KERK EN ZENDING
A. BOOM
ONZE STATENVERTALING
DINSDAG Ï3 JULI 1937
CHR. GEREF. KERK
Tweetal: Te Nieuwpoort en te Baren-
drecht, cand. J. G. van Minnen en cand. E.
du Marchie van Voorthuysen, beiden te Apel
doorn. Te Groningen, W. Kremer te
Leeuwarden en L. H. v. d. Meiden te 's-Gra-
venhage.
Beroepen: Te Urk, cand. E. du M. van
Voorthuysen te Apeldoorn. Te Meerkerk,
cand. J. G. va,. Minnen te Apeldoorn. Te
Zwaagwesteinde, cand. J. M. Visser te Sneek.
NED. HERV. KERK
Drietal: Te Alkmaar (vac. wijlen J.
Deetman), J. H. Klein Wassink te Culem-
borg, P. Brakman te Oudkerk en F. W. Boers
te Hoorn.
Bedankt: Voor Amsterdam (vac. Ros-
cam Abbing), H. C. Touw te Eerbeek.
Voor Schelluinen, W. van Griethuysen te
Lopikerkapel. Voor Sneek, A. G. van
Rhijn te Óppenhuizen.
GEREF. KERKEN
Tweetal: Te Arum, cand. IJ. v. d.
Woude te Jislum en cand. S. Poosma te Dro
geham.
Tweetal: Te Oudewater J. H. Mulder te
Giessen Oud- en Nieuwkerk en L. Kuiper Jr.
te Oud-Loosdrecht.
GEREF. GEM.
Beroepen: Te Leiden, P. Honkoop te
's-Gravenhage.
BAPT. GEM.
Aangenomen: Naar Vriescheloo, cand.
H. Hornstra te Almelo.
HULPPREDIKER
Tot hulpprediker bij de Ned. Herv. Kerk
te Vries is benoemd cand. JC. Knoppert
te Utrecht.
AFSCHEID. BEVESTIGING. INTREDE
BussumNaard en
Men schrijft ons:
Zondag j.l. mooht de Chr. Geref. Gemeente
te BussumNaarden het groote voorrecht
smaken, uit de hand des Heer en, weer een
eigen herder en leeraar te ontvangen.
Ds. M. Baan, uit Rijnsburg, werd m de
morgengodsdienstoefening als «x^anigbe-
vestigd door Ds. C. Smits van Sliedrecht,
na een predikatie over 1 Cor. 3 9.
Als hoofdgedachte werd gesteld: „De taak
van den dienaar des Woords", waarbij bizon
der de aandacht werd gevestigd op: le Welk
een werk hier wordt geteekend, 2e Wat hij
is, die dit werk heeft te volbrengen.
In zeer hartelijke bewoordingen richtte
zich de bevestiger tot den nieuwen leeraar,
die op zoo bizondere wijze aan de gemeente
was geschonken, waarna door de gemeente
staande werd gezongen Ps. 20 1.
In de avondgodsdienstoefening verbond
Ds. Baan zich aan de gemeente met een pre
dikatie naar aanleiding van Exodus 2 23 25
Spr. zag hierin: „Een roepend volk en een
hoorend God" en bepaalde zijn gehoor by:
le De groote nood waaruit werd geroepen,
2e De treffende verhooring die God schoiik,
3e De heerlijke uitkomst waarmede alles werd
bekroond.
Bizonder werd daarna het woord gericht
tot kerkeraad en gemeente, den bevestiger Ds
Smits en tot het college van B. en W., dat
ook mede tegenwoordig was.
Deze plechtige ure werd besloten met een
waardeerend woord namens den kerxeraad,
tot leeraar en gemeente, door ouderling K.
Sikking en Ds. Smits, waarbij door de
gemeente werd gezongen Ps. 121 4 en Ps.
134 3.
Overschild
Zondag j.L had de bevestiging plaats van
cand. P. H. de Kleer tot predikant der
Geref. Kerk te Overschild (Gr.). Bevestiger
was Ds. I. Groenenberg van Nederhorst
den Berg. De tekst was 2 Tim. 4 1—4. Aan
de handoplegging nam nog deel Ds. J. van
Harmeien van Harkstede. Des middags
deed Ds. de Kleer zijn intrede met een preek
over Deut. 32 3 en 4a. Na de dienst sprak
hij zijn ouders, den bevestiger, den consulent,
afgevaardigden van genabuurde kerken, ker
keraad en gemeente toe. Namens de gemeen
te sprak ouderling Kruizinga, namens de
classis Ds J. v. Dijk van Schildwolde. Ook
de bevestiger richtte nog enkele woorden tot
den jongen herder en leeraar.
De wereldconferentie
En de houding van Duitschiand
Zooals bekend, heeft de Duitsche Rijksre-
geering belet, dat de Duitsche Evang. Kerk
afgevaardigden zendt naar Oxford. Nu zijn
er wel twee afgevaardigden uit de Duitsche
Vrije kerken aanwezig, nl bisschop dr.
M e 11 e van Berlijn, leider van de Bisschop
pelijke Methodistenkerk en bondedirecteur
Paul Schmidt van de Duitsche Baptiste
Gemeenten, 2e voorzitter van de Ver. van
Evangelische Vrije kerken in Duitschiand,
terwijl ook van de Duitsche kerken buiten
Duitschiand, o.a. uit Oostenrijk, Tsjecho-
Slowakije, Joego-Slavië, het Balkanland enz.
afgevaardigden aanwezig zijn, maar dat
neemt niet weg, dat de Duitsche Kerk te
Oxford ontbreekt. De oorzaak is niet ver te
zoeken: de Duitsche overheid verwacht
(terecht) dat er te Oxford een en ander zal
gezegd worden over de kerkstrijd in Duitsch
iand enz.
In de Völk. Beobachter wordt deze ziens
wijze verklaard: het blad ziet de Conferentie
van Oxford eenvoudig als „een schepping
van het liberalisme" en leest in haar gelaat
soortgelijke trekken als in dat van den Vol
kenbond.
Als Oxford, zoo schrijft het blad verder,
de pretentie heeft, het vraagstuk van Kerk,
volk en Staat objectief en onbevangen te
willen behandelen, dan kan het zich niet los
maken van de erkenning, dat er ook heel
andere dan liberale opvattingen van die ver
houding bestaan.
De Völk. Beobachter ziet in Oxford ook een
politieke tendenz, evenals in de Confe
rentie van Stockholm in 1925, welke, toen het
om Duitschiand ging, met twee maten geme
ten heeft. Zoo zal het weer gaan en daar past
Duitschiand voor. En dan wordt een bekend
en breed beeld gegeven van wat de Duitsche
regeering heeft gedaan in de toepassing van
practisoh Christendom: tegen den honger, de
werkloosheid, het zedelijk bederf, het bols
jewisme. VooraJ het op één lijn stellen van
het nationaal-socialisme met het bolsjewisme
ergert het blad en in dit verband krijgt de
aartsbisschop van Canterbury ervan langs,
die „met zijn hartstochtelijk pleidooi voor de
Spaansche Valencia-bolsjewisten" als leider
der Oxfordsche Conferentie wel een en ander
Ds J. LEKKERKERKER
Na een ongesteldheid van 2 maanden
mocht Ds J. Lekkerkerker predikant bij de
Ned. Herv. Gemeente te Oldebroek weer
voorgaan in den Dienst des Woords. Voor een
talrijke schare bediende hij het Woord naar
aanleiding van Hebr. 12 11:
Bijzondere toespraken werden niet gehou
den. Ds Lekkerkerker zal voorloopig des
Zondags eenmaal prediker
Ds S. R. SMILDE
Het bericht over den gezondheidstoestand
van Ds S. R. Smilde, predikant der Geref.
Kerk van Zeist, vereischt de aanvulling,
dat Ds. Smilde wel wat overspannen was, in
verband waarmee hij enkele maanden ziekte
verlof kreeg, doch dat er gegronde hoop is,
dat hij binnen afzienbaren tijd zijn arbeid
hervatten kan.
Alg. Synode Ned. Herv. Kerk
Woensdag 21 Juli zal de Algem. Sy
node der Ned. Herv. Kerk te 's-G r a-
v e n h a g e bijeenkomen. Als president
van jaren zal Ds P. Bokma van
Schiedam haar openen.
Door het overlijden van den quaestor ge
neraal van de algemeene synode der Ned.
Herv. kerk treedt thans op diens secundus,
mr IJ. A. Schuller tot Peursum te
Amsterdam.
PROV. COLLEGE VAN TOEZICHT
Tot leden van het provinciaal college van
toezicht op het beheer der kerkelijke goede
ren in Gelderland zijn benoemd mr. H. J.
van Lulofs Umbgrove te Vorden, mr. M. P.
D. baron van Sytzama te Oldebroek en mr.
dr. G. Kolff te Geldermalsen.
OEGSTGEEST EN INDIE
Door prof. mr. J. N. J. de Schepper, de
heer J. Berendsen en dr. Offringa,
allen te Batavia, werd voor Indië een cen-
traal-comité opgericht, tot steun der samen
werkende zendingscorporaties te Oegstgeest.
Reeds werden in verschillende deelen van
Ned. Indië locale sub-comité's opgericht.
VRAAGBAAK
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
V ertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen. Sanatoria. Instellingen. Tehuizen.
I F I Y '"VALIDEN*
l- c l. t rijwielen
40 jarige ervi
FIRMA
Stills Veerkade 33, OEN HAA0, Telefoon 113614
N.V. „EVERSLEEP"
ALMELO Tel. No. 8096
DE FABRIEK VAN STALEN
GEZONDHEIDSMATRASSEN. -
LEDIKANTEN, ZIEKENHUIS-,
TUIN- EN SCHEEPSMEUBELEN
voorheen RIEDERLAAN 7
thans gevestigd:
Brie ischelaan 15
(loods voorm. Mij tot Hontopsl.)
ZAGERIJ HOLLANDSCHESTRAAT 8 Tel. 50582
L. W. Schilperoort
Technisch-Bureau voor
Cent rale-Ver warming
Warmwater-Voorziening
SNIJDERSSTRAAT 21
'S-GRAVENHAGE
TELEFOON 335561
Techn. Installatie Bureau
„ROTTERDAM"
ROTTERDAM, Telef. 37302
Hoek van Holland, Telef. 111
Aanleg en onderhoud van
Centrale Verwarmings-lnstallatiën
volgens elk systeem
1887 50 1937
ELECTRISCHE INSTALLATIES
OP ELK GEBIED
».v.GROENEVELDV D POLLSCO'S
ELECTROTECHNISCHE FABRIEK
Opgericht 1 September 1887
R01TERDAM amsterdam WORMERVEER
zal te zeggen hebben, dat Duitschiand niet
accepteeren kan.
Tenslotte beroept het blad zich op de
Synode der Luth. Kerk van Frankrijk, die
ook niet te Oxford verschijnt, „omdat het
Comité van Oxford de Kerk in politieke
zaken wil betrekken".
Kerk en Staat in Duitschiandheilsweg geven, hetgeen met de belijdenis in
strijd is en dat op al deze punten afwijking
de belijdenis en van de Heilige Schrift
te constateeren is. De uitgewerkte conclusies
lan Dr. Wezeman voorgelegd met
«n de veroordeelde passages terug
Dr. Wezeman zond schriftelijk de
passage in: „Geachte broeders, ik
w mededeeling.
Ds NIEMOLLER
IN VRIJHEID GESTELD
Daarna weer gearresteerd
Een eigenaardige en nog geheel onver
klaarbare tegenstrijdigheid is den bekenden
Dr. Niemöller Zaterdag j.l. wedervaren. Zoo
als men weet was hij op 1 Juli gearresteerd.
Zaterdag nu werd hy op bevel van den rech-
ter-commissaris formeel uit de gevangenis
van Moabith ontslagen, maar onmiddellijk
daarna weer door de geheime politie ge
arresteerd en naar het bureau Alexander
Platz gebracht.
Dit is de lezing van de Times. Die van de
Tel. zegt iets meer, nl. dat de iirvrijheids-
stelling gepaard ging met het van verdere
verdere vervolging ontslagen zijn, omdat de
acte van beschuldiging niet vol
doende was om een proces tegen hem aan-
h igig te maken. Hoewel dus een bevel tot
vrijlating was uitgevaardigd, is de predikant
geen oogenblik op vrije voeten geweest en nu
overgebracht naar de politiegevangenis op
den Alexanderplatz.
Dat deze gebeurtenis opnieuw groote ver
slagenheid in den kring der Belijdeniskerk
heeft teweeggebracht, laat zich denken, om
dat nu niet dé rechterlijke instanties, maar
de Gestapo den predikant in handen heeft.
Twee geestelijken veroordeeld
De Daily Telegraph verneemt uit Keulen
dat de R.K. geestelijke Roling, oud dertig
jaar, veroordeeld is tot vier maanden gevan
genisstraf, omdat hij in Ootober j.L van den
kansel gezegd heeft, dat een toestand als in
Spanje ook in Duitschiand zou kunnen ont
staan. Evenzoo in Frankenthal in de Pfalz, is
nog een geestelijke tot acht maanden gevan
genisstraf veroordeeld.
ALFRED ROSENBERG
EN HET NIEUW-HEIDENDOM
Van onzen Duitschen correspondent).
In den strijd tusschen Kerk en Staat, die
sedert de „nationale revolutie" van 1933 een
actueele gedaante heeft gekregen, worden
bepaalde problemen, die in werkelijkheid
van eminente beteekenis zijn, veelal als
bijkomstigheid behandeld. Tot deze proble
men rekenen wij het feit, dat duizenden
mannen en vrouwen zich tegenwoordig als
lid der Evangelische en R.-K. Kerk laten
schrappen, terwijl het door een verorde
ning van Rijksminister Kerrl de man, die
door den Führer geroepen werd. om net
kerkelijk vraagstuk tot een oplossing te
brengen aan de geestelijkheid ten streng
ste verboden is, de namen dezer mannen
en vrouwenen van den kansel aan de ge
meente bekend te maken.
De eigenlijke leider van den strijd tus
schen Kerk en Staait is en blijft Alfred Ro-
eemberg.
Het merkwaardigste is, dat hij in dezen
strijd tegen de Kerk en heit geloof onder
steund wordt doorden „Reich9kirchen-
minister Kerll". Ie te soortgelijks kan ook
van den Rijtosoprvoedingsministers Rust ge
zegd worden, want in zijn zooeven uitge
vaardigde verordening wordt de laatste te
genstand vam de Kerk in het schoolvraag
stuk vrijwel gebroken. Alle ambtenaren, die
in zijn openbaren dienst staan, zijn vooraan
verplicht, om den eed van trouwen-aan-den-
Führer af te leggen en onder deze ambte
naren behooren ook de R. K. un Protestant-
sche geestelijken, dïo in de openbare school
tot dusver godsdienstonderwijs mochten ge
ven. Velen van hun konden principieel de
zen eed niet afleggen, daar absolute trouw
ook het erkennen van nationaal-socialisti-
sche wereldbeschouwing insluit Blijven zij
in dit verzet volharden, dan wordt hun on
getwijfeld de toegang tot de openbare school
ontzegd.
Een probleem, waaraan wij niet zonder
meer mogen voorbijgaan is het volgende.
Den laatsten tijd ontdekken talloote „dissi
denten", dat zij weer een religieuze over
tuiging bezitten en zij laten zich opnieuw
bij de R. K. of de Belijdende Kerk inschrij
ven. Ook hierbij gaat het vaak om men-
6chen, die vroeger tot de radicale linksohe
groepen behoorden. Thans komen zij zich
voorstellen als overtuigde Christenen De
reden van hun terugkeer tot de kerk ligt
voor de hand. Onder den dekmantel van den
kerkdijken strijd willen zij hun actie tegen
den Staat' voortzetten en men kan begrijpen
dat men in toonaangevende politieke krin
gen vooral voor dit soort .geloovigen" wei
nig sympathie koestert! De goedmoedigheid
der geestelijkheid, welke de terugkeer der
menschen tot de kerk mogelijk maakt,
komt de Kerk in werkelijkheid allerminst
ten goede, want de strijd tusschen Staat en
Kerk neemt hierdoor slechts toe aan scherp
te en het verwijt, dat de Kerk ook in het
politieke leven nog altijd een ingrijpende
rol wenscht te sj>elen, wint hierdoor aan
beteekenis. Dit moet dubbel betreurd wor
den, want, want de duur van den strijd
tupsschen Kerk en Staat valt onder deze
omstandigheden niet te overzien.
Chr. Geref. Kerk
van Noord-Amerika
Generale Synode
In deze en de voorgaande week vergaderde
de Generale synode der Chr. Geref. Kerk van
Noord-Amerika te Grand Rapids.
Van het ter synode verhandelde noemen
we in de eerste plaats het voor Nederland
belangrijke besluit aangaande de bearbeiding
der Gereformeerden in Argentinië in welk
werk de Amerikaansche kerk met de Geref.
Kerken in Nederland samendoet. Ter synode
werd medegedeeld, dat Nederland niet meer
kan doen dan één predikant honoreeren,
thans Ds A. C. Sonne veld t te Buenos-
Aires: de Gereformeerden te Chutmt, hoofd
zakelijk Zuid-Afrikaners, hebben aan de ker
ken in Zuid-Afrika verzocht om vandaar als
opvolger van Ds. Post ma, die er tijdelijk
vertoefde, een vaste predikant te zenden. De
synode besloot de verantwoordelijkheid voor
twee predikanten op zich te nemen, nl. te
Carambehy, waar thans reeds Ds. W. V.
Muller werkt en te Tres Arroyos, waar
heen Ds. Jerry Pott vertrekt, die dit be
roep ook aanvaardde.
De belangrijkste zaak ter synode was de
aanklacht van ketterij, welke tegen Dr. F.
H. Wezeman was ingediend. Deze zaak
bracht reeds lang de pennen in beweging.
De synode besloot na breede verhandelingen,
dat inderdaad in de geschriften van Dr. We
zeman passages voorkomen, die evoluionis-
tisch zijn en met art. 5 der Geloofsbelijdenis
botsen. Ook die naturalistisch zijn en die met
art. 5 der confessie in strijd komen. Ook pas
sages die een zuiver moreelen uitleg van den
Gij zyt op de hoogte met het feit,
dat ik herhaaldelijk heb toegestemd,
dat mijn veelvuldige bijbelcursussen
enkele uitlatingeh bevatten, die niet
juist zijn. De synode veroordeelt deze
passages. Ik onderschrijf het oordeel
dat door de synode over deze passages
geveld is en trek hierbij de veroordeel
de leeringen als in strijd met het
Woord van God en de confessie terug".
De synode nam met 50 tegen 4 stem
men met dit schrijven genoegen, zoo
dat hiermede de Wezeman-kwestie ten
einde is.
Een ander belangrijk besluit was, dat de
synode aanvaardde om op de volgende synode
zich uit te spreken over het pacifisme en het
recht of het onrecht van aanvallende oorlo-
Voetius en de meerdere
vergaderingen
Dissertatie van Dr. M. Bouwman
Het academisch proefschrift, waarmee
de pastor van Nieuwendain, Dr. M. Bouw
man is gepromoveerd tot doctor in de theo
logie aan de Vrije Universiteit het was
de laatste ambtelijke handeling van zyn
promotie Prof. Dr H. H. Kuyper is
een boekdeel van ruim 450 bladzijden en
handelt over de opvatingen van Voetius
over die Synodien (hier bedoeld als verzamJ
woord voor dassen. Prov. en Gen. Synode
In de eerete zijner 22 stellingen laat de
sohrijver duidelijk uitkomen, waarop de
dissertatie gericht is: „Het gevoelen van
Voetius omtrent het gezag der Synoden is
in de laatsrte halve eeuw schier nimmer
juist weergegeven". De zeer sterk gedocu
menteerde studie (er zijn 8 bladz. alleen
met de titels der geraadpleegde literatuur)
toont aan, waarin die onjuistheden bestaan
en waarom Voetius' beschouwing over hei
gezag der Synoden, in onzen tijd nog vol
komen actueel is. In dit verband acht hij
de Politica Ecclesiastica, (het standaard
werk van Voetius) nog „grundlegend" voor
de verdere behandeling van het Gere
formeerd Kerkrecht. Op zulk een behande
ling dringt Dr. Bouwman aan, opdat Je
sinds het opkomen van het rationalisme af
gebroken lijn ten volle weder opgevat wor
de. De behandelde stof is verdeeld over een
historisch overzicht, het subject, de grond
slag en het karakter dier synodaie maoht;
voorts over: de leer- en regeermacht en de
tuchtmacht der meerdere vergaderingen.
In de bij de dissertatie gevoegde stellin
gen treffen wij er enkele aan, die ook in
onze dagen die aandacht verdienen, t.w.
„Het verdient geen aanbeveling de eigen
scha/ppen Gods te verdeellen in mededeel
bare en onmededeelbare.
De viering van dien zevenden dag in
Dlaats van den Zondag moet als in strijd
met de Godsopenbaring des Nieuwen Tes
taments veroordeeld worden.
Het is noch methodisch nöch zakelijk te
verantwoorden voor een leerboek voor de
catechisathie het uitgangspunt te nemen in
het verbond.
Een meerdere vergadering belhoort Eton
met garant te stellen voor een geldJeening
die een particuliere kerk aangaat.
Bü de universitaire opleiding dient meer
aandacht geschonken te wordien aan de be
oefening der welsprekendheid onder vak
kmnidiige leiding, dan heden ten dage ge
schiedt".
Het proefsrihrift is voorzien van een uit
gebreid namenregister. Uitgever is S. J. P-
Bakker te Amsterdams.
GIFTEN EN LEGATEN
Mej. G. J. Rembges, onlangs te Goes
overleden, heeft aan de kerkvoogdij der Ned.
Herv. Gemeente te G o e s gelegateerd de som
van f 500. Ook de Restauratie-commissie der
Groote of Maria Magdalenakerk aldaar ont
ving eenzelfde bedrag.
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
W. F. J. STEENKAMP
Door den Raad van de Universiteit van
Pretoria is benoemd tot hoogleeraar .n de
Handelswetenschappen de heer W. F. J.
Steenkamp, die momenteel zijn studiën in
Nederland aan de Handelshoogeschool te
Rotterdam voortzet en die voor zijn vertrek
naar Zuid-Afrika hoopt te oromoveeren.
Voordien was de heer Steenkamp tal van
jaren lid van de redactie van „Die Volks
stem" en daarna van „Die Burger".
P. VAN OPLOO f
Te Amsterdam is overleden een be
kend onderwijsman, de heer P. van Oploo,
die vele jaren achtereen hoofd was van een
der scholen van de Vereeniging „De Vrije
Christelijke School". Eerst in de Quellijn-
straat, later aan de Tolstraat, heeft hij zijn
besté krachten aan het Ohr. onderwijs g
ven. Vooral van laatstgenoemde school ging
tijdens het hoofdschap van den ontslapene
een voortreffelijke roep uit, en deze reputatie
heeft de school ook na het vertrek van den
heer van Oploo, eenige jaren geleden, kun
nen handhaven.
De heer van Oploo heeft zijn opleiding ge
noten aan de „Klokkeniberg" te Nijmegen en
was daarna "eenige jaren bij het Ohr. onder
wijs te Rotterdam werkzaam.
De begrafenis is Woensdag as. tegen 3 uur
op „Te Vraag" aan den Sloterweg.
BEWAARSCHOOL EN MUZIEK
MATHEMATICAL TREATMENT OF
THE RESULTS OF AGRICULTURAL
AND OTHER EXPERIMENTS
door Prof. dr. M. J. van Uven
Prijs. ing. 9.50 geb. 10.50
EINFUHRUNG IN DIE DIFFEREN
TIALRECHNUNG ÜND INTEGRAL-
p7?CHNUNG,
door Prof. dr. Edmund Landau
Prijs, ing. 12.— geb. 13.50
Ook door de boekhandel verkrijgbaar
P. N00RDH0FF N.V., GRONINGEN
VII
Wie waren de vertalers?
Van Ds Bogerman hoorden we reeds.
Hij was een kind van zijn tijd. IJverig en
onvermoeid diende hij de kerk. Hij was een
man van uitgebreide kennis, van groote wel
sprekendheid en stipte eerlijkheid. In 1633
werd hij door Franekers Hoogeschool tot
professor benoemd en in 1636 tot doctor in
de Godgeleerdheid, het eenige eerbewijs, dal
hem nog ontbrak Hij overleed in 1637.
Trouwens, als een afgeleefd man keerde
hij in 1636 uit Leiden naar Friesland terug.
Langdurige ziekten en overgroote werkzaam
heden hadden zijn lichaamskrachten uit
geput.
Ds Baudartius was de bekende pre
dikant van Deventer, waar hij 42 jaar do-
miné is geweest Hij was een man van de
irgaderzaal en van de studeerkamer, die
echter ook als predikant een onverzwakten
ijver heeft betoond. Hij was een onvervalscht
Calvinist en een geleerd man, een Hebraïcus
en een Historicus. Een zeer groot deel van
de Bijbel-vertaling is door hem verricht.
Ds Buce rus was predikant te Veere,
waar zijn dienst „aangenaam en nuttig"
was. Hij had zich 't ongenoegen van Enge-
lands Koning op den hals gehaald, omdat hij
't ambt der bisschoppen had bestreden.
Daarom durfde men hem niet afvaardigen
naar de groote Synode van Dordrecht. Maar
als kenner van 't Hebreeuwsch had hij een
grooten naam. Hij moest ,.de zware plaat
sen" in den Bijbel voor zijn rekening nemen.
Zeer genoot hij de achting van zijn tijdge-
nooten. Toen hij met de vertaling van het
boek Ezeehiël gevorderd was tot aan het
een en twintigste hoofdstuk, overleed hij (7
Augustus 1631). Het eJnde van het werk
heeft hij dus niet gezien.
Ds II o 1 a n d u s, predikant te Amster
dam, had den naam van een werkzaam en
ongemeen bekwaam man. Hij was assessor
primarius van de groote Synode van Dor
drecht. Hij kwam, zoo hoorden we, het
laatst van allen in Leiden om 't vertalings-
werk te beginnen. Hij was de lieveling van
het Gereformeerd Amsterdam en een stoer
Calvinist: tevens een doorgeleerd uitlegger
van den Bijbel en dat net zoo goed van t
O. als van 't N. Testament. Hij werd daar
om ook belast met 't nazien van de ver
taling van het Oude Testament Hij overleed
op 70-jarigen leeftijd (1632) en heeft dus de
voltooiing van het werk der Bijbelvertaling
niet moeen beleven.
Ds. H o m m i u s. een Fries van geboor
te. was een omzichtig, onvermoeid en zeer
bekwaam leider der Gereformeerden,
was een man van grondige wetenschap, een
uitmuntend taal- en Godgeleerde. Hoewel
nooit professor geworden, bezat hij al de be
kwaamheden van het hoogleraarschap. Hij
was een getrouw en invloedrijk dienaar des
Woords in de Leidsche kerk en een Gere
formeerd Christen in den besten zin van dit
woord. In 1642 is hij in den Heere ontslapen.
Professor Walaeus had eens de
tragische opdracht ontvangen om in Den
Haag Oldenharnevelt in zijn laatste ure
geestelijk bij te staan. Hij was professor en
doctor honoris causa van I.ei dens hooge
school. Men gewaagde va.n zijn wijze vroom
heid en zijn vrome wijsheid. Hij was een
man des vredes, maar goed Gereformeerd.
Hij overleed in 1639.
De vertaling van het Onde Testament
Reeds vroeger had elk vertaler door af
zonderlijken arbeid zich min of meer voor
bereid. Vooral Baudartius had sinds lang
bizondere studie van het vertalen van
Bijbel gemaakt en ook van Hommius en
Rolandus weten wij het schier met zeker
heid.
De vertalers van het Oude Testament
verdeelden eerst, in strijd met het Synode
besluit en den wil van Gecommitteerden der
Staten-Generaal, het Oude Testament in
drie gedeelten, zoodat ieder een deel kreeg,
dat hij thuis geheel afwerkte en van kant-
teekeningen voorzag.
Het boek Genesis was spoedig gereed.
Men gebruikte onder anderen den nagelaten
arbeid van Marnix. Toch schijnt men van
VI stond in ons blad van 12 Juli.
Marnix' tekst betrekkelijk weinig to hebben
overgenomen. De geheel gelijkluidende ver*
zijn gering in aantal. Van zijn aantee*
keningen daarentegen is een ruim gebruik
gemaakt in de Kantteekeningen van onzq
Statenvertaling (Dr G. Tjalma).
In September 1629 ontving professor Go*
ar us (als overziener) de vij I boeken'
an Mo zes. Alleen, het pakje was ge*
o p e n d aangekomen Gomarus werd in
1630 om raad gevraagd voor de vertaling
••an Psalm 55 19 en 23).
Op 8 Augustus 1629 schreef Baudartius
aan Ds Revius, (ook overziener van het Oude
Testament), dat hij dezen een exemplaar vanj
de vijf boeken van Mozes gezonden had.
In Maart 1630 volgden Jozua, Richte*
ren, Ruth, 1 en 2 Samuel en qp 1]
October 1630 de laatste historisqlie
boeken tot Job toe, terwijl de H a g o*
g r a p h a reeds toen „ten naesten bij af ge*
daen" waren. In Februari 1631 lagen deze
persklaar en was men doende „in prophetis"*
In Mei 1631 ontvingen de overzieners het
boek Job met de betuiging, dat de Ps a 1*
men reeds gedrukt waren.
Vooral het boek Job had hen lang opge*
houden. De eerste teleurstelling was ge*
weest, dat ze geen afschrijvers genoeg kon*
den vinden en de drukker zijn met de ver*
talers gesloten contract schond, zoodat'
groote vertraging onvermijdelijk was en de
noeste vlijt der overzetters eerst niet uit*
kwam.
Toen volgde tegenspoed door het over*
lijden van Gerson Bucerus op 7 Augustus
1631. Nu moest Thysius invallen, maar deze
(hoewel door de Staten benoemd) excuseer*
de zich. Hij wilde niet meer deelnemen aam
een arbeid, die zoo goed als gereed was.
Bogerman en Baudartius zetten dus zonden
Bucerus den arbeid voort.
Middelerwijl had men niet stil gezeten, i
De Psalmen werden op 6 October 1631] I
verzonden. Den 26sten Januari 1632 volgden
de boeken Salomonis, terwijl de profeet
J e s a i a s gedrukt werd. Op 7 April 1632
werd J e s a j a verzonden en werd de pro*
feet Jeremias gedrukt. Op 10 Januari
1633 volgden al de Kleine Prof et en.
Feitelijk was heel het Oudfl
Testament den 4den Septemben
1632 vertaald.
Geen wonder dat Baudartius schreef dat
hij zijn leven lang nog nooit zoo geblokt had
als in zijn oude dagen.
Groot was de blijdschap over den voort*
gang van het werk. Gomarus. die met heel
den arbeid zoo hartelijk meeleefde, schreef
in Januari 1633 aan Bogerman: „Hoe aan*
genaam mij Uw brief was, hebben mijn be*
dienden genoegzaam kunnen bemerken,
daar ik bijna van vreugde danste, toen ik dq
vertaling van de eerste zes kleine profeten,
door U bewerkt, ontving. Ik heb God zeen
'gedankt voor het volbrachte werk en voor
Uw gezondheid; gij zijt daartoe van dcit
hemel gesterkt Mijn vreugde is nog ver*
meerderd bij het ontvangen van de overige!
zes, yvaaraan goede arbeid besteed is."
Door allerlei omstandigheden kwamen de
vertalers en overzieners eerst den 9en Juli
1633 voor oé eerste maal bijeen, om g
menlijk het werk te overzien.
Ook Gomarus was tegenwoordig. Ds. Bo-
german werd tot voorzitter, Ds. Revius van]
Deventer tot scriba benoemd. Bogerman,
Revius, Polyander en Gomarus werden ge*
machtigd een plan op te maken, zoodat da
geiheele revisie in acht maanden zou
kunnen worden afgedaan. Maai- voel voor
tien maanden gingen nog aan dezen!
zwaren arbeid heen. Eerst den 1 Septem
ber 1634 was men eindelijk gereed.
Gomarus en Polyander schreven nu aan£
de Staten-Generaal, dat zij na een aanhou
denden, zwaren arbeid van 14 maandenjj
de overziening ten einde hadden gebracht.
Zij hoopten, dat het werk nu spoedig gedrukt
en in handen der gemeente gegeven konl
worden. Beleefd verzochten zij om tegemoet
koming in de noodzakelijke kosten, die zij
hadden moeten maken. Het geld was niet
onnut besteed. Verschillende boeken, die zij
anders nooit gekocht zouden hebben, hadden; 1
zij zich moeten aanschaffen, opdat de arbeid
des te sneller zou vorderen. Mede door Go*.1
marus' invloed werd met den druk niet al 1
te lang gewacht
Nu kwam dus eindelijk het d r u k k e n.
behooren. „Der schweizerische Kindergar
ten" werkt haar volgenderwijs uit: Een be
waarschool zonder muziek is ondenkbaar.
Muziek verlevendigt en verfraait het bijeen
zijn. Zij is spel en berigheid tegelijk. Alle
kinderen houcflen er van. Onmuzikale kin
deren zijn een groote zeldzaamheid. Ieder
kind, dat niet zingen kan, is daarom oog
niet onmuzikaal Het luistert soms even be
langstellend als het met een goede zang
etieim begaafde kind. Soms heeft het alleen
aan de noodige oefening ontbroken. Vroe
ger brachten de moeders het zangvermogen
same reeds vroeg bij de kleinen tot ont
wikkeling. Met leedwezen moeten we con
stateeren, dat menige moeder dit schoons
werk tegenwoordig aan do radio heeft af
gestaan. Maar de radio kan de moe
derstem niet vervangen. De radio-
muzriek gaat het kinderoor oppervlakkig
voorhij. Van dee te meeir belang is daarom
tegenwoordig de bewaarschool. Die moet
de sluimerende aanleg tot zingen opwekken
en muzikale indrukken verdiepten".
400-jarig bestaan
Het „St Mary's College", dat de faculteit
voor Protestantsche theologie der universi
teit van St. Andrews bij Edinburgh is, heeft
prof. dr. Auguste Lecerf verzocht de plech
tige viering van haar 400-jarig bestaan m
begin September a.s. te willen praesideeren
hetgeen de Parijsche hoogeleeraar aange
nomen heeft, Prof. dr. Lecerf, die het op h«?l
oogenblik zeer druk heeft met het afnemen
van examens aan de leerlingen der Pa
rijsche faculteit, zal na gedurende de
maand Augustus met vacantie bij La Ro-
chelle te zijn geweest, in. September bij een
der professoren van het St. Mary's College
te St. Andrews logeeren.
Examens
Amsterdam. Vrije Universiteit Cand
Ned. letteren: de heeren H. R. v. Wijngaarden,
Amsterdam: G. Kamphuis. Zwolle: M. G. J. Tee-
rink. Amersfoort en mej. R. Nawfln, Kampen.
Elndex. H.1
Ï.S. Delft H.B.S. m. 5-J. c. Gest.
W. Begemann. J. E. Morks. P. v.
H. Mangelder J. P. B. Woleheimer.
ema. C. W. Moor. A. J Poot J. J. Slekeman.
H. M. Harsveldt. J. C. Kolff. J. A. Sablerolles.
Tr. v. d. Hout W. J. Jung. H. de Koning.
W. Levö. W. P. Oas.
OUDE EN NIEUWE ZANGEN
4-stemmig gemengd koor, verzameld door
wijlen M. VAN WOENSEL KOOY.
320 bladz. ing. 1.50 - geb. 2.—
Overal in den muziekhandel
en boekhandel verkrijgbaar.
Uitgave van:
A. VOORHOEVE v.h. J. M. BREDEE
ROTTERDAM
Kalis, Schiebroek;
WeiJ, N. J. M. Pon se
d. Poest Cle-
H a a g. Gesl. voor
H. P. Bril ijns, C. in
H. A. C. Wiecleman; i
KUNST
Utrechtsch Stedelijk Orkest
Carl Schuricht dirigeert negen concerten
B. J. Franke, H. H
J. Loohulzen. H. J
Wilhelminakweekschool Haringvliet 84. Ges!
voor nutt. handw. de dames G. F. v. d. Bos
Rotterdam: M. C. EtJsberg, Schiedam: C. D Fa
I gel. A. Gravekamp. Chr. v. Malde, H. P. E
Naar wij vernemen heeft het bestuur vaii
het Utrechtsch Stedelijk Orkest, den heer
Carl Schuricht aangezocht en bereid gevon
den. tezamen met Willem van Otterloo. het
volgende jaar het orkest te leiden.
De heer Schuricht zal het seizoen openen
en voorts een groot deel der abonnements
concerten en eenige volksconcerten dirigee-
ren. Het bestuur heeft Prof. Willem Mengel
berg bereid gevonden in April 1938 het sei
zoen met eenige abonnementsconcerten te
sluiten.
Uit nadere berichtgeving hieromtrent
blijkt, dat de heer Schuricht in totaal negen
abonnementsconcerten te Utrecht zal leiden.
Dit beteekent dus, dat de heer Schuricht
'mug. e. s,eohts gastdirigent zal zijn van het U.S.O.
•len. j J. Hij heeft er den nadruk op gelegd, dat hij in
de eerste plaats zijn taak te Sehevenineen
blijft vervullen en ook zijn functie te Wies-
baden blijft uitoefenen. Voorts zal hij in
den a.s. winter behalve twaalf concerten te
Wiesbaden. 14 concerten dirigeeren in Ber
lijn. terwijl hij ook contracten voor Dresden,
München, Keulen. Boedapest en Rome heeft
afgesloten.
