radlCO)
Piraterij in de MiddellandscheZee
VICTORIA-WATER
Een verklaring van Hirota
^ptMjands^!
/Koopman
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1937
EERSTE BLAD PAG. 2
Wederom Iwee schepen, een
Engelsch en een Russisch,
tot zinken gebracht
Volgende week belangrijke
Mngelsche Kabinetszitting
Rome en Berlijn geven
Moskou de schuld
V In verband met den aanval van een
onbekende duikboot op het Britsche oor
logsschip „Havock" in de Middellandsche
Zee( zijn gister te Londen de Ministers
Eden, Halifax, Dnli Cooper, John Simon
en Macdonald in bijzondere zitting bij
eengekomen. Na een langdurige confe
rentie werd besloten de volgende week
Woensdag een voltallige zitting van het
kabinet te doen plaats hebben en intus-
schen de Britsche strijdkrachten in de
Middellandsche Zee uit te breiden met
een aantal destroyers.
Intnsscken is na de aanval op de
„Havock" gister wederom een aanval op
een Britsch schip gedaan. Het petroleum-
tankschip „Woodford" werd door een tor
pedo getroffen en zonk binnen drie nur
in de diepte.
Voorts is ook het Russische s.s. Mola-
kiefi buiten het eiland Skyros door een
onderzeeër, die de rechtsche Spaansche
vlag soa hebben geheschen, tot zinken
gebracht.
De Britsche Minister van Buitenlandsche
Zaken heeft aan den Franschen zaakgelas
tigde medegedeeld, dat de Engelschc regee
ring accoord gaat met het voorstel van
Frankrijk, dat de Middellandsche Zee
mogendheden de volgende week, wanneer
'de Volkenbondsraad te Genève bijeenkomt,
den toestand in de Middellandsche Zee be
spreken.
Volgens nadere berichten worden de reeds
Vroeger aan de Britsche vloot gogeven in
structies uitgebreid. De oorlogsschepen zul
len met spoed hulp verleenen aan aange
vallen Britsche schepen en op hun beurt
een tegenaanval doen. De aanvaller zal ach
tervolgd worden en tot zinken gebracht,
waar en op welk oogenblik hij mocht wor
den teruggevonden.
De aanval op de ,AVoodford"
Omtrent de torpedeering van de „Wood-
ïord" kan nog worden medegedeeld, dat 't
schip door twee torpedo's werd getroffen
en binnen drie uur zonk. De torpedo's wer
den afgevuurd door een grijsgeschilderd"
'duikboot van onbekende nationaliteit, welke
geen enkel herkenningsteeken droeg.
De directeur van de maatschappij, waar
aan het schip hoort, Vassilioe, deelde te
Londen aan de pers mede, dat het schip
Voorloopig te Londen is geregistreerd. De be
manning bestond uit 32 man, waarvan der
tig Grieken. Plet schip was met een lading
petroleum op weg van Roemenië naar Bar
celona. doch aangezien hier niet gelost kon
worden, stoomde het schip door naar. Va
lencia.
Havock te Gibraltar
J Intusschen is de Britsche torpedojager
„,Havock" te Gibraltar aangekomen. Een der
leden van de bemanning heeft aan de pers
medegedeeld, dat de „Havock" na den aan
val vijf dieptebommen heeft geworpen en
aangezien de zee daarna met olie werd be
dekt, neemt men aan. dat de aanvallende
onderzeeër tot zinken werd gebracht.
In officieele marinekringen te Londen kon
echter geen bevestiging worden verkregen
Van het verhaal van de opvarenden van de
„Havock". Men is van meening, dat de olie
Vlekken, na het werpen der dieptebommen
gesignaleerd, niet groot genoeg waren, om
GARANTIE-STANDGROEN
GARANTIE. STAND BRUIN
GARANTIE.STAND ROOD
GARANTIE-STANDZWART
GARANTIE-STANDBLAUW
.Speciaal product «oor Buitenwerk. HOUDT
'HET IJZER ROESTVRIJ en BESCHERMT HET
HOUT. Wordt 5 JAAR GEGARANDEERD
I Levering uitfluitend een den Handel
De besprekingen te Genève
Naar aanleiding van de besprekingen, die
eventueel de volgende week te Genève zul
len worden gevoerd over den toestand in de
Middellandsche Zee, wordt gemeld, dat de
Britsche regeering hoopt, dat dan een inter
nationaal plan zal kunnen worden opge
steld, waardoor in de toekomst aanvallen,
zooals zich hebben voorgedaan, kunnen wor
den vermeden.
Indien de conferentie te Genève door
mocht gaan. zal, naar men meent te weten.
Eden aan het hoofd der Britsche delegatie
staan.
Rome en Berlijn wijzen
verantwoordelijkheid af
Terwijl men tast en zoekt naar de identi
teit van de geheimzinnige zeeroovers in ae
wateren der Middellandsche Zee. wijzen
Romeinsche en Berlijnsche pers met de
grootste stelligheid Moskou en Valencia als
de schuldigen aan.
De poging tot torpedeering van den Brit-
sciien destroyer „Havock" geeft, naar het
D.N.B. meldt, den Romeinschen ochtendbla
den aanleiding er op te wijzen, dat alleen
het toekennen van de rechton van oorlog
voerende aan Franco een eind kan maken
aan den toesta-nd van onveiligheid in do
Middellandsche Zee en het gevaar voor
steeds ernstiger incidenten kan bezweren.
De „Popoio dit Roma" acht het waarschijn
lijk, dat de onderzeeboot zich thans in de
haven van Alicante of van Valencia in vei
ligheid bevindt en dat haar commandant
den „rooden machthebbers" reeds een rap
port heeft doen toekennen over deze mon
sterachtige piratenstreek, die een nieuwe po
ging tot verdachtmaking van de „nationale'
enderzee boo ten vormt.
Het is te wenschen, aldus het blad, dat er
aanknoopingspunten gevonden worden, die
het mogelijk maken, de misdadige intriges
an het bolsjewisme in de Middellandsche
Zee te ontmaskeren.
Het ,3erl. Tageblatt" schrijft, o.m., dat
„het grotesk is, dat men van Italië verlangt
dat het zich van alle verdenking zuiveren
zal. Het is immers duidelijk, dat alléén
Scvjet-Spanje belang kan hebben bij deze
piraterij tegen controle-schepen. De duik
boot-overvallen zijn bovendien begonnen.
Aan bed gekluisterd door
rheumatische rugpijn
Nn geen spoor van pün meer
„Ik leed gedurende jaren aan rheumatische
pijnen m mijn rug. Van tijd tot tijd moest ik
zelfs een paar dagen in bed blijven. Ik kon
niet loopen of staan. Daar mijn vader van
dezelfde pijnen verlost werd door Kruschen
Salts probeerde ik het ook. Nu heb ik niet het
minste teeken van pijn meer. Mijn vader die
al over de 80 is. heeft nooit ergens last van
dank zij Kruschen Salts". Mevr. H. R.
Evenals bij deze dame en haar vader zullen
ook bij anderen die geregeld hun kleine da-
gelijksche dosis Kruschen Salts nemen, aller
lei klachten als rheumatische pijnen, hoofd
pijn, constipatie enz. niet bestaan. Door de
aansporende werking van Kruschen Salts op
de inwendige organen blijft uw organisme
vrij van alle schadelijke stoffen. Kruschen
Salts is verkrijgbaar bij alle apothekers en
erkende drogisten 0.40, 0.75 en 1.60
per flaeon. Let op, dat op het etiket op de
flesch zoowel als op de buiten verpakking de
naam Rowntree Handels Mij., A'dam, voor
komt.
toen de krijgskans ten gunste van Franco
keerde en in de Westelijke hoofdsteden stroo
mingen merkbaar werden, om met deze
dingen in Spanje rekening te houden".
De „Berl. Lokal Anzeiger" wijst erop, dat
de duikboot-overvallen van een zekeren
commandopost uit worden geleid en die
commando-post heeft alle belang bij interna
tionale conflicten. Die commando-post, aldus
het blad, zijn Valencia en zijn bolsjewist"
sche besèhermheeren".
Voor het overige merken de Duitsche bla
den algemeen op. dat vrijwel met geen
woord in Engeland herinnerd wordt aan het
geen indertijd met den Duitschen kruiser
..Leipzig" is gebeurd, noch aan de houding
van Engeland bij die gelegenheid.
Hef oordeel van Salamanca
Naar aanleiding van de torpedo-aanvallen
van een duikboot op den Engelschen torpe
dojager „Havock" wordt door rechtsch3
Spaansche kringen er op gewezen, dat de
bt-ide duikbooten der rechtsche Spaansche
regeering zich sinds geruimen tijd in de go'f
\an Biscaje bevinden en de haven van Gijon
bkkkeeren. „De aanvallen op den Engel
schen destroyer kunnen dus slechts dooreen
rcode duikboot gepleegd zijn. zoo meent
men, aangezien de aanval op de ..Havock"
in de Middellandsche Zee bij Valencia is
uitgevoerd.
op vredelievende wijze te regelen. Indien ten
slotte vijandelijkheden zijn uitgebroken is
zulks gekomen, doordat China, het verdrag
Sjanghai in 1932 schendend, geregelde
troepen in de verboden zone heeft gezonden,
aldus .Tapan opzettelijk provoceerend."
Hirota schreef het tegenwoordige conflict
>e aan de anti Japansche gevoelens in
China, die de leidende Chineesche kringen
steeds hebben trachten aan te wakkeren,
wanneer zij met de communisten heulden-
Het Chineesch-Russische niet-aanvalsverdrag
achtte Hirota in dit verband veelbeteekenend
Ten slotte verklaarde Hirota nog:
„Wat de rechten van derde mogend
heden betreft, kan ik u de verzekering
geven, dat deze door Tapan geëerbiedigd
zullen worden",
Waarom geen oorlogsverklaring?
Aan Hirota werd de vraag voorgelegd,
waarom Japan niet aan China de oorlog
verklaarde.
Hirota betoogde daarop, dat Japan geen
oorlog voert tegen het Chineesohe volk, hoe-
el or een belangrijk conflict aan den gang
is, doch tegen de anti-Japansche beweging,
die vooral wordt vertegenwoordigd door de
Chineesche legers en de franc-tireurs, die
zich tegen Japan verzetten.
Communistisch complot in Mandsjoekwo
Uit H s i n k i n g wordt aan de Nitsji
Nitsji gemeld, dat de Japansche autoriteiten
Mandsjoekwo een communistisch-terro-
ristisoh complot hebben outdrkt voor de
vernieling van dien Zuid-Mandsjoerijschen
spoorweg, de steenkolenmijnen van Foe-
enn en de haven van Dairea In
verbano hiermede zijn vijftien Chineesche
communisten gearresteerd.
De strijd in het Noorden
Uit Tientsin wordt gemeld, dat de Ja
pansche troepen na felle strijd, geholpen
door de luchtmacht Wantsjoen hebben
bezet, een belangrijk strategisch punt aan
het Noordfroat.
Japan streeft naar
eendracht en samenwerking
met alle landen
Rechten van derde mogend
heden worden geëerbiedigd
Strijd bij Woesoeng
duurt voort
Er wordt om de forten van Woe
soeng nog steeds verwoed gevochten.
De Japansche strijdkrachten ondervin
den" heftigen tegenstand van de Chinee-
zen, die van geen wijken weten. De Ja
panners hebben thans bij Shanghai
reeds drie divisies aan land gezet, doch
men vraagt zich af of dit voldoende zal
zijn, gezien de kracht van den onver-
wachten Chineeschen tegenstand. Vol
gens het officieele Chineesche telegraaf-
agentschap heeft de Japansche opperbe
velhebber te Sjanghai een telegTam
naar Tokio gezonden, waarin hij ver
zoekt onmiddellijk nog twee divisies te
sturen,
Japansche vliegtuigen hebben gister zeer
ver uiteenliggende Chineesche steden ge
bombardeerd. Zeer hevig hebben zij de Chi
neesche troepenconcentraties in en rondom
Sjanghai bestookt
De Chineesche luchtstrijdkrachten bepaal
den zich er toe de Japansche stellingen bij
Lioeho, Woesoeng en de Japansche
luchtbasis op het eiland Tsoeng Ming
aan de/monding van de Jangtse te be
stoken.
Een massa-harakiri
Japansche troepen, welke uit L o t i e n in
het Noorden van S j a n g ha i zijn terugge
keerd, hebben een vertegenwoordiger van
de „United Press" mededeeling gedaan van
een massa-harakiri der Japansche soldaten,
die gevaar liepen, door de Chineezen gevan
gen te worden genomen. Vijftig soldaten, die
verwondingen hadden opgeloopen en daar
om niet naar de Japansche loopgraven kon
den vluchten, volgden het voorbeeld van
>n onderofficier, die eveneens was gewond,
benamen zich het leven.
De gevechten, welke gistermiddag hij
Lotien hebben plaats gehad, waren voor
de Japanners zeer verliesrijk. Van een corti^
pagnie der 11de Japansche divisie zijn nog
slechts één officier en enkele soldaten in
leven.
Een verklaring van Hirota
De Japansche minister van buitenland
sche zaken, Hirota, heeft aan den voor
avond van de opening der buitengewone
zitting van den Japanschen landdag tegen
over buitenlandsche journalisten verklaard,
dat de Japansche regeering nog steeds be
reid is, haar expeditie-corps terug te roepen
en China de hand toe te steken, om de
vriendschap tusschen de beide landen te
herstellen, zoodra de Chineesche regeering
haar oprechtheid zal bewijzen en haar hou
ding jegens Japan zal wijzigen.
„Eendracht en samenwerking" met alle
landen blijft steeds het grondbeginsel van
Japans buitenlandsche politiek.
„Japan aldus Hirota, heeft alles gedaan,
om het conflict langs diplomatieken weg
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Vorderingen der rechtschen
in het Noorden
Uit Spanje komt de laa/tste dagen niet
vee) nieuws. Van belang is alleen een offi
cieel communiaué van het groote hoofd
kwartier der rechtschen, waarin wordt ver
klaard dat zij op het Noordfront 22 sted-n
hebben bezet, o.m. Unquera, Villa
Nueva en San Vincente de la Bar
guera.
In Ar agon zijn de aanvallen van de Re-
geeringstroepen in hevigheid afgenomen,
vooral in de sectoren Zuera V ii a
Mayor en B e I c i t e. Al hun aanvaller
werden afgeslagen, evenals dat aan hef
front bij Cordova in den sector van
Pena Roya het geval was. De regeering*-
troepen zouden ernstige verliezen hebben
gt leden.
Geeft Gyon zich over?
Havas verneemt, dat generaal Solcha
ge. de bevelhebber der brigade van Na
varre. welke aan het front bij Santan-
d e r opereert, in onderhandeling is getreden
met een afgezant van de regeeringstroer»en
over de overgave van Gyon.
Italiaansch majoor omgekomen
Uit Burgos wordt gemeld, dat de Ital'
aansche majoor Tom as si Ce sari
leeraar aan de militaire academie te E u r-
gos bij ten au to ongeval cm het leven i*
gekomen.
Franco neemt revanche
Fransche burgers uit San Sebastian
uitgewezen
De Fransche Regeering heeft gisteren de
uitwijzing gelast van een Spaansch onder
daan, die van spionnage beschuldigd werd.
en aan andere Spaansche onderdanen, die
er van beschuldigd werden betrekkingen te
onderhouden met de regeering te Salamanca
en bevel gegeven, zich ten Noorden van de
Loire te vestigen.
De regeering van Franco zou thans, naar
uit Bayonne wordt gemeld, bij wijze van
represaille-maatregel besloten hebben tot
uitwijzing van verscheidene Fransche per
soonlijkheden, die reeds tal van jaren iu
San Sebastian en het Baskenland woonden.
Ongeregeldheden te Meknes
Vijftien dooden
In Meknes (Fransch Marokko) moet
het water worden gerantsoeneerd in ver
band met de heerschendo droogte Dit
heeft aanleiding gegeven tot opgewon
den tooneelen onder de inboorlingen. De
politie moest ingrijpen. Vijftien dooden
zijn hierbij te betreuren.
De Paris Soir meldt omtrent deze onlus
ten dat c.a. tienduizend inboorlingen van
Meknes opdrongen naar het stadsplein, om
tegen den maatregel te manifesteeren.
Daar de politie onder den voet werd ge-
loopen, moest de hulp van militairen wor
den ingeroepen. Slechts met zeer groote
moeite slaagden de soldaten erin het plein
te ontruimen, doch spoedig kwamen de be
toogers terug en begonnen steenen naar de
soldaten te werpen.
Kort daarop werden schoten op de troep
gelost, zoodat deze zich genoodzaakt zag op
de betoogers te vuren. Het plein werd op
nieuw schoongeveegd, doch van de Arabie
ren werden er 15 dood opgenomen. Van de
soldaten was een 50-tal gewond.
Kort Nieuws
HET INCIDENT HUGESSEN
De Japansche woordvoerder te Shang-
h a i heeft medegedeeld, dat het onderzoek
naar het incident Hugessen, waarbij de
Britsche ambassadeur in China werd ge
wond, is gesloten. Het rapport is naar Tokio
gezonden.
De gezondheidstoestand van den oud-
president van Tsjecho-Slowakije M a s a r y k
heeft gisteravond een lichte verbetering on-
dereaan. Het gevaar is echter nog niet ge
weken.
De eerste minister van de U k r a i ne,
Apenas Loebsjensko, heeft, naar
wordt medegedeeld, zelfmoord gepleegd. Men
verklaart, dat Loebsjensko er op is betrapt
zich schuldig te hebben gemaakt aan „anti-
sovjet Russische werkzaamheden". TJit vrees
voor de gevolgen moet Loebsjenko tot zijn
daad zijn gekomen.
Helden wasgoed
en niet duun
ZOWEL PER K.G. ALS PER STUB
Bovendien zeei voordeligs abonnements
prijzen. Beleefd aanbevelend:
JAN SNEL
ST00MWASSERIJ „NEDESHORST"
NEDERBOBST DEN BEBG
,B ATAV U S'
GEEN PERSONEELE BELASTING
HET BETER GECONSTRUEERDE
NEDERL. MOTORRIJWIEL
RIJWIELFABRIEK
«rrx uataBCU»BATAVUS"
AFD.MOTORENh eerenveem
GEMENGD NIEUWS
Groote brand te Staphorst
Zes boerderijen door het vuur vernield
Gistermiddag is vermoedelijk doordat kin
deren met lucifers speelden, brand uitge
broken in de dicht bij R o u v e e n gelegen
woning van den landbouwer J. Brakke te
Staphorst. In korten tijd was de geheele
boerderij een prooi der vlammen. Aangewak
kerd door den zuidwesten wind sloeg het
vuur over naar de aangrenzende boerderijen.
Het duurde niet lang of niet minder dan
zeven boerderijen waren door den brand
aangetast. De brandweer van Staphorst
kon niets beginnen, aangezien er aanvanke
lijk te weinig druk op de waterleiding stond.
Ook de motorspuit uit M e p p e 1, die gere-
ouireerd was. stond machteloos daar er te
weinig water in de omliggende slooten was.
Bijaldien heeft de brand de verwoesting van
zes boerderijen ten gevolge gehad.
Het zijn de boerenhoeven van J. Brakke,
wed. H. Crediet. J. Dozeman, Koop
Redder, J. Veijer en H. Kisteman.
De vrouw van Brakke bekwam eenige
brandwonden aan den arm, welke door een
plaatselijken geneesheer werden verbonden
Enkele paarden, kalveren en varkens zijn in
het vuur opgekomen. Mede is de geheele
oogst verloren gegaan. De boerderijen waren
alle verzekerd, doch volgens plaatselijk ge
bruik was dit met geen der inboedels het
Doodelijke val van kloosterzuster
Gistermiddag om twee uur was ln de kapel
van het R.K. weeshuis aan de St. Jansstraat
te Breda de 55-jarige zuster P. bezig met
de verzorging van de voorbereidingen voor
het heilig uur dat zou worden gehouden,
Plotseling werd zij door een duizeling over
vallen. De zuster viel dwars door een der
groote ramen van de kapel naar buiten en
bleef op de binnenplaats van het gesticht
bewusteloos liggen.
Dr. Guns, die onmiddellijk te hulp was
geroepen, gelastte overbrenging naar het St.
Igna tius - ziek enhuisIn den loop van den
middag is de kloosterlinge, zonder tot be
wustzijn te rijn gekomen, overleden.
ZATERDAG 4 SEPTEMBER
HILVERSUM I 1875 M. VARA-Ultzendlng.
10.00—10.20 v.m. en 7.30—8.00 VPRO. 8.00
Gramofoonmuziek. 10.00 Morgenwijding,
10.20 Radiotooneel en gramofoonplaten.
12.00 Gramofoonmuziek. 1.001.45 Orgel
spel. 2.00 Voor de vrouw. 2.20 Gramofoon
platen. 2.40 Reportage. 3.00 „Fantasia",
3.40 Reportage. 4.00 „Musdca". 4.30 Espe-
ranto-uitzending. 4.50 Gramofoonmuziek.
5.05 Solistenconcert. 5.40 Literaire cau
serie. 6.00 Orgel en zang. 6.30 „Ramblers".
7.00 „Filmland". 7.30 „Van gemeente tot
kerk", causerie. 8.00 Herhaling SOS-Be-
richten. 8.03 Berichten ANP, VARA-
Varia. 8.15 C. Steyns Accordeonorkest.
8.40 Zang. 9.00 VARA-Orkest. 9.45 Radio
tooneel. 10.00 Berichten ANP. 10.05
VARA-Orkest. 11.0012.00 Gramofoon
muziek.
HILVERSUM O 301 AL KRO-Ultzendlng.
4.00—5.00 HIRO. 8.00—9.15 en 10.00 Gra
mofoonmuziek. 11.30 Godsdienstig halfuur.
12.00 Berichten. 12.15 De KRO-Melodisten,
en solist (Om 1.00 Gramofoonmuziek en
postduivenberichten). 2.00 Voor de rijpere
jeugd. 2.30 KRO-Orkest. 3.00 Kinderuur.
4.00 Gramofoonmuziek. 4.10 „Wat is een
medium?", causerie. 4.30 Gramofoon
muziek. 5.45 De KRO-Nachtegaaltjes. 6.20
Journalistiek weekoverzicht. 6.45 Gramo
foonmuziek. 7.00 Berichten. 7.15 „Spraak-
gebrekkigheid en geestelijke volksgezond
heid", causerie. 7.35 Actueele aetherflit-
sen. 8.00 Berichten ANP. Mededeelingen,
8.15 Overpeinzing met muzikale omlijs
ting. 8.35 Gramofoonmuziek. 9.00 Chan-
sons. 9.10 De KRO-Melodisten en solist.
9.30 Chansons. 10.00 De KRO-Melodisten,
10.30 Berichten ANP. 10.40 Internationale
sportrevue. 10.5512.00 Gramofoon
muziek.
DROITWICH 1500 M. 11.05 Orgelspel. 11.35
Gramofoon. 2.50 Orgel. 7.10 BBC-Nor-
thern-orkest. 10.20 BBC-orkest.
RADIO PARIS 1648 AI. 5.20 Concert. 6.35
Gramofoon. 7.35 Zang. 8.00 Gramofoon.
8.05 Zang. 8.20 Symphonieconoert.
KEULEN 456 M. 2.35 Concert. 3.20 Gramo
foon. 4.20 Orkest. 7.40 Kamermuziek. 8.30
Omroeporkest, -koor en solisten.
BRUSSEL 322 en 484 AI. 322 M.: 2.20 Mu
zikale causerie. 3.20 Gramofoon. 4.20 Ka
mermuziek. 5.05 Gramofoon. 5.20 Omroep
orkest. 6.20 Gramofoon. 6.40 Viool en
piano. 7.20 Gramofoonmuziek. 8.20 Om
roeporkest. 9.20 Omroepsymphonie-orkest,
10.30 Gramofoonmuziek.
484 M.: 12.20 Gramofoon. 12.50 Klein-
orkest. 1.30 Salonorkest. 1.50 Gramofoon
muziek. 2.20 Orkest. 3.20 Gramofoon. 4.20
Omroeporkest. 5.05 Gramofoon. 6.45 Om-
roepsalonorkest. 7.35 Gramofoon. 8.20
Kleinorkest. 8.50 Radiotooneel.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 AL 8.80 Om
roeporkest. 9.35 Gramofoon. 10.50 Kamer
orkest.
VERMIST MEISJE GEVONDEN
Het tweejarig dochtertje van de familie P.
B. te Broek op Lange ndijk, dat sedert
Dinsdagmiddag half vier vermist werd, is ge
vonden. Gisteravond om zes uur werd het
lijkje bij het dreggen uit de Voorburggracht
opgehaald.
ED. SCHAEPMANfLGO
Wëd. Boonstoppel. Zn.
Lak- en Vernisfabriëlc-
WADDINXVEEN - TElEF. 50
-
i^^Mrnmrnmrnim^Ooor K. norel
(17
HOOFDSTUK IX
r Over de Nederlanden raast de storm der vervolgingen.
Het verbond der edelen is teniet gegaan. Zijn leden zijn uit
eengestoven. Valenciennes is op de Calvinisten heroverd.
Guido de Brés en Pierre de la Grange zijn gedood: het leger
van Datheen is vernietigd: het Bloedplakkaat is uitgevaar
digd. Trots gaan de geestelijken weer door de straten. De
Kerk en de Koning oefenen wraak over afvalligen en rebellen.
In West-Friesland zijn de godsdienstoefeningen der Gere-
'formeerden verboden. Enkhuizen was de eerste stad. die het
verbod uitvaardigde op poene van verbanning van prediker
en een boete van zestien ponden Vlaamsch voo elk die de
prediking bijwonen dorst. De stede Grootebroek volgde.
Men heeft nog eens te Hem gepreekt, een keer te Boven-
lcarspel, maar ook in de dorpen gingen de overheden de hand
aan de plakkaten houden. Nu rest alleen het buitenland bij
Broekerhaven, het niemandsland, nog, om daar de hagepreek
fce houden.
De menschen komen van alle kanten. Uit de Streek en uit
de stad. Hee^. Drechterland loopt uit naar den ketter Andries
Dirksz. De pastoors uit de Streekdorpen zien met verbeten
woede de lange stoet van tentwagens en de dichte scharen
loopers na. Is het nu nóg niet uit met de samenscholingen
der ketters?
Het terrein is niet uitermate geëigend voor een hagepreek
op deze winderige voorjaarsdag. Het land is soppig en het
ligt op de gulle wind. Op de lage wal breekt de branding van
de Zuiderzee en haar geruisch overstemt soms de woorden
van den prediker. Wanneer een grondzeetje wat raar de wal
injaagt stuiven zoute droppels naar de luisterende menschen.
Men telt dat niet. Na drie tot vijf uur loopen, wil men nog
wel twee uur staan. De harde wind en het stuivend zeewater
worden afgeschut door een barricade van tentwagens; de
vrouwen en kinderen, die ver geloopen hebben, krijgen op die
wagens een plaats en ze kijken van onder het opgerolde tent
doek over de hoofden van de staande luisteraars heen naar
den predikant. Op de dijkkruin en rondom het spreekgestoelte
staan mannen met rapieren. Men moet voorzorgen nemen
bij een hagepreek.
„En ziet. Ik ben met ulieden tot aan de voleinding der
wereld", luidt de tekst van de preek.
„Het zal de laatste maal zijn, dat ik voor ulieden optreed",
begint Andries Dirksz. „Tot de kerken hebben wij nimmer
toegang gehad, zelfs verleden jaar niet, toen we juichten over
de verademing, die we gekregen hadden. Maar we werden
toch geduld in de steden. We mochten samenkomen in de
huizen en in de tuinen. Die dagen zijn voorbij.
We zijn verdreven uit de steden en de dorpen, en we
moeten vreezen, dat ons zelfs hier aan het strand, in dit
moeras, geen plaats gegund wordt voor het hol van onze
voet De verdrukking is weer over ons gekomen; we moeten
er ons op' voorbereiden, dat de vervolging zwaarder wordt
dan ze tevoren ooit geweest is. In het zuiden zijn de kerkers
vol: daar kraken dagelijks de ledematen der geloovigen op de
pijnbanken; daar rooken de mutserds en staan de galgen op
gericht Het zal hier niet anders gaan. Alle predikers worden
met verbanning bedreigd op straffe van de hals. Ik zal gaan,
broeders en zusters. Ik zal gaan, niet omdat ik de dood vrees,
maar omdat Christus aan zijn apostelen niet heeft bevolen,
dat zij hun vijanden roekeloos zouden verwachten om ge
vangen en gedood te worden. Wanneer zij u in eene stad
zullen vervolgen, vliedt in de andere, luidt het gebod. Dit
gebod raakt ook mij. Indien men mij gegrepen had zoo be
hoorde ik mijn waarachtige leeringen niet te herroepen maar
met de dood te bevestigen. Maar nu mij de gelegenheid ge
laten wordt om. met verlating van u allen het leven te redden,
nu zou het geen vroomheid, maar roekeloosheid zijn indien
ik mij wierp in de armen der vijanden. Daarmee zou ik God
niet behagen, maar leed aandoen, die mij mogelijk nog iets
anders beschikt heeft, en daarom de dingen zoo geschikt
heeft, dat ik niet, als sommige mijner ambtsbroeders ter
dooding gegrepen ben, maar mij een middel ter ontkoming
is geschonken.
En nu blijft gij achter. Alléén? Dat schijnt zoo. Uw leeraar
gaat heen; het zal u niet toegelaten worden onderling te ver
gaderen en het Woord te lezen. Onze bijeenkomsten zijn
voorbij, God weet voor hoe lang. Maar alléén blijft gij niet
Christus heeft het gezegd: Ik ben met ulieden tot aan de
voleinding der wereld. Dat wil zeggen: zóó hevig kan de ver
volging niet worden, zoo heftig kan de vijandschap niet razen,
of de Heiland is nabij. Hij vertroost u. ook ondersteunt Hij
u: Hij dekt u onder de vleugels van Zijn barmhartigheid. En
zelfs al zou de vijand u of mij het leven rooven, geen nood.
Christus zal u dragen door de rivier des doods, en brengen
in de stad, die eeuwige fundamenten heeft, naar de gewesten
waar wij eeuwig zullen zingen tot eer van het Lam. Wees
standvastig in de verdrukking, volhard in het gebed en gij
zult ontvangen de kroon, die de rechtvaardige rechter u
geven zal!"
Niet allen hebben de preek gehoord. De branding ruischte:
de wind woei en de menigte was te groot om bestreken te
kunnen worden door een menschenstem. Maar die Andries
Dirksz niet hooren konden, die zagen hem wel. Ze zagen zijn
glanzende oogen en zijn bleeke wangen; zij zagen zijn gen
heven armen, als wilde hij allen omvatten. En zij bogen heli
hoofd toen hij aan het eind zijn handen zegenend had uitge-.
breid.
Nu moest de schare heengaan, maar zij gingen niet heen,
alvorens zij Andries Dirksz de hand hadden gedrukt. Het
stugge Westfriesche boerenvolk, dat zijn gevoelens altijd
verborg achter zijn koele masker, schreide nu. „Blijf bij ons,
Heer Andries. Wij zullen u schuilplaats bieden. Blijf bij ons,
laat ons toch niet alleen".
De predikant glimlacht weemoedig. „Zóó slecht geluisterd
straks?" vraagt hij. „En wildet gij mij nu herberg bieden?
Maar ge weet toch wel. dat wie aan een ketterschen leeraac
schuilplaats verleent hetzelfde lot ondergaat als die ketter zelf.
Ik zou uw leven in gevaar brengen, ik zou een slecht herdec
zijn wanneer ik mijn schapen zoo overleverde aan de wolf",
(Wordt vervolgd.)
