O lis kort veI-haal „Hannes" door D. Vroeoindeweij Czn. 1 Is Zondagmorgen. Zooals sedert jaren z'n gewoonte is, gaat Hannes (van „de Zunncblomme", een boerderij aan den rand van liet dorp gelegen, even over negenen, „as 't kleine klokje uutgoklept is," op weg naar de dorpskerk. Mannes is een achterlijke „ouwe-jonge-joon", zoo als men in 't in zijn dialect zou uitdrukken. ,Toen zijn broer hem door den dood kwam te ont gallen, werd hij, daar hij verder geen familie zneer had, meer uit medelijden, dan dat hij zoo veel zou prestoeren, op de boerderij „de- Zunne- blomme" als hulp in den stal aangenomen. [Voor het beetje werk, dat hij daar verricht, mag ihij daar eten en slapen, en krijgt hij, behalve de bijna afgedragen kleeren van.den boer, ook iedere Zaterdag een kwartje, om daarvoor zes sigaren van twec-en-een-halve cent voor „z'n weekend", alsook oen pakje „Van Nellc's No. 5" voor in de ■weck, te koopen. Hannes is een sufferd, een sul. Maar dat neemt niet weg, dat hij „de spieker toch wel e's op z'n kop ken slae". Dat liet hij ook dezen Zondag morgen blijken. Suffend, z'n riroomerige oogen op den grindweg gericht, gaat Hannes z'n weg. Zoo gaat hij daar gedachteloos; hij denkt aan niets en niemand. Geen oog heeft hij voor liet schoone in de natuur, voor het vrome, het reine, dat den mensch aandoet, als hij loopt in de och- tcndstilte van den dag der rust. Hij ziet niet waar een ander het hart van open springt: De vredige rust die over alles gespreid ligt, waaronder de mcnsch zóó teeder kan worden gestemd en waardoor z'n gedachten zóó worden gevangen en geleid op hooger plan, dat hij in die oogen blikken denkt aan den Schepper van al dit schoone, Die in Zijn algemeene genade de zon dige mensch-heid nog doet genieten van zooveel goeds. Neen, Hannes gaat gedachteloos z'n weg. Hij gaat dien, zooals hij dat reeds jaren gewoon is te doen, om zich lederen Zondag weer opnieuw te zetten onder de verkondiging van de blijde boodschap van verlossing en vrede voor berouw volle zondaren „Al zoo vroeg op weg naar de kerk. Hannes?" Met een trage beweging keert Hannes zich om, en staart den spreker in het gelaat, met een uit drukking in z'n oogen, die zegt: „Waar bemoei jij je eigenlijk mee?" Toch komen die woorden niet tot uiting. Neen, als hij lang genoeg met z'n lodderige droom- oogon tegen „dat ondeurgrondelijk deftige heer- sohap" heeft aangekeken, zegt hij: „Je ken beter ♦e vroeg kommc, dan te laetc, meneer de sikke- rctaoris. En je ken beter tied over houwc, dan dat je tekortkomt." „Ja", zegt mijnheer Doornman, „da's wel waar, maar ik zou zoo zeggen, dan heb je, wat de tijd betreft, al een kerkdienst beet, voor de officiëele aanvangt." „Weet je wat d'n dichter zeit, menheer de sikke- retaoris? „Hoe liefelik binne jc wcuningcn, o Heere der heirschacren", in aok, dat z'n ziele bezwiekt van verlangen naer de voorhoven van waardig, en daarheen moesten ze nu getranspor teerd worden. Nog meer verhuizingen volgden, zooveel werden 't er, dal de dames de tel kwijt raakten. Nu is het hot instinct van de kat oni haar jongen, als ze die op een veiliger en geschikter p'aats wil hebben, op te pakken in haar bek en ze één voor één zelf te transporteeren. Zoo doen practisch alle zoogdieren, van wie de jongen na de geboorte nog veel dagen lang in hulpcloozcn toestand blijven. Waarom gehoorzaamde de kat dan in dit geval niet aan dut instinct, muar droeg zij oc tank over aan een bond, een dier van een ander sooit? Dat valt alleen maar zóó to verklaren: De kot wist, misschien nadat zij 't geprobeerd bad, dus door ervaring, dut /.c zelf niet in staat was haar moedertaak te volbrengen. Ze herinnerde zich toen baar vriend den hond. Dat was een groot sterk beest, met een grooten bek, waarin vool gedragen kon worden. Ook herinnerde zij zich «lat bij imar gehoorzaam was en altijd trouw aan haar wenschen tegomoct kwm. I>us uing zij bij hem hulp zoeken. En omdat het een bizonder intelligente hond was, stelde hij haar niet teleur. Ook in dit geval dus weer: Een andere methode, omdat do kat wist, "dat de meest in aanmerking komende methode misluk ken moest. den Hec Hie zei dat 'n liever an den durpel van 't huus van z'n God wou weze. as dat 'n lange mos wennc in de tenten van de goddeloos heid. Da's wat aores, mcruheer de sikkeretaoris, as benauwd te wezen, om een beetje langer dan noadig is, in de kaarke te zitten." Mijnheer Doornman antwoordde niet. Hij kon het zoo'n arme dwaas niet kwalijk no men, dat 'ie eens „uit z'n slof schoot". Toch is die Hannes een wonderlijke kerel. Hij is niet bij te houden. Eerst loopt 'ie te suffen langs den weg, en dan, als je over een heel gewone zaak een paar woorden wisselt, dan ineens is 'ie vol aandacht en probeert 'ie je op jc tecnen te trappen van jewelste. Hij zou maar over wat anders beginnen. „Kan je oe dominee achterin nogal goed ver staan, Hannes?" „Wat dat betreft, menheer de sikkeretaoris ke'je achteraan net zoa goed gae zitte as vooran, in jo hoeft 'r niet te betaelcn. 't binne vrieje plekken zie je. In daerom gae ik daer aoltied mar zitte. Trouwens, as je een plekke gehuurd heit, betael je nog de helt voor niks. Want ze maeke mien niet wies, dadde ze aoltied luustere, naar wat den domenee zeit. D'r binne d'r genog die e's pasjes gae zitte 6laepe." „Jij niet, Hannes?", vroeg mijnheer Doornman. „Jae, ik aok wei e's," was Hannes' antwoord. „Ik gae mar langs m'n eige of, zie je, al is 't tot m'n schande dat 'k 't zage mot. Jae, as je 't goed beschouwd moste de maanschen toch eigenlijk wiezer weze. Je komt 'r toch om te luusteren, in as je dat niet doet, dan laet je daermee Gos roepstem langs je heen gae." Mijnheer Doornman knikte en Hannes vervolgde: y;-In an d'n domenee leit 't toch aok niet, die goeie man kan bie tiejen in aogenblikken kostelik preeke. Verlcje Zondag nog. 11c wier tooh zoe ge pakt deur z'n woorden. Hie preekende toen over: „Heit niet de maansch een stried op aerde". 't Mot aarges stae in 't boek Job. Jae, in 'k mos den domenee heelemaele geliek geve, toen 'n zei, dat 't overal stried is, zoelange azze m'n in dit leven binne. In je in buuten je. „Overal, waer je je voeten aok zet", zoeas den domenee het uit drukkende. In je ontkomt 'r niet an aok. Nee, vast niet. Da's 't gevolg van de zonde, zie je. In niet alleen as je tegenspoed heit, hei je stried, mar zaalfs as je voorspoed heit. Volgens den domenee mot 'r aok aarges stae: „Wie z'n goed vermeerdert, vermeerdert smart", 't Za' wel zoa weze. In dacrom kenne m'n beter mar tevreeë weze mit wadde m'n binne in wadde m'n liawe dan ha m'n nog stried genog as daddc m'n jaege naer geld in goed in eere in macht, waere m'n toch nooit verzaedigd van worre. Al bin joo noe haoger as ik, menheer de sikkeretaoris, in al neme de maanschen d'r petten voor je of, je zal toch wel niet zonder stried deur 't leven gae. Azze m'n dan mar zoa'n Helper in den stried magge hawe. waer den domenee van sprak, toen 'n dien och'end de tusschenzang opgaf: „De Hocro is bie m'n, ik zal niet vreeze; De Heere za' m'n getrouw behocje. As God m'n schild in hulp wil weze, wat zal een nietig maansch m'n doeö?" Ze waren bij den ingang van het Godshuis ge komen, die beiden: de achterlijke Hannes en mijn heer Doornman, en zij gingen luisteren naar do prediking van Zijn Woord. Voor wie ten voordeel en voor wie ten oordcel? Hannes is wel achterlijk, den kinderen gelijk, maar dit heeft hij voor op vele „verstandigen", dat hij oog en oor heeft voor geestelijke dingen. Hij weet te moeten luisteren als hem do blijdo boodschap wordt gebracht. En tenslotte het allerbelangrijkste van dezen „Hannes": Hij gevoelt een helper noodig te hebben in den strijd; een helper, die krachten geeft. „Het verachte, het onedele, het in mcnschen- oogen minderwaardige, heeft God uitverkoren, om Zijn lof te zingen in het hiernamaals. Het is den wijzen en verstandigen verborgen, maar aan de kinderkens geopenbaard." De legende van „Paardenburgh" Aan de verkeersweg Leiden—Woerden, onder do gemeente Zwammcrdam, ligt de boerenhofstede „Paardenburgh". Oppervlakkig beschouwd zou men kunnen denken, dat eens de eigenaar die de hofstede liet bouwen, zijn bezittingen hoeft ge noemd naar de talrijke paarden, die hij bezat erf in de naam het karakter van zijn bedrijf wilde uitdrukken. En toch. een zoo nuchtere op'ossing voor de naam ..Paardenburgh" vindt geen weer klank in de volksgedachte. Neen. aan deze naam een legende verbonden, die niet schijnt uit to kunnen sterven en van geslacht op geslacht over gaat. Wellicht vindt zij haar oorsprong in de tijd, toen men ook geloofde, dat de smid de uit de paardenpooten getrokken nagels in een stuk spek moest steken, om verzwering aan de pooten te voorkomen Zooals met legenden meer voorkomt, wordt ook die van de „Paardenburgh", in onderscheiden vorm weergegeven. Daar dit echter verschillen van ondergeschikt belang betreffen, laten wij hier do legende volgen zooals men <ze ons vertelde. Vele jaren gelodcn woonde in deze hofstede een gezin waarvan de vrouw ernstig ziek was. Maan den lang had zij reeds in het bed van de op kamer gelegen, doch van hei-stel was geen sprake. Langzaam waren de mooie zomersche dagen langs Jiaar kamerraam vergleden en toen de nevels van de herfst over de velden trokken, was het alsof hiermede reeds de lijkwade in aantocht was, die eens het ontzielde lichaam van de vrouw zou dekken. Want de ziekte van de vrouw nam steeds toe. Zij werd zóó ziek, dat ze niet oens het zwakke licht van de winterdag kon verdragen en de gor dijnen voor de bedstede bleven dicht tot aan schemeruur. De vrouw voelde: de zomer zou zij niet meer be leven. Doch zij klaagde niet en met niemand sprak zij over de dood, die zij voelde naderen, liet was in die tijd. dat een van de knechts tegen over den boer de gedachte uitsprak, dat het toch wel gewenscht was eens een dokter bij de zieke te roepen. I)e boer vond dit echter niet noodig. De boerin zou wei weer beter worden, zei hij, wanneer de linden op de werf in het voorjaar zouden uitr loopen. Maar de vrouw werd niet beter, integendeel, in de laatste weken van Maart moest de boer toe geven, dat zijn vrouw zóó ziek was, dat zij nau welijks hoorbaar kon antwoorden op een tot haar gestelde vraag. Toen moest de dokter komen. Hij kwam en onder zocht de vrouw nauwkeurig en niets op zijn ge zicht duidde op een oordeel, toen hij wegging met de woorden: „Moeder, blijf maar stil liggen, \\e zullen goed voor je zorgen." Maar terug in de huiskamer voegde hij den boer bitter toe: „Baas, jc had me moeten roepen in het najaar, nu is het te laat en reeds binnen enkele dagen ral je vrouw sterven." Dc boer ontstelde van dit oordeel. Het leek of hij geen woord meer kon uiten. Doch dit duurde maar even, toen sloeg hij met de vuist op tafel en 6chreeuwde: „Eerder zullen dc paarden uit de stal de trap opkomen, dan de dood om mijn vrouw te halen." Enkele dagen hierna werd op de boerderij een veulen geboren. Een fraai dier. dat ae trots van den l>oer uitmaakte en waarover hij zich op recht verheugde. Diezelfde avond zaj de boer met zijn werkvolk in de huiskamer. Niemand sprak oen woord. Na de mooie lentedag scheen de doodsche stilte in het huis hen allen te lie.klem.mon, I-Ict was of men op iets verschrikkelijks wachtte Plotseling wordt de stilte verbroken door iets ongewoons. Dof hoefgetrappel wordt gehoord op de houten treden van de trapliet gehinnik van een veulen. Verschrikt sprongen allen op en snelden naar de deur. En toen zij de deur hadden geopend zagen zij nog net hoe de paarden van dc trap kwamen en in 't donker van de boerenbohuizing verdwenen. Als de baas dan ook naar boven gaat vindt hij de deur van de ziekenkamer openliet i3 doodstil; zelfs do ademhaling van de vrouw wordt niet meer gehoord 296 Ons dagelijksch brood Verleent ons Ileere, ons daaglijksch brood, vertroost den armen in den nood, zoo bidden wij, o Vader goed die armen en rijken leven doet Wij bidden Vader, elk voor al, gebroeders in dit tranendal, van U gemaakt uit aarde en slijk den evennaasten elk gelijk. Het koren wast, geen een die 't kan doen wassen of do kracht ervan 't en zij uit alle machten oen Gij onze Vader God alleen. En kwist het niet dat dierbaar brood zoo velen bij den hongersnood die 't gcon gij kwist, en man of vrouw uit zorgloosheid, vertroosten zou. Als 't alles eens ten onder gaat en 't sterven voor de deure staat U zelvon in dien biteren nood, verleent ons Heere onsterflijk brood. Het brood ons al een lease spelt gemaakt van graantjes ongeteld is 't één nochtans, zoo al te gaar verbindt dc liefde ons aan malkaar. GUIDO GEZELLE. meisje op dc divan en laat Els binnen, die arge loos naar de kouken loopt [Annie loopt haar na. „Heb jc gehoord van een ongeluk, dat gebeurd is?" >,Necn, wat voor oen ongeluk?" „Het is niet doodclijk," vergoelijkt Annie. „Wat is er dan?" „Ik heb gehoord, dat er iemand van een ladder is gevallen." „Van een lacklcr gevallen! Tooh geen glazcn- wasscher?" >,Ik hoor van ja." ,jO .mevrouw,... het is toch... Zog hot 't U Iblieft." i,Ik weet het van een meisje, dat hier kwam, om het je te zeggen." fcWelk meisje? Is ze nog hier?" ,Ja, ze is hier. Maar je moet niet 700 schrikken. Zulke dingen lijken in 't begin altijd erger, dan ze zijn." HWaar is dat meisje?" „Ze zit binnen. Het is zijn zuster. Maar ze is oen beetje van streek. H©t kind moet wat bij liaar zelve komen." Ze gaan binnen. Het meisje zit nog op dezelfde plaats. Ze kijkt op en zegt alleen: „O, Els!" Dan buigt ze zich snikkend voorover. Els knielt bij haar schoot. „Wat is er gebeurd? [Vertel het toch." j,Ik kom jo halen." „Hoe gaat het met Henk?" „Ik weet het niet Hij ligt In 't ziekenhuis. Jo moet mee naar ons huis." Els gaat moo. Ze komt die dag niet terug. *s Avonds bevat de courant onder Plaatselijk [Nieuws het volgende borioht: NOODLOTTIGE MISSTAP Hedenmiddag had do vier en twintigjarige glazenwasscher H. S., die van een venster kozijn aan de derde verdieping op de ladder wilde terugstappen, het ongeluk, oen mis stap te «loon, waardoor hij naar beneden stortte. Bewusteloos is de jonge man naar het zickcnhuias vervoerd. Zijn toestand is zeor zorgwekkend. „Och, tragisch," zeggen dc dames, die het lezen. De hoeren zeggen niots, ze slaan hun blad om en zooken de marktnotecringen en de Beurs. De volgende morgen komt Elsje terug. De patiënt as niet tot bewustzijn gekomen; in de nanacht i3 hij overleden. [Alfred en Annie begrijpen, dat El9 geweldig onder do indruk is. Ze voelen diep mee met haar, leed. Ze zien nu, dat andere menschen ook kruis en tegenslag hebben. Dnt wisten ze wel, maar zo Eicn het nu vlakbij. Ze troosten haar door hun moeloven, door haar tegomoot te komen zoo veel me kunnen. Want Elsje trekt het zich verschrikkelijk aan, ae lijktr soms radeloos. Ze verwachten, dat het langzaam aan wel slijten zal, als do begrafenis maar achter de rug is en liet leven weer zijn Rowone gang gaat. Maar liet loopt anders. Elsje blijft versl.agen. Somber en zwijgend loeft ®e voort en telkens breekt ze los in radcloozc huilbuien. i,Elsje," zegt haar mevrouw op een rustige mor gen, „je moet maar een poosje vacantie nemen. Ga een paar weken logeeren bij jo tante." „O nee. "vrouw." antwoordt Els gejaagd, „niet naar mijn tante. Dat kan niet" I „Het kan best. Ik red me wel. Je moet er een tijdje uit. Daar zal je van opknappen. Het is rustig en je tante „Nee, mevrouw, het ^an niet, het ^an n'et. Ik kan niet naar mijn tante. Het kan nooit meer." Ze zakt op een stoel. Met haar hoofd op de tafel barst ze weer los in een brunende huilbui. Overrompeld door dit onverwachte resultaat van haar goede bedoeling, draaft Annie naar de keu ken en staat even later met een glas water in de hand bevend bij het radelooze meisje. Langzaam keert de kalmte terug. Dan zegt Annie mistig; „Ik heb nu begrepen, Els, dat er iets is, maar ik weet niet wat. Vertel bet me, ik zal je helpen." Maar Elsje schudt neerslachtig haar hoofd. „Hoe moeilijk of hoe ingewikkeld het wezen mag, ik zal je helpen. Dat ben ik verplicht, omdat je geen tehuis hebt en geen ouders." Zoo gaat Annie voort. Al haar overredingskracht brengt ze in actie. En ten slotte overwint ze, Elsje vertelt haar geheim. „Wat zeggen zijn ouders er van?" „Die weten het niet. Niemand weet het." „Dat is goed. Dat is heel goed. Weet je zeker, dat niemand het weet?" „Ja, dat weet ik zeker. Dat hebben we afge sproken." „Goed, laat het zoo. Spreek met niemand. Ik heb beloofd je te helpen, ik zal het ook doen. Maar je moet een paar dagen geduld hebben tot ik de oplossing hob gevonden." Daar fleurt Elsje van op. De onrust en de zwaar moedigheid schijnen te wijken. Alfred ziet het en verheugt zich dubbel. Ilct geval met Els heeft Annie's gedachten afgeleid. Als Els nu wat op knapt en niet met vacantie hoeft, komt alles in orde en zullen ze allebei haar leed vergeten. De optimist in Alfred wint het. Wordt vervolgdJ Kroniekmatig releveeren we hier ook, dat de werkzaamheden aan de Maastunnel te Rotter dam officieel zijn aangevangen op de herden kingsdag van de Statenvertaling. Daar zit wel stof voor een artikel of kroniek in en de Maastunnel is volstrekt niet enkel een Rotter- damsch belang; maar een ander legt er ook beslag op en dus zwijgen we maar verder over dii grootsche werk dat in crisistijd begonnen en hopelijk in betere (lagen voltooid zal worden. Kroniekmatig brengen we ook het Koninklijk bezoek aan Amsterdam in herinnering. Daar werd geen wanklank gehoord. De roodc pers, wier hoofdzetel in de hoofdstad gevestigd is. heeft zich zelf overtroffen. Zij begint blijkbaar iets tr verstaan van de mystieke band gelegd öm Nederland en Oranje, waarbij en waarover eigenlijk niet te redenceren valt; men heeft deze verhouding te aanvaarden zonder neer omdat ze gegrond is in historie en traditie en door God zelf gelegd en versterkt. Men kan dit ontkennen.maar niet ongedaan maken. Kroniekmatig maken we ten statte ook melding van de overeenkomst, welke hoogstwaarschijn lijk tot stand zal komen tusschen Rotterdam en den Haag inzake, de levering van electrici- tcit. De Maasstad schijnt wat al te zeer de koopman te spelen, maar afgezien daarvan gaat het in de reeds lang aangeprezen richting: geen nieuwe centrales bouwen, maar een gan- sche streel verzorgen met een qroote en sterke energiebron. Het nadeel is wel inkrimping van personeel, maar hiervoor moet op de duur een oplossing gevonden worden. Jntusschen blijft het met dc toename der rijks middelen en de afname der werkloosheid bij de voortduur goed gaan. F.r is trouwens tus schen die twee een onlosmakelijk verhand. De middelen gaan ver boven vorige jaren en boven de raming uit: de werkloosheid is voor 't eerst geringer dan in 1934. Dat is zeer ver blijdend. Dat de inkomsten stijgen, spreekt eigenlijk vanzelf, als men hoort en leest hoe goed hel sommige maatschappijen gaat. De Koninklijke maakte 74 millioen netto winst (vorig jaar 54), de Borsumij (Rornc-Sumat ra-Handelmaat schappij) leed de eerste maanden van 1936 nog qroote verliezen, doch maakte het laatste kwar taal zoo qroote winst, dat het iaar met een flink batig saldo sloot. Als gewoonlijk liet deze onderneming hierin eerst het personeel deelen, dat in vele gevallen tonnsverhooging kreeg en twee maanden extra salaris, terwijl de lonncn in de crisisjaren niet verlaagd waren. Eerst voor het personeel zorgen, daarna voor directie en aandeelhouders, schijnt daar zoo ongeveer de leefregel te zijn. Op daling der werkloosheid wijst ook de ge deeltelijke stopzetting van werkverschaffing en si convert eentng in sommige gemeenten. Met groote voorzichtigheid toegepast kdn deze niaatregel nuttig werken; het gebeurt soms. dat men iemand de kruk onder de arm mort weg slaan om hem te leerrn dat hij ook zonder dit steunsej loopen kan. Maarzeer qroote omzichtigheid is hierbij noodig. Moge de regee ring dit niet uit hel oog verliezen. WAT DEZE WEEK DE AANDACHT TROK DONDERDAGAVOND KRONIEKMATIG memoreeren rue hier de mededeeling vol ont- roerende vertrouwelijheid, waarmee de Prinses zelf ons volk deelgenoot maakte van de hoop, welke zij koestert. Vroeger werd zulks plecht statig ter kennis van de Staten-Gcneraal ge bracht; thans spreekt door het wondcr-mecha- nisme. dat radio heet, de Prinses zelf tot heel het luisterend volk. Op een andere plaats zal er nog wel hel een en ander van gezegd wor den, daarom kunnen we hier volstaan met een korte herinnering. Overigens zouden we willen waarschuwen tegen overdrijving. Een stills bede of God de hoop niet wil beschamen is beter dan luidruchtig rumoer. Kroniekmatig spreken we ook van de Kabi netscrisis. Waarschijnlijk ziet het nieuwe ka binet tegelijk met dit nummer het licht. De vele conferenties wijzen er wel op. dat de op lossing aanstaande is. Wij kunnen dit rustig afwachten. Terecht schreef dezer dagen het Handelsblad: „Overigens zitten de Haagsche sociëteiten thans vol met lieden, die gaarne de indruk wekken: A. gepolst te zijn, B. anderen te polsen, C. gepolst te zullen worden, D. niet gepolst te willen ivorden. Het is een prettige tijd voor deze lieden, doch nogal vermoeiend voor Dr Colijn. Zijn geschool de vinger, ook zonder instrument, is volkomen in staal dc leuqenprorf te registreeren. Wij vertrouwen dat dit zelden zijn bevinding is." Waarschijnlijk is hier het woordje ,,niet uitgevallen.) Bij verschillende groepen hrerscht nog al eenige onrust cn dus blijven hun bladen Dr Colijn hinderlijk volgen; naar onze meeninq is een bevredigende oplossing zeer goed mogelijk. Maar, men moet rekening houden met de wer kelijke vitslaq der verkiezing. 293

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1937 | | pagina 15