ÏÜÈ0Ö)
.jflMÉKÏÏ)
Eischt
Ned. Fabrikaat
ASBEST I RUBBER
/^TgèoHollandscli
DONDERDAG 9 SEPTEMBER 1937
EERSTE BI .AD PAG. a
VERZEKERING MAATSCHAPPIJ
„FIDUCI A"
N IJ M E G E N
Burg. van Schaeck Mathonsingel 2
Brand-, Glas-, Ongevallsnverz enz
Buitenland
DE MIDDELLANDSCHE
ZEE-CONFERENTIE
Duitschland en Italië afzijdig
Vermoedelijk zullen Duitschland noch
Italië geneigd zijn cjéel te nemen aan de
door Frankrijk en Engeland begeerde con
ferentie over de veiligheid in de Middelland
se he Zee, welke in Zwitserland zou worden
gehouden. Duischland weigert de noodzaak
van deze besprekingen in te zien, imdemaal
deze na het „Leipzig"-incidcnt van andere
zijde eveneens werden overbodig geach. Ita
lië is door het ui klagende gebaar van Rus
land beleedigd en is eveneens van inzicht,
dat doze onderwerpen bij de non-interventi.»
commissie thuis hooren.
De voorstellon, welke Engeland aan de
Middellandsche Zee-conferentie eal voorleg
gen, indien Italië en Duitschland deze niet
zouden bijwonen, zouden, naar uit betrouw
bare bron vernomen wordt, ten convoyeir-
systeem omvat cn, dat reeds gedurende d-—
wereldoorlog met succes door Engeland to
gen onderzeeërs werd toegepast.
Men meent te weten ,dat de Britsehe plan
nen werden opgesteld zonder da'. Frankrijk
geraadpleegd werd. Eden zou ze echter mut
D e 1 b os in Parijs bespreken.
De beschuldigingen van de Sovjet-Unie
worden in Britsehe en Fransche kringen te
Londen beschouwd als een diplomatieke
kwestie, die rechtstreeks gerege.'d inoet wor
den tusschen Ilalië en Rusland en dte Bij
gevolg niet thuis hoort op de conferentie,
welke zich zuiver moet bezighouden met oh
practische maatregelen, welke noodzakehm
eijn om de aanvallen op buitenlandscho
6chepen te doen ophouden.
Zes landen: Turkije, Roemenië, Bulgarije,
Griekenland, Egypte en Rusland hebben dn
Bri'sch-Fransche uitnoodiging reeds aaa-
ivaard en een gunstig antwoord van Joego
slavië wordt spoedig verwacht.
De Britsehe regrering zit tusschen twen
rvuren: Koste wat het kost wil zij aan :1e
aanvallen der onderzeeërs in de Middelland-
sche Zee een einde rnaken in het belang va»
jhe-t land en van het geheele imperium, ter
wijl zij tevens de beschuldiging wil voorko
men. dat zij een statenblok tegen Italië en
Duitschland zou .vormen.
Er blijkt intusschen nog s'eeds twijfel te
bestaan of de conferentie te Nyon of Genéve
gehouden zal worden. Op het laatste oogen-
blik kan nog besloten worden, dat, indien
Rome en Berlijn niet naar Nyon willen ko
men, de conferentie in hot VolkemLondspa-
leis zal worden gehouden.
Van Zeeland en de Nat. Bank
Kamer geeft hem motie van vertrouwen
De voortgezette besprekingen in de Belgi
sch Kamer over de verhouding tusschen
Van Zeeland en de nationale bank heb
ben tot resultaat gehad, dat het tenslotte
een mach temet ing werd tusschen regeerings-
en oppositie-partijen. De laatste hielden
hardnekkig vol, dat de bankstatuten zijn
overtreden, en dat aan deze geheele zaak
minder fraaie kanten zitten.
Minister de Man deelde mede, dat de
regeering het voorstel om in de kwestie der
Nationale Bank een parlementaire enquête
commissie te benoemen, afwijst, vooreerst,
omdat de Nationale Bank geen staatsinstel
ling is en voornamelijk, omdat wanneer de
enquête-commissie met haar conclusies klaar
gekomen zou zijn, reeds lang alle hervor-
mingsmaatregeien zullen uitgevoerd zijn.
Minister de Man wees er nog op, dat de
gouverneur der Nationale Bank, Franck,
eerlang zal aftreden, daar hij dan de leef
tijdsgrens zal hebben bereikt.
Inmiddels heeft de Kamer met 130 tegen
34 stemmen en 21 onthoudingen een motie
van vertrouwen in de regeering aangenomen
Eenige prominente figuren, die aanwezig waren op de openingsbijeenkomst van 't
nat. soc. partij-congres in de Luitpoldhalle te Neurenberg. Op de eerste rij v. r. n. I.:
de ministers von Blomberg. Giirtner. von Schwerin Kcosigk, dr. Hjalmar Schacht,
daarnaast eenige Italiaansche gasten.
De partijdag te Neurenberg
Televisie-voorstellingen te Berlijn
Dit jaar is voor de eerste maal ook aan de
schooljeugd gelegenheid gegeven door tele
visie den rijkspartijdag „bij te wonen".
Dagelijks bezoeken talrijke Berlijnscho
schoolklassen de televisie-vertooningcn, om
in beeld en klank de gebeurtenissen te vol
gen die rich op ho zelfde oogenblik op onge
veer 500 K.M. afstand afspelen.
De broeder van generaal Franco, dep
leider der nationalisten in Spanje, staats
secretaris Nicolaas Franco is te München
aangekomen, en «vandaar naar Neurenberg
doorgereisd.
Hij wordt vergezeld door luitenant Dia*
V a r e 1 a en dm heer Serrano.
De drie heeren behooren tot Hitlers gasten
oor den partijdag.
Het vraagstuk der koloniën
In de „Giornale d' Italia" schrijft Gayda
een hoofdartikel naar aanleiding van den
partijdag te Neurenberg en de proclamatie
van Hitler
Ten aanzien van dc koloniale kwestie zegt
hij: „Dit is een probleem van de rechtva-n
digheid en van Europeesch evenwicht.
Het Italiaansche volk, dat een rumoprig en
onrechtvaardig conflict heef' beleefd, een
conflict, dat door een soortgelijken eisch ont
stond, kan de beteekenis van deze behoef*
voor Duitschland ten volle begrijpen.
Europa inoet rekenen op een weloverwo
een actie van Dui schland voor de herzie
ning van den kolonialen toestand, zooals r'i.-»
door het verdrag van Versailles gescha
pen is"
Gayda besluit met vast te stellen, dn*
Duitschland zoowel als Italië zich wendt ><>t
de volken van goeden wil, die hen kunnen
begrijpen en samenwerking kunnen aanb b-
den, doch voor die samenwerking wordt in
Duitschland en Italië de eisch gs*eld, da*
dn plaats in de wereld, waarop deze twee
mogendheden reoht hebben, erkend' wordt
Genève en het grond
stoffen vraagstuk
De Geneefsche commissie van deskundi
gen voor de gronds'.offenkwesties is gereed
gc-komen met haar rapport aan den Volken-
bondsraad. Dit rapport vat he* resultaat d»r
drie zittingen van de commissie samen on
der afweging van de van verschillende zijden
aangevoerde argumenten en formuleert oen
reeks conciusies, waarvan de belangrijkste
de volgende zijn.
I. De moeilijkheden van de be'aling der
grondstoffen zijn grootcr dan die inzake het
aanbod.
II. Er bes*aat ongetwijfeld een ongelijk
matigheid in de verdeeling van de grond
stoffen en er zijn staten, die ten aanzien van
de grondstoffenkwesties speciale moeilijkho
den ondervinden.
III. Een duurzame en algemeene oplossing
van de gronds'offenkwestie is alleen van
een herstel van het algemeene goederenver
keer te verwachten.
Op grond van de onderzoekingen der twee
subcommissies beveelt het rapport speciale
economische en financieele maatregelen aan
Kort Nieuws
Het huwelijk van koning Faroek van
Egypte zaJ op 21 October a.s. te Caïro wor
den voltrokken.
De hertog en de hertogin van Wind
sor vertoeven momenteel in Hongarije, om
te jagen.
R o o s e v e 1 t's moeder heeft een be
zoek aan de Parijsche wereldtentoonstelling
gebracht. Zij zou in het bizonder het Duit-
sche paviljoen hebben bewonderd.
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Fransch vliegtuig
neergeschoten
Een verkeersvliegtuig van de Fransche
„Air Pyrénées", aan boord waarvan zich al
leen een piloot bevond, is in het gezicht van
Gijon door een re-chtsche escadrille achter
volgd. Onder het vuur van dé machine
geweren stortte het Fransche toestel bran
dende neer nabij het plaatsje Riba de Sadla.
De piloot kwam in de vlammen om.
De gezagvoerder van het 3600 ton metende
Briteche petro'.eumtankschip Pegasus heeft
medegedeeld, dat het schip Dinsdag ter
hoogte van Kaap Sigri, op het eiland Myti-
lene, een duikboot ontmoet heeft, die dé
vlag der Spaansche opstandelingen veerde.
De duikboot dook voor het schip op, en ver
wijderde zich daarna weer. De Pegasus was
met een lading Russische petroleum op weg
van Batoem naar Alexandrië.
Gisteren is de strijd op' twee punten van
het front van Aragon weder hevig opge
laaid. Ten noorden van Teruel hebben de
regeeringstroepen een aanval ondernomen
op de rechtsche stellingen. Ten Noorden van
Saragossa hebben de troepen van Franco
een aanval ondernomen, waardoor de weg
van Saragossa naar Jaca tot Aimudevar ge
heel vrij is komen te liggen.
De Russische „zuivering"
Behalve Ljoebimof, dtn
van de lichte industria, heeft 't centraal u.t.
voerend comité de onder-commissarissen van
deze industrie, Mychkof en Jeremin,
van hup ambt ontheven.. Het commissariaat
van. de lichte kidfistrié was-aanzienlijk* tèn"
ach er bij het» productieplaii'voQr het eersu
halfjaar.
Thans is het hooge personeel, dat de lei
ding heeft over de sovjet-Russische industrie,
vrijwel geheel vernieuwd.
De beweging tot verjonging van hot kader
duurt nog steeds voort. Van de zeventien
volkscommissarissen, die in het diploma'ie-
ke jaarboek van 1936 voorkomen, zijn er nog
slechts aclit. in functie.
De revolutie in Paraguay
Alle onlusten onderdrukt
Volgens berichten, die ons via Buenos-
Ayres bereiken, zouden de troepen van pre
sident P a y v a erin zijn geslaagd, de tegen-
revolutie te onderdrukken, die in Asuncion
was uitgebroken, en die ten doel had Fran
co als staatspresident van Paraguay te her
stellen.
Onkundig van déze mislukking heeft oud-
president Franco Buenos-Ayres verlaten,
om zich per vliegtuig naar Asuncion te be
geven, waar hem thans wel geen hartelijke
ontvangst zal wachten.
Intusschen moeten in Asuncion krachtige
maatregelen zijn getroffen, om nieuwe on
lusten te voorkomen.
CHINA AGEERT TEGEN
JAPANSCHE KUSTBLOKKADE
Japan vordert aan Shanghai-front
Het Chineesche ministerie van bui-
te nlandsche zaken heeft den vertegen
woordigers der mogendheden een nota
doen toekomen, waarin verklaard
wordt, dat de Chiiroeesche luchtmacht
in verband met de Japansche blokkade
gedwongen zal zijn, een actie tegen de
Japansche oorlogsschepen langs de
kust te ondernemen. China verzoekt
den oorlogs- en koopvaardijschepen
der bevriende mogendheden er zorg
voor té dragen, dat zij op zekeren af
stand van Japansche oorlogsschepen
en transporten blijven, zoodat zij bui
ten gevaar zijn. Buitenlandsche sche
pen. die van China komen, wordt ver
zocht, op de brug de nationale kleu-
- - ren te voeren.
Hoewel China's internationale handel, die
geheel door buitenlandsche schepen wordt
verzorgd, practisch door de Japansche blok
kade niet getroffen wordt, heeft het Chinee
sche economische leven toch ernstig onder
de Japansche kust versperring te lijden. De
blokkade immers heeft het verkeer van tal-
looze jonken en van zeven honderd stoom
schepen, welke onder Chineesche vlag varen
en welker totale tonnage 160.090 ton be
draagt, stop gezet.
Millioenen visschers zijn tot armoede ge
doemd en vijf-en-twintig-duizend zeelieden
zijn van hun broodwinning beroofd.
Ook de buitenlandsche belangen worden
door de Japansche blokkade getroffen, met
name in Hongkong, welks hav»n het vorig
jaar door omstreeks twintig-duizend Chi
neesche schepen, voornamelijk groote jon
ken, werd
KENT U
ol HYGIDENT
de nieuwe, relfwerkende. Kunst
gebit-reiniger? MoaKt ZONDER
BORSTELEN Uw ploot en gebit
olie vlekken. Pri|s normale fla
con 45 ets., extro groote flacon
85 ets. Koop nog heden HY
GIDENT bij Uw Apoth. of Drog.
De bezetting der Pratas-eilanden
De bezetting der Pratas-eilanden door de
Japansche marine, wordt door de vuurtoren
wachters der eilandengroep bevestigd. Vol
gens hun mededeelingen heeft een torpedo
boot jager een Japansche afdeeling aan
gezet, waarna de Japansche vlag werd ge-
heschen. De Chineesche bewoners moesten
de eilanden verlaten. De Japanneeien waren
voorzien van machinegeweren en vlakke-
baangeschut. In Britsehe kringen te Tokio
vermoedt men, dat Japan een luchtbasis op
dé groep wil inrichten
Russische orders geannuleerd
De Japansdie scheepswerven hebben de
contracten met de Russische regeering
treffende den bouw van zeventien schepen
met een totale tonnage van 18.000 ton voor
rekening van Sovjet-Rusland geannuleerd.
Men loopt hierdoor vooruit op het van
kracht worden van de nieuwe wet od de
scheepscontrole, die de regeering machtigt
den bouw of de levering van sohepen voor
het buitenland te schorsen.
De Japanners vorderen
Volgens de Woensdagavond gepubliceerde
Iegerberichten. zijn. de .Japansche troepen in
Mèt verloop/van uitermate hevige gevechten,
'Öie deh geheelen dag voortduurden, in hei
oosten van de Jang-Tse-Poe-wijk twaalf
honderd meter opgerukt.
Bij hun aanvallen maakten de Japanners
Woensdag voor de eerste maal gebruik var
tanks, voornamelijk om daarmede de Chi
neesche betonnen steunpunten te bestormen.
Het eerste steunpunt werd terstond geno
men, drie. andere werden in den namiddag
bezet en een vijfde gisteravond.
Bij het invallen van den nacht betrokken
de Japanners bij de Jang-Tse-Pang-beek
aan den weg ShanghaiWoesoeng nieu
stellingen, om hun offensief bij het eerste
ochtendgloren te kunnen voortzetten.
Woensdagnamiddag ondernam een Chi-
neesch vliegtuig een aanval op de Japansche
oorlogsschepen op de Wangpoe. Twee Brit
sehe oorlogsschepen geraakten daarbij bin
nen het bereik van het Japansche afweer-
.vuur. Herhaalde lijk ontploften granaten
hetJapansche vlakgeschut boven de Britsehe
schepen en richtten op het dek daarvan
lichte schade aan.
Een Lufthansa-vliegtuig
verongelukt
Verdwenen op weg naar Kaboel
Een Lufthansa-vliegtuig, dat op 24 Augus
tus jl. onder leiding van Von Coblenz
binnen het kader van exploratievluchten
voor een luchtweg naar hef Verre Oosten
onderweg van Kaboel (Afghanistan) naar
Ansji (China) met succes over bet Pamir-
gebergte, via den Wakhanpas, was gevlogen,
is na zijn opdracht ten uitvoer te hebben
gelegd, eenige dagen geleden uit Ansji ver
trokken om via Kaboel verug te vliegen.
Het toestel heeft zijn plaats van bestem
ming niet bereikt. Ondanks het nasporings-
werk der Duitsch—Chineesche luchwer-
VRIJDAG 10 SEPTEMBER
HILVERSUM I 1875 M. 8.00 VARA. 10.00
VPRO. 10.20 VARA. 12.00 AVRO. 4.00
VARA. 7.30 VPRO. 9.00 VARA. 10.40
VPRO. 11.00 VARA. 8.00 Gramofoon-
muziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20 De
clamatie- 10.40 Gramofoonmuziek. 11.00
Vervolg declamatie. 11.20 Orgelspel. 12.00
Kovacs Lajos' orkest en soliste. 12.45
Gramofoonmuziek. 1.30 Vervolg concert.
2.15 „De tuin in September", causerie.
2.45 Zang en piano. 3d5 AVRO-Dans-
orkest. 4.00 Gramofoonmuziek. 5.05 Kin
deruurtje. 5.30 Gramofoonmuziek. 6.00
Orgelspel en zang. 6.30 Politiek radiojour
naal. 6.50 „De beteekenis van een arbei
ders-verzekeringsbank voor de arbeiders
klasse", causerie. 7.2-0 Gramofoonmuziek.
7.25 Berichten ANP. 7.30 Berichten. 7.35
Lezen in de Bijbel. 8.00 Hartvelt-kwartet.
8.30 „De Sta ten-bij bel", causerie. 9.00
VARA-Orkest en solisten. 10.00 „Fanta
sia". 10.30 Berichten ANP. 10.40 Avond
wijding. 11.00 Jazzmuziek (gr.pl.). 11.30
12.00 Gramofoonmuziek,
HILVERSUM II 301 M. Algem. Programma,
verzorgd door de NCRV. 8.00 Schriftle
zing, meditatie, gewijde muziek (gr.pl.).
8.30 Gramofoonmuziek. 8.30 Gelukwen-
schen. 9.45 Gramofoonmuziek. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Sopraan en piano. 12.00
Berichten. 12.15 Gramofoonmuziek. 1.00
Ensemble van der Horst. 2.30 Christ, lec
tuur. 3.00 Gramofoonmuziek. 3.15 Piano
kwartet „Die Haghe". 4.30 Gramofoon
muziek. 5.2Declamatie en piano. 6.&
Voor tuinliefhebbers. 7.00 Berichten. 7.15
Literaire causerie. 7.45 Reportage. 8.00 Be
richten ANP. Herhaling SOS-Berichten.
8.15 NCRV-Orkest. 9.00 „Hoe kies ik mijn
servies", causerie. 9.30 Vervolg concert
m.m.v. solist. (Om 10.00 Berichten ANP).
10.45 „Korfbal", causerie. 11.0012.00
Gramofoonmuziek. Hierna: Schriftlezing.
DROITWICH 1500 RL 11.20 Gramofoonmu
ziek. 12.05 Cello en orgel. 12.50 Henry
Halls Band. 1.35 Het MacGibbon Strijk
kwartet. 2.00 Gramofoonmuziek. 3.05
Pianovoordracht. 3.35 Radiotooneel. 4.05
Revue-programma. 4.50 Gramofoonmuziek.
5.20 S. Baynes1 orkest. 6.20 Berichten. 6.45
Zang. 7.10 Henry Halls Band. 7.35 Voor
tuinliefhebbers. 8.20 Het Horsham Borough
Silver orkest. 8.55 BBC-Symphonie-orkest.
9.50 „I Protest", causerie. 10.00 Berichten.
10.20 ..Archeology", causerie. 10.40 BBC-
Variété-orkest en solist. 11.20 Douglas
Swallow en zijn Band. 11.5012.20 Dans
muziek (gr.pl.).
RADIO PARIS lé48 RL 7.10. 8.20 en 10.35
Gramofoonrh'uzfëR: 12.50 Mar ley-orkest
zang. 4.20 Tzipine-Trio en soliste. 5.50
Zang. 6.05 Pianoduetten. 7.20 Muzikale
causerie. 8.05 Vioolvoordracht. 8.50 Zang.
9.20 „Ariadne apf Naxos", opera.
KEULEN 456 RI. 6.50 Politiemuziekkorps.
8.50 Omróepschfammelensemble. 12.20 H.
Hagestedts. orkest. 2.35 Gevarieerd con
cert. 4.20 W. Libiszowski's orkest. 6.35
Omroeporkest. 6.20 Uitzending uit Mün-
BRUSSEL 322 en 484 M. 522 M.r 12.20 Vla-
nara-Trio en gramofoonmuziek. 1.30
Kleinorkegt. 1.50-^2.20 Vlanara-Trio. 5.20,
6.50 en 7.20 Gramofoonmuziek. 8.23 Om
roeporkest, ,10,30—12.20 Studenten-Uurtje.
484 M.: 12.20 Gramofoonmuziek. 12.50
Kleinorkes.t, 1.30, Omroepdansorkest. 1.50
Zang. 2.00—2.20 Gramofoonmuziek. 5.20
Omroeporkest.. '6.35 Gramofoonmuziek.
6.50 Pianovoordracht. 7.35 Zang. 8.20 Voor
Oud-Strijders. 10.3011.20 Gramofoon
muziek.
DEUTSCHLANDSENDER 157l RL 8.20 Uit
zending uit Nürnberg. 10.20 Berichten.
10.50—12.20 Omroep-Amusementsorkest,
Eugen Wolffs dankorkest en pianoduo. Om
11.05 Weerbericht.
keersmaatschappij Eurasia ontbreekt tot
dusverre ieder bericht.
De rijksminister van luchtvaart heeft on
middellijk na hei bekend worden der ver
missing last gegeven tot het instellen van
een uitgebreide opsporingsactie, waarbij d€
6teun is gevraagd van de Britsehe lucht
vaart, welke onmiddellijk toegezegd is.
Gij bevoordeelt daarmede
Uw landgenootenen U zelve
GEMENGD VOEDER
VARKENS, MELKVEE EN PLUIMVEE
met gegarandeerd gehalte aan eiwit en vet
volgens Algemeene Handelsvoorwaarden
QCDTCI C' OllEFABRIEKEN
DClXlCLO AMSIESDAM NV.
BARNEVELD
Mslkproductenfabriek „DE EENDRACHT'
te BARNEVELD Telefoon 46
Directeur: T. WIERSMA
Levert alle MELKPRODUCTEN, met goud
bekroond, uiterst CONCURREEREND
SPECIAAL VERPAKTE ROOMBOTER
in kistjes van 10 Kilo.
voor IJZER VERF
N.V.v.h.D.MATAK FONTEIN
HARLINGEN.TEL.22Q
N.ï. DORDRECHTSCHE ASPHALTFABRIEK
ORANJESTRAAT 11
DEM HAAG
VIJVER-ISOLEERINGEN
NrV. Papierfabriek
„MAASMOND"
RAAMSDONKSVEER
Houtvrij», «n Houthoudend» schrijf- en Druk-
papl»r»n «n Pergamyn
Uitsluitend verkrijgbaar b. d. Groothandel
vanderIINDEMENVELDHUIS
AMSTERDAM-ROTTE RDAM-ORONINGEH
VOOR ALLE DOELEINDEN I TECHNISCHE ARTIKELEN
J. Koster Hzn. Scheepswerf „Gideon'
Groningen Rolland
Voorwaarde voor loonende exploitatie
ia een economisch schip. Hiervan bent
U zeker met een KOSTER-COASTER
Den laatsten tijd heeft een persoon in
Groningen en Drente toekomstige diens*-
plichtigen een middel aan de hand gedaan,
dat probaat zou zijn om voor den militairen
dienst te worden afgekeurd. Afkeuring had
dan ook in verschillende gevallen plaats. De
adtviseur liet zich voor een en ander royaal
betalen.
Het is de politie na lang zoeken tenslotte
gelukt zekeren J. K., wonende te E m m e n,
in Kropswolde, te arresteeren. De politie is
van meening, dat K. handlangers heeft. De
man zal ter beschikking worden gesteld van
de Justitie.
Kot onderzoek wordt met kracht voort
gezet
W^^gaBiiTTiiMiiiiiiiiiii min urn min in iHHnn» K. NOREL
(22
De gevangenissen zitten berstens vol: dagelijks kraken
ïnenschenbeenderen op de pijnbanken; het bloed spat uit in
geschroefde duimen: tongen worden uitgebrand: gekrijsch
enpsalmen hoort men boven het geknetter van de vlam
men op de mutserds. Het land krimpt van schrik vanwege het
schrikkelijk gericht, dat Koning Philips oefent over het volk
dat zich vermeten heeft om Gode meer gehoorzaam te zijn dan
den keizer. Het staat verstijfd van ontzetting over de wreed
heid en de kracht, die Alva ten toon spreidt.
Trots gaan de priesters door de straten. De Moederkerk
Ss weer in haar volle luister hersteld. Bij duizenden keeren de
afvalligen in haar schoot terug.
De burgemeesters echter vragen zich met angst af wat dit
worden moet, \iant bij honderden verlaten de burgers hun
steden. Als de graven van Egmond en Hoorne, trouwe katho
lieken, gevangen genomen zijn, ajs de vonnissen met de dag
in aantal en in wreedheid stijgen, dan vreest ieder dat ook
hem de ijzeren vuist van Alva treffen zal. En daarom
vluchten de burgers, de kooplieden en de handwerkers, naar
ide landen waar de leer der Reformatie vrij beleden mag wor
den, naar Engeland of Duitschland.
De uittocht gaat de Spaansche Inquisitie voor. Als de
Vargas in Vlaanderen op ketters jaagt, dan vluchten de
Zeeuwen; als hij in Zeeland zijn bloedig werk begint, gaan
de Hollanders het land uit. En met de menschen verdwijnt
de nering. Dit handwerk wordt niet meer beoefend, diè ree-
derij wordt naar een vreemde haven verplaatst. De vroed
schappen raken in hevige zorg over de welvaart hunner ste
den. Deze uittocht van het beste deel der burgerij zal ram
pen met zich brengen, meenen de burgemeesters. Maar ze
steken geen hand uit om de vlucht te stuiten; zij durven geen
protest te uiten tegen deze ketterjacht; trouwe dienaren van
den machtigen Landvoogd willen zij zijn.
Enkhuizen ligt ver van Brussel af en bovendien is het er
rustig geweest in de dagen van de beeldenstorm. De Bloed
raad komt ni"t het allereerst aan deze stad toe. Maar toch
brandt ook hier de angst voor de inquisitie; ook hier heerscht
vrees voor ketterjacht; ook hier zijn reeds velen gevlucht en
een nog veel grooter aantal maakt zich gereed om stad en
land te verlaten.
Maar de vinter stremt de vaart. De schepen liggen al
weken in de havens vast omdat de zee vol drijfijs is. Het
schuurt tegen de glooiing, het snijdt in de wering van het
hoofd: de vloed drijft het voorbij de stad. en met de eb komt
het weer terug. En van de- dijken ziet men niets dan ijs in
zee, soms donker glanzend, dan weer verblindend wit, als
de winterzon op de besneeuwde schollen schijnt.
Het ijs belet de vlucht. En de onrust groeit. De gasten van
de Vargas houden reeds huis te Edam en Purmerend: ze
komen te Hoorn; straks zullen ze te Enkhuizen zijn. De
nood nijpt.
Daar blazei oostenwinden over de Zuiderzee. Ze dragen
felle koude aan uit de steppen van Polen en Moscovien. Ze
binden de losse schollen tot een vaste ijsvloer. Ze slaan een
brug dwars over zee. Ze openen een weg ter ontkoming!
Op een vroege Januari-morgen staan de vluchtelingen
klaar. Het zijn enkele honderden, die de barre tocht zuilen
wagen over de open vlakte, waar wind en vorst vrij spel heb
ben. Enkele sleden zijn met paarden bespannen; de meeste
moeten door menschen voortgetrokken worden, want de
massa van de luchtelingefl gaat te voet. Ze zullen hun voeten
wonden aau de scherpe kanten van de vastgevroren schollen;
ze zullen de sleden moeten sleuren over wallen van opgekruid
ijs; ze zuilen wellicht wakken ontmoeten. Groote gevaren
bedreigen hen op deze tocht. Want de zee ligt daar nu wel
doodsch en verstijfd, aisof ze nooit meer woelig water worden
zal. maar onder de ijsvloer jaagt de stroom; daaronder stuwt
de vloed ca trekt de eb. Daaronder kolkt en schuimt het
water. Het sterke ijs is toch maar een dunne wand tusschen
de vluchtelingen en de dood. Het is méér gebeurd in strenge
winters, dat 's morgens de weg van Enkhuizen naar Stavoren
gebaand was. cn dat er 's middags geulen gaapten van hon
derd ellen breed. Het is gebeurd, dat spieringvisschers bij
hun netten stonden, en dat er een knal gehoord werd als een
salvo van al de kartouwen van de Engelsche toren. Het ijs
was gescheurd en deze visschers waren afgesneden van de
vaste wai, schipbreukelingen up een groote ijsschots. En hoe
licht kan er geen mist gaan kruipen over de ijswoestijn/ Dan
verdwalen de menschen, die zich op de ijszee wagen. Een
man, die naa»- Stavoren moest is te Blokzijl terecht gekomen.
Een schaatsenrijder naar Urk belandde te Harderwijk. Soms
kwamen dc verdwaalden in het geheel niet' terecht. Ze be
vroren of verdronken. Dat zijn de gevaren, die deze vluch
telingen: mannen en vrouwen, kinderen en grijspsr^r. be
dreigen. En ai bereiken ze veilig de overkant, wat voor lijden
en ontbering wacht hun dan niet opnieuw? Een tocht dwars
door Friesland en Groningen, tot wellicht diep in Duitsch
land in dit barre wintertij!
Pieter Buiskes slaat de uittocht in een sombere stemming
gade. Zelf dreigt hem geen gevaar. De burgemeesters hebben
hem een geteekend stuk bezorgd, waarin zij verklaren, dat
hunnerzijds jegens Pieter Buiskes niets zal worden onder
nomen, en later is deze verzekering op Buiskes' verlangen
door den pensionaris van den Raad van Beroerten bevestigd:
gehoord de verklaring van Burgemeesteren, dat de
verbanning of verwijdering van voorszeiden Pieter Buiskes
aanzienlijke bezwaren voor het welzijn der stad Enkhuizen
zouden opleveren, zijnde hij een man van grooten bedrijve in
de haringhandel en de zeereederij, gehoord tevens de
verklaring, dat gezegde Buiskes zich niet heeft schuldig ge
maakt aan eenige daad van rebellie, dan eeniglijk dat hij ket-
tersche bijeenkomsten heeft bijgewoond en in zijn huis heeft
toegelaten, geJet op de verklaring van burgemeesteren, dat
deze Buiskes zich naderhand met geenerlei woelingen heelt
ingelaten, dn hij luide zijn afkeuring heeft doen hooren
over daden v.iu opstand en strooperij door de Geuzen ge
pleegd, en dat hij zich met de ketterijen niet langer inlaat.
wordt bij deze verzekerd en betuigd, dat voorszeide Pieter
Luitgcn Buiskes. niet voor onze vierschaar zal worden ge*
daagd en dat hem geen haar op zijn hoofd zal worden ge
krenkt. tenzr dat hij zich in de toekomst onwaardiglijk ge-
dra^
(Wordt vervolgd.)
