'lir utur £rihsdjr (ümtrmtt
Duitsche luchtschip „Hindenburg" vergaan
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
PALTHE
PEREZ
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevesligd is f 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week
Voor hel Buitenland bij wekelijkscbe
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cL met Zondagsblad 7'/» Ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgt»»
NO. 6079
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 7 MEI 1937 18e Jaargang
9ïrtjertentieprij?en:
Van I tol 5 regelsLI 77»
Elke regel meer 0.22'6
Ingezonden Mededeelingeo
van 1—5 regels 2JJ0
Elke regel meer 0L45
Voor het bevragen aao 'I burea
wordt beekend /O.IO
EEN LEGER DES VREDES
Ook op deze plaats willen we aandacht
schenken aan het halve-eeuws-jubileum
.van het Leger des Heils.
Wij spreken hier nu niet over het Leger
als bekeermgsinstituut en helper
maatschappelijke wrakken, die ten doode
wankelen; dat is en blijft het hoofddoel,
maar daarover is genoeg gezegd. Wij wil
len hier slechts wijzen op het echt Neder-
landsche karakter van het Leger; zijn ac-
clamatiseering, zouden we haast zeggen,
aan het Nederlandsche volksleven. Een ka
raktertrek, waarin het Leger zich gunstig
onderscheidt van het nationaal-socialisme
en dat zijn groei verklaart.
Het Leger des Heils is voor ons land een
import-artikel en dat bracht vooral in den
beginne heel wat moeilijkheden met zich
mee.
Toen het, nu vijftig jaar geleden, zijn
colportage met „De Blijde Boodschap", de
uitwendige vorm van evangeliseerende
beid begon, wilde de massa van ons volk
daarvan niet weten. Het ongeloovige volks
deel niet uit grimmige afkeerigheid van
een boodschap des heils, in welks middel
punt een gekruisigde Heiland stond. En de
geloovigen stonden niet sympathiek tegen
over het Leger, omdat dit naar hun
overtuiging het Woord niet predikte op
de juiste wijze, maar „onder een deksel"
daarbij vaak vergetend, dat God ook met
een kromme stok niet zelden rechte slagen
doet.
Hoe het zij, wij geven geen beoordeeling,
maar meenen met historische juistheid te
mogen en te moeten constateeren, dat het
Leger hier geen „weltoebereide aarde",
maar heel veel weerstand vond. En deze
openbaarde zich in onvriendelijke bejege
ning, verstoring van samenkomsten, hinder
lijk volgen, smaad en laster.
•Wat heeft het Leger daartegen gedaan?
Heeft het met de N.S.B. gezegd: „zoodra
wij de kans krijgen, zullen we onze weder-
partijders over de kling jagen; wij zullen
niets vergeven en niets vergeten, maar
later wraak nemen;" hebben zijn offi
cieren de volgelingen aangespoord om bij
eenkomsten van anderen in de war te stu
ren. wegen en huizen te besmeuren en d<
prediking der vergevende liefde veranderd
in een prediking van haat, tweedracht
wraak?
Geen sprake van. Men heeft vervolging
geleden en smaadheid gedragen en het
werk van vermanend getuigen en reddende
liefde voortgezet. En op deze wijze heeft
het Leger zich een plaats veroverd in on;
land, welke geen enkele beweging bemach-
tigen kan, die de leer huldigt: oog om oog
en tand om tand.
Er is nog iets anders, waarop we moe
ten wijzen.
Het Leger des Heils is een import-arti
kel, maar het openbaarde zich niet als een
onnederlandsch instituut. Aanvankelijk
kwamen de commando's uit Londen; toen
echter hier een stevige fundeering aanwe
zig bleek, werd een Nederlandsche
commandant benoemd.
Dit bracht van lieverlede ook eenige wij
ziging in de taktiek. Hoewel „getuigen en
redden" doel bleef en het Leger des Heils
nooit een politieke organisatie wil worden;
besefde men toch steeds duidelijker, dat
een Christen óók een roeping heeft in het
staatkundig leven. En met dankbaarheid
mogen wdj constateeren. dat de Christelijke
politiek op allerlei wijze door het Leger
gesteund wordt.
Wij zeggen dat niet uit partijbelang, maar
zien er een bewijs in van de stelling, dat
het Leger zich aangepast heeft aan ons
volksleven en daarom een breede plaats
verwierf en toekomst heeft op Nederland
sche bodem.
Dat blijkt trouwens niet alleen bij dit
jubileum.
DE BEMANNING VAN
DE „ANDRA"
Regeering verzoekt vrijlating
Nog steeds bleef de onzekerheid over het
lot van de bemanning der „Andra", die door
een Spaanse he nationalistisohe kruiser to*
zinken werd gebracht, voortduren. Na heel
veel moeite heeft men bij heit Departement
van Bui*enlanÖsohe Zaken, naar de „Tel."
meldt, een telegram ontmangen van den Ne-
derlandschen consul te San Sebastian.
Hierin wordt gemeld, dat alle Nederland
sche opvarenden van het s.s. Andra" zich
te San Sebastian in1 verzekerde bewaring
bevinden en dat allen het goed maken (let
terlijk werd geseind: tous bien portants).
Na ontvangst van dit telegram, van welks
inhoud mededeeüng is gedaan aan de fami
lie van de leden van de bemanning, heeft
het departement van Buitenlandsche Zaken
den Nederlandschen consul te San Sebastian
terstond telegrafisch opgedragen om onver
wijld nieuwe stappen bij de autoriteiten van
de regeering yan generaal Franco te Sala
manca te doen om de vrijlating van deze
z3ventien Nederlanders te verkrijgen.
Explosie en vlammenzee vernietigde
een technisch wonder
Wrak sloeg nabij de landingsmast
van Lakehurst te pletter
In enkele minuten kwamen vele
personen om het leven
Het bekende groote Duitsche luchtschip „Hindenburg", dat
reeds twintig reizen naar de Vereenigde Staten maakte, is
gisteravond om kwart over zeven (Amer. tijd), toen het te
Lakehurst, nabij New-York wilde dalen, in brand geraakt
en ontploft.
Aan boord van de „Hindenburg" bevonden zich volgens de
opgaven 39 passagiers en 61 leden der bemanning.
De ramp deed zich voor op het oogenblik, dat het lucht
schip aan de landingsmast zou worden gemeerd.
Men hoorde het geluid van een ontzaglijke ontploffing en
in een oogwenk ging het luchtschip schuil achter de vlam
men. Enkele seconden later viel het gevaarte en sloeg met
een daverend geweld op den grond te pletter.
De „Hindenburg" was met twaalf uur vertraging aange
komen, daar hij met zeer slecht weder had te kampen
gehad, 's Middags had hij boven New-York gecirkeld, al
vorens zich naar Lakehurst te begeven. Het luchtschip had
omstreeks middernacht weder naar Europa moeten ver
trekken, met passagiers voor de kroningsfeesten te Londen.
Men weet nog niet hoeveel dooden er te betreuren zijn, en
evenmin hoeveel personen er zijn gewond.
Langen tijd was het onmogelijk, de laaiende vuurzee te
benaderen
Zoo spoedig de tijding van de ramp haar werd gemeld
zond de politie van New-Yersey per radio alarmseinen uit
waarop uit den geheelen staat dokters en verpleegsters
zich per auto naar de plaats van de ramp spoedden.
De American Airlines" zonden uit Newark een vliegtuig
met artsen en verbandstoffen.
Een compagnie militairen uit Philadelphia, welke bij de
landing assistentie had moeten verleenen, was behulpzaam
bij de bergingswerkzaamheden.
De ramp heeft te Lakehurst groote deernis verwekt. De
Amerikaansche minister van handel R o p e r, die te
Washington het ontzettende nieuws vernam, zeide: „Ik ben
door dit vreeselijke ongeluk diep getroffen".
De „Hindenburg" stond op zijn laatste,
een-en-twintigste Amerika-reis onder bevel
van kapitein Max Pruss, doch de bekende
kapitein Ernst Lehmann die verleden
jaar bevel voerde over hetluchtschip
der grooten van de Duitsche civiele en
militaire luchtvaart was, bevond zich even
eens aan boord.
De Hindenburg" was bij het passeeren
van New-York gedwongen zeer laag te vlie
gen. Bij 't voorbij gaan van het State-buil-
ding hingen er zeer vele menschen uit de
vensters van deze wolkenkrabber, die de
passagiers van het luchtschip toewuifden.
Men kon zelfs elkanders gezichten onder
scheiden. Men zal niet hebben vermoed,
welk een catastrofe in aantocht was!
De geheele reis was bijzonder moeilijk ge
weest wegens de ongunstige atmosferische
gesteldheid. In he<t gezicht van Lakehurst
werd de „Hindenburg" overvallen door een
hevig onweer, hetwelk met ontzettende
regens gepaard ging. Het luchtschip moest
nog een uur in de lucht blijven, aleer tot
de landings-manoeuvres kon worden over
gegaan. Toen de luchtreus eindelijk lang
zaam tegen den landingsmast daalde, deed
zich een ontploffing voor. Een geweldige
vlam schoot uit het gevaarte dat na enkele
minuten van een trotsch luchtschip in een
HOTEL POLEN KOFFIRHNK
AMSTERDAM Nieuwe Doelenstraat
HOTEL DES PAYS-BAS
Alle moderne comfort Echt Holl. huiselijkheid
Kamers ind. ontbijt f 4.— en f 4-50
met badkamer vanaf f 5-—
RESTAUR ATeJcf> 46400
I IÉM Jhll'" 'j
vernield, geblakerd en verbogen geraamte
veranderd \vj><
Niet alle opvarenden
omgekomen
Onder de opvarenden van de „Hinden
burg" bevond zdch o.a. een aantal Ameri
kaansche studenten, die van een reis naar
Europa terugkeerden.
Er bestaat nog groote onzekerheid om
trent het getal dergenen, die de ramp zou
den overleefd hebben.
Volgens de eerste berichten zouden slechts
de heeren Clifford Osbur, Joseph Spahs
en Philip Mongon gered zijn. Een later
bericht van het D.N.B. meldt, dat in het
geheel een twaalftal personen door de red
dingsmanschappen naar een der ziekenhui
zen zijn overgebracht.
De Amerikaansche landingsbrigade was
43 man sterk. Van hen is, als door een
wonder, niemand bij het neerstorten van t
luchtschip
Wat een ooggetuige verhaalde
„Ik stond op ongeveer 75 meter van den
landingsmast zoo luidde het eerste ver
haal van een ooggetuige, Robert Novins ge
naamd en het luchtschip had juist nog
twee lijnen uitgeworpen, dde door het lan-
dingspersoneel naar den mast werden ge
sleept, toen er plotseling een enorme vlam
omhoog schoot uit het middengedeelte van
de „Hindenburg" iets naar den achter
steven toe. Een seconde daarna hoorde ik
een verschrikkelijke ontploffing en vlak
daarop leek het geheele luchtschip in vlam
men gehuld te zijn. Het was op dat moment
nog slechts een goede twintig meter van den
mast verwijderd".
„Het vlammend gevaarte stortte neer met
zulk een snelheid, dat ik den indruk kreeg,
dat eenige leden van het landingspersonee',
geen kans meer hadden gehad zich uit
voeten te maken en onder het brandende
wrak terechtkwamen".
„Er waren een paar honderd menschen
naar Lakehurst gekomen om de opvaren
den van de .Hindenburg" te begroeten. Van
die kleine menigte maakte zich, toen zij de
ramp zoo vlak voor haar oogen zag gebeu
ren. een paniek meester. De menschen lie
pen huilend en schreeuwend heen en weer".
Zware slag voor de
Duitsche luchtvaart
Het vergaan t.iu de „Hindenburg" is u
zware slag voor de Duitsche luchtvaart, die
daardoor plotseling in diepe rouw wordt ge-
Hef luchtschip .Jiindenburg". toen het bij een tocht over ons land Rotterdam-
sche Raadhuis passeerde.
domipeld. Plotseling is een einde gemaakt
aan een succesvolle reeks van lange af
standvluchten, alle ondernomen door lucht
schepen van de bekende Zeppelin-werf te
Fried richshafen.
Terwijl men allerwegen nog experimen
teert met vliegbooten en vliegtuigen, om
een transatlantische luchtlijn voor passa
giers te stichten, leek het of Duïtschland
reeds zijn eigen oplossing had gevonden
in het levenswerk van dr Eckener den b-
faamden constructeur, naar wiens ontwer
pen een „Graf Zeppelin" en een „Hinden
burg" gebouwd werden, die stormen en
noodweer doorstonden.
Voor dr Eckener is deze ramp dan ook
een bijzonder zware slag, al kan men, zoo
lang de oorzaak van 't ongeluk niet nauw
keurig is vastgesteld, nog geen enkele con
fusie ten aanzien van zijn constructie
trpkken. De mogelijkheid is zelfs zeer groot
dat de ontploffing is ontstaan door een on
gelukkige samenloop van omstandigheden
welke niets afdoet aan de groote beteekenis
van zijn pionierswerk op het gebied
den luchtschepenbouw.
Vroegere luchtrampen
De prestaties van de „Graf Zeppelin" het
eerste Duitsche luchtschip dat aanvanke
lijk onder commando van dr Eckener
zelf regelmatig een transatlantischen dienst
onderhield vielen te meer op, doordat bijna
alle groote luchtschepen, die buiten Duitsch-
land waren gebouwd, na korteren of lange-
ren tijd vergingen, waarbij vele opvarenden
om het leven kwamen.
In 1912 ontplofte in Atlantic City 't Ame
rikaansche luchtschip Akron", waarbij vijf
personen gedood werden. In 1913 stortte 't
Duitsche luchtschip „L.L." bij Helgoland
neer, waarbij vijftien menschen het levari
lieten, terwijl in hetzelfde jaar bij de ont
ploffing van de „L-2" boven Berlijn, 28 per
sonen werden gedood.
In Juni 1914 verongelukte een Oosten-
rijksch luchtschip, waarhij negen dooden
vielen. Laat men de 57 Duitsche Zeppelins,
die tijdens den wereldoorlog werden ver
nield buiten beschouwing, dan wordt de
reeks voortgezet in Juli 1919 toen het Brit-
sche luchtschip N. S.-ll" in de Noordzee
verging, waarbij zeven menschen werden
gedood.
In Aug. 1921 stortte boven Huil de Brit-
sche ,Z. R. 2" neer, waarbij 4-> opvarenden
gedood werden; in Febr. 1922 vloog bij
Hampton de „Roma" in brand met 34 doo
den en in October van hetzelfde jaar ont
plofte bij San Antonio de ,C. 2" waarbij
slechts twee opvarenden werden gewond
Twee opvarenden slechts werden gewond,
toen in Juni 1923 't Amerikaansche marine
luchtschip „F.C." in brand raakte, doch in
Dec. 1923 werd de wereld opgeschrikt duor
de ramp met het Fransche luchtschip „Dix-
mude" boven de Middellandsche Zee, waar
bij 54 slachtoffers werden geteld.
In September 1925 werden veertien per
sonen gedood, toen het Amerikaans ;hc
luchtschip Shenandoah" in een storm bij
Cambridge in den staat Ohio verging.
Veel pennen zijn in beweging gebracht
in verband met den ondergang van het Ita-
liaansche luchtschip „Italia", dat onder
leiding van generaal N o b i 1 e een expedi
tie naar de Noordpool had ondernomen.
Een deel der opvarenden, waaronder N o-
b i 1 e zelf, werd teruggevonden en gered,
dc oh de groote pool-onderzocker A m u n 1
sen verloor bij de reddingspogingen het
leven.
In October 1930 werd de wereld opgeschrikt
door de ramp van het Engelsche luchtschip
„R. 101", dat in den nacht van Zaterdag op
Zondag, op zijn eerste officieele vlucht, bij
Bcauvais in Frankrijk in brand vloog en
neerstortte. Alle 48 opvarenden kwamen om
het leven; onder hen bevond zich o.a. de
toenmalige Britsche minister van lucht
vaart.
Nadat in Februari 1932 reeds het Good
Year luchschip „Columbia" bij New-York
was verongelukt, werd in April 1933 Ameri
ka door een groote ramp getroffen, toen hei
grootste bestuurbare luchtschip, de ..Akron
bij de kust van New-Jersev in een storm
raakte, door den bliksem werd getroffen, in
brand v'oog en omlaag stortte Van de 77
opvarenden werden slechts 4 gered.
In Februari 1935 s'orte het tweede groote
Amerikaansche luchtschip, de „N'acon", ver
moedelijk tengevolge var een constructie
fout ten zuiden van Montery in zee. In d't
geval konden 81 van de 83 opvarenden g-?-
red worden, o.a. de commandantkapitein
Wiley, die de rampen van de „Shenandoah'
De Duitsche Zeppelin-successen
Inmiddels had de Duitsche luchtsdhip-
bouw verder gearbeid. De „Graf Zeppelin",
onder leiding van Dr. Hugo Eckener ge
bouwd en in 1930 gereed gekomen, maakte
ware zege-tochten rond de wereld. In Maart
1932 werd begonnen met een aanvankelijk
veertiendaagsche luchtdiens* op Zuid-Ame-
rika en in de zomermaanden naar de Ver.
Staten.
Het luchtschip Jiindenburg
In Maart van het vorige jaar werd ue
„Hindenburg" voltooid. Het seheeps'tehaaoi
had een lengte van 248 meter en de grootste
middel,ijn bedroeg 41.2 meter, waardoor het
gevaarte een minder slanke indruk maakte
dan de „Graf Zeppelin". De gasinhoud be
droeg 190.000 kubieke meter en het gas was
verdeeld over zestien cellen. Aanvankelijk
lag het in de bedoeling helium als draaggas
te gebruiken en waterstof als manoeuvreer-
gas, doch de levering van heiiumgas. dat
slechts in Amerika gewonnen kan worden,
stuitte op zoodanige moeilijkheden en Je er
varingen, die Dr. Eckener met waterstof
had opgedaan, waren zoo gunstig, dat men
tenslotte besloot uitsluitend waterstofgas te
gebruiken.
Het luchschip werd voortbewogen door m
vier buiten den romp opgehangen gondels
gemonteerde dieselmotoren van de Daimler
Buiz Motoren fabriek te Stuttgart, die een
gezamenlijke topprestatie hadden van 4200
P K. en aan het schip een gemiddelde snel
heid van 125 K.M. per uur konden geven. Bij
gunstigen wind kon deze aanzienlijk hooger
zijn, doch bij straffen tegenwind tot onder
de honderd kilometer per uur dalen.
De „Hindenburg'' kon 60.000 K.G. stookolie
meevoeren en had dan een actieradius van
11.000 K.M., waarbij dan nog ruimte was
voor het meenemen van 19.000 K.G. nuttige
lading aan vracht en passagiers.
Aan het comfort der passagiers was zeer
veel zorg besteed. Het luchtschip had twee
dekken. Het bovenste werd hoofdzakelijk in
beslag genomen door 25 twee-ipersoons
slaaphutten, voorzien van warm en koud
stroomend water, electrische verlichting,
kunstmatige ventilatie eenz.; een smaakvol
ingerichte eetzaal voor vijftig passagiers;
een lees- en schrijfzaal; een conversatie
kamer en twee wandelgangen, voorzien van
schuine ramen, waaruit men een prachtig
uitzicht genoot, terwijl het beneriendek een
gasclichte rooksalon bevatte, waar de pas
sagiers zonder eenig brandgevaar te ver
oorzaken, mochten rooken.
In het midden van het luchtschip bevond
zich een vrachtruimte van zoodanige af
meting, dat er zelfs auto's in geborgen
konden worden. In den boeg van het schip
was de commando-gondel met navigatie-
ruimte gebouwd.
Qp 31 Maait 1936 vertrok de .Hinden
burg" des morgens te half zes uit Frie
drichshafen voor zijn eerste reis naar Zuid-
Amerika, alwaar het op 4 April vroeg in
den ochtend te Rio de Janeiro ankerde.
Reeds in Mei voer de „Hindenburg" naar
Nóord-Amerika en bijna een jaar geleden
op 9 Mei 1936, vestigde het luchtschip em
record door de reis naar Lakehurst ovei
den Oceaan in 62 uur te volbrengen.
Het commando werd toen nog gevoerd
door Ernst L e h niann, den trouwen mede
werker van dr Eckener, die zooveel tot het
succes der Duitsche luchtschepen heeft hij
gedragen en vrijwel zeker bij deze ramp om
het leven is gekomen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit VIER bladen
Het Duitsche luchtschip „Hinden
burg" is te Lakehurst (Ver. Staten)
enkele oogenblikken voordat het
zou landen geëxplodeerd, en bran
dend neergestort. Er bevonden zich
omstreeks honderd personen aan
boord; ruim dertig opvarenden
hebben bij deze ramp het leven ge
laten.
Dr. Colijn heeft Woensdag in Middels
burg en in Oostburg gesproken.
Ter gelegenheid van het 50-jarig be
staan van het Leger des Heils in Neder
land zijn te Amsterdam feestelijke bijeen*
komsten gehouden.
Bondsdag van de Geref. Jongelingen te:
Middelburg.
De Bond van Ned. Herv. Jongelings*
vereenigingen op Geref. grondslag kwam
te Amersfoort in Bondsdag bijeen.
De Bondsdag van het Nederl. Jonge
lingsverbond is te Zwolle gehouden.
Vergaderingen van de afd. Z^HoIland
en de Oostelijke afdeeling van de Bond
van Chr. Geref. J.V.
Te Rotterdam is de jaarlijksche Zendïngs-
dag gehouden van de Nederl. Zendings-
vereeniging.
De algemeene vergadering van de Prot,
Chr. Bond van Spoor- en Tramwegperso
neel.
De jaarvergadering van de Calvinisti
sche Juristen-Vereeniging is te Amersfoort
gehouden.
De „Kievit" heeft nabij Athene eert
noodlanding gemaakt.
Bij een twist te Glanerbrug is een per
soon gedood.
Bij een autobotsing in Den Haag zijn
twee personen zwaar gewond.
In Barcelona hebben straatgevechten
zeer talrijke slachtoffers gemaakt; de
stad staat thans onder een militair regiem.
Neutrale schepen zijn thans bezig, de
vrouwen en kinderen uit Bilbao in
veiligheid te brengen.
Eden heeft in het lagerhuis een uiteen
zetting gegeven over den toestand in
Spanje.
LAKVERF VAK WAGEMAKEP5 Bpeda
(Zie vervolq elders in dit blad)
Wij verrekeren U een prettige en interessante,
schriftelijke opleiding tot
RECLAME-TEKENAAR
en ONTWERPER
Dit vak biedt een goede toekomst
Inlichtingen ïonder verplichting bij A.S.S.O.
Nieuweplein 31, Arnhem, Telefoon 24597
STAP UIT UW OUDE COSTUUM
MET PINKSTEREN I
Palthe reinigt Palthe perst
Palthe stoomt Palthe verft
NEDERLANDERS
koopen thans meer
FISK-Banden
dan ooit tevoren.
's-GRAVENHAGE, NOORDEINDE 140C
Een „echt" Perzisch Tapijt is niet
duurder dan een goed machinaal
kleed.
Zichtzendingen met eigen wagens
door het geheele land.
HOTEL „NAEFF"
V E L P (Geld.)
BEKEND RESTAURANT
Modern ingericht \ut^Garage
TENNISBAAN - Prachtige Tuin
Matige Prijzen Telefoon 3152 en 3153
B. BEIJER.
Doodelijk ongeval
Door de tram gegrepen
Men meldt ons uit Rotterdam:
Woensdagavond is op de Rotterdamsche
dyk nabij het Witte dorp een ongeveer 40-
jarige man onder een motorwagen van lyn 4
geraakt. De tram, welke op dat oogenblik een
groote vaart had, kon door den bestuurder
niet tjidig tot stilstand worden gebracht.
Het slachtoffer, dat zwaar verminkt was,
moet op slag zyn overleden. Daar op hem
geen papieren of andere voorwerpen werden
gevonden waaruit zyn identiteit zou kunnen
bly'ken, wordt hieromtrent door de politie
nog een nade£ onderzode ingesteld.