cvoot otüzj/
0ONRADS
HANDWERKEN
KNIPPATROON
K&G
WEKELIJKSCHE BIJLAGE
Wat de huisvrouw van
voedingsleer moet weten
Wij leven niet meer in den ouden tijd.
Dat is op schier alle terrein dagelijks merk
baar. Er zijn, in den loop van de laatste
eeuw in het bijzonder, op technisch eik na-
tuur-wetenschappelijk gebied, zoovele ont
dekkingen gedaan, welke men vervolgens is
gaan toepassen, dat er zoowel op maat
schappelijk als geestelijk terrein heel wat
veranderd is. Dat al die uitvindingen onver
deeld goed waren, kan moeilijk worden be
aamd, en ook is het niet zoo heel zelden
voorgekomen, dat nieuwe kennis verkeerd
werd toegepast en tot allerlei déraillemen
ten aanleiding gaf. Eveneens op het gebied
der voedingsleer komen we dergelijke ver
schijnselen tegen. We weten wel, ook eer
tijds had men reeds met ziekten te kampen
door een onjuist gesteld dieët Men denke
slechts aan het veel voorkomende scorbut
of scheurbuik, waaraan eertijds de matrozen
op hun groote zeetochten ondragelijk kon
den lijden, tengevolge van het eenzijdig ge
bruik van ingezouten vleesch. Doch sinds
men op het gebied der voeding i6 gaan ex
perimenteeren. zoowel door het gebruik van
nieuwe verwarmingsmiddelen als van ander
kookmateriaal en andere grondstoffen, is er
heel wat op losse schroeven komen te staan
en is een her-oriënteering dringend noodig.
Daar komt nog iets bij. Ieder heeft wel
eens een hap en een snap opgevangen over
onderwerpen als hormonen, calorieën, vita
minen, koolhydraten, zonder er een precies
heldere voorstelling van te hebben, wat al
die termen inhouden. Men zou het wel op
prijs stellen, daarvan wat meer te weten, te
meer daar al deze dingen toch ook met t
goede beheer van kelder en keuken in ver
band staan. Welnu, de bekende specialiste
op dit terrein, Martine Wittop Koning,
heeft daarover een boek geschreven, dat
onder den naam van „Wat de huisvrouw
van voedingsleer moet weten", bij den uit
gever H. A. van Bottenburg N.V. te Am
sterdam, verschenen is. De verschillende
hoofdstukken daarvan verschenen oorspron
kelijk als maandelijksche praatjes inChris
telijk Vrouwenleven". Gebundeld als zij
thans zijn, vormen zij een goed geheel,
waarvan de schrijfster zelf, in haar inlei
ding, onder meer het volgende zegt:
„Hoe verzamelt de huisvrouw de noodige
kennis, die haar tot gids kan zijn bij het
volbrengen van haar zeer verantwoordelijke
taak?
De allerbeste methode zal uit den aara
'der zaak bestaan in het grondig aanleeren
van haar ,.vak", voordat ze tot het uitoefe
nen ervan geroepen wordt De mogelijkheid
daartoe wordt aan de meisjes tegenwoordig
geboden door het volgen van een volledigen
(tweejarigen) opleidingscursus voor huis-
houdster aan een huishoudschool. Dat is de
meest afdoende oplossing, maarook de
duurste; een oplossing, die slechts voor de
gegoeden in aanmerking kan komen, ter
wijl juist de minder gegoeden de hulp in
'den strijd tegen allerlei moeilijkheden het
meest noodig zullen hebben.
Daarom zijn aan de meeste huishoudscho
len ook kortere cursussen ingericht met een
in verhouding lager leergeld. Meisjes, die
bijvoorbeeld werkzaam zijn bij het onder
wijs, op het kantoor, aan de post, in atelier
of winkel, kunnen voor haar huwelijk
door avondlessen zich voldoende op de
hoogte stellen van het allernoodzakelijkste
uit haar toekomstige werkkring.
Met geen van beide maatregelen worden
dan echter nog bereikt de tallooze huisvrou
wen, die in hiér jeugd geen opleiding kon
den ontvangen. Zij hebben in en door de
praktijk van het leven veel geleerd, wat een
school haar nooit had kunnen aanbrengen
en zij staan dus in zekeren zin steviger
dan het jonge huisvrouwtje, dat juist een
cursus heeft gevolgd. Maar wat ze in ste
vigheid méér bezitten, dat missen ze vaak
in" soepelheid, in aanpassingsvermogen en
in ruimheid van inzichten: ze hebben ge
leerd en véél geleerd! in haar eigen
kringetje, maar ze zijn daardoor betrekke
lijk weinig in aanraking gekomen met be
langrijke vraagstukken, die daarbuiten
op wetenschappelijke gebied o.a. de aan
dacht in beslag hebben genomen in ver
band met onderwerpen, die zeer zeker de
voeding en de gezondheid raken. Het kan
haar gebeuren, dat ze plotseling voelen,
„achter" te zijn, niettegenstaande ze alle
krachten hebben ingespannen om haar taak
goed te verrichten. Een kleine vingerwijzing
en ze hadden in het huishoudelijk bedrijf
„bij" kunnen blijven. Wetenschappelijke uit
eenzettingen, stevige studieboeken zijn voor
haar gewoonlijk niet de meest aantrekke
lijke hulpmiddelen. Maar eenvoudige ge
sprekken, waarin de theoretische kwesties
aanstonds aan belangrijkheid winnen door
haar contact met de practische toepassin
gen op huishoudelijk gebied die zouden
haar kunnen helpen.
Zulke vingerwijzingen heb ik getracht, in
dit boekje te geven".
Wij hebben deze inleiding ietwat uitvoe
riger geciteerd, dan onze gewoonte is, om
dat daarin hijzonder duidelijk uitkomt, welk
Jezeressenipubliek Martine Wittop bij het
schrijven van deze hoofdstukken uit de1
voedingsleer voor oogen heeft gestaan. We
mogen daaraan toevoegen, dat het ons voor
komt, dat deze bekwame schrijfster een
zeer goed werk heeft verricht met dezen
voorlichtingsarbeid, en willen hier, als
„proeve" uit haar boek, het een en ander
laten volgen uit hetgeen zij over Vitaminen
meedeelt, een onderwerp, waaraan wij reeds
eerder in ons blad aandacht besteedden.
,Er heerschte in onze O.-I. koloniën in
hevige mate de beri-beri, een ziekte, die
sj>eciaal de inboorlingen had aangetast en
onder hen een groote sterfte veroorzaakte.
Dat was omstreeks 1887, betrekkelijk kort
dus na de belangrijke ontdekkingen van
Pasteur en ook van Koch, die de belangstel
ling van het groote publiek gestuurd had
den in de richting van bacteriën, ziektekie
men, microben of hoe men ze verder wilde
noemen.
Geen wonder, dat de geneeskundige expe
ditie, die onder leiding van de profesoren
PekeLharing en Winkler den toestand in
onze koloniën ging onderzoeken, geneigd
was om in de eerste plaats te denken aan
een bepaalde bacterie, die de 9chuld van
de ernstige ziekte zou zijn. Men zonderde
dus de patiënten afen toch bleef de
ziekte voortwoekeren. Toen werd gedacht
aan eenzijdige voeding als oorzaak van de
ziekte: de inlandsche bevolking gebruikte
nl. overwegend veel rijst; men vreesde dus
voor een tekort aan eiwit en vet en men
schreef daarom aan de patiënten naast de
rijst ook andere voedingsmiddelen voor, zoo
als vleesch, visoh, melk, eieren. De patiën
ten vonden baat bij dit voorschrift, en de
commissie keerde naar Holland terug in de
overtuiging, dat een wijziging in de voe
ding het middel was om de „ondervoedings-
ziekte" bij de inlanders te voorkomen en
te genezen.
Dit eerste onderzoek had echter een staart
je. "Een van de heeren medici, die aan de
expeditie hadden deelgenomen, dr (later
prof.) Eykman, bleef in Indië, waar hij de
betrekking had aanvaard van directeur
van het Geneeskundig Laboratorium in Bui
tenzorg. Op zekeren dag stelde men hem in
kennis met het feit, dat onder de kippen
van het laboratorium een geheimzinnige
ziekte voorkwam; merkwaardig genoeg
bleek toen aan dr Evkman, dat verschil
lende symptomen bij de kippen deden den
ken aan verschijnselen, die hij indertijd bij
zijn beri-beri-patiënten had waargenomen.
Maar nog iets anders was gebleken: de kip-
pen waren in hun gezonde dagen steeds ge
voed geweest met ongepelde rijstkorrels, ze
hadden daarentegen in den tijd, die onmid
dellijk aan hun ziekte voorafging, ook rijst
gehad, maarde rijst als keukenafval,
d.w.z. afkomstig van gekookte, gepolijste
rijst, zooals die door de menschen werd ge
prefereerd.
Uit deze twee feiten kwam dr. Eykman
tot de gevolgtrekking, dat de gepelde rijst
anders moest zijn (minder goed) dan de
ongepelde; dat waarschijnlijk in laatstge
noemde een stof aanwezig was, die voor de
voeding van mensch en dier niet gemist kon
worden, en die bij het wegnemen van het
zilvervlies verloren was gegaan.
Proeven In die richting gaven dr Eykman
gelijk; mengde hij door de gekookte, gepo
lijste rijst de zilvervliesjes, die bij het pel
len waren vrij gekomen, dan trad in de
ziekte al vlug verbetering op; gaf hij de
kippen een extract van de zilvervliesjes bij
hun „minderwaardige" rijst, dan herstelden
de patiënten ook.
De conclusie van dr Eykman luidde nu: er
moet in het zilvervlies van de rijst een stof
aanwezig zijn, die we weliswaar er niet uit
kunnen vrij maken (later is dit wèl gelukt)
maar die van onberekenbaar grooten in
vloed is op de gezondheid.
Daarmee had hij den eersten stap gezet
op een terrein, dat daarna èn door hem èn
door een aantal physiologen van verschil
lende nationaliteit zou worden geëxploreerd
met het gevolg, dat wij thans het be
staan kennen van verschillende dergelijke
„bijkomstige" stoffen -in onze diverse voe
dingsmiddelen, stoffen die er niet de echte
voedingswaarde (in calorieën uitgedrukt
bijv.) van voorstellen, maar die in het alge
meen bijdragen tot de activiteit van de li
chaamscellen en die dus op het gebied der
stofwisselingsprocessen in ons lichaam on
ontbeerlijk zijn.
Om een paar voorbeelden te noemen: het
bevorderen van den groei in het algemeen,
het opbouwen van het beenderstelsel meer
in het bijzonder, het instandhouden van den
eetlust, het aanbrengen van weerstands
vermogen tegen ziekte en vermoeienis
dat alles is werk, dat voor rekening komt
van de minieme hoeveelheid aan vitaminen,
die ons lichaam dagelijks in het gebruikte
voedsel tot zich neemt.
Dat van een doelmatige voedselkeus dus
ook in dit opzicht heel veel afhangt voor
onze gezondheid, kunnen we gereedelijk aan
nemen. Het is daarom van belang, dat we
enkele punten, die met het kiezen en het
bereiden van vitaminenrijk voedsel verband
houden, nader onder de oogen zien.
In de eerste plaats dan de keus.
De opgave lijkt moeilijker dan ze in wer
kelijkheid is: de natuur voorziet ons n.L
in onze dagelijks gebruikte levensmiddelen
bij al de anders daarin aanwezige voedings
stoffen, eiwit, vet, koolhydraten, zouten,
water ook altijd van voldoende vitami
nenin al de diverse soorten zelfs. Wie
dus een nuttig gebruik weet te maken van
alle stoffen, die normaal tot een eenvoudige,
degelijke voeding worden gerekend, die zal
geen kans loopen op een vitaminen-tekort.
Anders wordt natuurlijk de kwestie, als
een al of niet gemotiveerde yoorkeur voor
bepaalde voedingsmiddelen, 't zij in geval
len van 'n voorgeschreven dieet, 't zij bij per
sonen, die de verkeerde gewoonte hebben
aangenomen, om niet van alles mee te eten.
Din moet wel degelijk, bij dat dieet, nage
gaan worden, welk speciaal voedsel het
euvel zal verhelpen; en dan moet ook met
kracht (bij den persoon, die zich teveel
door individueele voorkeur heeft laten lei
den) worden ingegrepen, door hem met be
paalde vitamindhrijke producten weer vlug
op peil te brengen".
Wij gaven dit uitvoerig citaat, om eens
te laten zien .op welke manier de schrijfster
haar voorlichtingstaak heeft opgevat Haar
boek bevat ook verder veel lezenswaardigs,
over eiwit, vet, koolhydraten, water en
zouten, over de meest gebruikte genotmid
delen. over spijsvertering, ademhaling,
bloedsomloop, enz. Wie haar kennis op dit
gebied willen aanvullen en uitbreiden,
vinden in dit werk een prettig leesbaar
boek, dat haar op vlotte manier van al deze
dingen en nog mee andere op de hoogte
brengt
Groote Markt No. 8
BOTTERDAM
HANDWERK-BENOODIGDHEDEN
Babyjasje en mutsje
Benoodigd materiaal: circa 100 gram rose
Durable Kantwol; circa 10 gram witte Du
rable Kantwol; 1 paar breinaalden Inox
no zy2.
Verklaring der afkortingen: p. pen; s.
steek; r. recht; a. averecht; afh. afhalen;
Nr 810 A. Leuk manteltje, te vervaardi
gen van linnen. Het wordt gesloten met de
zoo moderne gesps lui ting. Benoodig mate-
zoo moderne gespsluiting. Benoodigd mate-
troon is te verkrijgen in maat 42. Boven
wijdte 96 cm; taillewijdte 74 cm; heupwijdte
104 cm. Door het al of niet aanknippen van
naden kan men het passend maken voor t
eigen figuur. Prijs 26 ct plus 4 ct vooriporto
en administratiekosten.
Nr 840 B. Rok, die met het manteltje 840 A
een keurig mantelpakje vormt Benoodigd
materiaal: 2 m van 130 cm breedte. Het pa
troon is te verkrijgen in maat 42. Zie boven.
Prijs 26 ct plus 4 ct voor porto- en admini
stratiekosten.
eind. eindigen; herh. herhalen; mind, min
deren; meerd. meerderen; weersz. weers
zijden; v. vaste; k. kettingsteek.
Beschrijving: Er moeten 4 s. op circa
1 cm en 4 p. op circa 1 cm komen.
Jasje: Men begint onderaan en zet met
rose 155 s. op. Hierop r. breien (ribbeltjes)
voor het boord en wel: 6 p. rose, 4 p. wit.
3 p. rose.
Het jasje in rose verder breien (le s.
vara iedere p. a. afh., dat voorkomt omkrul
len) als volgt:
afh., 2 r„ x 5 a., 1 r., x van x
tot x herhalen eind met 3 r.
2e p. 1 s. a. afh., p. r. uitbreien.
Deze 2 p. steeds herhalen. Is de totale
lengte 18 cm dan moet voor het vormen
van de armsgaten het werk in drieën wor
den gesplitst Op de middelste 71 s. de rug
verder breien, terwijl de beide voorpanden
elk 42 s. breed zijn. Elk deel in patroon
verder breien (zonder mind.) tot totale
lengte 27 cm is. De s. worden nu van elk
deel afzonderlijk op een draad geregen.
Voor de schouder 20 s. van het voorpand
en van de rug samen breien en afk.
overgebleven st. van de beide voorpamden
en de rug doet men op 1 p., (dit zijn 31 s.
plus 2 maad 22 s. is 75 s.) en men breit hier
van het kraagje, steeds r. (ribbeltjes).
Om een goed model te krijgen meerd. men
om de andere p. als volgt 2 r., 1 st meerd.,
p. uitbreien tot op 2 s. na, 1 s. meerd., 2 r.
Voor het kraagje breit men op deze wijze
28 p. rose, 4 p. wit, 2 p. rose. Daarna niet tjes en jasje eerst een weinig oppersen en
Deze patronen zijn te verkrijgen bij de „Af
deeling Knippatronen" van de Uitgevers
Maatschappij „De Mijlpaal", Singel 91, Am
sterdam-Centrum. Toezending zal geschie
den na ontvangst van het bedrag dat kan
worden overgemaakt in postzegels,
postwissel of w-el per postgiro: 41632. Aan
de lezeressen wordt vriendalijk verzocht bij
bestelling het nummer van het gewenschte
patroon en tevens naam en adres volledig
op te geven. Men voorkomt daardoor on-
noodige vertraging in de verzending.
Bovenstaande patronen zijn ook naai
maat te verkijgen. Prijzen zijn dan 840 A:
45 ct en 810 B 35 ct per stuk.
ALLES wat U noodig hebt voor JAPON- of MANTELSTOFFEN
vindt U he* voordeeligst bij: ST0FFENHUIS J. MONNICKENDAM,
HOOGSTRAAT 351 HOEK SPUI ROTTERDAM
Ook kunt U Uw Japon laten knippen voor L—knippen en rijgen 2.—; Mantel
knippen 2.—; knippen en rijgen 3.— Japon geheel gemaakt 7.50,
Nieuwste platen ter inzage.
te stijf afk.
Mouw: Onderaan beginnen, opzetten 49 s.,
waarop het boordje van ribbeltjes, 2 p. rose,
4 p. wit, 14 p. rose. Dit boordje wordt om
geslagen.
Mouwtje verder in streeppatroon breien:
le p.; 3 a., x r., 5 a., vanaf x steeds her
halen en eind. met 1 r., 3 a.
ttle p.: r.
Elke 12e p. (6e naadje) aan weersz. 1 s.
meerd. Lengte van het mouwtje is 40 naad
jes (totale lengte circa 21 cm). Afk. Mouw-
daarna in elkaar naaien.
Muts: Opzetten met rose 95 s., waarop een
boordje (ribbeltjes) als volgt:
2 p. rose, 4 p. wit, 2 p., rose. Nu patroon
breien van rose als volgt:
le p.: r.
2e p.: 3 r., x 5 a., 1 r., x van x tot x her
halen en eind. met 3 r.
3e tin. 12e p.: als le en 2e p. Hierna
tricotsteek (1 p. a., 1 p. r.) verder breien,
maar de eerste en laatste 3 s. steeds r.
N.B. de rechter kant is de goede kant,
maar het boordje (ribbels plus pa
troontje) wordt later omgeslagen, dus
moet de averechtsche pen gebreid
worden aan de rechte kant van het
boordje.
Boven het boordje breit men: 9^ cm
tricotsteek, eerste 3 en laatste 3 s. steeds r.
6 p. r. (ribbeltjes).
Bij de volgende p. aan weersz. 6 s. er bij
opzetten en hierop nog 10 p. tricotsteek ('t
randje van 3 s. r. vervalt nu).
Voor de bol van het mutsje nu mind, als
volgt:
le p.: x 13 r., 2 st tez., x, van x tot x
herh. en eind. met 2 r.
2e p.: a.
3e p.: 12 r., 2 s. tez., enz. 4e p.: a.; 5e p.:
11 r., 2 s. tez., enz. Zoo doorgaan tot er 12 p
gebreid zijn. Hierna op dezelfde wijze met
mind, doorgaan, maar nu ribbeltjes breien
dus steeds r., tot 23 s. over zijn. Bij de laat
ste p. de steken circa V/2 cm uittrekken
Daarna s. op een draad rijgen en bij elkaar
trekken.
De zijkanten van het mutsje van boven
tot aan de 6 er bij opgezette s. aan elkaar
naaien. Het boordje omsl. en nu langs de
verdere zijkanten met wit een randje haken
als volgt: 1 v., 1 picot (ek., 1 v. in de le k.)
1 v.
Het jasje en mutsje sluiten met lint.
GESTOOFDE VISCH MET TOMATENSAUS:
1 middelmatig groote schelvisch, of een
groote zeehaan, of 2 k 3 makreelen of
eenige mooten kabel j au w, 3 dL water met
2 bouillonblokjes, 3 eetl. dikke tomaten-
purée, wat peper, zout, 1 uitje, 1 eetl.
gehakte selderij, 1 eetl, gehakte peterselie,
half ons boter.
Laat het fijngehakte uitje met do gehak
te selderij gaar smoren in de boter, zoo dat
het mengsel vooral niet bruin wordt. Maak
intusschen de visoh schoon, wrijf ze in met
wat zout en leg ze in een pannetje, of vuur
vaste schotel.
Roer door het gefruite mengsel de toma-
tenpurée met wat peper en zout, spreid dit
dan uit over de visch, bedek de bodem met
de bouillon en zet de visch op een klein
pitje of in een warme oven om gaar te
worden.
Bedruip de visch van tijd tot tijd met het
vocht en strooi er voor het opdoen de peter
selie over.
BLOEMKOOL MET BRUINE BOTER. 1
1 groote bloemkool, 3 afgestr. eetl. boter,
2 eetl. azijni 1 IheeL aroma, 1 eetl. fijn
gehakte peterselie.
Maak de bloemkool schoon en kook ze op
de gewone wijze gaar in ruim water en
zout. BrEiad intusschen de boter lichtbruin,
hak de peterselie fijn. Leg de goed uitge
lekte kool in een verwarmde schaal en over
giet ze met de gebruinde boter, waardoor
de peterselie, de aroma en die azijn ge
roerd zijn.
OPEKTA- VRUCHTENGELEIVoldoende
voor 5 beschuiten met aardbeien. 5
eetl. suiker, 2 eetL water, sap van 1 oi-
troen te zamen in een pannetje mengen.
Op het vuur zetten en onder voortdurend
roeren aan de kook laten komen. Twee mi
nuten door laten koken en van het vuur
nemen. Wachten tot de kookblaasjes ver
dwenen zijn en dan 2 eetl. Opekta-vloeibaar
inroeren. Vlug over de beschuiten met aard
beien gieten.
KRUISBES SENCOMPöTE1 kg. kruisbes
sen, half ons basterdsuiker, 2 dl. water.
Maak de kruisbessen goed schoon door
steeltjes en blaadjes te verwijderen en was-
schen. Zet ze op met het water en laat ze op
een zacht vuurtje tot moes koken; wrijf ze
door een zeef en vermeng de purée met de
suiker. Dien dit o.p bij rijst of custardvla.
BESSENCOMPöTE: V/2 pond aalbessen,
pond frambozen, 2 ons basterd suiker,
kopje water.
Kijk de frambozen zorgvuldig na en wasch
ze; rits de bessen met een vork van de steel
tjes en wasch ze zorgvuldig af. Los de sui
ker in het water op en kook hierin de
vruchten circa 3 min. heel zachtjes; haal ze
voorzichtig met een schuimspaan uit het
vocht; bind dit zoo noodig met wat sago en
giet dit over de vruchten. Laat de compote
koud worden.
EEN HAARVERF
INSTANTO VITB ls di
goede vriend van de pea-
manent- U behoeft nle
bang te ztJn voor iee
ltjke nuancen: de kleu
ren, die U met INSTAJT
TO VITB verkrijgt *81
natuurlijk en mooL -
Vraag Uw kapper IW
alle andere merken, wan
er gaat niets boroi
INSTANTO VITHL Imp.
H MESKEK, Boetzel&erla&n 241, Den Haaj
LATEXO ELASTIEK
Vervaardigd van de orig. gespoten
Lactron rubberdraden. Vernieuwing
onnoodig.
HUIZE „WESTEINDE'
TE 's-GRAVENHAG1
biedt aan Dames en Meisjes een aangenaau
Tehuis voor korten of langeren tijd. Zee
matige prijzen 1.50 S.— p. d.) voo
logies met volledig pension; desgew. alleei
kamers met ontbijt. Gevestigd sedert 1868
Geheel verbouwd en gemoderniseerd.
Westeinde 31, TeleL 11393
Westeinde 27, Telef. 11057
STOO MWASSCH ERIJ Th.BOMBEK
OOSTMAASLAAN 93 Telefoon 5254
BOTTERDAM
Wij WASSCHEN en STOOM EN ALLES
„ENFA'
HAVERMOUT
VLUGKOKEND
-|Q CENT PER
O PONDSPAK
ton. rnjrau „mebcüxiüs" - wormexveex.
Adverteert in Voor Onze Vrouwen i
HOOFDKANTOOR
LEEUWARDEN
UW DAGELIJKSCH KOPJE K O F F I
UW DAGELIJKSCH KOPJE THE]
maar
allebei
van
.V. Kanis Gunnink, Importeurs, Kampo
Stoom-Wasch- en Strijkinrichting
„AURORA"
W. SPIERENBURG C.Wzn.
UTRECHT
KONINGSWEG 56 - Telef. 11165
Postrekening No. 43430 Opgericht 1856
Geheel naar de eischen des
tijds ingericht Wascht
uitsluitend met nortonwater
VRAAGT TARIEVEN
