen ongeveer w:
Blauw 12000 man. voornamelijk infan
terie, en 1000 paarden en Lichte troepen
4000 man en ook 1000 paarden,
De genoemde cijfers zijn voor den uitslag
Van een oefening echter allerminst beslis
send, indien men al aan een zeker resultaat,
dat samenhangt met de woorden: verloren
ion gewonnen, zou willen denken.
Rood beschikt ditmaal over: de Lichte
Brigade, zijnde hot regiment wielrijders,
waarvan 3 hataillnns gevormd zijn. de 2 re
gimenten huzaren (waarvan 2 escadrons Za
terdag jl. naar den Haag zijn vertrokken er
vanavond weer terugkeeren), de Rijdendi
'Artillerie (1 batterij met paardentractie en 2
motorbatterijen 7 Veld, benevens 1 motor-
batterij van 6 Veld). Voorts het 25e reg. in
fanterie, dat gevormd is uit het le en 9e
regiment uit Assen.
Blauw bestaat uit het 29e. 31e en 42e
regiment infanterie. Deze nummers zijn die
van de mobilisatieregimenten, welke behon-
ren hij de regimenten, waaruit voor deze
oefening de regimenten gevormd zijn. Bij
mobilisatie worden onze regimenten verdub
beld. Zoo behoort, dus het 25ste regiment,
Idat we reeds noemden, bij het le regiment
Én vredestijd, het 29e bij het 5e enz.
Het genoemde drietal legerde resp. in de
fomgevïng van Epe, Vierhouten en Elburg.
Het 29e was omdat het 't dichtst bij den
IJssel zich bevond aangewezen om het
■eerst in actie te komen en bij het overschrij
den van den IJssel vooraan te gaan. In dat
(IJsselgobied bevond zich reeds, verdeeld over
de lange frontlijn, het 12e Reg. infanterie.
Blauw had bovendien de beschikking over
2 compagnieën wielrijders, 1 reserve-esca-
"dron huzaren, 1 mitrailleurpeloton en 1
sectie pantserwagens. Dat is een macht,
waarvan de gevechtskracht is gelijk te stel
den met een bataillon infanterie
Ingedeeld waren voorts de noodige veld
artillerie en zware artillerie, 5 verkennings-
en 3 verbindingsvliegtuigen en vandaag
■daarenboven 4 groepen van 3 jagens.
Om practische overwegingen had men de
■Verkenningsafdeeling een soort lichte bri
gade dus reeds voor het ingaan van den
oorlogstoestand aan den Overijsselschen kant
gebracht en bij Wijhe gelegerd. Dat spaarde
tijd, maar ook met het oog op behoorlijke
legering der troepen was deze maatregel ge-
•wenscht. Verder was te Olst nog onderge
bracht het 8e escadron wielrijders, dat bij
Blauw dienst zou doen.
Het transport
Reeds op 20 September zijn alle regimen
ten naar het oefengebied overgebracht. Het
treinvervoer had een vlot verloop. De 20
extra-treinen zijn op tijd aangekomen. De
Ned. Spoorwegen, maar ook de betrokken
■militaire instanties verdienen een woord
van lof voor dezen gang van zaken.
Deze mededeelingen kunnen we besluiten
met vermelding van het feit, dat voor het
verkrijgen van en beschikken over de in het
oefeningsvak gelegen terreinen van alle be
trokkenen gebeele medewerking is verkregen.
Alleen zekere heer v Elden uit Zeist schijnt
daarop een uitzondering te maken. Waarom
is ons onbekend. Het geval is te meer on
begrijpelijk, omdat bij het aanrichten van
schade de Sohadevergoedingscommissie ter
stond gereed staat om deze te taxccren en ie
vergoeden.
We vragen wel excuus voor het voorgaan
de. Maar tot recht begrip van hetgeen vol
gen zal, konden we aan het relaas niet ont
komen.
De opmarsch
Te meer spijt ons dat, omdat op zoo'n
eersten oefendag betrekkelijk weinig te be
leven valt
Men zal dat begrijpen.
Beide partijen moeten hun macht gaan
opstellen voor hetgeen volgen zal. Daar
gaat, nu het over vele duizenden gaat. veel
tijd in zitten. De infanterie kan natuurlijk
niet zoo heel snel vooruit. Zoo'n regiment
heeft heel wat mee te sjouwen en wordt op
zijn marsch bovendien telkens verontrust
door vijandelijke vlieger-aanvallen. Dan
moet dekking worden gezocht totdat .het ge
vaar voorbij is. Dat kost nogal wat tijd. Er
is dus heel wat tijd mee gemoeid eer een
betrekkelijk groote macht, ook de bijbehoo-
rende artillerie, over een rivier is.
Vandaag is alleen van de pontveren te
Olst en Wijhe gebruik gemaakt en van
kleine zgn. Atosbootjes van de ipöntonniers.
Morgen zal het sneller gaan. Want in den
vroegen morgen zullen de pontonniers twee
bruggen slaan. Dan kan de opmarsch in
tempo versneld worden. Eenmaal aan den
overkant, moet de troepenmacht in het ter
rein tot ontwikkeling worden gebracht. Daar
gaan weer vele uren mee heen. Groote
massa's hebben zelfs dagen noodig om zich
op te stellen*
OoiiUieA.
„Reken maar! Ik ga graag
naar 'n voetbalwedstrijdI"
„Maar toch zeker alleen als
het mooi weer is?"
„Hoe kom je er bijl Of't regent
of sneeuwt, ik moet er bij zijn"
„En de koude voeten dan met
de gebruikelijke verkoudheid?"
„Waarom bestaat er dan Aspi
rin? Bij de eerste verschijn
selen neem ik direct een of twee
tabletten, 't Is maar een weet!"
15 een- flayci --pro dm 64-
Oranjebanden-öayc».-kruis
waarborgen de werkzaam
heid en onschadelijkheid
Kapitein v. d. Kloet had zijn satellieten
thans aangegroeid tot enkele tientallen
vroeg uit hun behagelijke rust doen wek
ken. Toen de maan nog stond te bleeken
aan den wolkigen, buiig weer voorspellenden
ochtendhemel en vredige rust gespreid lag
over de dreven, snorde onze auto reeds in
volle vaart langs den westelijken, bochtigcn
IJsseldijk deze heeft veel van een serpen
tine in de richting van Welsum, tegen
over Olst. Rechts droomden de breede uiter
waarden, links de groene weilanden en
boomgaarden, waarin het rijpend ooft aan
volbeladen takken zwaar neerhing. Op den
achtergrond s-loot hoog opgaand geboomte
de horizon af. Een enkele eenzame wiel
rijder spoedde zich naar zijn arbeid en de
woudduiven vlogen verschrikt op uit hun
bladerenschuiïplaatsen.
Spoedig hebben we onze blauwe vrienden
bereikt. Het zijn de mannen van het 12de.
Zij houden de oeverstrook bezet, totdat het
29sie zal zijn aangekomen, dat aangewezen
is om het eerst naar den anderen oever te
gaan en wel op ©en viertal plaatsen bij Olst.
Deze liggen een kilometer uit elkaar. Op
vlieger-aanvallen wordt gerekend. Bij de
overgangen steken zware mitrailleurs drei
gend hun loop omhoog, terwijl elders een
sectie mortieren (model kachelpijp met bri-
santgranaten) staat opgesteld.
Ilct 29ste laat lang op zich wachten. De
pontonniers hebben hun bootjes klaar, maar
de passagiers blijven uit. Eén uur, twee uren
en nog langer.
Onderwijl doen de
roode verkenningsvliegtuigen
hun werk Ze worden echter telkens ver
dreven door de bezetting van de brugge-
hoofd-stellingen aan den Welsumschen
oever.
Tusschen de bedrijven door komt 't race
bootje van de „Piet Hein", die enkele hon
derden meters stroomafwaarts ligplaats ge
kozen heeft de Prins was er om 7 uur
al weer op uit gegaan eens naar den wal:
correspondentie brengen en levensmiddelen
halen. Kamerdienaar Rotteveel zal er zijn
zorgen aan wijden.
Als het 29ste als maar niet komt, gaan
we het zoeken.
In Oene vinden we de keukenwagens, die
maagopwekkende geuren uitstralen. Het
warme maal zal vanmiddag smaken!
We gaan verder: Epe, Ernst en Gorfcel wor
den gepasseerd. Geen 29ste. Het is langs
andere wegen gegaan.
In de bosschen bij Vierhouten ontmoeten
we in keurige marschorde het 31ste. Het
eerste bataillon met de jongens uit Harder
wijk voorop.
Het afweermateriaal voor luchtaanvallen
rijdt midden in den troep op kleine wagen
tjes gemonteerd, tot vuren gereed.
Overbodig is de maatregel niet
„Vliegtuig"
wordt er geroepen.
„Dekken" klinkt het commando en met
een verdwijnen allen snel in den boschrand,
terwijl de zware mitrailleure zoowe] als de
lichte, die eenvoudig op een van een steun
voorzien geweer worden gelegd, den belager
in de lucht zoeken en een warme begroe
ting bereiden, zoodat de verkenner, die zelf
-ongewapend is, zich haast te verdwijnen.
Nauwelijks is de compagnie weer od
marsch of één der soldaten roept:,, Hij komt
weer terug". Weer alles weg van het pad
in het hout en binnen een halve minuut
tikken en ratelen de mitrailleurs op ener-
veerende wijze.
Na dit aardige marschbeeld te hebben op
gevangen, is de dae voor ons verder rustig
verloopen.
Het 42ste uit Elburg bleek met zijn marsch
tot Epe genaderd. Een in actie gekomen
batterij luchtdoelartillerie hield ons gezel
schap eenigen tijd op. De explicatie van de
ingewikkelde en kostbare instrumenten voor
het meten van richting, hoogte en snelheid
en voor vuurleiding werden duidelijk uitge
legd. Eén commando en drie kanonnen gaan
vrijwel gelijk af, terwijl hun vuur verder
ondersteund wordt door twee zware mitrail
leurs. We hebben over dit onderdeel onzer
defensie reeds vroeger uitvoerie geschreven
en zullen dat ditmaal niet herhalen.
De poging om na het rondzwerven bij
Blauw ook Rood te bereiken, mislukte. De
pont te Olst had het te druk om te wachten
tot we aan de beurt kwamen en toen we
daarna naar Wijhe reden bleek daar de
pont om manoeuvre-redenen buiten dienst
gesteld.
Met dat al was het zoo laat geworden, dat
we Rood maar bovenaan schreven op de
agenda voor morgen.
In de,,Parel van de Veluwe"
Industrie en Landbouw
in bespreking
Het Christelijk Wergeversverbond is
heden te Apeldoorn, in hotel „De
Poort van Cleef" in jaarvergadering bij
een gekomen.
.Naar het getuigenis van het suggestief
uitgevoerd programma heeft men thans,
na de groote vergadering in Den Haag,
die in het vorig jaar op twee volle dagen
beslag legde, een meer rustige sfeer ge
vonden in het prachtig gelegen Apel
doorn, parel van de Veluwe genoemd.
Voor een groep menschen als dece wern
gevers, die eiken dag in het drukke bruisen
de leven staan, is de Geldersche residentie
ook wel een uitgezocht oord. Nu de Veluwe
haar paarse bloei nog niet heeft afgeschud,
is een tocht erover, die ook op het program
ma vermeld staat, naar Radio-Kootwijk, on
vergelijkelijk schoon. Zeker, men heeft hi»r
voor eon dag van rustige bezinning op de
vragen van den dag en voor het versterken
van vriendenbanden, wel een ideaal pletcjc
Officieele Berichten
ONDERSCHEIDINGEN
Benoemd la bb" bevordering:, tot commar
In de Orde van Oranje-Nasau, de heer J. Wolf»
VOOGDIJRADEN
Benoemd Is tot lid van den Voogdijraad te
Rotterdam, mr M. A. H. Snoek.
CONSULATEN
Zuld-Slavlfi to Rotterdam.
Opening
Allereerst werd hedenmorgen om 10
een korte huishoudelijke vergadering gehou-
:n, waar ingekomen stukken, jaarverslag
bestuursverkiezing aan de orde kwamen.
In verband met de reorganisaties, die op
de vorige jaarvergadering tot stand war ui
gekomen, trad het geheele bestuur af en
werd een nieuw gekozen.
Candidaten hiervoor waren de heeren: W
wartsenberg te Groningen, G
Grondsmate Leeuwarden, J. W. O 1 d e n-
hof te Apeldoorn, H. Botterweg 'o
Utrecht, J. H. v. Lonkhuyzen te Amers
foort, J. ter Haar te Amsterdam, J. A.
aarden te Oegstgeest, W. Wage-
Den Haag, A. Borst P z n. "e
Rotterdam en W.'te Gussinklo te Aalccn
Precies 11 uur opende de voorzitter van het
demissionaire bestuur, de heer L. F.
Bom te Amsterdam, die dus het Verbond
voor het laa'st leidde, de openbare vergade
ring en hield de openingsrede.
Nadat spr. autoriteiten, gasten en leden
heeft welkom geheeten. wijst hij op 't karak
ter der vereeniging. Als werkgevers hebben
wij in de verschil
lende takken v
bedrijfsleven leiding
te geven. Om dit te
kunnen verwezenlij
ken, is het noodzake
lijk, dat we een goed
ingericht bureau heb
ben en een vastt
secretaris.
Daarnaast, aldus
spr., heeft het Ver
bond ook een taak
tegenover de R-egee-
ring: het heeft te
w-aken, dat het be
drijfsleven niet
knecht, 't particulier initiatief niet gedood,
kapitaalvorming niet verhinderd wordt,
hetgeen tot schade zou zijn voor ons geheele
volksleven.
Verder vestigt spr. er de aandacht op, dat
het Verbond geen vakvereeniging is, maai
bedoelt te zijn een centrum voor werk
gevers om zich te beraden over hun roeping
en taak, die zij als werkgevers hebben.
Ten slotte staat spr. noe stil bij den naam
Verbond van Prot. Chr. Werkgevers. De
Christen-naam te dragen is een belijdenis,
welke medebrengt, dat wij ook in 't maat
schappelijk leven als Christen staan, óf, 700
als in onze beginselverklaring is gezegd
„alle gaven en krachten hebben in te span
nen tot openbaring van Gods heerlijkheid
door de gaven in mensch en natuur gelegd
tot volle ontplooiing te brengen". Dit deel
der waarheid leeft, helaas, té weinier bij tal
van Christus-belijders en daarom zijn wij
verplicht hen op te wekken tot aansluiting
daar toch onze vereeniging de eenige is, df
in haar statuut als Verbond van Werkgevers
en Vakvereenigingen schrijft, uit te gaan
van de overtuiging, dat de Heilige Schrift
L. F. v. d. Bom
RUBRIEK^,
Mr Br A. A. v. Rhijn
Verhouding van Industrie en Landbouw
Do secretaris-generaal van het Departe
ment van Econ. Zaken, mr dr A. A. van
R h ij n, refereerde vervolgens over: De ver
houding van in
dustrie en land
bouw.
Spr. wees
dat het verschil
in waardeering
van industrie en
landbouw reels
van ouderen da
tum is en ook in
onzen tijd komt
deze tegenstelling
telkens weer
In menig op
zicht hebben in
dustrie en land
bouw een ver
schillende econo
mische structuur.
Zoo Is de industrie bij het productieproces
afhankelijk van de conjunctuur, doch de
landbouw ook van de natuur. Ook is d«
landbouw meer dan eenig industrieel be
drijf afhankelijk van de wereldmarkt en '1
aanbod van landbouwproducten is minder
elastisch dan dat van de industrieele pro
ducten.
Door deze verschilpunten is de landbouw
economisch kwetsbaarder dan de industrie.
Voor de steun aan de landbouw boven de
industrie in de crisis zijn de volgende argu
menten aan te voeren:
le zou zonder deze steun aan den land
•bouw het platteland van Nederland tot liet
pauperisme zijn overgegeven;
2e. Is het financieele weerstandsvermo
gen van di n landbouw zwak;
3e. Is het maken van prijsafspraken tus
schen de ondernemers om groote prijsverla
gingen te voorkomen, in den landbouw ntct
mogelijk.
Trouwens de industrie heeft getoond inde
laatste jaren dat zij de noodzakelijkheid van
deze landbouwsteun gevoelde
beide zijden worden grieven geuit
Van industrieele zijde betoogt men, dat de
landbouw niet voldoende beseft, dal de prij
zen der landbouwproducten in ons land laag
moeten zijn, om zoodoende het niveau van
het levensonderhoud te houden op een peil
dat het de industrie mogelijk blijft haar
fzetgebied op de binnen- en buitenlandscha
markt te handhaven en uit te breiden
De landbouw daarentegen maakt bezwaar
tegen de te hooge belooning in de industi
die betaald zou worden ten koste van
den landbouw. Bij deze belooning wordt te
weinig in het oog gehouden, dat de ruimer©
technische ontwikkeling der industrie haar
ineer tot het opvoeien der productie instaat
stelt dan de landbouw
Als conclusie bevoogde spr. dat industrie
en landbouw in Nederland beide een belang
rijke plaats innemen. Zij hebben belang bij
elkanders welvaart
De landbouw zal moeten erkennen dat dege
nen die hun bestaan in de industrie vinden
toenemen en die van den landbouw leven
minder worden.
Eenzijdige industrieele orienteering moet
echter vermeden worden, omdat de in
ternationale handelspolitiek zulks niet toe
laat en omdat er bij de internationale span
ningen gerekend mopv worden met de mo
gelijkheid dat Nederland voor zijn voeding
weer alleen op eigen bodem is aangewezen.
De tegenstelling tusschen industrie en
landbouw is te overbruggen door een soli
daristische maatschappelijke visie. Zij is
zeker niet scherper dan de andere economi
sche tegenstellingen.
DONDERDAG 23 SEPTEMBER
HILVERSUM I 1875 M. AVRO-Uitzending.
8.00 Gramofoonmuziek. 10.00 Morgenwij
ding. 10.15 Gramofoonmuziek. 10.30 Or
gelconcert. U.OO Declamatie. 11.30 Het
Omroeporkest. 12.30 AVRO-Damorkesi.
1.00 Kovacs Lajos" orkest en soliste. 1.30
Gramofoonmuziek. 2.00 Declamatie. 2.„0
Solistenconcert en Gramofoonmuziek. 4.00
Voor zieken en thuiszittenden. 4.30 Gra
mofoonmuziek. 5.05 Voor de kinderen. 5.35
Kovacs Lajos' orkest en soliste. 6.39
Sportpraatje. 7.00 Boedap-est-Trio. 7.40
Engelsche toespraak. 8.00 Berichten ANP.
Mededeelingen. 8.15 Omroeporkest en
solist. 9.30 Radiotooneel. 10.05 Reportage.
10.30 AVRO-Dansorkest. (Om U.OO Be
richten ANP. en Gramofoonmuziek). 11.40
12.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM n 301 M. 8.00—9.15 KRO. 10 00
NCRV. 11.00 KRO. 2.00—12.00 NCRV.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonmuziek.
10.15 Morgendienst. 10.45 Gramofoonmu
ziek. 11.30 Godsdienstig halfuur. 12.00 Be
richten. 12.15 KRO-orkest en gramofoon
muziek. 2.00 Handwerkles. 2.55 Gramo
foonmuziek. 3.00 Vrouwenhalfuur. 3.30
Gramofoonmuziek. 3.45 Eiibellezing. 4.45
Cursus voor de jeugd. 5.15 Viool en piano.
6.15 Gramofoonmuziek. 7.00 Berichten.
7.15 Journalistiek weekoverzicht. 7.45 Re
portage. 8.00 Berichten ANP. Herhaling
SOS-Berichten. 8.15 Declamatie. 8.45 Chr.
Radiokoor. 9.35 Gramofoonmuziek. 10.00
Berichten ANP. 10.05 Pianovoordracht.
10.45 Gymnastdekles. 11.0012.00 Gra
mofoonmuziek. Hierna: Schriftlezing.
DROITWICH 1500 M. 7.35 Orkest en solist.
8.20 Symphonie-orkest. 10.20 Kerkdienst.
RADIO PARIS 1348 M. 7.10, 8.20 en 11.20
Gramofoon. 12.50 Orkest en zang. 2.20
Gramofoon. 3.05 Zang. 7.23 Zang. 7.35
Viool- en piano. 8.05 Zang. 8.50 Het Char-
ron-Trio.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.50—2 20
Gramofoon. 5.20 Omroeporkest. 6.50 Gra
mofoon. 8.20 Omroeporkest en Gramofoon
muziek.
484 M.: 1.302.20 en 5.20 Gramofoon. 6.35
Orkest. 7.35 Gramofoon. 8.20 Symphonie-
orkest. 9.20 Gramofoon. 9.3ö Concert.
De kwestie Kiès in de S.DA.P,
Een commissie benoemd
De Partijraad van de S.D.A.P. heeft zicK
naar het „Volk" meldt, bezig gehouden,
met de moeilijkheden, die in Friesland ziin
gerezen rond de candidaatstelling van P.
Kiès voor de verkiezingen voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal.
Met zeer groote meerderheid nam de
Partijraad een voorstel aan van het Partij
bestuur om een commissie te benoemen van
drie pereonen, die tot taak heeft een oordeel
te geven inzake het conflict in Friesland en
de kwestie-Kiès en wel in een vorm, welko
voor publikatie geschikt is.
De vier tegenstemmers deden nadrukke
lijk uitkomen, dat hun standpunt uitslui
tend bepaald werd door teehnisch-organisa-
torische overwegingen. Tot leden dezer com
missie zijn aangezocht, prof. mr dr G. v. d,
Bergh, mr M. J, A. Moltzer en B. J.
Weykamp.
Aan prof. J. v. G e 1 d e r e n en mr L. X\-
Donker is gevraagd om als plaatsvervan
ger op te treden.
DE GEVOLGEN VAN EEN FIETSTOCHT
door G. TH. BOTMAN (Nadruk verboden
15. De fiets komt met een bons tot staan
Juist tegen 's beedlaars zitvlak aan:
Vrouw Sneb verdwijnt in den meloen,
Geen aap, die 't zoo gauw na zou doen!
16. De groenteboer heeft, dat is vast,
Van watervrees beslist geen last:
Hij neemt subiet in tfrissche nat
Der dorpsfontein een heilzaam bad.
(Wordt vervolgd).
ililiillUilillll UI li M MH11111 '0 o 0 r K.NOREL.
<32
„Dat zal me een nachtje worden', zegt de reeder tot zijn
vrouw, als hij zijn natte mantel in de keuken neergooit. „Ik
mag waarlijk lijden, dat de Watergeuzen maar binnen ge
bleven zijn, want met dit weer moeten er ongelukken gebeu
ren op zee".
Anna reikt haar man droge hoozen uit de spinde. Samen
Schuiven ze bij de snorrende haard. Buiten buldert de storm.
I Te middernacht ontwaakt Buiskes met een schok.
De storm giert om het huis; een luik slaat bonzend tegen
'de muur; er is gekletter van vallende dakpannen. Maar boven
dat geweld uit galmt klokgelui. De zware stem van de St.
Pancras dreunt over de stad.
Buiskes vliegt verschrikt het bed uit. Zouden ze nu tóch
'gekomen zijn, de Geuzen? In dit noodweer? En roept de klok
de burgers nu op om hen te weerstaan? Dan zou hij te laat
komen. Dan staan de eedgenooten niet op hun post. Dan
gal alles, nu het gewonnen scheen, tóch nog in duigen vallen.
Hij ijlt naar buiten. De orkaan drukt hem tegen de muur.
&ch, als nu de Geuzen kome^ hoeft er niet eens tegen hen
gevochten te worden. In dit noodweer slaan ze op dijken en
dammen te pletter.
Er schuiven schimmen door de donkere straten; burgers,
die komen op de roep van de klok. Buiskes schuift mee. Op de
Havendijk plast hij door het water. Het staat tot aan de
stoepen op de straat. Wat is het zeepeil vreeselijk hoog!
Bij het Spui dromt het volk tezamen.
De Wierdijk is in gevaar; hij dreigt te breken, hoort men
hier.
Het is voor Buiskes een opluchting en beklemming tegelijk.
Gelukkig betreft het alarm de Geuzen niet Maar een bezwe
ken Wierdijk is geen kleine ramp. Dan loopt de heele stad
gevaar door het water bedolven te worden.
Zand en zakken moeten er zijn.
Alles werkt. De rijke reeder naast de werkman uit de
zoutkeet; de stadsschrijver naast een bootsgezel. Het rossig
licht van heftig flakkerende toortsen slaat schimmig over de
mannen heen. Het zand plenst in de bressen van de muur.
Het keert 't water. Maar nieuwe brekers beuken de wering.
Nieuwe vloeden stormen op de dijk aan. Nieuwe zeeën nade
ren uit het noorden. Het water is meters gestegen bij van
middag
De mannen staan tot hun knieën, tot hun middel ïn het
water. De golven zwalpen over de straat.
„Terug!" roept Buiskes. „De dijk is toch verloren. Als wij
hier blijven, schieten we ons leven er bij in".
Ze gaan. Het lijkt op de terugtocht van een verslagen
leger. De zee neemt zegevierend bezit van de verlaten dijk.
Brokken steen vallen rommelend in de vloed. De jonge boomen
knakken. Het water stort over de Wierdijk heen in de Oos
terhaven. De nieuwe dijk, die twintig jaar lang de trots van
de stad is geweest, is weer verzwolgen door de zee.
Het leger is geretireerd, maar het vluchtte niet. Op de
tweede linie houdt het stand. En hier begint de strijd eerst
recht, want nu gaat het er niet meer om een dijk, een haven
te behouden, maar om de heele stad, om vrouw en kinderen
voor verdrinken te bewaren.
Woedend rukt het water aan. Beukend slaan de golven op
de kaden. Ze slaan ook hier bressen. Maar aanstonds smoren
ze in zand.
Nog hooger stijgt de vloed. Nóg zwaarder brult de storm.
Het is alsof het Oordeel over Holland komt. Zoo vreeselijk
heeft de orkaan nog nooit geloeid, zoo hoog zijn de wateren
nimmer geklommen.
Tegen deze vloeden Is niets bestand. De golven rijten de
zakken stuk; het water verzwelgt het uitloopende zand. De
sleenen glooiing splintert.
Het Oordeel zal zich voltrekken over de stad.
„Heere behoud!" perst het uit Buiskes' ziel. „Behoud deze
stad, behoud onze vrouwen en kinderen".
Als de grauwe morgen van de nieuwe dag daagt houdt
de vertwijfelde strijd nog aan. De mannen staan in de benar
de stelling tot hun borst in het water. De golven loopen doot
de bressen, zooals vannacht op de Wierdijk het geval was.
Er schijnt geen redden aan
Daar dringt een man naar voren. Hij is forsch en groot.
„Breek open mijn pakhuis" schreeuwt hij. „Haal rijshout".
Even vaart een schrik door Buiskes bij het hooren van die
stem. Het is Evert Korvemaker, een verbannene, die op ver
beurte van zijn leven niet in de stad vertoeven mag. Buiskes
wist dat hij, verscholen in zijn pakhuis, altijd in de stad ge
bleven was. Wat zullen burgemeesters zeggen als zij hem
zien?
Wie denkt aan verbannïngsbullen ïn deze nood?
„Vooruit", beveelt Buiskes een paar maats. „Haal rijshout"*
Het rijshout komt. Evert wordt voorwerker. Velen werken
naar zijn voorbeeld. Het rijs beschut het zand en de muut;
het legt een elastische wand voor de wering. De golven bre
ken er op, en het water vloeit er krachteloos door!
Evert Korvemaker redt de stad, en burgemeester Vester-*
man gaat op hem toe en biedt hem zijn hand: „Welkom*
Evert Cornelisz, gij goede burger".
De banneling vat de hand van den burgemeester aan; hij
ziet hem diep in de oogen, en zegt, ernstig en met nadruk:
„Ik verwonder mij, burgemeester, dat God de kwade raad-<
slagen zoo te niet, en mij. die gister nog een booze ketter was,
tot een goede burger gemaakt heeft".
De burgemeester slaat zijn oogen neer.
Buiskes komt thuis, drijfnat en doodmoe, maar dankbaar.
De stad is behouden, al is dan de Wierdijk, en bijgevolg
een haven verloren gegaan. Aller leven is gered.
Het is een wonder. Want, naar hij nader hoort, is de dijk
van de Zijpe doorgebroken en zijn in Friesland overal do
dijken stuk geslagen. Tot voor de poorten van Leeuwarden*
Sneek en Franeker staat het water, heele dorpen zijn ver-i
dronken en twintigduizend menschen omgekomen!
De vloot van de Watergeuzen blijkt aan het noodweer onf-i
komen te zijn. De schepen hebben in Engelsche havens en irï
Embden de storm afgewacht. Geen schip is gezonken. Wel
zijn er vele zwaar beschadigd, en zal de aanslag moeren wor
den uitgesteld. „Houd moed! Wij komen!" eindigt de brief
van Sonoy.
(Wordt vervolgd.)
