De arbeiderswoningbouw
in onze stad
M. S. DE JONG n.v.
DINSDAG 13 APRIL 1937
TWEEDE BLAD PAG 6
Stadsnieuws
B. EN W. ZETTEN DEN
TOESTAND UITEEN
Er is en blijft een belang-
rijk overschot op de
woningmarkt
Bij besluit van 21 Maart 1932 vereenigde
'de raad zich in beginsel met den bouw van
plm. 358 woningen door verschillende bouw
vereenigingen en door de gemeente, volgens
een daarbij gevoegd schema van verdeeling
Van het aantal woningen over deze licha
men.
Als uitvloeisel hiervan kwamen tot stand
ide volgende complexen: Eensgezindheid 20
■woningen, de Eendracht 60 woningen, Ons
Doel 27 woningen, de Tuinstadwijk 63 wo
ningen en Werkmanswoningen 71 •woningen
.totaal 241 woningen.
Omtx-ent de in dat schema opeenomen
plannen van de gemeente (Stichting) met
58 woningen, „de Goede Woning' met 25
woningen en „Ons Belang" met -10 woningen
werd nog geen definitieve beslissing ge
vraagd.
In den loop van den tijd kwam de parti-
tuliere bouwnijverheid tot groote opleving
zij legde zich vooral ook toe op den bouw
van arbeiderswoningen en kleine tnidden-
Btandswoningen.
In een betrekkelijk snel tempo vermeer
derde de woningvoorraad aanzienlijk, wat
vooral tot uiting kwam door het stijgend
aantal leegstaande woningen.
Hoe langer hoe meer was dan ook bij B.
en W. de vraag gerezen, of er nog wel be
hoefte aan arbeiderswoningen (bestond en
tof het dus wel raadzaam was om het plan
Van „Ons Belang" nog te doen uitvoeren.
Het bouwen van overbodige woningen, in
economisch opzicht reeds niet verantwoord,
legt toch een zwaar financieel risico op de
gemeente, daar zij voor 100 pet. aansprake
lijk is voor betaling van rente en aflossing
van het Rijksvoorschot.
Teneinde omtrent den stand der woning
behoefte meer nauwkeurige gegevens te ver.
strekken, was den toenmaligen Directeur
van het Bouw. en Woningtoezicht, overeen
komstig diens voorstel, reeds in de maand
Mei 1935 opgedragen halfjaarlijks een tel
ling te houden van leegstaande woningen
gegevens te verzamelen omtrent huurprijs
en toestand dier woningen. De verdere be
handeling van het gewijzigde bouwplan van
„Ons Belang)" werd, in afwachting van het
resultaat der eerste telling, aangehouden.
Bij rapport van 14 Jan. 1936 deelde de
waarnemend Directeur van genoemden
Dienst B. en W. de gegevens van de half
December 1935 gehouden telling mede; het
verzamelde materiaal bevestigde volkomen
het vermoeden, dat er een aanzienlijk over
schot aan woningen ook aan arbeiders
woningen was.
Het overschot, bedroeg in procenten uitge
drukt: in totaal 1004—190 is 5.35 pet.; voor
arbeiderswoningen 473-114.5 is 4.15 pet.;
voor kleine middenstandswoningen em hee
renhuizen 531—75.5 is 7.1 pet.
Dit beteekende voor onze gemeente een
eeer groote reserve, daar 2 pet. voldoende
mag worden geacht.
B. en W. stelden dit rapport, met het
dossier inzake „Ons Belang'', enz., vervol
gens in handen van de Commissie van Fa
bricage.
In haar advies van 10 Februari 1936 gaf
zij als haar oordeel te kennen, dat met het
oog op de toestaande overproductie van wo
ningen, de bouw van nieuwe arbeiders,
woningen met overheidssteun niet moest
worden bevorderd. Naar haar inzien bood
deze overproductie de gelegenheid om thans
zonder nieuwbouw de opruiming van krot-
•ten geleidelijk ter hand te nemen.
In overeenstemming met dit advies toeslo-
ten B. en W. dan ook den Directeur van het
Bouw- en Woningtoezicht op te dragen
voorstellen te doen tot onbewoontoaarverkla-
ring van slechte woningen en verbetering
van woningen, terwijl de meerderheid
B. en W. onder deze omstandigheden geen
termen aanwezig achtte, thans de totstand
koming van het plan van „Ons Belang" te
bevorderen.
Uiteraard bestand er nu odk geen aanlei
ding meer om de in het schema genoemde
plannen van de gemeente en „de Goede
Woning" ter hand te nemen, noch ook
gunstig te beschikken op een door de ver-
eeniging „Eensgezindheid" in October 1935 ge
daan verzoek om voorschot voor den bouw
van 71 eensgezinswoningen en 11 woningen
voor ouden van dagen te verleenen en den
voor dit plan benoodigden grond aan te
koopen. i
Voorstellen-Schiiller
Tegen het einde van de maand Mei 1936
diende de heer Schüller een voorstel bij den
Raad in, om B. en W. te verzoeken door een
nauwkeurig onderzoek gegevens te ver
schaffen omtrent de volgende punten:
1. het totaal aantal woningen in Leiden
jnet een huurprijs tot 5,per week;
2. het aantal kamers van elk dezer wo
ningen met vermelding van het aantal per
sonen van elk geslacht, dat in die woning
woont;
3. het aantal gezinnen, dat in elk dezer
woningen woont met vermelding van het
aantal personen van elk geslacht, dat hx
die woning woont;
4. het aantal van die woningen, dat
noodzakelijk blijkt verbeterd te kunnen
worden volgens de woningwet en het aantal
van deze woningen, dat na onderzoek blijkt
op het oogenblik of in de naaste toekomst
uit den woningvoorraad te moeten verdwij
nen.
De heer Schüllei* meent, blijkens den
hanhef van zijn (voorstel, dat over de ge
gevens van alle door hem genoemde punten
moet worden beschikt, om te kunnen be-
oordeelen of de aanbouw van arbeiders
woningen tot een huurprijs van pl.m. 5,
per week vereischt is. Dit beteekent, wat de
punten 1, 2 en 3 betreft, dat een compleet
woning- en gezinstelling zou moeten wor
den gehouden, want wil een dergelijke sta
tistische opname eenig nut hebben, dan kan
men niet volstaan met daarin alleen de
Woningen tot 5,te betrekken, doch dan
moet deze opname zich ook uitstrekken tot
de aangrenzende huurgroepen. Hierbij hou-
"de men in he oog, dat het aantal arbeiders
woningen reeds ongeveer tweederde van
'den gcheelcn woningvoorraad bedraagt.
De kosten van een volledige woning- en
gezinstelling in een kartotheek te ver-
-erken zullen naar raming 3500,— a
f 1000,— beloopen en de jaarlijksche kosten
van bijhouden der mutaties enz. bovendieD
I 2Q0fli,—n
Met de grootst mogelijke meerderheid van
de Commissie van Fabricage is de meerder
heid van B. en W. van oordeel, dat er geen
behoefte aan een woning- en gezinstelling
bestaat; om te kunnen beoordeelen of aan
bouw van arbeiderswoningen noodzakelijk
is, levert de methode van telling van de
leegstaande woningen, op ds wijze, gelijk
die alhier geschiedt, een alleszins betrouw
bare maatstaf; immers zij geeft, gesplitst in
de verschillende huurklassen, het getal be
woonbare woningen aan, dat beschikbaar
is en beantwoordt dus op duidelijke wijze
de vraag, of en in welke groep er een vol
doend overschot aan arbeiderswoningen
aanwezig is.
Het vierde punt van het voorstel van den
heer Schülleï* komt neer op een volledig
onderzoek naar de mogelijkheid van ver
betering van woningen volgens de Woning
wet en/of onbewoonbaar-verklaring. Hiertoe
is een technische opneming van de wonin
gen, dus een systematisch woningonder-
zoek, noodig, wat een zeer omvangrijk er
langdurig werk is; bij geregelden voort
gang zijn hiermede zeker eenige jaren ge
moeid, terwijl de kosten moeilijk zijn te
schatten.
Intusschen zijn B. en W., gelijk werd
medegedeeld, inzake de verbetering en* of
onjjewoonbanrverklaring van woningen di
ligent, Bij den Dienst van Gemeentewerken
zijn voorstellen in bewerking voor een ge
leidelijke onbewoonbaarverklaring van wo
ningen, in dier voege, dat de meest nood
zakelijke gevallen het eerst aan de orde
komen o.a. huizen in poorten en slop.
pen terwijl daarnaast de voorbereiding
van de onbewoonbaarverklaring ten aan
zien van wijken, waar een saneeringsplan
wordt beoogd (bouwblok Geeregracht, L<
vendaal, Kraaierstraat, 4e Binnenvestgracht
complex Weverstraat, Looierstraat
vergevox-derd stadium is.
Het (belang van de woningverbetering
heeft eveneens de volle aandacht van de
gemeente; dd Dienst van Gemeentewerken
behandelt niet alleen de klachten over wo
ningtoestanden, maar in voorkomende ge-
vallen wordt ook op eigen initiatief aan
drang op de eigenaren uitgeoefend om tot
verbetering van woningen over te gaan.
Trouwens de concurrentie op de woning
markt noopt de eigenaren ook wel de wo
ningverbetering niet te veronachtzamen; bij
de tweede en derde telling kon dan ook
worden geconstateerd, dat inmiddels een
groot aantal woningen door de eigenaren
■as of werd verbeterd.
Onder deze omstandigheden toestaat er
naar de meening van de grootst mogelijke
meerdei'heid van de Commissie van Fabri
cage en naar die van de meerderheid van
en W. ook geen aanleiding voor een on
derzoek, als bedoeld in dit onderdeel van "t
voorstel van den heer Schüller.
Het resultaat der laatste telling.
En thans het resultaat van de laatst ge
houden telling van leegstaande woningen
(15 December 1936). De tusschen haakjes
geplaatste cijfers zijn die der vorige tellin-
511.
Bruto aantal leegstaande woningen 1270
(1359) (1173).
Af woningen, die wegens bouwvalligheid,
vochtigheid, vervallen toestand enz., niet
meer voor de volkshuisvesting in aanmer
king komen (behoudens ingrijpende verbe
tering of verbouwing, zio hiervoor) 400
(314) (160).
Bewoonbare leegstaande woningen 870
(1045) 1013).
Hiervan 537 (675) (473) woningen tot en
met f 6; 55 (570) tot en met f 5.50 en 418
(540) tot en met f 5 huurprijs, waaronder,
evenals in vorige gevallen, een aantal wo-
ni ngwetwoningen.
Totaal aantal woningen 20.000 (19.700)
(19.000).
Aantal woningen tot en met f 6 huur plan.
12.SOO (12.300) (11.450).
Aantal woningen tot en met 5.50 huur
pl.m. 12300 (11800). Aantal woningen tot en
met 5,— huur pl.m. 11300 (10800). Het
overschot bedroeg dus voor de woningen
tot en met: 6.— huur, 4.2 pet. (5.5 pet)
(4.15 pet.); 5.50 huur, 3.7 pet (4.8 pet);
5.huur 3.7 pet. (5 pet).
*eserve is nu eenigszins teruggeloo-
pen, wat oa. een gevolg kan zijn van meer
dere onttrekking van woningen aan hare
bestemming, en aan de voor Leiden onver
wacht groote bevolkingstoeneming i:
De bevolking is in dat. jaar n.l. met 1504
zielen gestegen, tegenover 836 in 1935, ter
wijl in het tijdvak van 1 Januari 1927 tot
en met 31 December 1935 de gemiddelde toe
neming per jaar 433 bedroeg.
Aangezien de behoefte aan woningen door
verschillende factoren wordt beheerscht,
zou het niet juist zijn, alleen op de bevol
kingstoeneming af te gaan voor de bereke
ning van het benoodigd aantal woningen
voor een toekomstig tijdvak. Bovendien !s
het geheel onzeker of de vermeerdering van
de bevolking dit Jaar en daarna even snel
blijft gaan. Er is intusschen een berekening
gemaakt van het vermoedelijk aantal over
complete woningen met een huurprijs tot
en met. 6.op 31 December 1937 in het
onderstelde geval, dat ook over 1937 de be-
olking met 1500 zielen zal stijgen.
In dit wel zeer ongunstig gestelde geval
zal er derhalve aan het einde van het loo-
pende jaar nog een woningoverschot zijn
van 3 pet., dat de normale reserve van 2
pet. te boven gaat. Daarbij is dan nog in
het oog te houden, dat de 400 woningen, die
bij de telling als niet voor bewoning ge
schikt werden aangemerkt, niet alle voor
den woningvoorraad persé als verloren be
hoeven te worden beschouwd, vermits een
aantal nog kan worden verbeterd. Deze cij-
fers en omstandigheden toonen naar de
meening van de meerdei'heid van B. en W.
el overduidelijk aan, dat voorloopig voor
nieuwbouw met steun van de gemeente
geen aanleiding bestaat en in geen geval op
dit oogenblik. Er is dan ook naar het oor
deel van de meerd'exneid geen reden de af
doening van deze zaak nog langer uit te
stellen.
De minderheid van B. en W. kan zich
niet met deze conclusie vereenigen. Ook zij
is gekant tegen den bouw van overbodige
woningen, doch voor haar staat nog niet
vast, dat er inderdaad een overcompleet
aan arbeiderswoningen in bovengenoemden
omvang bestaat. Op gegevens, alleen ver
kregen door een telling van leegstaande
woningen, mag men haars inziens niet af
gaan bij de bepaling van den beschikbaren
woningvoorraad; daartoe dient een woning
en gezinstelling met een woningonderzoelc
ia den door den beer Schüller bedoelden
zin plaats te hebben en van het resultaat
van een zoodanige telling zal dan moeten
afhangen of het plan van „Ons Belang" en
eventueele verdere plannen in uitvoering
kunnen komen.
De Raad dezer gemeente zal vergaderen
op Maandag 19 April 1937, des namiddags te
twee uur, in het gebouw „Tot Nut van 't
Algemeen".
De vergadering zal, zoo noodig, des avonds
worden voortgezet.
Te behandelen onderwerpen:
1. Beëediging en installatie van het nieuw
benoemde Raadslid, den heer P. van der Tas
2. Benoeming van een lid van de Commis
sie van Financiën (vacature: A. J. Schone-
veld).
3. Benoeming van een lid van de Commis
sie voor het Openbaar Slachthuis (vacature:
A. J. Schoneveld).
4. Benoeming van een lid van de Commis
sie voor den Geneeskundigen- en Gezond
heidsdienst (vacature: A. J. Schoneveld).
5. Benoeming van een plaatsvervangend
lid der Commissiën. bedoeld in art 2. Ie lid.
sub 3e, der verordening, houdende Regle
ment voor de Commissiën van Advies, be
treffende de arbeids^ en dienstvoorwaarden
van het personeel in dienst der gemeente
Leiden (vacature: A. J. Schoneveld).
6. Benoeming van voorzitters, leden en
plaatsvervangende leden van stembureaux
voor de verkiezing van leden van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, van de Provin
ciale Staten en van den Gemeenteraad.
7. Voorstel tot het wijzigen van de veror
dening. regelendp hef onderwijs aan spraak-
gebrekkige kinderen te Leiden.
8. Benoeming van een hoofdonderwijzer
bij het onderwijs aan spraakgebrekkige kin
deren.
9. Praeadvies op het verzoek van C. Kok
om ontslag als leeraar aan het Gymnasium.
10. Praeadvies op het verzoek van A M.
van Sermondt. om ontslag als hoofd der
school voor buitengewoon lager onderwijs
verbonden aan het. gesticht „Voorgeest".
11. Voorstel inzake het aangaan van eeni
ge geldleeningen en tot. het vaststellen van
de daarop betrekking hebbende begrootings-
staten.
12. Voorstel tot bet verhuren van bet
winkelhuis Heerenstraat No. 4S aan mej. M.
M. Bomli, te Leiden
13. Voorstel tot het wijzigen van eenige
raadsbesluiten inzake de verhuring van de
perceelen Nieuwe Rijn no 22a, Aalmarkt no.
5, Nieuwe Rijn no. 20 met het bovenhuis
van de Graanbeurs en Lokhoi-ststraat nos.
en 22.
14. Voorstel tot het nader vaststellen van
het bedrag, dat voor 1937 ter beschikking
wordt gesteld voor het verleenen van extra
hulp aan werkloozen en tot het vaststellen
van den desbetreffende begrootingsstaat.
15. Voorstel tot het beschikbaarstellen van
gelden ten behoeve van een registratie van
jeugdige werkloozen, tevens praeadvies op
een desbetreffend voorstel van den heer
Snel.
16. Voorstel inzake het verleenen van een
subsidie aan de afd. Leiden en omstreke
de Nederlandsche Vereeniging Vacantie
oord voor Lichamelijk Gébrekkigen en tot
het vaststellen van den desbetreffenden be
grootingsstaat.
17. Voorstel inzake het verleenen van een
vergoeding, krachtens art- 100 der Lager
Onderwijswet 1920, over het jaar 1935, aan
de besturen van bijzondere lagere scholen.
18. Voorstel tot het verleenen van een
jaarlijksche toelage aan een viertal ambte
naren der Stedelijke Fabrieken van Gas en
Electriciteit.
19. Voorstel inzake het in erfpacht geven
van een terrein aan de Dozystraat ten be
hoeve van den bouw van een complex wo
ningen voor ouden van dagen, aan de „Stich
ting tot werkverschaffing aan jeugdige
werkloozen, ter verstrekking van woningen
aan Ouden van Dagen!', te Leiden en het
beschikbaarstellen van gelden ten behoeve
van den aanleg van een gedeelte straat in
vei'band met dezen bouw.
20. a. Praeadvies op het voorstel-Schüller
inzake het houden van een woning- en ge
zinstelling en het instellen van een woning-
onderzoek;
b. Voorstel tot het intrekken van het be
ginselbesluit van 21 Maart 1932 inzake den
bouw van een aantal arbeiderswoningen
met Rijksvoorschot, voor zooveel betreft de
door de woningbouwverenigingen „Ons Be
lang" en „de Goede Woning" en de door de
gemeente te bouwen woningen;
c. Pi'aeadvies op de vei'zoeken van de Wo
ningbouwvereeniging „Eensgezindheid" in
zake den bouw van een aantal woningen en
de te koop aanbieding door L. Snoeker
grond benoorden de Trompstraat;
d. Voorstel, om de verdere adressen en het
voorstel-Schoneveld d.d. 20 Juni 1936 als af
gedaan te beschouwen.
21. Beantwoording van de interpellatie
van den heer Schüller inzake het beleid
van het bestuur van de Woningbouwver-
eeniging „de Tuinstadswijk*.
D. H. ROODHUYZEN Co. n.v.
MAKELAARS
SUIKER RUBBER KOFFIE.- CACAO
per contract Amsterdamsche Liquidatiekas N.V.
comité voor stadhuis
geschenk geïnstalleerd
Hoofdgeschenk: een carillon
in den toren
Eere-comité, hoofd-comité en
sub-commissies gevormd
Prof. Dr. Willem Mengelberg
Het Concertgebouw Orkest o. L v. Prof.
Dr. Willem Mengelberg zal op het Gala
concert, onder auspiciën der concertdirectie
Johan Koning, a.s. Vrijdag in de Stadsge
hoorzaal te Leiden het volgende programma
ten gehoore brengen: Ouverture, Nocturne
en Scherzo uit „Midzomemachtdroom",
op- 1, Mendelssohn-Bartholdy, Vorspiel und
Isolde's Liebestod uit „Tristan und Isolde",
Richard Wagner, en de zesde Symphonie
„Pathétique" op. 74 van Tschaikowsky,
Ernstige aanrijding
Gisteravond tegen 12 uur had op de Rijks
straatweg te Wassenaar een ernstige aanrij
ding plaats tusschen een auto en een stil
staande motorfiets met zijspan. De motor
fiets stond geheel rechts van den weg stil
om den eigenaar van een eveneens stil
staande auto de behulpzame hand te
bieden voor een mankement.
Van uit de richting Leiden kwam feen
luxe auto. die ook geheel rechts van den
weg reed. Door het licht, van een tegenligger
(volgens verklaring van den bestuurder)
heeft deze de stilstaande motorfiets met
zijspan te laat gezien en werd de motor
fiets aangereden. Het achtergedeelte werd
geheel in elkander gereden en kwam op de
bumper der auto terecht. De inzittende van
dc zijspan vloog er uit en was eenige oogen-
blikken buiten kennis.
De auto liep geen noemenswaardige
schade op.
De politie uit Wassenaar die met een juist
passeerendo auto werd gehaald, maakt*?
proces-verbaal op.
De motorfiets werd bestuurd door H. v. d.
V. uit Leiden. De inzittende van de zijspan
was G. P. eveneens uit Leiden.
De bestuurder der auto was de heer Dr.
F. B. uit; Den Haag,
Gisteravond werd in de kleine Stads-
zaal een vergadering gehouden, waar
in geinstalleerd is het comité tot het
aanbieden van een geschenk voor het
nieuwe stadhuis. De interesse voor deze
vergadering was zeer bevredigend.
De bijeenkomst stond onder leiding van
Mr. P. E. Briët, die in zijn openingswoord
herinnerde aan den zwarten dag
Febr. 1929, toen het middelpunt van. ons
stadsleven werd vernield. De herbouw van
het huis der gemeente is thans gelukkig
weer in vollen gong en het tijdstip, waarop
het nieuwe gebouw zal heropend worden
(begin 1939) is niet zoo meer heel ver.
Ieder Leidenaar en ook vele oud-
Leidenaars zullen zich verheugen, wan
neer de gaping in de Breestraat weer is
gevuld en ongetwijfeld leeft de behoefte
om aan die vreugde uiting te geven door
het aanbieden van een geschenk. Een
commissie heeft hef initiatief genomen
om deze aangelegenheid in goede banen
te leiden. Deze commisie heeft burgers
uit allerlei kringen, corporaties en ver
eenigingen uitgenoodigd deze vergade
ring bij te wonen, om te komen tot een
goede en vruchtbare samenwerking op
dit gebied van heel de burgerij.
Na deze inleidende woorden verklaarde
spr. het comité voor geinstalleerd, waarna
de samenstelling der verschillende
sies plaats vond. Mr P. E. Briët werd bij
acclamatie tot voorzitter benoemd. Voorts
in het dagelijksch bestuur zitting de
heeren F. G. Rosier, J. F. X. Sanders, Mr.
F. J. J. Trapman, D. ten Cate Brouwer, Prof.
Dr. J.vd Hoeve, H. van Woudenberg en P.
J. Identourg. Als leden van het eere-comité
zullen worden uitgenoodigd: de minister
van Onderwijs, K. en W. en van Binnen-
landsche Zaken. Minister de Graaff, als oud-
Leidsch student, den Commissaris der Ko
ningin in Zuid-Holland, de Voorzitter der
Eerste en Tweede Kamer, de vice-president
van den Raad van State en de oud-burge
meester van Leiden, Jhr. Mr. Dr. N. C. de
Gijselaar.
Voorts werden de volgende sub-comitéJ's
gevormd:
Financieele commissie: Th. Vlieger, voorz.,
G. K. D. Crommelin, P. A. de Gooijer, E. H
Moens E W. Wichers Rollandet, leden.
Commissie voor de publiciteit: J. W. Hen-
ny, voorzitter, Th. B. J. Wilmer, D. v. d.
Stoep, J. Engels en de plaatelijke corres
pondenten der groote dagbladen.
Commissie voor de oud-Leidenaars: Ir. G.
L. Driessen, voorzitter, W. J. J. C. Bijleveld,
Mr. H. M. A. Coebergh, Jhr. E. W de Jonge,
A. de Koster, A. Krantz, Dr J E Kroon, W.
Rossum du Chat el, Mr. M. B. Vos en
Mi*. H. F. J. M van Wensen.
Propaganda-commissie: D. ten Cate Brou
wer, voorzitter, Mej. W. de Broekert, J.
Brouwer, K. Cebal, H. van Cittert, Mej. D.
Coebergh, J. J. Coster, L. G. van Doorn, F.
Elkerbout, J. C. Elsgeest, F H van Erckelens
H. Enne van Gelder, N. C. F. van Ginkel,
Mevr. A. Goslinga-Koekkoek, J. J. Groen, Ir.
F. H. E Gul jé. L F L J Hartkamp, H. H.
Harmsen, M. J. B. Herfst, J Heringa, H. v. d
Jagt. Mevr. S Koert-Bouman, Mevr. J. A. de
Kostei'-Sijthoff, W. van der Laan, Is. Leman,
Mevr. J. Manders-Vermeulen, Overste M. v.
Mens. A. Metz, J. P. Mulder. Mr. G. H. E
Nord Thomson, J H Nijhuis. C. Ponsen, L.
Ouestroo, Jhr. L. K. de Ranitz, J. M. C. dp
Roo, M. van Rijswijk, Mej. J. Schermer
Voest, C. Schout, W. A. Schrandt, P. H.
Steenhauer, J. G. J. Verhey van Wijk, J. H.
de Vries, N. Vreeburg, H. P. H. Würtz, W.
Zwart, P. J. van Zijl.
De voorzitters van de sub-comite's maken
tevens deel uit van het dagelijksch bestuur.
Mr. Briet deelde daarna mede, dat het
voorloopig Comité reeds zijn gedachten
heeft laten gaan over den aard van het
geschenk, van het hoofdgeschenk en dat
bet thans aan de vergadering voorstelde
om dit geschenk te doen bestaan uit een
carillon voor den toren van het nieuwe
raadhuis. Ongetwijfeld zal er voor dit
plan in heel 't land sympathie bestaan.
De kosten van zulk een carillon worden
geraamd op f35000.
Het comité is van meening dat dit bedrag
in Nederland en Nederlandsch-Indië onge
twijfeld kan worden bijeengebracht. Met
applaus betuigde de vergadering met dit
plan haar instemming. Naast dit hoofd-
geschenk kunnen ook andere geschenken
worden aangeboden, maar dit moet dan toch
geschieden in overleg met het comité.
Door bemiddeling van het G.R.D. werd
daarna aan de aanwezigen een voorproefje
van het carillon-spel gegeven.
Mr. Briët sloot daarna de vergadering, na
nog te hebben medegedeeld dat de voorzit
ters der sub-.comité's eerstdaags de leden in
vergadering zullen bijeenroepen.
jaarvergadering
chr. besturenbond
Afscheid van den heer
Schoneveld als voorzitter
De heer Jac. van Es
als zoodanig gekozen.
GEEN SPREEKUUR
De Wethouder van Financiën, 'de heer
TENTOONSTELLING OVER HET
GRAVENSTEEN
In het stedelijk Museum „de Lakenhal"
is een tentoonstelling ingericht betrekking
hebbende op het Gravensteen, zulks in ver
band met een lezing, die Ir. II. A. van Oerlo
vanavond houdt voor de Vereeniging „Oud
Leiden" over de geschiedenis van dit mo
nument.
Deze tentoonstelling blijft nog de geheele
week geopend en is gratis toegankelijk voor
belangstellenden (behalve de entree van
het museum, fiie 10 et. bedraagt),
De Chr. Besturenbond, hield gister
avond in het Gebouw Patrimonium zijn
jaarvergadering in welke samenkomst
de heer A. J. Schoneveld tevens afscheid
genomen heeft als voorzitter.
De samenkomst, die zeer druk bezocht
was, werd tevens bijgewoond door den
cretaris van het Chr. Nat. Vakverbond, den
heer J. Schippers.
De voorzitter de heer A. J. Schoneveld las
bij opening 1 Joh. 5 114, heette allen daar
na welkom om dan aan de hand van het
voorgelezen Schriftgedeelte er op te wijzen,
dat Christus in het middelpunt van heel ons
leven dient te staan.
Ook op het terrein van de Christelijk
sociale beweging zal het geloof de stuw
kracht rijn. In de overtuiging, dat wij de
dragers zijn van het geloof, zullen wij over-
winnen. Dan houden wij ondanks tegenslag
het hoofd omhoog en weten wij ons gedra
gen door de wereldovenvinnende kracht
van het geloof.
Spr. eindigde zijn toespraak met aan te
sporen ook in het nieuwe vereenigingsj
de taak en roeping, een ieder opgei
goed te vei-staan en met groote activiteit
voort te gaan om de Christelijke beginselen
ook op het sociale terrein uit te dragen.
In een enkel sympathiek woord herdacht
de vooi-zitter dan het overlijden van den
heer Slegtenhorst o.m. voorz. van Patri
monium en van de afd. Leiden van den Chr.
Bonid van Belasting-ambtenaren. Staande
werden deze woorden aangehoord.
Hierna richtte de heer Schoneveld zich
nog tot den heer Loman. die onlangs be
dankt heeft als voorzitter* der afd. Leiden
van den Grafischen Bond. Spr. dankte hem
voor al het werk in deze functie verzet.
Door den secretaris, den heer W. Veer
man werd nu uitvoerig voorlezing der notu
len gedaan waarna enkele huishoudelijke
mededeelingen volgden.
Ax*tikelsgewijze wex*d vervolgens het door
ons reeds gepubliceerde jaarverslag behan
deld en tenslotte goedgekeurd. Ook het
jaarverslag van den penningmeester, den
heer L. Robbers werd goedgekeurd,, nadat
vooraf de heer S. Kokkedee nog verklaard
had. dat alle beschëiden in orde zjjn bevon
den. Bij monde van den voorzitter werden
secretaris en penningmeester bedankt
al hun arbeid in het afgeloopen vereeni-
gingsjaar verricht.
B es tuu rs verkiezing
Na een zeer uitgebreide discussie ïs
tenslotte na herstemming tot voorzitter
in de vacature-Schoneveld gekozen de
heer Jac. van Es, voorzitter van den Chr
Fabrieks- en Transportarbeidersbond.
Hierbij werden uitgebracht 84 et. waar
van 45 op den heer Van Es en 39 op
den heer G. Hordijk-
Herkozen werden de heeren L. Robbers,
le penningmeester, I. Tuinhof de Woed, 2e
secretaris en N. Korswagen, bestuurslid.
Verder werd een voorstel aangenomen om
het bestuur met twee leden uit te breiden.
In een volgenlde vei'gadering zullen hiervoor
de functionarissen worden gekozen.
Afscheid van den heer A. J. Schoneveld.
Met een enkel woord heeft vervolgens 'de
heer A. J. Schoneveld afscheid genomen
als voorzitter.
Spr. begon met op te merken, 'dat het
afscheid hem moeilijker viel dan hij ge
dacht had. Toen hij in 1918 gekozen werd
had hij geen andere scholing dan de Jonge-
lingsvereeniging. De tijd was toen gun
stig. Echter volgd-e spoedig een inzinking.
Velen verlieten de geledex*en. Er had zui
vering plaats. Later kwam er weer opleving.
De taak werd toen zwaarder om leiding
te geven. En thans komt dit afscheid als
gevolg van een anderen arbeidskring.
Spr. dankte bestuur en leden voor de
wijze waarop zij het hem makkelijk
mogelijk hebben gemaakt om de Chr. Vak
beweging te dienen.
Met een opwekking trouw te blijven aan
het beginisel besloot hij zijn afscheids
woord.
Als tweede voorzitter voerde nu de heer
Van Cittext het woord. Hartelijk dankte
spr. den heer Schoneveld voor zijn leiding,
sinds 1918 met een kleine onderbreking,
gegeven. Spr. releveerde dan het werk
dat. onder leiding van den scheidenden voor
zitter was tot stand gekomen. Ook als
gemeentei*aadslid hebt gij kans gezien veel
voor de arbeidersbeweging te doen. Na
mens het bestuur bood spr. hem tenslotte
een boekwerk naar keuze aan.
De secretaris dankte namens het D. B.
voor do prettige wijze waarop steeds met
den heer Schoneveld was samengewerkt
Ook de heer Schippere, die namens het
Chr. Nat. Vakverbond deze vergadering bij
woonde, heeft met een enkel woord den
heer Schoneveld nog bedankt voor al het
geen hij in het belang der Chr. Vakbewe
ging heeft gedaan.
De Hortus Botanicus
bestaat 350 jaar
Tentoonstelling in het Academisch
Historisch Museum
Volgend jaar de groote herdenking
Heden, 13 April, bestaart de Leidsche
Academietuin 350 jaar. Op dezen datum van
het jaar 1587 stond de stad Leiden aan de
Universiteit af een ongebruikt stuk grond
achter het Academiegebouw om daar ten
behoeve van het geneeskundig onderricht
een Jcruidtuin aan te leggen. Weliswaar
beeft het nog tot 1594 geduurd alvorens met
de beplanting van den tuin onder leiding
van den beroemdien Clusius e>en aanvang
werd gemaakt, maar de stichting van den
Hortus was dan toch in 1587 een feit ge
worden. Het 350-jarig bestaan wordt dit
jaar slechts op bescheiden schaal herdacht,
omdat de reorganisatie van de Academie
gebouwen het vrijwel onmogelijk maakt de
Hortus zelf bij de feestviering te betrekken.
Volgend jaar Juni als de reorganisatie ach-
den rug is zal een grootsche herdenking
plaats vinden waarbij ook verschillend-e
buitenlandsche geleerden zullen worden uit
genoodigd, terwijl tegen dien tijd ook een
gedenkboek zal verschijnen in de Engelsche
taal, hetwelk in hoofzaak zal worden sa
mengesteld door den hortulanus, den heer
Veen dorp.
Om den dag niet geheel onopgemerkt ïe
doen .voorbijgaan heeft hedenmiddag in de
RADIO
DISTRIBUTIE
DINSDAG 13 APRIL
Programma III: 8 00 Keulen of dlv., 11.20 Brug
sel VI.. 14.05' R. Dai
wlch, plm. 15.20 I
45 Droit-
ulen, 16.20 Brussel VI., 18.00
19.05 Londen R, 19.20 Keulen, plm. 20.20
Ween enof div., 21.30 Boedapest of dlv., 22.00
BerlUn. 23.20 R. Danm
jel VI.. S.20 diversen.
uz. GRD. 10 35 Lon-
11.20 Droltwlcli, 12.05 Londen h., 13.35
wlch, 14.35 Londen R. 16.53 Droitwlch,
diversen, 18.45 Droitwlch, 19.00 tuinpraatje
Deutschl.s of dlv.,
len, 12.20 Brussel V
Ijs R., lë.20 Londei
of div., 9,50
R., 11.20 Keu-
n R., 14,20 Pa-
isel Fr., 18 20
Keulen. 19.05 diversen. 19.25 Parijs *R.
Programma IV: 8.— Brussel VI.. 8 20 divei
8.50 Parijs R..
Agenda
Dinsdag 13 April. Prediker 8 uur. Geref.
Bond. Spr. Ds. L. Vi*oegindewey van Wad-
dinxveen.
Vrijdag 16 April. Stadsgehoorzaal 8 uur,
Gala-concei't, concertgebouw-orkest onder lei
ding van Dr. W. Mengelberg.
Maandag 19 April. Stadsgehoorzaal 8 uur.
Opvoering „In de Mist" door Vadertje Lang
beenclub ten bate van „N.O.M.A.T.E.G."
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 12 tot en met
Zondag IS April a.s. waargenomen door de
apotheken M. Boekwijt, Vischmarkt 4, teL
552 en J. Doedens, Wiihelminapark 8 Oegst-
geest, telef. 274,
KLEERMAKERIJ
's-GRAVENHAGE AMSTERDAM
Lange Houtstraat 26 Heerengracht 440
collegezaal van het Botanisch Laboratorium
Pi-of. Dr. L. G. M. Baas Becking, hoog
leeraar in de plantkunde een herdenkings
rede uitgesproken, tei*wijl in het Acade
misch Historisch Museum een kleine ten-,
toonstelling is ingericht, betrekking heb
bende op de geschiedenis van den Hortus-
Het materiaal voor deze expositie is
grootendeels bijeengebracht uit het ai'chief
van den Hortus en bestaat hoofdzakelijk uit
catalogi van den kruidtuin in. de verschil*
lende jaren van zijn bestaan onder het
directoraat van de opeenvolgende professo-,
ren als Clusius, Pauw, Boerhaave Brug-
mans en vele anderen. Ook het werk der
verschillende hortulani ligt in de vitrines
gei'angschikt, terwijl ook de meest merk
waardige resultaten die met planten in den
Hortus zijn bereikt er een plaatsje hebben
gevonden. Het meest merkwaardige stuk
van de tentoonstelling is ongetwijfeld een
handschrift in drie deelen van Boei'haave,
waarin deze heeft opgeteekend aan wie hij
tusschen 1712 en 1727 verzoeken heeft ge
stuurd om hem planten te zenden, welke
planten hij inderdaad ontvangen heeft, hoe
bij ze uitzaaide en hoe ze bloeiden. Lange
de wanden hangt een verzameling teeke-
ningen, prenten en gravures waarop men
de verschillende phazen van de ontwikke
ling van den academietuin kan aanschou
wen, terwijl men er ook vindt de portretten
van verschillende personen die in de ge
schiedenis van den Hortus een belangrijke
rol hebben gespeeld.
Een klein gedeelte van de tentoonstelling
is voorts gewijd aan het verband van den
tuin met Von Siebold wiens beroemde
Flora Japonica van deze inzending het mid
delpunt vormt. Ook het werk van den be
kenden hortulanus H. Witte den vader van
den heer E. Th. Witte, die tot voor enkele
jaren nog hortulanus was. is rijk vertegen
woordigd.
KAMER VAN KOOPHANDEL
VOOR RIJNLAND
Wijziging. 2628. 10 April. Naamlooze Ven
nootschap Bloembollenbedrijf Baartman
Koning, Sassenheim, Hoofdstraat 94. De sta
tuten zijn gewijzigd. Wijz. handelsn. in:
Baartman Koning. N.V.
Wijziging. 6468. 10 April. N.V. voorheen J.
Dragts Bakkerijen, Zoeterwoude, Hooge Rijn
dijk F. 7D. Het hoofdkantoor is verplaatst
naar: Amsterdam, Wilhelminastraat 107.
Nieuwe inschrijving. 6921. 9 April. Anton
Waals. Leiden, Rijnsburgerweg 143, handel
m textiel en meubilaire goederen. E.: A. J.
raals, Leiden.
Wijziging. 6397. 9 April. „Eensgezindheid",
Leiden, de Ruyterstraat 31. rund-, lams-,
varkens- en kalfsslagerij; fabricatie en han
del in vleeschwaren. Wijz. handelsn. in:
Eensgezindheid. Slagerij „De Gezonde Apo
theek".
Wijziging. 6635. 9 April. D. en N. van
Duyn. Katwijk a. Zee, Secr. Varkevisserstr.
49, schildersbedrijf. De vennootschap onder
firma is met ingang van 15 Maart 1937 ont
bonden; het bedrijf wordt voortgezet door:
an Duyn, onder den naam: Nic. van
Duyn, als eenig eigenaar.
Nieuwe Inschrijving. 6918. 8 April. Impex
Handelsonderneming. Leiden. Rijn en Schie
kade 12. Import en export van industrieele
uitvindingen, zoowel als vertegenwoordigei*s
alsook voor eigen rekening.
E.: H. Kirschbaum, Leiden-
6919. 8 April, firma J. Nicola en Zoon
Sassenheim, Hortuslaan 2. Expeditiebedrijf.
Venn.: J. J. Nicola en P. Nicola, Sassen
heim
6922. 9 April. Bouw- en Handelmaat-
schappij „Brischout" N.V., Leiden Nieuw,
steeg 25.
Afkomstig uit: 's-Gravenihage.
6923. 9 April. N.V. Aannemersbedrijf
vooi^heen L. Verwater, Leiden, Haarlemmer,
straat 218a.
Afkomstig uit: Utrecht.
6924. 9 April. „Wollana", Leiden, Haar
lemmerstraat 196a Handwerkmagazijn.
E.: L. A. Knegtel, Leiden (H.V.)
Wijziging. 96. 12 April. N.V. Koninklijke
Nederlandsch*1 fabriek van Wollen Dekens
voorheen J. C. Zaalberg en Zoon, Leiden,
Vestcstraat 22.
Uittr.: Dir.: A. A. van Bruggen, Amster
dam
UNIVERSITEIT VAN LEIDRN
Geslaagd: Doct. ex. geneeskunde: Mej. H. Th.
Wlttkampf, Rotterdam on de heer W. Diik.
~en Haag-.
Cand. ex. Wis- en Natuurkunde, letter U, de
heer L. L. Kuitert, Voorburg.
n letter F, de heer Tli. Brouwer, Moer-
